Morgunblaðið - 25.10.1962, Blaðsíða 13
Fimmtudagur 25. október 1962
MORGVNBLAÐIÐ
13
Kommúnis
„1>BIR virðast eklki ætla að
drepa kirkjuna með einni skyndi
érás, 'heldur murka úr henni líf-
ið, smátt oig smátt“, — var mér
skrifað í einkabréfi frá Kína,
nokkru eftir að stjórnarskiptin
urðu þar, 1949. Og í öðru bréfi:
„Komin er út bók eftir Mao
Tse-tung er nefnist Hið nýja
lýðræði. Þar segir á einum stað:
„Dirfist nokkur að rísa gegn
kommúnismanuim, þá mun fólk-
ið knosa hann vægðarlaust eða
rífa í tætlur“.
Trúfrelsi og „trúfrelsi".
Fyrir um það bil einu ári birt
ísf í austur-þýzku blaði, Der Ruf,
ferðasaga frá Kína. Höfundur
greinarin-nar, frú Gerda Buega,
hafði fyrir mörgum árum unnið
að kristniboði í Shanghai. Þar
sem hún nú kom frá kommún-
isku ríki naut hún, eins og að
líkum lætur, tiltölulega mikils
ferðafrelsis.
Hún skrifaði að í Shangbai
sé „töluverð kirkjuleg starf-
semi“. Þó höfðu yfirvöldin þegar
tekið eignarnámi kirkjur og stofn
anir um það bil 80 safnaða í
borginni, en „séð prestum þeirra
og öðrum launuðum starfsmönn-
um fyrir atvinnu“. Söfnuðunum
Ihafi verið leyft að sameinast um
þær 15 eða 20 kirkjur sem ekki
voru teknar.
Frúin skrifar að hún hafi far-
ið í þetta ferðalag „með þeim
einlæga ásetningi að reyna að
skilja hið nýja Kína“.
En ýmislegt sem henni lék
einkurn 'hugur á að kynnast, en
litlar fréttir höfðu farið af, hef-
ur mörgum reynst erfitt að
skilja, svo sem:
Hvers vegna höfðu allir þessir
söfnuðir verið sviptir kirkjum
sínum, — prestar sendir í vinnu-
'búðir, — þeir sem vildu taka
Skírn yfirheyrðir og skrásettir
Ihjé yfirvöldunum, eins og þeir
væru að drýgja glæp, — Biblíu-
(húsið opið aðeins tvær klu'kku-
stundir á viku, en Biblia eða
Nýja testamenti hvergi fáanlegt
annars staðar, — þess krafizt
af þjónandi prestum að þeir
gegndu jafnframt framleiðslu-
störfum. Og hvers vegna þurfti
vinkona hennar, biskupsfrúin,
að vinna fyrir heimilinu í papp-
írspokagerð?
AHt þetta og ákaflega margt
annað virtist brjóta í bága við
ótvíræða grein stjórmarskrár rík
isins um fullt trúfrelsi.
Þetta hefur fleirum þótt tor-
skilið, — nema þeim sem vissu,
að síðan 1949 er allt önnur merk-
irxg lögð í orðið trúfrelsi í Kína,
en gert er annars staðar í heim-
inum.
I stjórnarskránni merkir orð-
ið það eitt, að þegnum rí'kisins
sé frjálst að trúa á hvað sem
þeir vilja. Hins vegar gegni allt
öðru máli um trúariðkanir eða
trúarlegar áthafnir, eins óg t.d.
þær er fara fram í kirkjum.
Þeim er samkvæmt sömu laga-
grein þröngur stakkur skorinn.
Ríkisvaldið hefur heimild til
og telur sér skylt, að hafa strangt
i 'tirlit með því formi sem trúin
skapar sér, tjánimg hennar í lífi
fólksins í landinu. Þannig hefur
kommúnistaflokkurinn, eða
stjórn hans, algerlega í hendi
sér hvernig haga skuli trúarlegri
starfsemi, og hefur því einnig á
þann hátt flýtt fyrir „eðlilegum
dauða trúarbragðanna", auk þess
að reka andtrúarlegan áróður í
öllum skólum ríkisins, á manna
fundum, í útvarpi og blöðum.
Takmörkunum fyrir kirkju-
legri starfsemi kom rrkisstjórn-
in ekki fyllilega í framkvæmd
fynr en eftir '957. En hvern hug
kínverski kommúni s ta f lokkur-
inn bar til kristindóms og kirkju,
kom ótvirætt í ljós meðan hann
enn var að brjótast til valda.
f þjónustu ríkisvaldsins
Mikil leynd var yfiir innan-
landsmálum Kína fyrstu fjögur
árin eftir valdatöku kommúnista,
1949—’52, á skapadægri milljóna
manna, meðan fyrstu - „hreins-
anir“ fóru fram.
Nú skortir ekkert á að vitn-
eskja sé fengin um, að fjöldi
leiðandi manna innan kristinna
safnaða um land allt voru þá
handteknir. Léti þeir ekki segj-
ast með neinu móti, höfðu þeir
raunverulega kveðið upp sinn
eiginn dóm, misjafnlega ómild-
an, hflát, fangelsisvist eða fórn-
arþjónustu við rikið — þrælkun-
arvinnu að vegagerð og ræktun
í fjarlægum landshlutum, eða
í nái-ijim og verksmiðum.
Það þótti tíðindum sæta þegar
fréttir bárust um að bæði prest-
ar oig leikmenn kristinna safn-
aða “hefðu átt sinn þátt í að á-
kæra, dæma og jafnvel kalla
pislarvætti yfir trúbræður sína.
(Slíks eru þó dæmi frá miklum
kristindómsofsóknum áður).
Hvaða skýringu er hægt að gefa
á því?
Blátt áfram bá, að mannlegt
eðli er samt við sig, einnig í
Kíria. Og nú voru þeir tímar
þar, -.em Kristur. sagði fyrir að
Ein af afleiðingum þessara við
burða var ný kinkjuskipan.
í ágústmánuði 1957 var leið-
togum kaþólskra manna um
land allt stefnt til fundar við
fulltrúa ríkisstjórnaiinnar í Pek
ing. Samiþykkt var á fundinum
„þjóðleg samtök kínverskra
fcaþólikka“, og ennfremur að
slíta sambandinu við páfastól-
n.
Um líkt leyti hófst útgáfa nýs
málgagns mótmælenda í Kina,
Tien Feng“ — Himinblær, (orð
ið „feng“ getur líka þýtt storm-
ur). Með því var feykt burtu
útgáfu allra annarra kirkjuleg-
ra blaða.
Blaðið boðaði að ákveðið
hafi verið að steypa öllum
evangelískum kirkjudeildum í
landinu saman í eina almenna
þjóðlega kirkju. Með þessum
ráðstöfunum var trúarmálaráðu
neytjnu í Peking gert hægt um
vik. Hjá því var yfirstjórn allra
mála kirkjunnar (og allra trúar
bragða í landinu). Það sá um að
hún segði skilið við hverskon-
ar alþjóðleg samtök evangelískr
ar kristni. Með einfaldri laga-
setningu var útkljáður allur á-
greiningur um flókna trúarlær-
dóma. Meþódistar, lúterskir,
baptistar, og yfirleitt allir, sem
kristnir vildu kallast, hurfu inn
í hina almennu, bjóðlegu kirkju
' Kíná. .
rit, allar kennslubækur í krist-
infræði skal endurskoða og sam-
ræma. 1 prédikun skai gát höfð.
á að allir kenni á einn veg, forð-
ist bábiljur en boði göfgi starfs-
ins, sigur mannsins yfir nttúru-
öflunum, útskýri baráttuna við
fjendur þjóðarinnar, greinarmun
réttlætis og ranglætis.
Guðsþjónustur n.á aðeins
halda á sunnudögum og hvergi
nema í kirkjunum. Engar trú-
arlegár samkomur má halda,
hvorki á heimilum né utan. Eng
inn trúarlegur félagsskapur er
leyfður. Hjálpræðisherinn af-
klæðist sínum einkennisbúning-
um. Adventistar skulu hætta
morgun-bænum, helgihaldi laug-
ardagsins og tíund.
„Þeir ríki Guðs ei granda“.
H-vergi í heiminum hef-ur
kristin kirkja átt við jafn mikl-
ar þrengingar að búa, undan-
farin 12—13 ár, og í Kína, — og
er þá mikið sagt.
Þrátt fyrir það er ekki ástæða
til að ætla eða óttast, að dag-
ar kirkjunnar séu þar taldir.
Kristnir menn eru þar dreifð
ir um allt land. Sem Kínverjar
eru þeir ma-nna fundvísastir á
úrræði til að bjarga sér úr klípu,
koma sínu fram, finna sér ein-
veru- og samkomustaði. Og þeim
er ekki síður treystandi en öðr-
um teristnum mönnum til að
og kristindómurmn
koma myndu í heiminum, og
hann lýsir þannig: „Bróðir m-un
framselj-a bróður til d-auða og
faðir barn sitt, og börn rísa gégn
foreldrum sínum og valda þeim
dauða“.
Að kristnir menn í Kina gerð-
ust handbendi arídkristilegra
valdlbafa, stafaði af ýmsurn or-
sökum: Meðfæddri linky. Undan
látssemi vegna hótana eða blíð-
Siðari
grein
Ólafs
Ólafssonar
kristniboða
mæla. Hentistefna. Tilli-tsemi við
fjölskyldu, firra hana vandræð-
um. Metnaði. Von um að geta
„þjónað tveim herrum", gan-ga
til hlýðni við yfirvöldin í þeirri
trú að geta orðið kirkjunni að
liði, en á annan hátt ekki. Og
mörgu öðru.
En hættast hefur kristnum
mönnu-m verið við að lá-ta af-
vegaleiðast af því, hVe mjög var
slegið á strengi ættjarðarástar
og þjóðrækni. Að kristnum
mönnum verði slíkit að falli und-
ir svipuðum kringumstæðum, er
fjarri því að vera eins dæmi.
Þegar verst horfði fyrir Rúss-
um í styrjöldinni 1941, og nauð-
syn bar til þess að vekja bar-
áttuhug alls almennings í land-
inu, sá Stalín að ekki tjóaði að
h-alda þvi fyrst og fremst að
þjóðinni, að gengi og framtíð
kom-múnismans væri í húfi.
Hann sneri sér til kirkjunnar og
breytti með hennar aðstoð styrj-
öldinni í krossferð. Sergi pat-
ri-ark brá skjótt við og boðaði
heil'a-gt stríð, kirkjunni og móð-
ur Rússl-ahdi til björgúnar: „Vér
heitum ríkisstjórninni fullkom-
inni holl-ustu“. Á þeirri stundu
voru gleymdar tuttugu ára blóð-
ugar ofsóknir ríkisvaldsins gegn
kirkjunni.
Það væri rangt „ð halda að
kristnir merin í Kína hafi al-
mennt brugðist. Tugþúsundir
-þairia kusu smán og kvöl og
dauða, eða flýðu úr landi, frem-
ur en að bey-gja kné fyrir „Baal“.
Margir héldu uppi svo einarðri
baráttu gegn kommúnismanum,
og það undir handarjaðri ríkis-
stjórnarinnar í Peking, að frétt-
ir báru .t allri kristninni. „IUrkj-
an getur ekki aðhyllst hugsjóna-
fræði og stjórnarhætti heims-
kommúnismans", reit Wang
Ming-tao, prestur í Peking. „Geri
hún það, afneitar hún sjálfri sér,
er hún búin að vera“. Það frétt-
ist af honum síðast að h-ann,
eftir að hafa tekið út 13 mán-
aða fan-gelsisdóm, var að 1-okum
dæmdur í ævilangt fangelsi.
Ný skipan kirkjumála.
Enn er það óráðln gáta hvað
hafi vakað fyrir M-ao Tse-tung
forseba, þegar hann 1957 gaf út
skipan um fullt málfrelsi í land-
i-nu. Hann vitnaði til giamals
mál-tækis, sem frægt er orðið:
„Látið hundrað blóm gróa og
hundrað skoðanir kljást“. Og
hann lýsti beinlínis eftir gagn-
rýni á fl-okkinn og stjórnina. —
Al-drei hættu Rússar á það
Gerði Mao það í þeirri trú,
að hið kröftuga þjóðaruppeldi
und-a-nfarinna ára, mundi þegar
haf-a náð tilganginum? Grun-aði
hann ef til vill að eitthvað skorti
á það, að því væri fullkomlega
treystandi að þögn sé sam-a og
samþykki?
V-ar málfrelsi bragð?
Hafi svo verið, er óhætt að
fullyrða að aldrei hafi jafn bráð
snjöllu bragði verið beitt við
skoðan-akönnun í nokkuru landi
öðru.
Gagnrýni lét ekki á sér standa.
Hún var til að býrja með væg
en hafði svipuð áhrif og þegar
steinn losnar undan skriðufalli.
Óánægjuraddir heyrðust úr öll
u-m áttum, — einnig frá kirkj-
unnar mönnu-m. Andkommúnisk
um áróðursritum var dreift út,
mótyxælafundir h-aldnir á götum
og torgum. Allt þetta leiddi til
óeirða. Stjórnin fyrirskipaði að
her og lögregla hreinsaði þjóð-
arakurinn betur. Og var það
Þar sem margir söfnuðir höfðu
áður verið á sama stað, eða sörriu
borg, skyldu þeir sameinast í
einn eða fleiri söfnuði, eftir því
'hve fjölmennir þeir höfðu verið.
Blaðið segir að þannig hafi 65
söfnuðum höfuðborgarinnar ver-
ið steypt saman í 4 söfnuði.
— Fjölmennir hafa þessir 4
söfnuðir verið, eða eitthvað
vantað á sameiningu um þá. Hjá
einum hinna 65 safnaða sóttu
guðsþjónusbur að jafnaði þús-
und manns, — söfnuði Wang
Mi-ng-taos.
Enn segir að guðsþjónustur
skuli allstaðar fara fram með
sama hætti og sama helgisiða-
bók notuð í öllum söfnuðum
mótmælenda. Bannað er að
syn-gja söngva eða sálma aðra
en þá, sem eru í hinni löggiltu
sál-mabók. Öll biiblíiuskýringar-
„reynast trúir all-t til d-a-uða".
Þeim er frjálst að vitna um trú
sína í tali við menn. Því fer
og áreiðanlega fjarri að söfn-
uðir rí-kiskirkjunnar hafi sem
slíkir verið afkris-tnaðir.
Og enn berst rödd hins kristna
trúboðs mörgum meðal almenn-
ings í landinu til eyrna, — í
útvarpi. Á Okinava-ey, ekkii
ýkja langt udan ströndum lína,
er 1000 vatta útvarpsstöð
(FEBC). Dagskrártímar hennar
eru 900 á viku, flestir á kín-
versku og al-gerlega helgaði-r
boðun Orðsins í prédikun fræð-
slu og söng. Þrjár aðrar útvarps
stöðvar, ein á Filipseyjum, tvær
í Kóreu, eru einnig reknar í þeim
höfuðtiligan-gi að flytj-a kristi-
legt efni á kínversku, japönsfc-u
og fleiri málum stórþjóða í Asíu.
Ólafur Ólafsson.
Veldur hver á heldur
í MORGUNBLAÐINU 13. okt. s.l. ar íslenzku ferðaskrifstofu og vil
er dálítill greinarstúfur um för
ferðahóps nokkurs, á vegum ís-
lenzkrar ferðaskrifstofu, sem
farin var til Spánar í sl. mánuði.
Þótt það, sem fram kemur í
nefndri grein, sé yfirleitt rétt, þé
er þó nokkur sannleikur þar lát-
inn kyrr liggja, að ástæðulausu.
Mér, sem var einn af þátttak-
endum í teðri ferð, er ljúft og
sjkylt að votta það, að allt, sem
miður fór ■ ferðinni, var ein-
göngu sök hmnar ensku ferða-
skrifstofu, sem sú íslenzka ferða-
skrifstofa, sem hér á hlut að máli,
átti þessi skipti við.
Það mun ekki vera rétt, sem
fram kemur í grein Morgun-
blaðsins, að islezka ferðaskrifstof 1
an sé umboðsmaður þeirrar
ensku, heldur var hér aðeins um
viðskipti að ræða milli tveggja
aðila, byggð á röngum upp-
lýsingum af hálfu ensku ferða-
skrifstofunnar.
Allt það, sem eingöngu var á
vegum íslenzku ferðaskrifstof-
unnar stóð sem stafur á bók og
mun enginn okkar ferðafélaga
hafa þar yíir neinu að kvarta,
þótt við, í þessu tilfelli, verðum
að ganga að henni, sem milli-
gönguaðila, tij þess að rétta hlut
gert. I einni borg voru þrir upp- 9kkar hjá margnefndfi erlendri
reisriarforsprakk-ar líf.átnir í ferðaskrifstofu.
viðurvist tíri þúsund manns. Ég, sem þessar línur rita,
Og almenningsálitið var aftur þurfti að njota nokkurrar auka
mýlt, fyrirgreiðslu af hálfu umræddr-
ég geta þess; að öll sú fyrir-
greiðsla var vel af hendi leyst.
Loks skal þess getið, að farar-
stjórinn, sem var íslenzkur, reynd
ist hið bezta og gerði allt sem
í hans valdi stóð, að bæta þá
agnúa, sem á ferðinni voru.
Það er vissulega rétt, að við
ferðafélagarmr komum fremur
óánægðir heim úr þeirri ferð.
sem aldrei var farin, ef svo
mætti segja, þar sem ferð okkar
reyndist svo mikið öðruvísi, en
við höfðum gert okkur vonir um,
en öll okkar gremja beinist að
viðkomandi (‘ilendum aðilum og
treystum við hmni íslenzku ferða
skrifstofu ti’ að rétta hlut okkar
því máli og munum óhikað
treysta henni nú sem áður og í
framtíðinni.
Stefán M. Guffmundsson.
Helsingfors 16. okt.
Á s.l. ári gaf Kekkonen
Finnlandsforseti Krúsjeff for-
sætisráðherra Sovétríkjanna
finnska gufubaðstofu. Fannst
þá trésmiðum í þorpínu Ala-
jaervi í N.-Finnlandi, að Ken-
nedy BandaríkjaForseti þyrfti
einnig að fá slíkt gufubað.
Fengu þeir leyfi stjórnarinri-
ar til að smíða gufubað handa
Kennedy. Er það teiknað af
arkitektinum Alvar Alto og
segja trésmiðirnir að það
verði betra og riýtízkulegra
en gufubað Krúsjeffs.