Morgunblaðið - 16.01.1963, Blaðsíða 13

Miðvikudagur. 16. janúar 1963
MORCVNBLAÐIÐ
13
LONG og mjú landræma
ER SKER MORG ÞJÚDABROT
í GÆR var skýrt frá upp-
reisn í Afríkuríkinu Togo.
Fréttamaður blaðsins, Elín
Pálmadóttir, var þar á
ferð í sl. mánuði og segir
hér ofurlítið frá landinu.
NÚ þegar fréttir berast um upp-
reisn í Togrolandi og það með
að forseti landsins, Sylvano
Olympio, hafi verið tekinn af lífi
verður mér hugsað til þessa yndis
lega lands, sem virtist svo frið-
sælt í augum framandi ferða-
Iangs, er ég var þar á ferð um
miðjan desember og ók eftir
landinu endilöngu. Eftir endi-
löngu er vissulega réttnefni, því
Togoland er mjó og löng land-
ræma milli Cíhana og Dahomey,
um 560 km. löng frá norðri til
suðurs og ekki nema 50 km., þar
sem landið er mjóst.
Einmitt það að Togo, sem þýð-
ir landið upp fra sjónum, teygir
sig svona langt inn í Afríku, er
orsök þess hve óskilt fólk með
ólík viðhorf byggir landið. Mynd
un Togolands ,eins og flestra ann
arra Afríkuríkj a, varð með óeðli-
legum hætti, þar eð þar réði að
landvinningamenn nýLenduþjóð-
anna komu á skipum að strönd-
inni og teygðu sig svo inn í land,
eins langt og þeir komust. Hefði
uppruni og iifnaðarhæ-ttir íbú-
anna mátt ráða, átti að draga
landamæralínur þvert á núver-
andi landamæri, þannig að strand
fólkið byggði upp sameiginlegt
jþjóðfélag og síðan koll af kolli
Iþar til eyðumerkurbúarnir ættu
saman. í Togo tekur hver ætt-
flokkurinn við af öðrum, frá
norðri til suðurs, Bómobar, Gor-
tunar, Natdhabar, Tohokosiar,
NóGan-Gansar, Lambar, Konikom
'bar, Kabraiar, Cotocoliar, Ake-
bosar, Anar, Akpossoar Adjar,
Ewear, Quatchiar og Ahoulanar,
sem hver um sig hefir sitt tungu-
mál, siði og erfðavenjur. Poli-
tískt hefur sundrung hins fjöl-
menna Eweaþjóðflokks senni-
lega mest áhrif nú, en þróun
mála hefur skipt honum milli
ríkjanna Dáhomey, lýðveldisins
Togo, enska Togo sem nú er hluti
af Ghana og Ghana sjálfs.
• Hvert beltið tekur við
af öðru.
Landslag er einnig mjög fjöl-
breitt og skiptist í belti. Ég kom
inn í landið mjög norðarlega, frá
Dahomey, þar sem ég hafði ætl-
að að sjá ljón, fíla ,gírafa og
önnur stórdýr á hinum skógi
vöxnu gresjum norður undir eyði
mörkinni, en vegna vegleysu og
niðurbrotinnar brúar sá ég aldrei
nema héra, rottur á stærð við
ketti og runnasvín. Fyrst ókum
við í gegnum flatt skráþurrt
land, þar sem múhameðstrúar-
menn með ljósari húð en svert-
ingjarnir á ströndinni sátu yfir
nautahjörðum. Eftir því sem
sunnar- dregur kemur sifellt
Imeiri gróður.Þegar ekið er nið-
ur háslettuna fara að sjást strjál
j lauftré á gresjunum og litlir
ræktaðir blettir, fyrst bómullar-
' akrar, síðar kakójurtir og kaffi-
í jurtir og þar sem rakinn verður
j meiri, þéttist skógurinn, og nú fer
. maður að kannast við hinn safa-
mikla flækjuskóg. Víða í rjóðr-
um híma kringiióttir leirkotfar
með gu'lnuðum stráþökum í
j hnapp. Fólkið virðist mjög vinnu
samt, stöðugur straumur af kon-
um rneð afurðir á höfðinu er eft-
ir veginum. í>arna norðurfrá eru
J þær flestar í mittisskýlum ein-
um fata og með brjóstin ber,
sem er misjafnlega klæðilegt. Nú
, er farið að bera á nytjapálmum,
Allir svertingjarnir á strönd Guineuflóans dansa „high-life“.
Þessar kátu konur stigu dans á þorpsgötunni í brezka Togo,
þegar fréttamaður Mbl. var þar á ferð.
Krakkarnir i Togo þurfa ekki að vera mikið klæ ddir, því að sólin skín stöðugt beint á kollinn á
beim og vermir veL (Ljósm.: E. Pá.)
Kortið sýnir Togoland við Guineuflóa, milli ríkjanna Ghana og
Dahomey. Á ströndinni við sjóinn er höfuðborgin, Lome. —
Afríkukortið í horninu til vinstri sýnir hvar þessi lönd eru í
Afríku. —
fyrst olíupálmum og síðan kókos
pálmum, og þá er komið suður
i bleytuna og fenin niður undir
ströndina, þar sem heilu þorp-
in eru reist á stultum og fólkið
ferðast jafnvel á litlum eintrján-
ingum, sem smjúga á dýkjunum
milli trjánna. Loks kemur strönd
in sjálf, blágrænn sjór með öld-
um sem brotna í hvítfyssandi
tföldum, breið hvít sandströnd
með pálmatrjám, sem hallast í
röð inn á landið undan hafgol-
unni og þar fyrir ofan strákof-
ár fiskimannanna, sem maður
sér að veiðum meðfram allri
ströndinni. Sumir róa skrautlega
máluðum eintrjáningum með;
stuttum árum ,en aðrir leggja
netin beint út frá ströndinni og
draga þau í land, standa margir
í röð og leggjest allir í netið í
einu.
Nærri alla leiðina suður hafði
rauðleita fíngerða rykið frá hin-
um svokallaða „harmatan" fylit
vit okkar og sezt í þunnt lag
utan á okkur, svo föt okkar og
hár var rauðleitt. Þegar eyði-
merkurstormarnir æða á Sahara-
eyðimörkinni fyrir norðan, berst
fíngerðasta rykið hátt í lofti suð-
ur eftir. Það skyggir jafnvel á
þessa óumibreyti'legu sól, sem sí-
fellt hellir geislum sínum þráð-
beint á kollinn á manni. En
„harmatan" stendur yfirleitt að-
eins í 1—2 vikur á ári.
Vegir eru afleitir uppi í land-
inu, enda býr þarna ákaflega fá-
tæk þjóð.. Þó er um 100 km
spotti af nýjum steyptum vegi
norður af borginni Sokotó,
sem er í miðju landinu, en þang-
að nær járnbrautarlínan. Þar
fyrir sunnan tók við vegur, sem
hafði það af að hrista karbora-
torinn lausan í bílnum okkar,
enda hafði þessi ágæti hvíti
Rambler áður fengið mörg hundr
uð km. af ferlegasta hristingi í
upplöndum Daihomey. Óhappið
gerðist auðvitað í kolamyrkri á
mjóum vegi gegnum mesta
flækjuskóginn. Bílstjórinn bað
um eldspýtur til að líta á vél-
ina og áður en við gátum snúið
okkur við, stóð bílinn í ljósum
logum. Loks tókst karlmönnun-
um þó að kæfa eldinn með ban-
önum og dagblöðum ásamt ein-
hverjum flíkum. Ég tók ekki þátt
í slökkvistarfinu, því ég var svo
sanníærð um að bíllinn mundi
brenna til agna að ég kepptist
við að bjarga töskunum úr far-
angursgeymslunni. Ekki löngu
seinna kom svo stór trukkur, ful'l
blaðinn vörum og fólki ofan á.
Bílstjórinn hafði heilt bílaverk-
stæði með og stanzaði í þrjá tíma
til að gera við bílinn okkar. Hann
fékkst ekki til að sækja borgun
á hótelið okkar í Lome daginn
eftir, og bauð hann okfcur meira
að segja upp á bjór í næsta þorpi.
Ekki gátum við greitt honum á
staðnum, því við höfðum bvergi
á ferðalaginu um upplönd Da-
homey eða Togolands getað skipt
nokkurri erlendri mynt og því
lifað á sardínum, kexi og ávexta
safa í tvo daga á undan, og loks
þurft að láta benzínafgreiðslu-
dreng iána okkur 10 lítra a£
benzíni, til að komast í menn-
inguna. En það bjargaði okkur
hve geysilega hjálplegt og elsku-
legt fölkið í þessum tveimur lönd
um var. í þeim Afríkulöndum,
sem við komum frá, hefði varla
nokkur rétt hjálparhönd, nema
vera búinn að tryggja sér tvö-
kona með barn sitt á bakinu.
falda eða þrefalda greiðslu fyrir
ómakið.
Það var reglulega ánægjulegt
að koma niður á ströndina, til
höfuðborgarinnar Lome, og í hið
stórglæsilega hótel, Benin, þar
sem blá Hollywood sundlaug er
fyrir framan og vaggandi pálm-
ar á hvítri strönd blasa við úr
gluggunum. Meðfram ströndinni
er líka steyptur vegur og ofan
við breiðgötuna í höfuðborginni
Lome, stendur þinghúsið og bú-
staður forsetans, hvítar og falleg
ar byggingar.
• Þýzku nýlendunni skipt.
Þó 1 minum augum væri allt
Framhíiid a bls. i4.