Morgunblaðið - 10.10.1962, Blaðsíða 23

Miðvikudagur 10. október 1962
MORGVNBLAÐIÐ
23
MMi
í
I
MIKIf) hefur verið rætt um
ríkið Jemen á suðvísturhorni
Arabíuskaga í fréttum að und
anförnu. Kom þar fyrst til
dauði komungs landsins, Imam
Ahmad bin Yahya Muhammad
Hamid Ud Din, og valdataka
sonar hans Imam Mohammed
Al-badr. Imam Mohammed
hafði ekki ríkt nema í nokkra
daga, þegar stjórnarbylting
var gerð undir forystu Sallal
ofursta í her landsins. Herma
fregmir, en þær hafa verið ó-
ljósar, að Imam Mohammed
og aðrir meðlimir konungs-
fjölskyldunnar hafi verið
drepnir. Föðurbróðir Imams-
ins Sail Al-Islam AI Hassan
prins, sem búsettur hefur ver-
ið í Bandaríkjunum og verið
formaður sendimefndar Jemen
hjá Sameinuðu þjóðunum,
hélt þegar áleiðis til Jemen,
er hann fregnaði um bylting-
una og hefur verið að safna
liði til að koma byltingar-
stjórn Sallals á kné og taka
völdin í sínar hendur.
★
Konungsríkið Jemen var
stofnað með byltingu gegn
veldi Tyrkja 1904, undir for-
ystu Imams Yahya iibn Mo-
'hammed ibn Yahya Hamed
Ud Din. Ríkið fékk þó ekki
fullt sjálfstæði fyrr en 1918.
1934 tók Saudi-Arabía eitt
af norðurhéruðum landsins,
Asír, og er landið nú um 195
þús. ferkílómetrar að flatar-
máli. Iamaminn var algerlega
einvaldur, en >ó hafði hann
ráðgjafanefnd sr við hlið, og
átti hluti framkvæmdavaldis
að vera í höndum hennar. Im-
aminn var æðsti dómari lands-
ins og þeir, sem ekki voru
ánægðir með úrskurð dóm-
stólanna gátu áfrýjað málum
sínum til hans.
íbúar Jemen, um 4,5 milljón
ir, eru Múhammeðstrú'ar. Má
skipta þeim í fjóra flokka,
þ. e. afkomendur spámanns-
ins, sem mynda yfirstéttina,
menn af s-arabískum upp-
runa, sem eru lang flestir, þá,
sem stunda verzlun, og bland-
aðan flokk manna, sem flest-
ir eru af afrískum uppruna.
50 þús. Gyðingar fluttust frá
Jemen til ísrael 1949.
Ibúarnir lifa aðallega á land
búnaði og verzlun, og fyrr á
tímum var Taiz, önnur höfuð-
borg landsins, mikil verzlunar
borg og þar mættust margar
verzlunarleiðir. í Taiz, sem
stendur á frjósömu landsvæði,
var aðseturssaður Imamsins.
Hin höfuðborgin er Sanaa.
Eina hafnarborg landsins er
Hodeida við Rauða-Haf og
1961 veittu Sovétríkin Jemen
fjárhagsaðstoð til að byggja
þar nýja höfn.
Byltingarráðið, sem nú er með völdin í Jemen.
Jemen er frjósamasti hluti
Arabiuskagans. Loftslag er
temprað og úrkoma töluverð,
þó er nokkur hluti landsins
óræktuð eyðimörk.
Helztu útflutningsafurðir
landsins eru kaffi, rúsínur,
döðlur og önnur matvara, húð
ir og skinn. Mest er flutt út
til annarra ALrabaríkja, en
einnig er kaffi flutt til Evrópu
um Aden. Olia hefur fundizt
í Jemen og 1955 gierði Imam
Aihmad samning við banda-
rískt einkafyrirtæiki um hag-
nýtingu hennar.
Al-IIassan prins af Jemen. Myndin var tekin á hergagnasýn-
ingu í Kaupmannahöfn fyrir nokkrum árum.
Iðnaður í landinu er lítill
enn sem komið er, en til-
raunir hafa verið gerðar til
að framleiða vefnaðarvöru.
Mikið er því flutt inn af vefn-
aðarvöru en aðrar helztu inn-
flutningsvörur eru sykur og
gler.
Menntun hefur aukizt á
undanfömum árum og stjórn-
in hefur veitt efnilegum náms
mönnum styrki til framhalds-
náms erlendis.
Lét myrða bræður sína.
Imam Ahmad, faðir Imams
Mohammed, sem sagt er að
byltingarmenn Sallals hafi ráð
ið af dögum, kom til valda
1948, tæpum mánuði eftír að
faðir hans var myrtur af bylt
ingarmönnum. Imam Ahmad
tókst að sigrast á byltingar-
mönnunum, sem vildu brjóta
á bak aftur vald Imamanna,
er einokað höfðu stjórnarstöð-
ur og nærri öll viðskipti lands
ins um árabil.
f»á bældi Imam Ahmád
með harðri hendi niður aðra
byltingu, sem bræður hans
tveir höfðu undirbúið, en báð-
ir voru þeir háttsettir í stjórn
hans. Lét Imaminn taka bræð
ur sína af lífi. Eftir þessa
byltingartilraun ákvað Imam-
inn, að hefja nokkur sam-
skipti við erlend ríki, en fram
til þess tíma hafði Jemen ver-
ið lokað land.
Síðar hefur enn verið reynt
að ráða Imam Ahmed af dög-
um, og er álitið að byltingar-
mennimir undir forystu Sall-
als hefðu frernur kosið, að
hann sæti enn við völd, þegar
byltingin heppnaðist, því að
henni var fyrst og fremst
beint gegn einræðisstjórn
hans.
Reynt var að ráða Imam
Ahmed af dögum í marz 1961,
er hann var að skoða sjúkra-
hús í Hodeida ásamt fylgdar-
liði. Tveir menn skutu á hann
og féfck hann kúlu í öxlina,
en sárið var ekki stórt. Aftur
á móti urðu tveir af lífvörð-
um hans fyrir skotum og biðu
bana og tveir frændur hans
særðust hættulega.
Fjórir menn voru dæmdir
til dauða fyrir þátttöku i til-
ræðinu, en í opinberri til-
kynningu frá Jemen sagði. að
foringi þeirra hefði framið
sjálfsmorð.
★
Enn er talið óvíst hvort
hinni nýmynduðu byltingar-
stjóm í Jemen tekst að halda
völdum, en eins og áður er
sagt, stefnir al Hassan frændi
Imamsins nú að því að steypa
henni af stóli. Símasamband
og vegasamband í Jemen er
sagt í mesta ólestri og því
virðist erfitt að fá upplýsing-
ar um hve mikils fylgis Sallal
á raunvemlega að fagna með
al þjóðarinnar, þó að fregnir
frá Sanaa hermi, að hann hafi
mikinn meirihluta hennar að
baki sér. A1 Hassan prins og
nánustu fylgismenn hans hafa
að undanförnu dvalizt í
Saudi-Arabíu, þar sem hann
hefur myndað útlagastjóm.
Herma fregnir frá aðseturs-
stað prinsins, að hann hafi
fylgi allra Jemenbúa utan
íbúa þriggja borga, Sanaa,
Hodeida og Taiz.

— Kennedy
Framhaid af bls. 1
Hugmyndina scgði hann brjóta
í fclga við stefnu ráð^manna í
Washingbon vegna þess, að
Stcína þeirra hefði æ.ið verið sú
að réttur þríveldanna í V-Berl-
ín byggðist á réttinum til her-
setu þar.
AP-fréttastofan ;gir frá þ í,
að fylgismenn þessarar hugmynd
ar l ari því fyrir sig, að Rússar
hafi svo oft brotið Postdam-
samninginn, að enginn ástæða sé
fyrir Vesturveldin að telja sig
lengur bundinn honum.
Sérfræðingar um þetta mál
halda því hins vegar fram, að
Vesturveldin myndu alls ek.ri
hagnast á því að gefa frá sér
réttinn til hersetu í landin •,
heldur þvert á móti tapa, >vi
að þá hefðu Rússar fengið ástæðu
til þess að mótmæla dvöl her
manna þrí-eldanma í löorginni.
ÍÞá var White spurður að þvi,
hvort ráðamenn í Bonn hefði’
fallizt á þá tillögu, sem komið
hefur fram í Bandaríkjunum,
að sett verði alþjóðlegt eftirlit
13 landa með Berlín. Sagði tals
maðurinn, að hann hefði ekki
leyfi til að segja neitt um það
mál. Hins vegar kvað hann það
hafa verið rætt af ráðamönnum
Vesturveldanna.
— Kartöflurnar
Framhald af bls. 3.
unina til þess að athuga um
meðferð og geymslu þar. Hins
vegar sagði Ásgeir að í haust
hefði hann óskað eftir því að
matsmaður kæmi í verzlunina,
þegar kvartanirnar voru hvað
mestar, o,| hafi þá komið þang
að Kári Sigurbjörnsson. Sagði
Ásgeir að Kári hefði skoðað
kartöflurnar í verzluninni <\
kvaðst hafa heyrt hann viður
kenna að þetta væri ekki
mannamaíur. Sagði Ásgeir að
hann hefði borið upp hina ár-
angurslausu kvörtun sína við
Grænmetisverzlunina áður en
matsmaðurinn kom, en hefði
hinsvegar ekki gert það síðan
Viðstaddir réttarrannsókn-
ina voru Sveinn Ásgeirsson,
formaður Neytendasamtak-
anna, sem kært hafa kartöflu-
málið, og Birgir Ásgeirsson,
lögfræðingur samtakanna. Síð
ar í gær átti að leggja sömu
spurningar fyrir tvo aðra verzl
unarstjóra í Reykjavík og fer
þá réttarr^nnsókninni senn að
ljúka, og málið veður sent sak
sóknar ríkisins til umsagnar.
— Njósnaði
Framh. á bls. 23
Segir Vassall forsögu málsins
vera þá, að er hann hafi unnið
í brezka sendiráðinu í Moskvu
árið 1956, hafi nokkrir Rússar
boðið honum til drykkju. Hafi
þeir haldið til krár einnar, þar
sem hann hafi drukkið frá sér
allt vit. Síðan hafa Rússarnir
tekið af honum ljósmyndir í
mjög óheppilegum stellingum, og
hafi þeir hótað að birta mynd-
irnar ef hann féllist ekki á að
stunda njósnir um 6 ára bil.
Kveðst Vassall ekki hafa átt
annars úrkosti. Hafi hann bæði
stundað njósnir í Moskvu og síð-
ar í London, er hann hafði tekið
til starfa við flotamálaráðuneyt-
íð.
Vassall var handtékinn 13.
sép. él. Við nákvæma leit á heim-
$1 hans fundust tvær litlar mynda
véiar,- Æem ætlaðar eru, til «.að
táka myndir af skjölum. "Jafn-
framt fundust filmur, er þegar
hafði verið tekið á, og á þeim
voru myndir af leyniskjölum úr
ráðuneytinu.
Vassall er nú ákærður fyrir að
hafa afhent leyndarskjöl í hendur
erlendu ríki, og má hann búast
við allt að 28 ára fangelsi, ef hann
játar allar sakargiftir, eða ef
tekst að sanna þær á hann.
— Sildveiði . . .
Frh. af bls. 24.
eyjum, Sjómannafélagi Akur-
eyrar og verkalýðsfélaginu í
Ólafsvík og spurði hvort þau
væru ekki reiðubúin að hefja
samninga og að á þeim væri
byrjað sem fyrst. Um það var
enginn ágreiningur að öll þessi
félög hefðu lausa samninga,
nema e. t. v. einhver félaganna
á Vestfjörðum.
Næst skeður það að Líú skrif-
ar Alþýðusambandinu bréf og
óskar eftir samningaviðræðum.
Alþýðusambandið skrifar, eða
sendir skeyti, fyrrgreindum fé-
lögum að undanteknum þeim,
sem eru í Sjómannasambandinu,
enda var A.S.Í. kunnugt um af-
stöðu þeirra áður.
Nú hefir verið boðaður fund-
ur sem hefst í dag með fulltrúum
frá þeim félögum, sem samnings
aðild eiga að væntanlegum samn-
ingi, til þess að ræða nýja samn-
inga.
Jón Sigurðsson gerir ráð fyrir
að sá fundur komi sér saman um
samninganefnd, fyrir þau félög,
sem hér um ræðir.
Samningar, sem sú nefnd gæti
fallizt á, geta ekki tekið gildi
fyrr en atkvæðagreiðsla um þá
hefir farið fram 1 viðkomandi
félögum. Samband var haft við
L.Í.Ú., og taldi það sig bíða eftir
því hvenær viðræður gætu hafizt.
3 herb. íhúð
vantar okkur strax fyrir
þjálfara.
Upplýsingar hjá form. félags-
ins Sigurjóni Þórðarsyni í síma
1 8 3 5 0.
» 9 • ■ ■ , J 9.. • 5 1 . <■..»
Duglegir unglingur
eðu krukkur
óskast til að bera MORGUNBLAÐIÐ
í þessi hverfi í borginni:
FJÓLUGÖTU
BERGSTAÐASTRÆTI
NESVEG