Morgunblaðið - 10.10.1962, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 10. október 1962
Við virðumst vel vernduð
hér á eyðistrðndinni
segir
72 ára Ijósmóðir
Selvoginum
að þessari hreytingu á byggðar-
laginu. Hún er 72 ára gömul, er
Þórunn að koma
sinni, Strai_-^...:Ji
úr kirkju
þarna fædd og uppalin, bjó allan
sinn búskap þar með manni sín
um, Bjarna Jónssyni, sem hún
missti frá 15 börnum, og heldur
nú héimili hjá Hafni syni sínum
í Þorkelsgerði. Á sumrin er ætíð
hópur barnabarna kringum hana,
en þegar vetrar dreifast þau sitt
í hverja áttina, heim til sín í
skóla. Og þá verður heldur ein-
manalegt í Voginum.
Fjaran heillar krakkana enn.
— Krakkarnir sækja svo í að
fá að vera í fjörunni hérna, segir
hún. Alveg eins og við í gamla
daga. Þá var hér mikið útræði
stundað og við krakkarnir fylgd-
umst vel með öllu. Á góðviðrisdög
um var tví- og þríróið, og þá fór
um við og færðum sjómönnunum
milli róðra. Eg man eftir allt upp
í viku samfelldri „törn“,^þegar
hélzt stöðug norðanáttvar. En það
var líka oft erfitt að sækja sjóinn
á þessum hafnlausa stað. Á stóru
búunum var þá mannmargt, en
karlmennirnir á minni býlunum,
eins og hjá okkur í Guðnabæ,
reru á stóru bátunum hjá hinum,
oft á því sem kallað var tólfrónir
tíæringar. í sambandi við það er
orðið ósköp fámennt hér,
skráðar 30—40 manneskjur í Vog
inum, sem þó eru margar í vinnu
annars staðar. Fólkinu fækkar
alltaf, allir sækja til Þorlákshafn
ar. Sjálf vildi ég líka helzt fara
að leggja Jand undir fót, vera
minna við bundin og hafa það ró-
legt. Hér fæðast orðið fá börn og
sængurkontr fara á sjúkrahús,
svo ekki er mikil þörf fyrir ljós
móður lengur. Þó hefi ég einmitt
núna eina sængurkonu, sem var
að fæða sitt fimmta barn.
Fæðingar ganga betur nú.
— Hvað ert. þú búin að vera
ljósmóðir hér lengi? Og hvað hef
urðu tekið á móti mörgum börn-
um?
— Hér eru svo fáar fæðingar og
ég hefi aldrei talið saman börn
in. En ég held að þau hafi næst
um öll lifað og ekki orðið neitt
að konunum og það er mest um
vert. Eg er búin að vera ljósmóð
ir hér í 41 ár
Ljósmóðirín sem var á undan
mér, var orðin gömul og hætti, þá
var um ekkert að ræða annað en
að fá fullorðna konu, sem tylldi
hér. Eg fékk styrk til að fara og
læra til þess í Reykjavík. Þar var
ég einn vetur, í skólanum í einn
klukkutíma á dag og fylgdist svo
með ljósmæðrunum út um bæinn.
Maður varð að labba allt, það var
— Og eftir að þú komst heim,
hefurðu sjálfsagt lent í erfiðum
ferðum til sængurkvenna. Var
um nokkurn iækni að ræða í Sel
voginum?
— Nei, læknirinn var á Eyrar-
bakka og ekki glæsilegt að kom
ast yfir. Konurnar kærðu sig held
ur ekkert um að vera deyfðar.
Það er öðruvísi nú. Nú finnst mér
eins og enginn geti eiginlega hugs
að sér að eiga barn, þó undir
læknishendi sé. Annars ganga
fæðingar miklu betur nú. Konurn
ar eru ekki eins þreyttar og bet-
ur undir þetta búnar.
— Þú varst sjálf að eiga börn,
þegar þú gerðist ljósmóðir í Sel
voginum?
— Já, ég átti þau yngstu eftir
það, en þá var hjá mér gömul
kona, sem stundum var hjá sjúkl-
ingum.
— Þú misstir manninn frá börn
unum?
— Já, það eru 27 ár síðan. En
börnin voru alltaf svo örtug og
hjálpsöm við heimilið. Sum voru
orðin uppkomin og fóru að dreif-
ast í allar áttir, en hjálpuðu heim
ilinu eftir getu. Og þau litlu gátu
létt undir. Það var ekki erfitt.
Framan af hafði ég svo margt í
kringum mig og gat alltaf komizt
að heiman tii sængurkvenna. Þó
lítil börn væru á heimilinu, þá
hjálpuðust allir að.
— Hvað voru börnin mörg?
— Fimmtán náðu fermingar-
aldri Tveir uppkomnir synir fóru
í sjóinn, 22 ára og 27 ára gamlir,
annar á togara og hinn á vél-
báti. Þá kom skarð í hópinn.
—Þú hefur búið alla æfí við
★
tó
>
tó
KVIKMYNDIR * KVIKMYNDIR ★ KVIKMYNDIR *
*
<
h-i
k
<
ö
W
★
Það er alltaf hópur af barnabörnum hjá Þórun ni á sumrin. Hér er hún með tvö þeirra.
Landið
okkar
ÞEGAR ekin er Krýsuvíkuirleið
austur og komið á Eldlborgina,
blasir við á ströndinni handan
Herdísarvíkur hvítur depill
frammi við sjóinn. Þarna er
mesta áheitakirkja landsins,
fítrandarkirkja. Og hvítu dílarn-
ir sem við eygjum sunnan við
hana eru húsin í Selvoginum.
Þetta var áður blómleg byggð
með mörgum býlum, þaðan sem
stundað var útræði, en nú liggur
fólksstraumurinn þaðan og til
Þorlákshafnar, sem er nokkru
austar á ströndinni, þar sem eru
hafnarskilyrði og risið upp nú-
tíma útgerðarpláss.
Þórunn Friðriksdóttir, ljósmóð
ir í Selvoginum, hefur orðið vitni
Haf narfjarðarhíó:
KCSA MÍN OG ÉG
FERNANDEL, hinn franska gam-
anleikara, sem leikur aðalhlut-
verkið í þessari frönsku mynd,
er ekki þörf á að kynna bíó-
gestum hér því hann er fyrir
löagu orðinn góðkunningi okkar
allra fyrir frábærah og skemmti
legan leik i mörgum gamanmynd-
um, sem hér hafa verið sýndar á
undanförnum árum. Minnisstæð-
astur mun hann þó flestum fyrir
leik sinn í hinni bráðsnjöllu
mynd „Don Camillo", sem sýnd
var hér fyrir nokkrum árum.
„Kusa mín og ég“ gerist árið
1943. Fernandel eða Charles
Bailly, eins og hann heitir í
myndinni, er stríðsfangi á bú-
garði í Þýzkalandi og lifir þar
góðu lífi ásamt félögum sinum,
enda er húsfreyjan, Josepha, fríð
kona og vei skapi farin. Engu
að síður þráir Charles að komast
heim til FraKklands og því tekur
hann þá ákvörðun með vitund
Josephu, að flýja. Josepha gefur
honum kú að skilnaði, sem hann
nefnir Marguerite. Hann ieggur
nú af stað með Marguerite í bandi
og tekst með þeim mikli vinátta,
enda þola þau saman margs kon-
ar þrautir og erfiðleika á flótt-
anum. En Marguerite bætir sér
það upp með rnjög innilegu ástar
ævintýri er hún og Charles
staldra við stutta stund á búgarði
á leiðinni. Þau komast við illan
leik yfir Dóná og svo til smá-
bæjarins Essbngen. Skömmu síð-
ar skilja leiðir kusu og Charles
fyrir utan Stuttgart. Hann fer
sem laumufarþegi í járnbrautar-
lest yfir landamærin til Frakk-
lands. Hann kemur til frönsku
borgarinnar Luneville og lýkur
þar flótta bans á mjög óvæntan
hátt.
Mynd þessi er að ýmsu leyti
góð, en verður þó ekki jafnað
við beztu myndir Fernandels.
Hún er nokkuð kyrrstæð á köfl-
um, en iátbragð og svipbrigði
Fernandels eru bráðskemmtileg
sem endrauær. Víða er góður
húmor í myndinni, en beztur
þegar sýndir eru tilburðir og
gáfnafar þýzkra liðsforingja.
viðburður ef bíll kom til að sækja
ljósmóðurina. Yfirleitt var ekki
læknir þá við fæðingar. Þó var
verið að byrja á því að sækja
Guðmund Thoroddsen til að
deyfa.
Aðdróttanir
ómerktar
I SAKADÓMI Reykjavíkur er
nýlega genginn dómur í meið-
yrðamáli, sem ákæruvaldið höfð-
aði gegn ábyrgðarmanni viku-
blaðsins Ný vikutíðindi. Var mál-
ið höfðað gegn honum vegna
ærumeiðandi ummæla og aðdrótt
anna í garð Guðmundar Guð-
mundssonar slökkviliðsstjóra á
Reykjavíkurflugvelli í sambandi
við störf hans. Tilefnig var er
braggar brunnu á flugvellinum í
febrúarmánuði 1962.
Þau urðu úrslit málsins í saka-
dómi að ábyrgðarmaður þlað-s-
ins var dæmdur í sekt og einnig
til greiðslu miskabóta.
Ábyrgðarmaðurinn hafði eigi
„reynt að renna neinum stoðum
undir þessar aðdróttanir sínar“
segir í dó-minum. Þar segir enn-
íremur að ekkert hafi komið í
sjóinn. Heldurðu ekki að þú
mundir sakna hans, ef þú bygg
ir þar sem þú sérð ekki sjó.
Gaman að horfa á hafið.
— Jú, mig mundi -"3nta mikið,
ef ég hefði ekki í. Líttu á,
nú er hann svo dásamlega slétt-
ur. En hann getur orðið verri.
Samt er hann tignarlegur þá. Það
er alltaf eitthvað seiðandi við haf
ið, sama þó hann láti illa. Gam
an að horfa á það, en ekki gott að
verða fyrir því.
— Hafa ekki orðið skipsskaðar
hér fyrir framan í þinni tíð?
•— Jú, það hafa oft orðið skip
skaðar hér, fyrir rúmum 50 árum
fórst t.d. enskt skip fyrir fram
an kirkjuna, en mannbjörg varð.
Skömmu áðu fór þýzkari upp
lengra austur frá. Þar fór einnig
frönsk skúta og fórust allir. Nú
er kominn þar viti, en jafnvel
síðan hefur bátur strandað þarna.
Vélin bilaði og brimið sogaði
hann upp í klettana. Og einu
sinni, það mun hafa verið 1896,
strandaði norskt timburskip rétt
við kirkjuna. Árið eftir voru
smíðuð úr viðnum húsin í Vog-
um.
— Hafið þið, sem hér búið, trú
á kirkjunni?
— Maður ímyndar sér að mikill
verndarmáthir hafi stafað frá
kirkjuhni frá upphafi. Og við
virðumst hafa verið vel vernduð
hér á þessum eyðistað, þó hamfar
ir séu oft miklar í veðrinu. Það
er svo undarlegt hve lítið tjón
verður oft nér, miðað við það sem
verður annars staðar.
— Ýmsar sögur hafa gengið
um reimleika hér á Suðurströnd
inni. Hefur þú nokkurn tíma orð
ið vör við slíkt?
— Það átt.u alls staðar að vera
forynjur. En ég hefi "oft verið á
ferðinni í myrkri við sjóinn, bæði
gangandi og á hesti og aldrei orð
ið vör við neitt, Og ég verð að
segja það, að hafi ég verið á hesti,
hefur aldrei verið beygur í mér.
Eg minnist með ánægju margra
ferða, þegar ég þurfti að fara
ríðandi að Herdísarvík, Stakka-
vík eða á aðra bæi og fór ríðandi
með sjávarborðinu eftir glerhörð
um söndunum Það var yndislegt
og það var eina ánægjan manns
í þá daga.
Varla sjáanlegt grátt hár.
Áður en við kvöddum Þórunni
Friðriksdóttur, fár hún með okk
ur í Strandarkirkju og sýndi okk
ur hana, en um hana hefur Árni
Óla nýlega skrifað ágæta grein í
Lesbók Mbl. Þórunni þykir sýni
lega vænt t:m kirkjuna, og við
förum um byggðarlagið, alla leið
austur að höfuðbólinu Nesi, sem
komið er í eyði, en Rafn sonur
hennar nýtir túnið. Þórunn er
kvik á fæti og snarleg í hreyfing
um og varla grátt hár á hennar
höfði. Engian ókunnugur mundi
trúa því að þarna færi kona á
áttræðisaldri, sem á langri ævi
hefur haft tleiri börn um að
hugsa en flestum nútímakonum
þætti viðráðanlegt.
— E. Pá.
Ijós við sérstaka rannsókn, sem
fram fór af eldsvoðanum, er bend
ir til þess að aðdróttanirnar hafi
við rök að styðjast.
Var refsingin ákveðin með
hliðsjón af 108 gr. alm. hegn-
ingarlaga-meiðyrðalöggjöfinni. —
Öll hin átöld-u ummæli voru
dæmd da-uð og ómerk með dómi
þessum. Var ákærða gert að
greiða 3000 kr. sekt til ríkissjóðs
og til að greiða Guðmundi Guð-
mundssyni slökkviliðss-tjór-a, 8000
krónur í miskabætur, svo og
málskostnað. Alls n-emur fjár-
hæðin rúmlega 13000 krónum,
auk vaxta.