Morgunblaðið - 23.10.1962, Blaðsíða 23

Þriðjudagur 23 október 1962
MORGVNBLAÐ1B
23
— Kennedy
Frarcih. af bls 2
og eldiflaugar eru svo fljótar í
förum, að auikinn möguleiki á
notkun þeirra, eða breyting á
notkun þeirra, verður að teljast
ibein ógnun við friðinn.
Árum saman hafa Sovétríkin
og Bandarílkin gert sér grein fyr
ir þessari staðreynd, og umgeng-
ist kjarnorkuvopn af mikilli var-
úð, og aldrei hreyft við því jafn-
vægisástarcdi, sem tryggði, að
þau yrðu ekki notuð, nema því
aðeins, að um mákla hsettu væri
að ræða. Okkar eiigin eldflaug-
ar hafa aldrei verið fluttar til
neins annars lands með slíkri
leynd og blekkingum: saga okk-
ar — sem er ólík sögu Sovétríkj-
anna eftir heimstyrjöldina síðari
— sýnir, að við höfum enga löng-
um til að sigra aðrar þjóðir eða
þröngva þeim ti‘l að taka upp
etjórnarfarskerfi okkar. Samt
sem áður hafa bandariskir borg-
arar vanizt því að búa í miðju
skotmarki rússneskra eldflauga,
eem geymdar eru á sovézkri
grund eða í kafbátum. Þannig
auka eldflaugar á Kúbu á þá
hættu, sem þegar er augljós —
þótt taka verði fram, að fram
til þessa hafa þjóðir S-Ameríku
ekki orðið fyrir slíkri hættu af
kj arnorkuvopnurp.
Þessi hraða, leynilega og sér-
stæða eldflaugahervæðing komm
únista — á svæði, sem þekkt er
fyrir sérstakt sögulegt samiband
við Bandaríkin og þjóðir Amer-
iku — algerlega í bága við full-
yrðingar Rússa og gegn stefnu
Bandaríkjanna og landa álfunn-
ar — þessi skyndilega, dulbúna
ákvörðun um að komia fyrir
hættulegum vopnum 1 fyrsta
skipti utan Sovétríkjanna, verð-
ur að teljast ögrandi og í bága
við það jafnvægisástand, sem
ríkt hefur Hún verður ekki þol-
uð af okkur, ef nokkur, vinur
eða óvinur á að treysta jrfir-
lýsingum okkar og því, að við
stöndum við þá ábyrgð, sem við
höfum tekizt á hendur
Árin eftir 1930 voru okkur
lærdómsrík: hernaðarundirbún-
ingur, sem ber keim árásar, leið-
ir til styrjaldar Þjóð okkar er
á móti styrjöld. Við stöndum
einniig við loforð okkar. Óhagg-
anlegur tilgangur okkar hlýtur
því að verða að koma í veg
fyrir að þessar eldflaugar verði
notaðar gegn ofckar landd eða
inokkru öðru landi. Við verðum
einnig að tryggja, að þær verði
fjarlægðar úr þessum hluta
heims.
Við höfum fylgt stefnu þolin-
mæði og varúðar, eins og frið-
samleg og voddug þjóð, sem
— Norskt skip
Framh. af bls. 1
manns, sem í þeim voru, fluttir
til Rórvik. 25 lík hafa fundizt.
Hafnarstjórinn í Rörvik, O.B.
Tordesen, stjórnar björgunarstarf
inu, og sagði hann að lítil von
yæri um að fleirum yrði bjargað.
Enginn ótti
Þeir, sem björguðust, komu til
Rörvik um kl. 2 e.h. í dag, og
báru allir einhver merki eftir
volkið. Binn farþeganna var
Anker Pedersen, sem er skip-
stjóri á öðru strandferðaskipi.
Hann sagði í blaðaviðtali í dag
að hann hafi verið neðanþilja
þegar skipið strandaði. Fór hann
etrax upp og rétt á eftir slokkn-
uðu Ijósin um borð Eftir stutta
stund losnaði skipið af skerinu,
en það flaut og var þá gefin
fyrirskipun um að setja út björg
unarbátana. Engin hræðsla greip
þó um sig og allir voru rólegir
Um leið og bátarnir fylltust af
farþegum Var þeim róið á brott.
Allt í einu sökk skipið undir
mér, sagði Pedersen Ég sogaðist
niður, en tókst að komast upp
® yfirborðið og synda að litlum
björgunarfleka, sem átta menn
voru á. Flekann rak í fimrn eða
eex tíma þar til vélbáturinn Vito
fann hann. Einn eldri maður,
eem á flekanum var, þoldi ekki
volkið og lézt áður en björgun
kiom.
stendur I broddi samtaka þjóða
heiniís á að gera Við höfum hald-
ið fast við stefnu okkar, og lát-
um ekki ofstopamenn eða leið-
indaseggi leiða okkur til að
hverfa frá henni Nú er hins veg
ár þörf fyrir frekari aðgerðir —
og til þeirra verður að grípa
samt kunna þær aðeins að
verða upphafið. Við munurn
ekki hætta á alheimiskjarnorku-
styrjöld fyrr enn í fulla hnefana
því að ávöxtur sigursins yrði
ekki annað en aska í munni okk-
ar — hins vegar munum við
ekki hræðast við að taka á okk-
ur þá hættu hvenær, sem það
yrði óumflýjanlegt.
Því, til þess að verja öryggi
okkar og þjóða Ameríku, og með
því valdi, sem mér er falið með
'Stjórnarskránni og staðfest hefur
verið af þingi, þá hef ég ákveðið,
að eftirfarandi ráðstafanir skuli
gerðar strrix:
1. Til að stöðva uppbyggingu
þessara árásarstöðva verður sett
strangt aðlutningsbann á öll her-
gögn til Kúbu. Öllum skipum,
hverrar þjóðar, sem þau eru og
frá hvaða höfn sem þau korna,
verður snúið aftur ef í ljós kem-
ur að í farmi þeirra eru árásar-
vopn. Þetta aðflutningsbann verð
ur, ef nauðsyn krefur, látið ná
til annars varnings og annarra
flutningatækja. Við erum hins
vegar ekki að svo stöddu að loka
'fyrir aðflútning á lífsnauðsynj-
um, eins og Sovétríkin reyndu
að gera er þau settu aðflutnings-
bann á Berlín 1948.
2. Ég hef fyrirskipa" áfram-
(haldandi og aukið náið eftirlit
með Kúbu og hervæðingunni
þar. Utanríkisráðherrar Ameríku
ríkjasamtakanna mótmæltu allri
leynd í þessum málum í sam-
þykkt sinni frá 6. október. Ef
þessi undirbúningur undir hern-
aðarárás heldur áfram, og eykur
þannig hættuna, sem Vesturálfú
stafar frá Kúbu, eru frekari að-
gerðir réttlættar. Ég hef fyrir-
skipað bandaríska hernum að
vera viðbúnum hverju sem að
böndum kann að bera. Og ég
vona. vegna kúbönsku þjóðarinn-
ar og rússnesku sérfræðinganna
á eldflaugastöðvunum, að hætt-
urnar sem stafa af áframhaldi á
þessum ógnunum, séu öllum Ijós-
ar.
3. það verður stefna þjóðar
minnar að líta á sérhverja eld-
flaug, sem skotið yrði frá Kúbu
gegn einhverju landi í Vestur-
álfu, sem árás Sovétríkjanna á
Bandaríkin, ser.i svara verði
með gagnárás á Sovétríkin.
4. Sem nauðsynlega hernaðar-
lega varúðarráðstöfun, hef ég
sent aukið herlið til flotastöðv-
ar okkar við Guantanamo, látið
flytja burt fjölskyldur hermanna
okkar þar í dag og fyrirskipað
viðbótarherliði að vera til taks.
5. Við höfum boðað í kvöid til
fundar ráðgjafanefndar Sam-
'taka Ameríkurík j anna til að
■ræða þessa ógnun við öryggi álf-
unnar og til að koma í fram-
kvæmd liðum 6 Og 8 í Rio-sátt-
málanum til stuðnings við allar
aðgerðir. Stofnskrá Sameinuðu
þjóðanna gerir ráð fyrir svæðis-
bundnum öryggiráðstöfunum —
og ríki þessarar heimsálfu hafa
fyrir löngu fordæmt dvöl erlends
hers í álfunni. Einnig höfum við
látið önnur bandalagsríki okkar
fylgjast með málinu.
6. Samkvæmt stofnskrá Sam-
einuðu þjóðanna höfum við í
fcvöld farið fram á það að ör-
yggisráð SÞ verði án tafar boðað
til aukafundar til að gera ráð-
stafanir gegn þessari nýju ógnun
Sovétríkjanna við heimsfriðinn.
'Munum við krefjast þess að öll
órásarvopn verði rifin niður og
send burtu frá Kúbu, áður en
unnt verður að aflétta aðflutn-
ingsbanninu.
7. í sjöunda og síðasta lagi:
Ég heiti á Krúsjeff forsætisráð-
herra að stöðva og binda enda
'á þessa hjúpuðu, ófyrirleitnu og
ögrandi ógnun við heimsfriðinn
og traust samband milli hinna
tveggja þjóða okkar. Ennfremur
heiti ég á hann að yfirgefa þessa
'heimsyfirráðastefnu, og taka í
þess stað þátt í að marka tíma-
mót — sem fólgin yrðu í enda-
lokum hins hættuþrungna víg-
búnaðarkapphlaups og þannig
mundu leiða af sér alger um-
skipti í sögu mannkynsins. Hön-
um gefst nú tækifæri til að leiða
'heiminn frá barmi eyðilegging-
arinnar — með því að hverfa til
orða sinnar eigin ríkisstjórnar,
þar sem því var lýst yfir, að
'hún þyrfti ekki að koma fyrir
eldflaugum utan síns eigin lands,
og flytja þessi vopn í burtu frá
Kúbu. Einnig með því að gripa
ekki til neinna þeirra aðgerða,
sem aukið geta eða magnað þær
deilur, sem nú eru uppi. Og loks
með því að gerast þátttakandi i
leit að friðsamlegri og varan-
legri lausn vandamálanna.
Þjóð mín er reiðubúin til að
ræða ógnanir Sovétveldisins við
heimsfriðinn, og tillögur sínar
um verndun heimsfriðarins, hvar
og hvenær sem er r— í Samtökum
Ameríkuríkjanna hjá Samein-
uðu þjóðunum, eða á hvaða vett-
vangi öðrum, sem gagnlegt yrði
talið — án þess þó að fyrirgera
athafnafrelsi okkar. tTig höfum
á liðnum árum lagt mikið á okk-
ur til þess að hindra útbreiðslu
kjarnorkuvopna. Við höfum gert
tillögur um takmörkun herstöðva
á grundvelli raunhæfs samnings
um afvopnun. Við erum reiðu-'-
húnir til viðræðnc. um ráðstaf-
anir til þess að drága úr spenn-
unni hjá báðum aðilum — sem
m. a. gæfu Kúbu möguleika til
að njóta hins sanna sjálfstæðis,
er geri henni kleift að ákveða
sjálf örlög sín. Okkur fýsir ekki
að heyja styrjöld við Sovétríkin
— því að við erum friðsöm þjóð,
sem þráir að lifa í friði við allar
aðrar þjóðir.
En það er erfitt að leysa og
jafnvel að ræða ríkjandi vanda-
mál, þegar andrúmsloftið er
þrungið ógnunum. Það er ástæð
an. til þess ,að þessum síðustu
ógnunum Sovétveldisins — og
hverskyns ógnunum öðrum, sem
á vegi kunna að verða, hvort
sem þær eiga sér sjálfstæð upp-
tök eða verða sprottnar af ráð-
stöfunum okkar þessa daga —
verður að mæta og mun verða
mætti með fullri festu. Hvar í
heiminum, sem gripið kann að
verða til fjandsamlegra aðgerða
gegn öryggi og frelsi þjóða, sem
við erum Skuldbundnir — þar
á meðal alveg sérstaklega hinum
'hugrökku í'búum Vestur-Berlín-
ar — mun verða gripið í taum-
ana með hverjum þeim hætti,
sem nauðsyn krefur. .
Að síðustu vil ég ávarpa nokkr
um orðum hina kúbönsku þjóð,
sem nú er hneppt í viðjar, en
sérstakar ráðstafanir hafa verið
gerðar til þess að útvarpa til
hennar þessari ræðu. Ég ávarpa
ykkur sem vinur, sem sá, sem
þekkir djúpstæða hollustu ykk-
ar við ættjörðina, sem sá, sem
tekur þátt í leit ykkar að frelsi
og réttlæti öllum til handa. Og
ég hefi hryggur í huga fylgzt
með þvi, hverni.g þjóðbylting
ykkar hefur verið svikin — og
hvernig ættjörð ykkar hefur
komizt undir erlend yfirráð. Svo
er nú komið, að ieiðtogar ykkar
eru ekki lengur kúbanskir leið-
togar innblásnir af kúbönskum
hugsjónum. Þeir eru leikbrúður
og handibendi allþjóði.egs sam-
særis, sem snúið hefur Kúbu
gegn vinum ykkar og nágrönn-
um í Vesturálfu — og gert land
ykkar að fyrsta landi Suður-
Ameríku, sem verður skotmark
kjarnorkuvopna — fyrsta landi
Suður-Ameríku, sem hefi»r slik
vopn á sinni grund.
Þessi nýju vopn eru ekki í
okkar þágu. Þau leggja ekkert
af mörkum fyrir frið okkar né
velferð. Þau geta aðeins grafið
undan því. En þetta land óskar
ekki eftir því að valda ykkur
sársaufca, eðá að þröngva upp á
ykkur neins konar stjórnarfari.
Við vitum að líf ykkar og land
er notað sem peð af þeim, sem
neita ykkur um frelsi.
Oftsinnis á liðnum árum hef-
0
ur kúbanska þjóðin risið upp og
steypt af stóli harðstjórum, sem
hafa eytt frelsi þeiira. Og ég er
hafa eytt frelsi hennar. Og ég er
búar horfa í dag fram til þess
dags, þegar þeir verða raunveru
lega frjálsir, — frjálsir undan
erlendum yfirráðum frjálsir til að
kjósa sína eigin foringja, frjáls-
ir til að velja sitt eigið stjórnar-
far, frjálsir til að tala og skrifa
og til að trúa ás ótta og lítil-
lækkunar Og þá mun Kúba verða
boðin velkomin aftur í hóp
frjálsra þjóða og í samtök þessa
heimshluta.
Samborgarar: Enginn þarf að
vera í vafa um að þetta eru erf-
iðar og hættulegar aðgerðir sem
við höfum hafið nú. Enginn get-
ur sagt nákvæmlega fyrir um,
hvað gerist næst né hvaða fórn-
ir verði færðar. Margir mánuðir
sjálfsfórna og sjálfsaga eru fram
undan — mánuðir, sem munu
bæði reyna á viljastyrk okkar og
þolinmæði — mánuðir, þegar
margar ógnanir og fordæmingar
munu halda okkur meðvitandi
urn hættuna. En mesta hættan
mundi vera að aðhafast ekkert.
Leiðin, sem við höfum kosið
núna, er full af hættum, eins
og allar leiðir eru — en þessi
leið er sú, sem bezt hæfir skap-
gerð og hugrekki okkar sem þjóð
og skuldbindingum okkar út um
heim. Bandaríkjamenn hafa allt
af sýnt það í verki að frelsið
verður aldrei keypt of háu verði.
Eina leið munum við aldrei
kjósa, en það er leið uppgjafar
og undirgefni.
Takmark okfcar er ekki sigur
valdsins, heldur hitt, að halda
uppi réttinum, — ekki friður á
kostnað frelsisins heldur bæði
friður og frelsi. Hér í þessum
heimshluta, og við vonum, ef
guð leyfir um allan heim, mun
það takmark nást.
Systir Laufey 01-
sen talar í
Hafnarfirði
Á VEGUM kvenfélaga Fríkirkj-
unnar og Þjóðkirkjunnar í Hafn-
arfirði mun Systir Laufey Olson
frá Winnipeg tala á fundi, sem
haldinn verður í kvöld kl. 8.30
e. h. í Alþýðuhúsinu í Hafnar-
firði. Systir Laufey hefur dvalið
hér á landi um nokkurn tíma og
þegar vakið athygli með erind-
um sínum og skemmtilegum
myndum frá safnaðarstarfi í Vest
urheimi. Konur úr Hafnarfirði
og Garðahreppi velkomnar.
Hallkell markvörður hafði nóg
að gera — og gerði margt vel.
— 'lbróttir
Framhald af bls 22.
KR-ingar unnið fsaíjörð, Akur-
eyri og íslandsmeistara Fram og
samtals sborað 10 mörk gegn
einu. Er það sannarlega glæsi-
leg útkoma og verðskuldar vel
sigurlaunin.
Leikur framherjanna hefur
gerbreytzt til batnaðar eftir að
Ellert tók miðherjastöðuna.
Fæst bæði meira út úr honum,
svo og innherjunum. Einnig hef-
ur Örn Steinsen vaxið mikið er
á leið sumarið. Garðar ber af
sem fyrr í sinni stöðu, en Sveinn
vinnur vel og er ágengur — þó
stundum sé um of. Vörnin hefur
haft lítið að gera í þessari úr-
slitakeppni, og aldrei fengið of-
jarla sína.
Leikur Fram var allur slapp-
ur og í molum. Framherjarnir
staðir og ónákvæmir og búa sig
aldrei undir að geta vel tekið
á móti spyrnu fram samherja.
Framverðirnir máttu sín lítils og
voru ónákvæmir. Vörnin hafði
nóg að gera, var bezti hluti liðs-
ins, en réði aðeins ekki við ofur-
eflið sem KR var þeim.
A. St.
Játaði njósnir
WILLIAM Vassall, 38 ára starfs-
maður í brezka flotamálaráðu-
neytinu, ‘játaði í dag á sig
njósnir fyrir Sovétríkin og var
dæmdur í 18 ára fangelsi.
Saksóknarinn, Sir John Rob-
son, sagði við réttarhöldin að
sakborningurinn hafi á undan-
förnum sex árum afhent rúss-
neskum njósnurum mikið af
þýðingarmiklum leyniskjölum,
er hann hafði komizt yfir í starfi
sínu sem skrifstofumaður í flota-
málaráðuneytinu. Hafi Vassal
þegið góð laun hjá Rússum og
selt öryggi þjóðar sinnar fyrir
peninga.
Við fyrri yfirheyrslur hélt
Vassall því fram að hann hafi
verið neyddur til að taka að sér
njósnir vegna ljósmynda, sem
teknar höfðu verið af honum í
svallveizlu kynvillinga í Moskvu,
þar sem hann starfaði í skrif-
stofu flotamálafulltrúans við
brezka sendiráðið. Sir John Rob-
son sagði hinsVegar að Vassall
hafi aðallega haft fjármálin í
huga, er hann tók að sér njósn-
irnar. Benti saksóknarinn á að
árið 1959 hafi Vassall tekið á
leigu íbúð í London, sem kost-
aði 500 pund á ári (um 60 þús.
kr.) þegar árslaun hans voru
aðeins um 700 pund. „Hann
virðist hvorki hafa verið hald-
inn hugsjónum né pólitískum
hleypidómum^ sagði Sir John.
Duglegir unglingur
eðu krukkur
óskast til að bera MORGÚNBLAÐIÐ
í þessi hverfi í borginni:
FJÓLUGATA — KLEIFARVEGUR —
BERGSTABARSTRÆTI — KLEPPSVEGUR.