Morgunblaðið - 23.10.1962, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 23. október 1962
MORCVNBLAÐIÐ
13
Oslo, 3. dktóber
Undirfyrirsögnin á þessu Nor-
egsspjalli er orðrétt þýðing á
fyrirsögnum ýmsra norskra
stjórnmálablaða núna undanfar-
ið. Letrið á fyrirsögnum pólitíska
lesmálsins hefur stækkað tals-
vert síðustu dagana, svo að það
slagar nú hátt upp í fyrirsagnir
glæpafrétta og heimstíðinda. Og
líklega stafar það af því að Stór
þingið var að koma saman í gær
og var sett með viðhöfn
a fólafi konungi. í Noregi er nfl.
að venju insi____sr „sies'.a" í
stjórnmálaþrasinu þennan tíma
sem "U' rþingið tekur sér sumar
frí, og svo hefur bað líka verið í
sumar. Jafnvel aðild Noregs í
1 norska Stórþinginu.
umarauki í sepiember
„Versfa sumar í mavma minnum^
— „Betri lifskjör en þjóðin hefur
híyfl af að segja — IMýjar álögur
IMoregsbréf frá Skúla Skulasyni
Efnahagsbandalaginu sljákkaði
talsvert í dá .cum blaðanna nokkr
ar vikur, meðan borri skrifandi
manna í Osló og öðrum stórbæj
um var að rétta úr sér í fjalla-
kofunum í sumarleyfinu eða
„hvíla siig á því að ferðast" suð
ur um Evrópu, En nú virðist allt
vera að komast „í samt lag“ aft
ur, eftir sumarið.
„Ekkert sumar“
Vor--' -- - er ópó ís :, og þess
vegna eru flestir sammála —n,
að sumarið norska — eða að
minnsta kostj í sunnanverðu ...u
1. . ndi, - hafi verið „það
versLa í manna minnum". En
jni r.ær ekki alltaf langt,
jafn *el hjá þaiim og ir
stofan hc.' . varla viiT, að bera
t' ; af þessu ri sem nú er
að enda. Hún fræðir okkur á
því, að ki séu mörg ár >an
meir rigndi sumarmánuðina en
nána í sumar, en hinsvegar séu
margir ir ára síðan meðalhit
inn var jafn lítill og í ár. Og
veðurfræðingurinn bætti því
við, að lílJega kvarti fólk mest
y\fir s. ' ,u núna, vegna þess
eð svo fáir „sumardagar" hafi
verið í þetta sinn. „Sumardaga"
Jkalla; fólk sem sé hér þegar 'iit
inn kemst yfir 25 stig, en þcð
gerðist aðeins tvisvar í suimar eða
nær tíu sinnum sja.dnar en ger-
ist að venjn 1 Soður-Noregi.
>að er >ví engin furða þó að
b. ' u hafi barn _ 0g mik
ið 1. :i . — -Z ' ’að ur,. ’
upp; -st á ' -rni í ár. Aðal
korr.le^ ndir Noregs eru hafrar
og hveiti og þó einkum bygg en
ellt korn pros'. . seint nú
víða 1 __ 5ist hál- vl korn. '
í legur ve_ a ‘ jningp — Er’
sið ; vik>> - hrc. tt til batn
aðar með veðrið og nú er upp-
skeran í fullum gangi. Má því
ætla, að misbresturinn verði ekki
eins mikill og ætlað var fyrir half
nm mánuði. Og bjartsýnir menn
spá því, að október verði gæða
mánuður og gefi uppbót fyrcr
c "i — einsk- ar sumarau' '
En bölsýrin bændaflokksmaður,
sem ég skrafaði við nýlega var
6annf_. '_' uon -ð nú væri vetr
ei' ---ð'nc’ki ' -:__t að, þ í
eð þa kæmu alltaí um leið og
Stórþlrjið set ' ' _ ‘t
ir su íarlej fið. Og í fyrradag var.
107. Stórþingið sett.
Fyrsta daginn fer fram forseta
kosning, en hún varð ekkert sögu
leg, því að allir forsetarnir voru
endurkosnir: Nils Langhelle og
Alv Kjös stó-l 'njsforsetar, Per
Borten cbændafl) ^g Jakob Pett
ersen (stjórnarfl.) í Óðalsþing-
inu og Nils Hönsvald (stjórnarfl)
og Einar Hareide (kristil. fl.) í
Lögþinginu. — Óvenjule^a ...arg
ir varaþingmenn mættu á þing-
inu, vegna þess að sex þingmern
eru á UNO-þingi í New York og
tveir á Nato-fundi í París en 6
voru veikir, þar á meðal aldu_s
forseti þingsins. Magnhild Hag-
elia, sem í mörg ár hefur ha't
það embætti á hendi að biðja for
seta síðasta þings að stýra forseta
kosningum.
f o: 'r fór hin hátíðlega þingsetn
ing fram, með venjulegri við-
höfn, _ hún er jafnan tilkomu-
mikil. Harald -krónprins var í
fylgd með konungi, sem flutti
hásætisræðu sína. Þessar ræður
eru mjög líkar, ár .eftir ár; það
sem sérstaklega vakti athygli í
þetta sinn var að stjórnin mundi
auka framlag sitt til viðreisnar
eftirleguþjóðum, að hraðað yrði
ýmsum verklegum framkvæmd-
um, svo sem stækkun símakerf-
anna (í Oslo eru 1800 manns á
biðlista) og að ráðstafanir verði
gerðar til þess að iétta iðnfyrir
tækjum þær breytingar, sem
hljóti ao verða á framleiðslunni
„vegna nýs ástands í markaðsmál
um“. Hvað efnahagsmálin snerti
vók konungur að bví að stjórn
in teldi áríðandi að halda tekju
auka almennings á komandi ári
innan beirra takmarka, sem. efna
hagur þjóðarbúsins setti.
Fjárlagafrumvarpið — Nýtt met
í dag lagði P.J. Bjerve fjár-
málaráðherra fram frumvarpið
fyrir 1963 — hið hæsta í sögu
Noregs. Reikningurinn hljóðar
upp á 9.435 milljónir kronur. eða
925 milljónum hærri en í fyrra
— Tekjurnar eru í tlaðar 8.346
milbónir, svo að fljótt á litið virð
ist tekjuhalli vera yfir milljarð
krónur, en þess ber að gæta að
ríkið lunar bönkum sínum 736.5
milljónir króna og borgar
652.8 milljónir af ríkislánum.m
svo að raunverulegu, tekjuaf
gangur verður um 300 milljómx.
Rekstursútgjöld ríkisins eru
3.228 milljónir, fjigrfesting 1.530
milljónir, „Yfirfært til annarra
(þ.e. framlög til fylkja og sveita
félagana og niðurgreiðslur á vör
um) 3,288 milljónir og útlán og
afborganir ríkislána ca. 1.389
milljónir. Fyrsti liðurinn hefur
stærhækkað vegna launahækk-
unar embættis og sýslunarmanna
í opinberri þjónustu, Þessi launa
hækkun kostar ríkissjóð 261 millj
ón kr. Átta hundruð nýjar stöð
ur bætast vdð næsta ár.
Aðalhækkanirnax í fjárfesting
ar'.i -i eru . raforku.
um ríkisins 51 milljón kr. (enda
verður Tokkastöðin, sú stærsta í
Noregi fullgerð á næsta ári) og
hjá ríhissimanum 46 milljðnir,
enda á nú m.a. að koma bæjar-
símanum í Osló í lag, en ha .n
hefur verið vandræðabarn árum
saman, svo að kvartanir hafa
borizt út af símanum fra stöðv-
um erlendis. Símagjöld öll stór
hækkuðu í Noregi í sumar. Járn
brautir íar fá aukið fé, en sam-
tírriis var boðuð ný hækkun á
far- og farmgjöldum.
Hvernig bbrgar þjóðin svo
reikninginn?
en nú er stungið upp á að aðstoð-
in verði aukin upp í 47,5 millj.
Og stjórnin hefur látið svo um
mælt að aðstoðin verði að hækka
enn, unz hún nemi 1% af þjóðar
tekjunum. En ýmsum finnst að
nyrztu fylkin í Noregi séu enn
svo mikið olnbogabarn þjóðar-
innar, að stjórninni beri að „líta
sér nær og staldra við í Finn-
mörk áður en hún fer til Kongo.“
Bjerve ráðherra ræddi um fjár
hagsmálin almennt og kvað út-
litið enn sem bjartast. Ha.nn
sagði líklegt, að hallinn á utan-
ríkisverzluninni mundi nema um
1500 milljónum á þessu ári,
vegna of mikils innflutnings, sem
stafaði af aukinni kaupgr.; ðslu
almennings. Hinsvegar hefði orð
ið verðlækkun og markaður dreg
ist saman á ýmsum mikilsverð-
uim útflutningsvörum. Taidi
h; — ' andi að nýjar kaup
kröfux yrðu ekki til þess að hækk
enn verðlagið og frarr.leiðs.u-
kostnað í landinu Þá kvað nann
stjórnina vilja draga saman útlán
bankanna á næsta ári, ti að
ganga í gildi krefst stóraúkins
húsnæðis. Og alltaf er vöntun á
kennai aliði. Þó er lækn; ortur
inn enn tilfinnanlegri; samkvæmt
skýrslu sem gefin var út aýlega
vantar 300 lækna í undirtvllu-
stöður. Og um hjúkrunarfólk er
líkt að segja. í Vardö gerðist fyr
ir nokkru atvik, scm hefur vald
ið miklum umræðum um lækna
leysið. Danskur læknastúdent,
svo til ómenntaður, réðst til yfir
læknisins á Vardö-spítala, sem
var aðstoðarlaus með um 60 sjúkt
inga. En svo var stúdentinn
kærður og settur í gæzluvarð-
hald, sakaður um að hafa unmð
læknisverk, sen, hann hafði ekki
kunnáttu til. Málir.u er ekki los;
ið en stúdentinum var sleppt
gegn tryggingu.
En þjóðin á góða daga, ef litið
er á það, að lífskjörin eru bétri
en ður og atvinnuleysið sdi.i
ekkert. Bændurnir mundu _.ð
vísu hrista höfuðið núna eftir
sumarið, ef þeim væri sagt að
þeir ættu góða daga. Og fiski-
mennirnir í Norður-Noregi
mundu gera eins. Hvorirtveggja
hafa nú nótt um styrk og hallær
islán, þeir fyrri vegna uppskeru
brests og þeir síðari vegna lé-
legrar vorvertíðar. Loðnan sem
færði þeim gull og græna skóga
í fyrra brást algerlega í ár, og
annar afli var tregur. En sjó-
mennirnir sem „fóru á síld“ á
íiandsmið, láta vel yfir sumr-
inu. Ungir stráklingar fengu
3000 n-kr. í lófa._ er þeir komu
heim úr fyrstu veiðiferðinni á
æfinni.
En þó stynja flestir — undan
sköttunum. Ekki þó undan.sö'u
skattinum, þó að hann reynist
drýgstur ríkisfjárhirslunni, held
or beina skattinum. „Það eru 1
þungar trakteringar, þá loks að
maður fær þúsund króha mánað-
arkaup, að sjá aldrei nema .00“,
segir Óli norski. Af meðalkaur.i
eru nfl. dregin 30% frá fyrir
shcttinum. i:_,.n er áætlaður f*’r
irfram, en þegar framtalið kem
ur fær einstaka maður borgað
til baka, en flestir verða að borga
viðbót.
Annars er skattakerfið flók-
ið, ekki sizt útsvarskerfið. Bæjar
og sveitastjórnir ákveða „skatt-
prosenten" og er hún víðast 16—
18%, en svo er lagt í r 3
munandi „töflum" það bar til
tíðinda núna um helgina, að
fjármálastjóri Oslóar, sem er
stjórnarflokksmaður, lagði til að
Söluskatturinn er sem fyrr
stærsti liðunnn ög iiefur nækk-
að um 230 milljónir, upp í 2630
millj. kr. Tekju- og eignaskatt-
ur hækkar ur 1500 í 1860 mihjón
ir, afgjald af áfengi og tóbaiki úr
883 upp í 989 milljónir og bifreiða
gjöld úr 720 835 milljónir. Lina
lækkunin er á tolltekjunum. Þær
eru áætlaðar 485 milljónir er
voru ,510 milljónir á núgildandi
fjárlögum.
Hækkun var boðr'" á tóbaki,
járnbrautargjölidum símagjöld-
um >g útv ..rps. En fólk er orð-
ið svo vant slfku, að þið segir
ekki neitt nema: Það opinbera
gengur alltaf á unda;i í verð ■æu-1
unum. En einn liður í fjár 'igun
um nýju mun vafalaust vaida á
greiningi, að minnsta kosti hjá
I eim sem nyrzt búa. Það ser i
á að renna til aöstoðar við eflir-
leguþjóðirnar. N -veittu
síðasta ár 30 millj. til þessa
Norsku bátarnir leggja á miðin.
draga úr oeningaflóði og verð-
bólgu.
Þjóðin á góða daga
segja flec.ir stjórnarflokks
menn _g benda á þær storkost-
legu lífskjarabætur sem jrðrð
hafa s;ðan stríðinu lauk S‘jó-ii
arandstæðingarnir neita að vísu
ekki þessari staðhæfingu, er. bæta
við: ..... en hún mundi eiga
enn betri daga, ef við fengjum
að ráða“, og benda í því sam-
bandi á ýmislegt, sem þeim
finnst hafa verið vanrækf. og er
þá bygging sjúkrahúsa, síma,
skólamá’iÞ, og vegagerð oftast
nefnt fyrst: Nú lofar stjórnin
stórauknum framkvæmdurn í
byggingum sjúkrahúsa og s^óla,
m.a. geðveiliramælum fynr 700
manns og skólum fyrir 4 »00
börn. En það siðara nær pú
skammt, því að breyting sn a
i skólalöggjöfinni sem nú á að
prðsentan skyldi hækka úr 17 i
17,5 % og að rafmágnið hækkaoi
um 10%. En flokkur hans sem
er stærstur í borgarstjórninni
heitaði „fjárhaldsmanninum“ og
hækkunartillögurnar voru fel.d
ar í einu hljóði. Þessi 0,6 % heíði
gefið 15 milljónir í borgarsjóð,
en þá upphæð vantaði fjármála
borgarstjórann til þess að ná
jafnvægi á fjárhagsáætluninm.
Síðla í ágúst vár framið óven.u
legt rá_. í Osló, A -- li
mann, sem var á æið í banka
með peninga frá fyrirtæki sínu
og rænt af honum 150.000 kroa
u.„, * ,ta gerí. í
dag og þótti svo óvenjulega bí-
ræfið, að sumir giskuðu á að
útlærður erlenaur stórbófi neíði
verið að verki. En núna um tieig
ina komst upp um rænmgjana.
voru tveir unglingar, ) >
Framhald a ols. 15.