Morgunblaðið - 07.02.1963, Blaðsíða 13
Pimmtudagur 7. fc'bruar 1963
MORGTJ TS B14ÐÍÐ
13
Formannsefni brezka
Verkamannaflokksins
UM þessar mundir stendur
yfir kosning formanns brezka
Verkamannaflokksins. — Þrír
menn eru í framboði við
kosninguna: George Brown,
varaformaður flokksins, Har-
old Wilson, talsmaður flokks-
ins um utanríkismál, og
James Callaghan, efnahags-
málaráðgjafi Hughs Gait-
skells, hins nýlátna formanns
flokksins.
Ráðgert er að úrslit kosn-
ingarinnar verði kunngjörð í
dag, 7. febrúar, ef einhver
hinna þriggja framhjóðenda
hlýtur hreinan meirihluta
atkvæða. Það eru þingmenn
Verkamannaflokksins — 249
talsins — sem kjósa formann-
inn.
Eins og kunnugt er, er
Verkamannaflokkurinn annar
stærsti flokkur Bretlands, og
talið er að hann hafi nú meiri
möguleika en oft áður til þess
að sigra íhaldsflokkinn við
þingkosningar. Ef svo verð-
ur, er sennilegast, að formað-
ur flokksins verði forsætis-
ráðherra Bretlands.
George Brovrn
Eins og margir aðrir stjóm-
málamenn brezka Verkamanna-
flokksins komst George Brown
til áhrifa vegna starfa sinna í
þágu verkalýðshreyfingarinnar.
Hann er enn starfandi meðlimur
„Félags flutninga- og ófaglærðra
verkamanna“, en það er öflugt
félag rúmlega milljón verka-
manna. Frá því að hann var
fyrst kjörinn á þing 1945 hefur
hann látið mikið til sín taka
sem einn af fulltrúum verka-
lýðshreyfingarinnar á þingi.
Brown er lærisveinn Ernests
Bevins, utanríkisráðherra í
stjórn Atlees eftir síðari heims-
styrjöldina. Hann nýtur meira
fylgis innan verkalýðshreyfing-
arinnar en keppinautar hans
tveir.
Hatur á ranglæti, forréttind-
um og uppskafningshætti er
honum í blóð borið. Hann er
skapheitur en ekki langrækinn.
Honum skjátlast stundum í dóm-
um sínum, þó að ákvarðanir
hans séu oftast byggðar á sömu
óbifanlegu skynseminni og gerði
Bevin einn af athafnamestu og
farsælustu utanríkisráðherrum
Breta.
Brown er sonur flutninga-
verkamanns í Dulwich, einni af
útborgum Lundúna. Hann er nú
48 ára, býr enn í Dulwich og lif-
ir látlausu lífi. Hann er eina for-
mannsefnið að þessu sinni, sem
er af verkafólki komið og hefur
ekki notið æðri menntunar. Hann
hætti skólagöngu 13 ára, en sótti
eftir það kvöldnámskeið í ýms-
um greinum. Hann hóf þátttöku
í starfi Verkamannaflokksins,
þegar hann var 17 ára.
Brown er einn af fremstu sér-
fræðingum Verkamannaflokks-
ins um varnarmál. Hann er
miðlungs ræðumaður, sem held-
ur athygli áheyrenda fremur með
augljósri hreinskilni og hugrekki
en mælsku og andríki.
Sem varamaður Gaitskells bar
Brown að nokkru leyti ábyrgð á
aganum innan Verkamanna-
flokksins, og í hópi eins þrætu-
gjörnum og þingflokki Verka-
mannaflokksins, hlaut þetta að
gera hann óvinsælan meðal ým-
issa þingmanna. Hann er for-
maður undirnefndar fram
kvæmdanefndar flokksins. Vildi
hann stundum refsa tryggum
flokksmönnum, sem voru ekki
samþykkir stefnu flokksins, með
því að reka þá til þess að eining
mætti haldast. Meðal þessara
manna var heimspekingurinn
Bertrand Russell.
Þrátt fyrir þetta sigraði Brown
eina keppinaut sinn við varafor-
mannskosninguna sl. haust. Sá
keppinautur var Harold Wilson.
Brown hlaut 133 atkvæði við
kosninguna, en Wilson 103.
Brown nýtur fylgis að minnsta
kosti hluta hægri arms Verka-
mannaflokksins. Hann er mjög
andvígur kommúnisma og hlynt-
ur vestrænni samvinnu. Hann
var fylgjandi aðild Breta að
Efnahagsbandalagi Evrópu með-
an að það braut ekki í bága við
stefnu flokksins.
Harold Wilson
Harold James Wilson er 46
ára, yngstur af formannsefnum
Verkamannaflokksins. Þrátt fyr-
ir það hefur hann hlotið mesta
reynslu í stjórnmálum. Hann
nam hagfræði við háskólann
Oxford og þótti efnilegasti nem-
andi skólans í því fagi. Þegar
hánn var rúmlega tvítugur fékk
hann ábyrgðarmikla opinbera
stöðu í sambandi við stjórn
Churchills á árum síðari heims-
styr j aldarinnar.
Wilson varð ráðherra í stjóm
Verkamannaflokksins að styrj-
öldinni lokinni, þá 31 árs. Er
hann yngsti ráðherra, sem set-
ið hefur í stjóm Bretlands frá
því að William Pitt varð ráð-
herra 1782. Sem ráðherra var
Wilson yfirmaður Verzlunarfáðs
Bretlands, en það var mjög erfitt
starf á þessum árum. *Efnahags-
erfiðleikar, sem leiddu af styrj-
öldinni, skortur á hráefnum og
skömmtun nauðsynjavara gerðu
stjórnanda verzlunarráðsins erf
itt fyrir, en Wilson reyndist hlut-
verki sínu vaxinn og vann sér
álit sem góður stjórnandi.
Wilson er slunginn stjórnmála-
maður, gáfaður og kann vel að
koma fyrir sig orði. Hann hefur
James Callaghan
mikinn ósigur og þeir eru nokk-
uð margir meðal þingmanna
Verkamannaflokksins, sem hafa
ekki enn fyrirgefið honum að
hann skyldi gefa kost á sér. Aðr-
ir fullyrða, að hann hafi ekki
sýnt hugrekki með því að bjóða
'sig fram gegn Gaitskell eins og
ástatt var við síðustu formanns-
kosningu, en þá ríkti mikill á-
greiningur innan flokksins vegna
George Brown
verið meðal leiðtoga Verka-
mannaflokksins frá því að hann
hóf afskipti af stjórnmálum.
Honum hefur þó ekki tekizt að
vinna sér óskert traust félaga
sinna. Hann gekk fyrst í ber-
högg við yfirlýsta stefnu flokks-
ins þegar hann sagði sig úr
stjórn Attle’s ásamt Aneurin
Bevan, vegna þess að stjórnin
hafði ákveðið að greiða skyldi
fyrir ýmsa þætti læknisþjónustu,
sem þjóðin hafði áður notið end-
urgjaldslaust. Wilson taldi þetta
eins og Bevan brot á-meginreglu,
en samt hefur hann aldrei verið
eins vinstrisinnaður og Bevan og
flestir aðrir fylgjendur hans. Og
telja má Wilson hægrisinna með
al Bevanista. Þetta hefur vakið
tortryggni hægri arms Verka-
mannaflokksins og einnig Bevan
ista, því að Wilson tókst aldrei
að fylgja stefnu þeirra.
Andstæðingar Wilsons hafa
kallað hann tækifærissinna og
segja, að hann vilji draga dul á
hina raunverulegu stefnu sína
og bíði hentugs tækifæris til
þess að styrkja aðstöðu sína inn-
an flokksins.
Vinir hans segja aftur á móti,
að hann láti persónulegar skoð-
anir sínar ráða og hann sé ekki
eins róttækur og Bevan.
Fyrir tveimur árum bauð Wil-
son sig fram gegn Gaitskell við
formannskosningar. Hann beið
Wilson
afvopnunarmála og átti Gaitskell
í höggi við andstæðinga Atlants
hafsbandalagsins innan flokks-
ins.
Endurminningin um að Wilson
skyldi bjóða sig fram gegn Gait-
skell í stað þess að veita hon
um stuðning, lifir enn í huga
þeirra flokksmanna, sem télja
hollustu æðsta allra dyggða.
Það má telj^st athyglisvert að
enginn þingmanna Verkamanna-
flokksins myndi andmæla því að
Wilson hafi sýnt mikla hæfni,
sem stjórnandi og stjórnmála-
maður, þó að ferill hans innan
flokksins veki tortryggni þeirra.
Wilson er mjög andvígur aðild
Breta að Efnahagsbandalagi Ev-
rópu og hefur gagnrýnt harð-
lega Nassau-samning Macmillans
forsætisráðherra Breta og Kenn-
edys Bandaríkjaforseta.
James Callaghan
Þó að James Leonard Call-
aghan hafi hvorki eins mikla
reynslu né sé eins þekktur og
keppinautur hans við formanns-
kosninguna, er hann vinsælli
meðal þingmanna Verkamanna-
flokksins.
Hann er ekki vinsælli en þeir
meðal þjóðarinnar, en hún þekk-
ir hann af heiðarleika og vin-
gjarnleika, ekki sem áberandi
þátttakanda í opinberu lífi. Þeg-
ar tilkynnt hafði verið um for-
mannsefni Verkamannaflokksins
eftir lát Gaitskells, nefndu ýms-
ir Callaghan „óþekkta manninn",
manninn, sem gæti átt eftir að
koma heiminum á óvart með
hæfileikum sínum, ef hann fengi
tækifæri til þess að reyna sig.
Ef Callaghan nær kosningu er
talið að það verði fyrst og
fremst vegna þess, að hinir
þekktari leiðtogar, Brown og
Wilson, séu viðurkenndir keppi-
nautar og menn óttist að sundr-
ung muni ríkja innan flokksins,
ef annar þeirra nær kosningu.
Hver sem úrslit formannskosn
ingarinnar verða, er það stað-
reynd, að þingmenn Verka-
mannaflokksins hafa litla hug-
mynd um hæfileika Callaghans
sem leiðtoga og stjórnanda og
vita ekki hvort hann kann tökin
á hinum flóknu vandamálum,
sem stjórn flokksins þarf að
glíma við.
Callaghan hefur gert nokkrar
tilraunir til þess að tryggja sér
sæti í framkvæmdanefnd flokks
ins, en þær hafa mistekizt. Hann
er þekktastur innan þingflokks
Verkamannaflokksins og í haust
útnefndi Gaitskell hann fjár-
málaráðherra væntanlegrar rík-
isstjórnar Verkamannaflokksins.
Þeir flokksmenn Callaghans
utan þingmannanna, sem styðja
hann eru flestir yngri menn, sem
fylgdu stefnu Gaitskells út í æs-
ar. Þeir telja, að Callaghan hafi
til að bera meiri staðfestu og
hugrekki en keppinautar hans og
þetta hugrekki álíta þeir góðum
leiðtoga nauðsynlegra en gáfur.
Callaghan hefur komizt til
áhrifa innan flokksins vegna
starfa í þágu stéttarfélags síns,
en andstætt Brown, sem er full-
trúi verkamanna, er hann full-
trúi skrifstofumanna.
Callaghan er nú 50 ára. Hann
er sonur sjóliðsforingja, alinn
upp í Portsmouth og á styrjald-
arárunum var hann í sjóhemum.
Hann er nú búsettur í London,
en eyðir mikum tíma í ferðir um
kjördæmi sitt í Cardiff, þar sem
hann heldur naumum meiri-
hluta.
Emil Jónsson
sæmdur Dannc-
brogsorðunni
FREDERIK IX Danakonungur
Wefur sæmt sjávarútvegs- og fé-
lagsmálaráðherra, Emil Jónsson,
stórkrossi Dannebrogsorðunnar.
Hinn 23. janúar afhenti sendi-
herra Danmerkur, Bjarne Paul-
son, ráðherranum heiðursmerk-
ið.
(Frá Danska sendiráðinu).