Morgunblaðið - 14.10.1962, Blaðsíða 23

Sunnudagur 14. október 1962
MOKGTlTUtt AÐIÐ
23
Það er þjóðarnauðsyn að byggðin
eyðist ekki í sveitum landsins
Scnntal við BjÖm Þórarinsson í Kílakoti
BJÖRN Þórarinsson, bóndi í
Kílakoti, leit inn í skrifstofu
Morgunblaðsins í gær, en hann
mætir nú á Alþingi í stað Jónas-
ar G. Rafnar, sem nú situr á
þingi Sameinuðu þjóðanna. —
Blaðið ræddi við Björn nokkra
stund og fer samtalið hér á
eftir.
Heyfengur í rýrara lagi
— Hvað er helzt að frétta úr
þínu byggðarlagi, Björn?
— Síðastliðið vor var fremur
kalt og gróðri fór seint fram,
tún voru víða stórlega kalin og
spruttu bæði seint og illa. Þar
við bættist að sumarið var bæði
kalt og óþurrkasamt, og varð
heyfengur bænda í rýrara lagi,
og það svo að sums staðar munu
bændur þurfa að fækka sauðfé
vegna fóðurskorts, en í Norður-
Þingeyjarsýslu stunda bændur
einkum sauðfjárbúskap. Siátrun
sauðfjár hjá sláturhúsi KNÞ á
Kópaskeri er að verða lokið og
reynast dilkar í rýrara lagi, og
í sumum sveitum, t. d. í Keldu-
hverfi óvenjulélegir til frálags.
Afkoma bænda hlýtur því að
verða slæm á þessu ári. öðru
máli gegnir um sjávarplássin.
Þar er afkoma fólks óvenju góð,
sjávarafli mikill og atvinna í
landi aldrei verið meiri. Það er
staðreynd að ungir sveitamenn,
sem farið hafa til verstöðvanna
í atvinnuleit í nokkrar vikur eða
mánuði, hafa borið eins mikið
eða meira úr býtum, en margur
bóndinn, sem vinnur að búi sínu
allt árið um kring.
Aukin mjólkurframleiðsla
— Og það er síður en svo
hvatning fyrir unga menn að
hefja sauðfjárbúskap?
— Nei, því fer fjarri, þar sem
meiri möguleiki til tekjuöflunar
bjóðast við önnur störf. Hins
vegar virðist afkoma mjólkur-
framleiðenda snöggum betri,
enda hafa bændur að minnsta
kosti vestan Axarfjarðarheiðar
hug á því að fjölga kúm, og yrði
þá mjólkin til að byrja með flutt
til Mjólkurstöðvarinnar á Húsa-
vík. En til þess að svo megi
verða verður að endurbætá veg-
ina svo að hægt sé að halda þeim
opnum allan veturinn, en mikið
vantar á að svo sé nú. Stundum
lokast vegurinn til Húsavíkur í
fyrstu snjóum og ber mest á því
á vestanverðu Tjörnesi, en þar
liggur vegurinn um nokkur
þröng gil, sem eru snjóþung.
Lausn rafmagnsmálsins
aðkallandi
— Hvað er að frétta af raf-
magnsmálunum?
—• Þótt rafmagn hafi verið
víða leitt um sveitir landsins, þá
er þar allt ógert í Norður-Þing-
eyjarsýslu. Að vísu hafa margir
bændur komið sér upp smá-
dieselstöðvum, en þær reynast
misjafnlega og eru dýrar í
rekstri, og eru síður en svo
nokkur framtíðarlausn. Mjög er
því aðkallandi að leysa raf-
magnsþörf héraðsbúa. í athugun
mun vera að leiða rafmagn frá
stórum dieselstöðvum frá Þórs-
höfn og Raufarhöfn um nær-
hggjandi sveitir. Þá mun fyrir-
hugað að Tjörnesingar fái raf-
magn frá Laxárvirkjuhinni á
næsta sumri, og virðist það eðli-
legt að framlengja þá línu aust-
ur eftir Kelduhverfi og jafnvel
austur yfir Jökulsá.
Nýbýli reist
— Hvað um byggingar og aðr
ar framkvæmdir?
. — Þótt verðlag sé hátt á bygg-
ingarvörum og erfitt um allar
framkvæmdir, hafa bændur þó
ekki kippt að sér hendinni í
þeim efnum, t. d. eru nú í smíð-
um í Kelduhverfi tvö vönduð
þrístæð fjárhús og eitt stórt
íbúðarhús. Það má geta þess að
í sömu sveit hafa verið reist þrjú
ný býli á allra síðustu árum, og
síðustu 30—40 árin hafa verið
stofnsett 15 nýbýli í Keldu-
hverfi, en aðeins tvær afskekkt-
ar jarðir farið í eyði. Svipaða
sögu mætti segja úr öðrum sveit
Björn Þórarinsson.
um sýslunnar, en ég hefi ekki
tölur handbærar.
Félagslíf
— Hvað geturðu frætt okkur
um félagslífið í þínu byggðar-
lagi?
Um þessar mundir er fremur
dauft yfir félags- og skemmtana-
lífi. Veturinn er sá tími sem bezt
er fallinn til félagsstarfsemi í
sveitum, en þá fer flest ungt fólk
að heiman ýmist til náms eða í
atvinnuleit. Gerist þá fámennt í
sveitinni, fólk hlaðið önnum og
lítill tími til félagslegra starfa.
Þó eru haldin hjónaböll í flestum
sveitum einu sinni á vetri og þá
gjarnan boðið kunningjafólki úr
næstu sveitum. Eru þessar sam
komur oft fjölmennar Og þar
glatt á hjalla. Mikill fengur er að
þVí, að á sumrin koma oft
skemmtikraftar frá Rvík eða ná
lægari stöðum og sýna sjónleiki
eða halda söngskemmtanir, bæði
í Skúlagarði og félagsheimilinu á
Þórshöfn og jafnvel víðar. Er það
að vonum vel þegið. Þá má geta
þess, að árlega halda Sjálfstæð-
ismenn héraðsmót í Skúlagarði.
Eru þau mót mjög vinsæl og jafn
an húsfyllir, enda hefir verið
vandað mjög til skemmtiatriða.
Sniðgengu ekki bændur.
— Þykir það ekki tíðindi að
þeir tveir bændur, sem nú sitja
á Alþingi fyrir Norðurlandskjör-
dæmi eystra, skuli báðir vera
Sjálfstæðismenn. Og sýnir það
ekki vaxandi fylgi §veitafólks við
stefnu Sjálfstæðisflokksins?
— Ekkert vil ég fullyrða um
það, en hitt liggur í augum uppi,
að ekki- hafa fulltrúar Sjálfstæð-
isflokksins í Norðurlandskjör-
dæmi eystra sniðgengið bændur,
þegar ákvörðun var tekin um
lista flokksins við síðustu kosn-
ingar.
Flýja ekki sveit sína.
— Hvað hefurðu svo fleira að
segja?
— Aðeins þetta: þótt við marg
háttaða erfiðleika sé nú að etja í
sambandi við sveitabúskap og
hann standi höllum fæti saman-
borið við aðrar atvinnugreinar,
munu ungir menn í minni byggð
yfirleitt ekki hafa í hyggju að
hverfa að öðrum störfum. Bónda-
staðan er að ýmsu leyti heillandi
og hraustir ungir menn hafa á-
nægju af því að glíma við erfið-
leika og sigrast á þeim. Það er
þj óðarnauðsyn að byggðin eyðist
ekki í sveitum landsins. Þar kom
ast menn í nánasta snertingu við
móður náttúru Þar eru uppeldis
skilyrðin bezt. Þar er börnum og
unglingum holt að dvelja og
kynnast töfrum landsins og eiga
samskipti við falslaus húsdýrin
og læra að þekkja fugla loftsins.
Það er skylda þjóðarinnar að búa
svo að þessum atvinnuvegi að
ungir bændasynir finni sig ekki
nauðbeygða til að yfirgefa sína
heimabyggð heldur sjái sér fært
að vinna að uppbyggingu sveit-
anna, geti unað glaðir við'sitt og
hafi möguleika til að yrkja þá
jörð, sem geymir spor feðra
þeirra.
ÞÓRÓLFUR BECK var meðal
farþega með Flugfélaginu í
fyrrakvöld. Sveinn Þormóðs-
son var við landganginn er
Þórólfur haltraði í sínu göngu
gipsi niður stigann. Þórólfur
meiddist í knattspyrnuleik
fyrir rúmri viku og sagði hann
Sveini, að mótherjinn sem
slysinu olli hefði þrívegis vað-
ið að sér og árangurinn varð
meiðsli sem Þórólfur mun eiga
í 4—6 vikur alls. Þórólfur kaus
að dveljast heima meðan
hann er ófær til æfinga og
keppni.
Jón Hannesson
—100 ára ártíð—
100 ÁRA ártíð Jóns Hannessonar
er í dag. Hann var fæddur á Guð-
rúnarstöðum í Vatnsdal 14. okt.
1862, sonur hjónanna Hannesar
bónda Þorvarðssonar prests Jóns
sonar og Hólmfríðar Jónsdóttur
hins stjörnufróða Bjarnasonar
bónda í Þórormstungu Steindórs-
sonar, en Bjarni í Þórormstungu
var bróðir Þorsteins föður Jóns
landlæknis. Jón Hannesson var
búfræðingur frá Hólum 1885.
Hann var kennari skólans 1885—
’86 og 1887—’89, bústjóri var
hann og á Hólum 1887—’88, en
fluttist heim til átthaga sinna
í Vatnsdal.
Hann hóf búskap í Forsæludal,
þar sem hann hafði alizt upp með
foreldrum sínum, og bjó þar í eitt
ár 1890—’91. Þá fluttist hann að
Þórormstungu og bjó þar, ásamt
konu sinni Ástu M f. 12/6. 1864
Bjarnadóttur bónda í Þórorms-
tungu Snæbjarnarsonar bónda
Snæbjarnarsonar prests í Gríms-
tungu Halldórssonar biskups
Brynjólfssonar. Kona Snæbjarn-
ar Snæbjarnarsonar var Kol-
finna Bjarnadóttir systir Jóns
hins stjörnufróða. Voru hjónin
því þremenningar. Jón og Ásta
bjuggu í Þórormstungu 1891—
1907 en fluttust þá að Undirfelli
og bjuggu þar 1907—’26 en flutt-
ust þá aftur að Þórormstungu
og bjuggu þar tiL 1943.
Um Jón segir svo í ritinu Hóla-
staður: Jón gegndi ýmsum trún-
aðarstörfum fyrir sveit sína og
hérað. Hann var einn af stofnend
um Kaupfélags Húnvetninga og
endurskoðandi þess um mörg ár.
Hann var lengi oddviti sveitar-
stjórnar. Hann var meðal fremstu
manna um nýbreytni ýmsa og
framtak í búnaði, varð meðal ann
ars víða kunnur fyrir gæði kar-
töflutegunda þeirra, er hann hafði
valið og ræktað lengi. Hann var
kjörinn heiðursfélagi Kaupfélags
Húnvetninga, og var einn af þrem
ur mönnum er hlotið hafa þann
vegsauka".
Jón lézt 2 8. júlí 1949 og kona
hans 2Vz ári síðar eða 22. jan.
1952. Þau hjón voru bæði vinsæl
í sveit sinni og var hlutur hennar
þar engu minni, enda var hún
góð kona og göfug og svo glæsi-
leg að af bar. Á áttræðisafmæli
Jóns var stofnaður minningarsjóð
ur Þórormstungu hjónanna. Er til
þess ætlast að sjóðurinn efli ýmis
konar framkvæmdir í sveitinni.
Sjóðurinn er nú orðinn kr.
50.000.— og er vonandi að Vatns-
dælingum takist að auka hann
svo að hann geti orðið í framtíð-
inni veruleg lyftistöng í framfara
málum hinnar undurfögru sveit-
ar.
Gamall Vatnsdælingur.
— Lausnarbeiðni
Framh. af bls 1
frá því embætti, sem gerir hon-
um að vinna gegn samvizku
sinni. En blaðið segir að lausnar-
beiðnin hafi komið á óheppileg-
um tíma fyrir brezku stjórnina.
Birtist lausnarbeiðnin á sama
tíma og brezki íhaldsflokkurinn
heldur ársþing sitt, áður en
stjórnin hefur myndað stefnu
sína varðandi Rhodesíu og Ny-
assaland, og á sama tíma sem
fulltrúar Zambabwe flokksins í
Suður Rhodesíu flytja mál sitt á
Allsherjarþinginu Allt þetta
sameinist um að beina athyglinni
að ákvörðun sir Hughs, sem njóti
mikillar virðingar hjá SÞ og sé
þekktur fyrir frjálslyndisstefnu
sína.
Enska
knattspyrnan
13. umferð ENSKU deildarkeppn-
innar fór fram í gær og urðu árslit
þessi:
1. deild:
Arsenal — West Ham 1—1
Birmingham — Manchester City 2—2
Burnley — Sheffield U. 5—1
Everton — Aston Villa 1—1
Fulham — Ipswich 1—1
Leichester — Liverpool 3—0
Leyton Orient — Blackpool 0—2
Manchester U. — Blackburn 0—3
SJheffield W. — N. Forest 2—2
W.B.A. — Tottenham 1—2
2. deild:
Cardiff — Ludon 1—0
Derby — Leeds 0—0
Grimsby — Rotherham 1—2
Huddersfield — Chelsea 1—0
Middlesbrough — Swansea 2—2
Newcastle — Sunderland 1—l
Norwich — Charlton 1—4
Plymouth — Bury 0—0
Portsmouth — Southampton 1—1
Preston — Scunthorpe 3—1
Walsall — Stoke 0—0
í Skotlandi urðu úrslit m.a. þessi:
Dundee U. — St. Mirren 1—1
Kilmarnock — Hearts 2—2
Rangers — Airdrie 5—2
í fyrsta skipti í mörg ár voru flest-
ir áhorfendur að leik í II. deild á
laugardegi. 62 þús. áhorfendur sáu
leikinn milli Newoastle og Sunder-
land.---Bobby Charlton lék með
Manchester United í fyrsta skipti á
þessu keppnistímabili. — Hudders-
field er nú eina liðið, sem ekki hefur
tapað leik.
Ánægjuleg ferð
með „Útsýn“
Vegna blaðaskrifa í Morgun-
blaðinu 6. þ.m. um óánægju ferða
langa með ónafngreindri ferða-
skrifstofu, viljum við undirrit-
uð leggja áherzlu á að misjöfn
virðist vera fyrirgreiðsla þeirra-
aðilja er reka ferðaþjónustu.
í september s.l. fórum við í 26
manna 'hóp, allt íslendrngar, á
vegum ferðaskrifstofunnar „Út-
sýn“ til Spánar. Öll fyrirgreiðslá,
hótel, matur og annað var með
átgætum, getum víð því fært
„Útsýn“ þakkir fyrir vel heppn-
aða og ánægjulega ferð.
Borgarnesi 7. ökt. 1962.
Sesselja Fjeldsted
V. Sigurður Guðbrandsson.