Morgunblaðið - 17.02.1963, Blaðsíða 23

Sunnudagur 17. febrúar 1963
MORGTJIVBLAÐIÐ
23
Fimmtug á morgun
Jónína Jónsdótfi?
ljósmóðir
JÓNÍNA ÞórCinn er fædd 18. fe-
brúar 1913 að Sleif í Vestur-Land
eyjum, Jónsdóttir bónda og odd-
vita, sama stað, Gíslasonar,
bónda í Sigluvík, Eyjólfssonar, og
konu Jóns, Þórunnar ljósmóður
Jónsdóttur, bónda að Ey í sömu
sveit, og dvaldist Jónína í for-
Sýning á
vatnslitamyndum í
Asgrímssafni
1 DAG er opnuð 8. sýningin í
Ásgrímssafni. og verða sýndar
nær eingöngu vatnslitamyndir.
Á ánxnum 1916—18 voru þjóð-
•ögur og íslendingasögur Ás-
grími Jónssyni sérstaklega hug-
leikið viðfangsefni, og verða
m. a. myndir frá þessu timabili
sýndar í heimili listamannsins.
í vinnustofu hans hefur verið
komið fyrir vatnslitamyndum
írá síðari tímum, m. a. frá Þing-
völlum, Mývatni, Krísuvík og
Víðar að.
Síðan Ásgrímssafn var opnað
hefir það haft árlega eina slíka
sýningu sem þessa, og eru þá
hafðir í huga skólarnir. Vill
safnið gefa nemendum kost á að
Skyggnast inn í hugarheim þjóð-
Sagnanna, eins og Ásgrímur
Jónsson túlkar hiann í myndlist-
inni.
Ásgrímssafn, Bergstaðastræti
74, er opið sunnudaga, þriðju-
daga og fimmtudaga frá kl.
1.30—4. Aðgangur ókeypis.

eldrahúsum, þar til hún giftist
1937 Lýði Skúlasyni á Keldum.
Þau byrjuðu búskap á Keldum
saoná ár. Árið 1940 fór Jónína
á ljósmæðraskólann, eftir ein-
dregnum óskum áhrifamanna í
Rangárvallahreppi. Hún útskrif-
aðist úr skólanum eftir eitt ár
með góðri einkunn. Hún tók á
sama ári að sér ljósmóðurum-
dæmi fyrir Rangárvallahrepp óg
hefur gegnt því síðan, utan eitt
ár, 1946—47. Árið 1946 fluttu
þau hjónin til Reykjavíkur og
hættu búskap. Það var þá eins
og vill bregða 'við nú, að ýmsir
töldu betra að vera í Reykjavík,
heldur en stunda búskap í sveit.
Lýður bóndi og Jónína kona hans
dvöldust aðeins eitt ár í Reykja-
vík. Eftir það varð þeim ljóst,
að margs var að sakna úr sveit-
inni, og ekki væri æskilegra
að dveljast til langframa í
Reykjavík, heldur en að búa í
sveit. Þau fluttu því aftur að
Keldum og hafa búið þar síðan
með ágætum. Keldur á Rangár-
völlum eru frægur sögustaður og
svipmikill. Hann er greyptur í
þjóðarsöguna og hefir á hverjum
tíma verið setinn með rausn og
myndarskap. Jónína á Keldum
skipar húsmóðursessinn með
þeirri sæmd og prýði, sem hæfir
þessum stað. Auk húmóðurstarf-
anna á stóru og gestkvæmu
heimili hefir hún, eins og áður er
sagt, gegnt Ijósmóðurstörfum í
Rangárvallahreppi, og auk þess
gegndi hún jafnhliða ljósmóður-
störfum í Vestur-Landeyja- og
Pljótshlíðarumdæmum um nokk-
urt skeið. Jónína hefir ávallt ver-
ið farsæl og heppin og farizt
— Viðreisnin
Framhald af bls. 1.
eyrissjóðsins og Bfnahagssam-
vinnustofnunarinnar við efna-
hagsráðstafanir íslenzku rlkis-
etjórnarinnar, sýndu stjófnir að-
ildarríkja þessara stofnana, að
þær báru traust til þessara ráð-
stafana. Það traust hefur reynzt
verðskuldað, þar sem óhóflegur
jþrýstingur eftirspurnar hefur
horfið og meira jafnvægi náðst
en nokkru sinni áður frá stríðs
-lokum. íslenzk stjórnrvöld hafa
nú fyllri stjórn á sviði fjármála
og þeningamála en áður. Greiðslu
jöfnuðurinn hefur batnað mikið
og gjaldeyrisinnstæður erlendis
aukizt verulega. Kerfi út-
flutningsbóta og yfirfærslu og
innflutningsgjalda hefur verið
lagt niður og í stað þess
Ihefur loomið eitt igengL
Mikill hluti utanríkisviðskipt-
anna hefur verið gefinn frjáls.
Þrátt fyrir viðleitni ríkisstjórn-
arinnar til að viðhalda eðlilegu
sambandi milli aukningar pen-
ingatekna og framleiðslu hafa
miklar launahækkanir ógnað því
jafnvægL sem náðst hefur. Stefna
ríkisstjómarinnar í launamálum
é áiunum 1961 og 1962 myndi
hafa leitt til hækkunar raun-
verulegra launa án þess að efna
hagsjafnvægið raskaðist, ef- far-
ið hefði verið eftir henni. En
þær launahækkanir, umfram
framleiðsluaukningu, sem samið
hefur verið um, bera þess vott
hve miklum takmörkunum jafn
vægisstefna ríkisstjórna er háð
í frjálsu hagkerfi, þegar skortur
er á samstöðu af hálfu atvinnu
rekenda og launþega.
— Kveikja
Æ
störfin giftusamlega úr hendi.
Að endingu Vil ég óska JónínU
innilega til hamingju á þessum
merku tímamótum ásamt manni
hennar og börnum, með ósk um
það, að gifta megi fylgja henni
og fjölskyldu hennar eftirleiðis
eins og hingað til.
I. J.
Wilson
worthy sjálfur. Og þá var fátt
framiuindan annað en heiðurs-
doktors-nafnbætur, hylling af
Framhald af bls. 10 hálftx virðingarmanna og mifcl
hjá þeim hjonum. Jóhn settx ^ mæLui. almeimings vegna
þá blíðlaga otfan í vxð frænda framlags hans til brezkra bók
sinn og sagði: Þu verður ^að mermta Honnim
var jafnvel
boðið að verða sLeginn til ridd
ara, en þvi hafnaði hann op-
muna það, gamli nxirm, að i
þessu húsi er það ailltaf frænka
sem vinnur“.
. , _ inberlega.
Hollusta hans i hennar garð þar sem allur heiður
var kjarni Johns Gaisworhhys hlallt ,að snerta ödu, eigi sið-
sem rithofundar. A fyrstu ara ur ^ hanll) tók hann við ollu
tugum þessarar aldar var (nema riddaratigninni) Mð
harin talinn til xnuna reiðari virgulegium hærtti, enda þótt
ungur maður, en þeir rei u værj óvenju feiminn og
uingu menn, sem nu skrifa hlédrægur. En hann var ham-
bækur. Hann var eitt sinn kaU usam,uri þegar fregnir bár
aður haitbulegasti anaður í ^ gf slðasta virðingarvotti
Englandi. En tilgangur hans við hann>
og jafn-
var alils ekki þjoðfelags- framt hinum mesta, Nóbels-
legs eðlis, né heldur voru það verðiaununum. |>ag
eina, xsem
þjóðfélagslegar aðstæður, sem 3ky,ggði d gieði hans var sú
gáfu honum innblástur og hug vi tneskja hans eins, að hann
myndir. Það voru persónuleg- var haldinn einhverjum alvar
ar aðstæður. Hann viður- legum sjúkdómi (sem reynd-
kenndi eitt sinn í bxéfi til tst vera vaxandd heilaæxii)
Garnetts að skáldsögur hans ieyndi þessu fyrir nær
væru „aðexns gagnrýni anrx- ollumi skirrðist við að fara
ars helmingB sjálfs man á ^ læiknlSj m þess eins að
hinn ... ekki ögn^af þjóðfel- vald)a ödu ekiki áhyggjum
'j , LAUNÞEGAR
; OG ATVINNUREKENDUR
1 SÝNI MEIRI
SAMSTARFSVIUJA
Þó að launahækkanir á árlnu
1962 hafi augljóslega verið í
ósamræmi við framleiðniaukn-
inguna, eru íslenzk stjórnvöld
þeirrar skoðunar, að hagkerfið
Ihafi betri aðstöðu til að standa
ixndir þessum hækkunum en
þeim, sem urðu á árinu 1961.
Vegna áframhaldandi góðra afla
bragða hefur rekstri sjávarút-
vegsins ekki verið stefnt í hættu.
Staðan út á við er miklu betri
en áður, þó að innflutningur hafi
vaxið ört og gert sé ráð fyrir að
greiðslujöfnuðurinn versni eitt-
hvað á árinu 1963. Það er skoð-
un stjórnvaldanna, að með að-
haldi í fjáimálum og peninga-
málum sé unnt að halda verð-
lagi stöðugu, svo framarlega
sem. frekari almennar launa-
hækkanir eigi sér ekki stað um
eins árs skeið a.m.k. Hvort þetta
muni reynast kleift, er að veru-
legu leyti komið undir afstöðu
verkalýðsfélaga og atvinnurek-
enda. Flestum launasamningum,
er gerðir voru á árinu 1962,
mætti nú þegar segja upp vegna
nýafstaðinna verðhækkana.
Nauðsynlegt er vegna framtíðar-
þróunar efnahagslífsins. að hægt
sé að ná jafnvægi og viðhalda
því. En þetta getur því aðeins
tekizt, að launþegar og atvinnu-
rekendur sýni meiri samstarfs-
vilja og ábyrgðartilfinningu en
þeir hafa gert til þessa.
Árin eftir stríðið hafa sýnt, að
eklki er auðvelt að ná örum hag-
vexti á íslandi. Takmarkaðar
náttúruauðlindir, sveiflur í afla-
brögðum og verðlagi afurða,
smæð hagkeriisins og stærð lands
ins og loftslag torvelda öran hag
vöxt. Á hinn bóginn er menntun
þjóðarinnar, ör fólksfjölgun og
miklar orkulindir í fallvötnum
og jarðhita mikilvæg undirstaða
frekari framþróunar.
Reynslan sýxjir, að meiri fjöl-
breytni í framleiðslu og útflutn-
ingi er mikilvæg forsenda fyrir
hröðum og stöðugum vexti, en
slík krefst mikillar fjár.
festingar. Jafnvægi í peninga- og
fjármálum er nauðsynlegt til að
stuðla að sem hagkvæmastri notk
un framleiðsluiþáttanna otg til
þess að laða að erlent fjármagn,
sem mun flýta fyrir þróun efna
hagslífsins. örari vexti má einnig
ná með því, að skipuleggja betur
fjárfestingu hins opinbera og að-
stoð ríkistins við framkvæmdir
einkaaðila. í þessum tilgangi er
unnið að framkvæmdaáætlun,
sem væntanlega mun verða lokið
snemma á árinu 1963. Etfnahags-
og framfarastofnunin er fús til
að kynna sér áætlunina og þær
leiðir, sem til greina koma til
að stuðla að framgangi hennar.
Framlh. af bls. 1.
á, að Bretar ættu að leggja full
an skeri til varnarsamstarfs inn-
an NATO.
Hann kvaðst fylgjandi lxug-
myndinni um kjamorkuvopna-
laust svæði í Evrópu og víðar,
og hvatti til þess að tilboð Sovét
rikjanna um friðsamlega sam-
búð yrði nýtt tU hins ýtrasta.
Að öðrum kosti gæti svo farið,
að kommúnistar tækju upp harð
ari stefnu í utanrikismálum.
Wilson mun halda til New
York áður en langt um líður, og
síðar til Moskvu.
Um verkefni sín og skoðanir
sagði Wilson m.a.: „Ég vonast til
þess að fara til Bandaríkjanna,
til viðræðna, eins fljótt og unnt
er.“
Hann sagði ennfremur:
„Við lítum á NATO sem hyrn-
ingarstein, bæði í utanrííkis og
varnamálum. Hins vegar teljum
við, að Bretar leggi ekki fram
fullan skeri til þess samstarfs...
Vjð viljum taika höndum saman
við Bandaríkin, við viljum segja
þeim, hvenær við teljum stefnu
þeirra rétta og hvenær ranga.
Ég vona, að þeir verði eins öpin
skáir við okkur.“
Þá sagði Wilson, að hann ósk-
aði eftir því, að Bretar styddu
Bandaríkjamenn meira í ein-
stökum málum, en gert hefði
verið. Nefndi hann sem dæmi
Kongómálið. Þá vék Wilson að
varnarmálum og sagði: „Það
væri gleðilegt, ef fleri sæju sér
fært að fallast á þá ílooðlun
Bandaríkjnna, að kjarnorkuvopn
heimsins ættu aðeins að vera í
höndum Bandaríkjanna og Sovét
ríkjanna, unz sá dagur kemur,
að við getum eyðilagt öll slík
vopn.“
Þá ræddi leiðtoginn um vænt-
anlega för sína til Moskvu. Hann
sagðist hafa farið þangað oftar
en einu sinni, og kvaðst vera á
þeirri skoðun, að við Rússa ætti
að ræða eins og flesta aðra, það
er, ákveðið og skilmerkilega.
„Ég veit, að ýmislegt er var-
hugavert við ýmis stefnumál
þeirra,“ sagði hann, „en við ætt
um að grípa hvert tæikifæri, sem
gefst, til þess að draga úr spenn-
unni á alþjóðasviðinu.“
Wilson vék að nauðsyn þess
að koma á fót kjarnorkuvopna-
lausu svæði í Evrópu, Afríku,
Mið-Austurlöndum og S-Amer-
fku.
Um „þriðja veldi" De Gaulle,
Frakklandsforseta, ságði hann:
„Ég tel, að hér sé um mjöig hættu
lega þróun að ræða. Þjóðernis-
kennd Evrópubúa hefur tekið á
sig ljóta mynd. . . . stefnt er að
því að koma á fót kjarnorku-
her. . . . Við viljum, að Evrópa
víkki sjóndeildarhring sinn. Þess
vegna hafa endalok viðræðnanna
fengið okkur í hendur nýtt við-
fangsefni, þ.e. að koma á fót
bandalagi ríkjanna beggja vegna
Atlantshafsins, með þátttöku
samveldisins." . ,
agslegri gagnrynx'
Annar helmingurinn var
allur Forsyte, auðugur, njót-
andi altls kyns forréttimda,
haldinn miklum, en e.t.v. ó-
imeðviítuðum, ugg við alliar
breytimgar, sem þessu gátu
fyrr en óhjákvæmUegt væri.
Hún flýði á vit
ímyndaarar veiki
Galsworthy vann að þvi í
ógnað. Hinn hekninguirinn var margar vikur að semja ræð-
ungi maðurinn, sem varð svo una, sem hann átti að flytja
ólýsanlega ástfamginn af í Stokkhóimi, þegar hann tæki
giftri konu og þjáðist bæði við Nóbelsverðlaununum. En
sjálfs sdn vegna og hennar, sjúkdámiirinn varð honium
því að á þessum tíma hluibu sterkari. Þó féllsit harxn ekki
þau óihjákvæ.milega að vera á að leggjast í rúmið fyrr en
útskútfuð úr þjóðfélaginu. Með hann fann, að thann hafði ekk-
an Ada var fyrirlitin og snið- ert vald á orðunum — og jafn
gengin af fólkinu í h-eimi ætt- vel meðan hann lá banaleg-
ar hans, var Galswortihy reið una reyndi hann að leyna því
ur uippreisnarmaður. En hinn fyrir Ödu hivert stefndi.
ómeðvitaði tilgangiur hans var Það verður óhjákvæmilega
ekki að hneyksla eða þjanma að teljast vafasamt, að Ada
að neinni „Forsyte“-ætt, heid- hafii glað'zt sérlega yfir sigr-
uir að koma Ödu heilli í höfn um og ánægjuviðburðum
aftur í þá hlýju og þægindi, manns sms, eftir að hann
sem þar var að finna.
Ekki lengur
uppreisnarmaður
Eftir fyrri heimsstyrjöldina,
þegar John Galsworthy var
að verða frægur ribhöfundur til mestrar gleði
hafði tryggt henni sess inn-
an Galsworbhy-æittarinnar.
Við hvern sigur Johns varð
taugaveiklun hennar meirL
Hún átti það til að liggja
rúmföst vikum saman vegna
kvefs, einkum þær stundir,
sem hefðu átt að verða þeim
og fyrnzt hafði yfir hneyksl'
' ið, sem ástasamband þeirra
olli, var ekkert orðið etftir af
uppreisnaimamiinum Gals-
worthy. Og þegar hann fór
að skrifa framlhald af „The
Man of Property“ og gera
og ánægju. Og hún var rúm-
liggjandi af inflúenzu man-
uSuim saman. Hún kvartaði
um liðagigt og taugabólgur
— og væri ekkert þess hátt-
ar fyrir hendi hafði hún and-
arteppu. Á hverjum vetri —
úr skáldsögum sínum ættar- og jafnvel ej.nn'ig á sumrin
sögu Forsyte-æbtarinnar, gerði dró hún Galsworthy m-eð sér
hann það af samúð, ljúfri j iöng ferðalög um megin-
kiímni og mannlegum skihx- ]andið _ Þá skrifaði hann
ingi, — en alls engri heifit. á morgnana, en eftir hádegið
Soaones Forsyte var árið og á kvöldin hugsaði hann
1905 maður eignaréttarins — um konu sinai hitaði mjolk>
maður, sem krafðist réttax skipti um vatn t hitapc>ka>
síns gagnvart eiginkonunni, hagræddi svæflum og las bátt
þóbt henni væri það óljúft fyrir hana, stundum það, sem
persóna, sem Galsworthy gat hann hatfði skrifað ujm morg-
haft samúð með, en aldrei fyr uninn.
irgefið vegna Ödu. En Soam- Galsworthy féllst umyrða-
es varð sífellt meira aðlað- laust á að fara þessar ferðir,
andi persóna eftir þvl sem enda þótt hann hefði and-
leið á sögu Forsyte-ættarinn- styggð á ferðalögum og hefði
ar, t.d. á ár-unum 1920—30. miklu heldur kosið að vera
Soames verður meir og meir heima. En hann var sannfærð
talsmaður höfundar sins, þar ur um, að Ada þyldi ©kki
til árið 1926, í allsherjar verk vetrarloftslag Englands. Hún
fallinu, að John Galsworthy lifði í 22 ár, að honum látn-
hvox-ki aumikvar, dæmir né um og allan þann tíma fór
fyrirMtur hann, því þá etr hún nær aldrei fra London
Soames orðinn John Gals- að vetrarlagi.
Verbolýisfélagið Esja
heldur aðalfund að Hlégarði þriðjudaginn 19. þ. m.
kl. 20,30. — Fundarefni: Venjuleg aðalfundarstörf.
Stjórnin.