Morgunblaðið - 07.02.1963, Side 23

Fimmtudagur 7. febrúar 1963
MORGUNBLAÐIÐ
23
Skin og skúrir

JOHN Diefenbaker forsætis-
ráðherra Kanada gekk í gær
á fund Georges Vaniers ríkis-
stjóra og fékk heimild hans
til að þing yrði rofið og að
þingkosningax færu fram i
landinu hinn 8. apríl n.k. Er
þetta í heinu framhaldi af
því að andstöðuflokkarnir
samþykktu á þingfundi á
þriðjudagskvöld vantraust á
stjómina með 132 atkvæðum
gegn 111.
Ástæðan fyrir vantraustinu
var aðallega deilur um vam-
armálastefnu Diefenbakers,
ágreiningur hans um þau mál
við Bandaríkjastjóm og við
Douglas Harkness varnamála-
ráðherra, sem sagði af sér s.l.
mánudag.
Fyrir nolckru hélt Diefen-
baker því fram í þingræðu
að Kanada stæði að öllu leyti
við skuldbindingar sínar í
varnarmálum gagnvart At-
lantshafsbandalaginu og varð
andi sameiginlegar varnir
Norður Ameríku. Varð þessi
yfirlýsing hans til þess
að Bandaríkjastjórn sendi
Kanadastjórn mótanæli um
miðja síðustu viku, og lét birta
mótmælin bálftíma eftir að
þau höfðu borizt stjórninni í
Ottawa.
í mótmælaorðsendingunni
segir Bandaríkj astj órn að með
an Kanada samþykki ekki að
búa orustuþotur sínar eld-
flaugum og kj arnorkuvopnum
séu þessi varnartæki svo til
gagnslaus. Ræðir Bandaríkja-
stjórn ummæli Diefenbakers
lið fyrir lið, og segir að hann
rangtúlki málið. Er skorað á
Kanadastjórn að standa við
skuldbindingar sínar varðandi
sameiginlegar varnir.
ALDREl EEPPRÍKI
Bandaríska orðsendingin
vakti strax miklar deilur í
Kanada. Diefenbaker sagði á
þingfundi á fimmtudag að
hún fæli í sér óverðskulduð
afskipti af innanríkismálum
Kanada. „Við erum ákveðnir
í að halda áfram að vera dygg
John George Diefenbaker
HARKNESS SEGIR
AF SÉR
Á mánudag lýsti Douglas
Harkness, varnarmálaráðherra
í stjórn Diefenbakers, því
yfir, að hann hefði hvað eftir
annað hvatt til þess að kjarn-
orkuvopn yrðu fengin fyrir
varnir Kanada. Sagði hann að
sér hafi skilizt að það stæði
ti'l „í framtíðinni", en Diefen-
baker hafi aldrei getað gefið
ákveðin svör. Nú væri bersýni
legt að skoðanir hans og for-
sætisráðherrans væru ósam- ■
rýmanlegar, og því ekki ann-
að að gera en segja af sér.
Eftir afsögn Harkness lagði
Lester Pearson, leiðtogi Frjáls
lynda flokksins, fyrir þingið
tillögu um vantraust á stjórn-
ina. Aðra vantrauststillögu
flutti Robert Thompson, leið-
togi Sósíal-kredit flokksins, og
var hún í /auninni breytingar-
tillaga við þá fyrri, en orðuð
með það fyrir augum að allir
þrír stjórnarandstöguflokkarn
ir gætu sameinazt um hana.
Við atkvæðagreiðslu á þriðju
Frjálslyndir
Nýi demókr.fl.
Sósíal-kredit
Aðrir .........
104 — (168)
25 — (22)
19 — (16)
6 — (10)
Alls 264 (265)
Eitt þingsæti var óskipað.
Eins og sést af kosningaúr-
slitunum, hafði enginn flokk-
ur meirihluta á þingi. Diefen-
baker var, sem formanni
stærsta þingflokksins, falið að
mynda stjórn, ög tók hann það
að sér. Ekki tókust samningar
milli hans og fulltrúa annarra
flokka um myndun samsteypu
stjórnar, svo að mynduð var
minnihlutastj óm íhaldsflokks
ins. Átti Diefenbaker í mikl-
um erfiðleikum með að koma
málefnum sínum á framfæri,
og tilkynnti hann landstjór-
anum í febrúar næsta ár, að
í stjórnartíð Diefenbakers
ur bandamaður — en við verð
um aldrei leppríki“, sagði ráð-
herrann. Dean Rusk, utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna
svaraði Diefenbaker, og
baðst afsökunar á því
ef orðalag mótmælanna
hafi verið móðgandi. Gaf
hann í skyn að orðsendingin
hafi verið send án vitundar
Kennedys forseta. En þrátt
fyrir afsökunartóninn í svari
Rusks, ítrekaði hann áskorun
sína á Kanadastjórn um að
endurskoða fyrri ákvarðanir
og taka upp að nýju viðræð-
ur við Bandaríkjastjórn um
kjarnorkuvopn fyrir varnir
Kanada.
Harðar deilur urðu í Kanada
þingi um þessi mál. Yfirleitt
voru fulltrúar stjórnarand-
stöðunnar sammála um að
Bandaríkin hefðu sýnt frek-
leg afskipti af innanríkismál-
um Kanada. Hinsvegar var
andstaðan saanmála um að
Diefenbaker hefði gefið högg-
stað á sér með festu- og stefnu
leysi í varnarmálum.
dagskvöld var svo vantraust-
ið samþykkt með 132 af 148
atkvæðum stjórnarandstöð-
unnar, en 111 af 115 þingmönn
um stjórnarinnar greiddu at-
kvæði á móti. Þótt vantraust-
ið hafi verið samþykkt, fer
stjórn Diefenbakers áfram
með völd fram yfir kosning-
arnar í apríl.
KOSNINGARNAR 1957
John Diefenbaker hefur
verið forsætisráðherra Kanada
frá 21. júní 1057, en íhalds-
flokkur hans vann stórsigur
í kosningum 11 dögum áður.
Tók hann við forsætisráð-
herraembætti af Louis St.
Laurent, sem var leiðtogi
Frjálslynda flökksins, þar til
Lester Pearson tók við 1958,
en sá flokkur hafði farið með
stjórn í Kanada í 22 ár sam-
fleytt.
Við kosningarnar 1957 skipt
ust þingsæti þannig (tölurnar
x svigum tákna sætaskipting-
una fyrir kosningar):
íhaldsflokkur 110 sæti (50)
Lester B. Pearson
við þetta yrði ekki unað
lengur. Þing var þá rofið og
efnt til nýrra kosninga, sem
fóru fram 31. marz 1958.
í þessum kosningum vann
flokkur Diefenbakers mesta
stjórnmálasigur i sögu
Kanada, og hlaut 209 þing-
menn kjörna. Frjálslyndir
hlutu 48 þingmenn. Nýi demó
krataflokkurinn 8, en Sósíal-
kredit flokkurinn engan mann
kjörinn.
Hér að ofan hefur til hægð-
arauka verið raett um Nýja
demókrataflokkinn. í raun-
inni nefnist þessi flokkur Co-
operative Commonwealth Fed
eration (CCF) þar til í ágúst
1961, að flokkurinn skipti um
nafn og var hann jafnframt
endurskipulagður með hlið-
sjón af brezka Verkamanna-
flokknum.
AFIIROB
Smávegis breytingar urðu á
skiptingu þingsæta í auka-
kosningum næstu fjögur árin
fram að þingkosningum, sem
fram fóru 18. júní 1962. Fyrir
þær kosningar hafði íhalds-
flokkurinn 203 þingmenn,
Frjálslyndi flokkurinn 51 og
Nýi demókrataflokkurinn 8.
í þessum kosningum beið
Diefenbaker mikið afhroð, og
missti flokkur hans 92 þing-
sæti, hlaut aðeins 116 þing-
menn kjörna. Frjálslyndir
fengu 100 þingsæti, Sósíal-
kredit flokkurinn, sem engan
fulltrúa átti á síðasta þingi,
fékk 30 menn kjörna, og Nýi
demókrataflokkurinn bætti
við sig 11 þingsætum og fékk
alls 19.
Strax að loknum þessum
kosningum var ljóst að íhalds
flofckurinn hafði um tvennt
að velja. Mynda samsteypu-
stjórn með einhverjum hinna
flokkanna, eða mynda minni-
hlutastjórn. Var síðari kost-
‘ urinn valinn, en þó lýsti
Sósíal-kredit flokkurinn yfir
takmörkuðum stuðningi við
stjórnina.
★
Ýmsir stjórnmálamenn í
Kanada sögðu eftir kosning-
arnar að ljóst væri að nýjar
kosningar yrðu að fara fram
í landinu innan eins árs.
Þeir reyndust sannspáir.
Nýr yfirmaöur varnarliðsins
Paul D. Buie tekur við störfum d Keflavíkur-
flugvelli í marz nk., Moore fer til
starfa d Kyrrahafi
ASSOCIATED PRESS frétta-
stofan skýrði frá því í gær,
að Paul D. Buie, flotaforingi,
muni á næstunni taka við
yfirstjóm bandaríska varnar
liðsins á íslandi af Robert
Moore, flotaforingja.
Paul D. Buie hefur að undan-
förnu verið yfirmaður flotadeild
arinnar „BRÁVO“, sem hingað
fcom í heimsókn í júní sl. Hafði
flotinn þá verið að æfingum á
Atlantshafi, en hann er fyrst og
fremst ætlaður til hernaðar gegn
fcafbátum á stríðstímum, og bú-
inn öllum fullfcomnustu tækjum
í því skyni. Flaggskip flotafbr-
ingjans var flugvélaskipið USS
WASP, sem er 40 þúsund lestir
að stærð með 2400 manna álhöfn.
Við þessu starfi Buie's tók Rob-
ert E. Riera flotaforingi í gær,
við hátíðlega athöfn um borð í
USS WASP, sem þá var á sxgl-
ingu einhvers staðar undan aust-
urströnd Bandaríkjanna.
Paul D. Buie er 53 ára að
aldri, fæddur í Georgia-fylki í
Bandaríkjunum. Að loknu námi
í sfcóla bandax'iska sjóhersins, fór
hann á herskipið Colorado. Á
árunum 1939—41 voru stöðvar
hans á Pearl Harbour, en því
næst tók hann við emibætti í flota
málaráðuneytinu í Washington.
í október 1942 var hann sendur
í bandaríska flotadeild á Kyrra-
hafi og er þess getið í fréttatil-
kynningu, sepa Morgunblaðinu
barst í gærkveldi, að deild sú,
er hann stjórnaði hafi grandað
alls 135 japönskum flugvélum,
Robert B. Moore, flotaforingi.
Paul D. Buie, aðmírálL
en sjálfur hafi hann skotið niður
níu japanskar flugvélar. Fyrir
hetjulega baráttu í styrjöldinni
var hann sæmdur mörgum heið-
ursmerkjum.
í júní 1944 tók Buie flotafor-
ingi við starfi hjá flugdeild banda
ríska sjóhersins í Jacksonville í
Florida. Síðan hefur hann gegnt
ýmsum störfum innan sjóhers-
ins meðal annars í sjötta banda-
ríska flotanum á Miðjarðarhafi.
Þess má loks geta, að Buie
flotaforingi, er kvæntur og á
þrjú börn.
Morgunblaðið átti í gærkveldi
stutt samtal við Moore, flotafor-
ingja. Hann sagðist hafa bomið
hingað í júni 1961, en gert væri
ráð fyrir því, að hann færi héð-
an í marzmánuði næstkomandi.
— Og við hvaða störfum takið
þér þá? spurði fréttamaður
Morgunblaðsins.
— Bg tek við störfum hjá
bandaríska flotanum á vestan-
verðu Kyrrahafi, svaraði Moore,
en ég hef ekki enn fengið að
vita hvaða skipi ég tek við, né
heldur nöfnin á þeim skipum
öðrum, sem eru í flotadeildinni.
— Hvernig hefur yður líkað
dvölin á íslandi?
— Stórvel, mér líkar mjög illa
að fara frá íslandi og ég hugga
mig aðeins við eitt: að ég skuli
fara á sjóinn aftur. Þó hefði ég
heldur viljað vera hér áfram,
ég hef kynnzt landinu vel og á
hér marga góða vini. Ég hef
engan hitt, sem finnst fallegt í
Keflavík eða nágrenni, en strax
og maður kemur til Reykjavík-
ur blasa við töfrar landsins, ís-
land er mjög fallegt land. Ég
hef veitt lax í Blöndu og Laxá
í Þingeyjarsýslu, þar hefur mér
þótt skemmtilegt að vera, — við
Laxá er miikil náttúrufegurð.
Laugarásvepr — Þingholtin
Duglega krakka eða unglinga vantar nú
þegar til að bera Morgunblaðið til kaup-
enda við þessar götur.
Gjörið svo vel að tala við skrifstofuna
eða afgreiðsluna.
flfoqpinMafrifr
sími 22-4-80.