Morgunblaðið - 19.02.1963, Blaðsíða 6
6
MORCVNBLAÐ1Ð
Þriðjudagur 19. febrúar 1963
Lánskjör o
EINS og skýrslur Seðlabankans
um þróun peningamála bera með
sér, er einhver hinn athyglisverð-
asti þáttur þessar þróunar írá
því að viðreisnarráðstafanirnar
hófust í ársbyrjun 1960 hin mikla
aukning sparifjár, sem átt hefir
sér stað á sama tíma.
Stjórnarandstöðublaðið Tím-
inn, sem að vonum vill ekki gera
meira úr árangri viðreisnarráð-
stafananna en efni standa til, hef
ur að undanförnu bent á það í
þessu sambandi, að tölur þær er
birtar hafa verið í þessu efni, of
meti aukningu sparifjárins þar
sem taka beri tillit til verðrýrnun
ar peninga á sama tíma, þó að sá
mælikvarði sem Tíminn leggur
til grundvallar á kaupmætti spari
fjár í ársbyrjun 1960 og nú, sé
að vísu fráleitur — en sá mæli-
kvarði á að vera dollaragengi —
þá skal það ekki véfengt, að sú
grundvallarkenning sé rétt, að
umreikna beri spariféð eftir verð
vísitölu, ef fá á réttan mæli-
kvarða á raunverulega sparifjár-
auknihgu. Alitamál verður hins
vegar hvaða vísitölu skuli miðað
við í þessu efni. Ef miðað er
við verðlagsgrundvöll, eða A og
B lið núverandi vísitölu fram-
færslukostnaðar, hefir hækkun
hennár á sama tíma numið um
40% og bæri þá að lækka þá
fjárhæð, er sparifjármynduninni
nemur, sem því svarar. Þó að
þetta sé gert, yrði eftir sem áður
um verulega aukningu sparifjár
að ræða. Því að þótt verðlags-
þróunin hafi verið sparifjár-
myndun óhagsæð á þessu tima-
bili, hefur tvennt annað vegið
þar á móti/í fyrsta lagi betri efna
hagsafkoma þjóðarinnar og í
öðru lagi afnám haftakerfisins.
Meðan höftin og skorturinn voru
í algleymingi hugsuðu allir sem
svo, að sjálfsagt væri að nota
hvert tækifæri sem byðist til þess
að festa handbært fé í einhverj-
um raunverulegum verðmætum,
jafnvel þótt hlutaðeigandi hefði
þeirra enga þörf í bili, því að
væri tækifærið ekki notað mætti
, búast við að hlutirnir yrðu ófáan
legir þegar þeirra væri þörf.
En ef fallizt er á það sjónar-
mið að taka tillit til verðlags-
breytinga, þegar metinn er hagur
sparifjáreigenda, er sýnt að það
sem ber einnig að gera' þegar
samsvarandi dæmi er gert upp
frá sjónarmiði lánþega. Það sem
sparifjáreigendur tapa vegna
verðhækkana greiðir auðvitað
skuldarinn. Það er auðvitað frá-
leitur og villandi málflutningur,
þegar Tíminn aumkar annars
vegar sparifjáreigendur vegna
rýrnunar sparifjárins af völdum
verðhækkana, en sleppir að geta
hagnaðar þeirra af háum innláns-
vöxtum og aumkar hinsvegar
lánþega fyrir að greiða háa vexti,
en sleppir að geta jafnaðar þeirra
á verðbólgunni. Ef meta á raun-
veruleg lánskjör hvort heldur er
frá sjónarmiði Iánveitanda eða
lánþega ber auðvitað að taka til-
lit til hvorutveggja, vaxta og þró
unar verðlags. Raunverulegir
innlánsvextir verða þá nafnvextir
að frádreginni rýrnun kaupmátt-
ar höfuðstólsins á tímabilinu en
raunverulegir útlánsvextir nafn-
vextir með frádreginni verðrýrn-
un þess höfuðstóls, sem fenginn
hefur verið að láni.
í Tímanum þ. 23. jan. s.l. birt-
ist tafla yfir þróunarverðlag og
vaxta í nokkrum löndum árin
1961—62. Er á grundvelli hennar
auðvelt að gera samanburð á þró-
un raunverulegra lánskjara í
þessum löndum á umræddu tíma-
bili. Rétt er þó að benda á það,
að tölur þær, sem eiga að sanna
að vextir séu hærri á fslandi
en nokkru öðru, þessara landa
er villandi. Þar er miðað víð
forvexti þjóðbankans, en vitað er,
að hér á landi er þorri útlána
með mun hagstæðari vaxtakjör-
um, þar sem hinsvegar má gera
ráð fyrir því að víðast hvar er-
Iendis séu löng lán yfirleitt með
hærri vöxtum, en forvextir þjóð-
bankans í hlutaðeigandi landi.
En hvað sem því líður verða
raunverulegir vextir í þessum
löndum frá sjónarmiði lántaka
svo sem hér segir, samkvæmt
áðurgreindum upplýsingum Tím-
ans:
Samkvæmt þessu eru rafcn-
verulegir vextir hærri í 6 þessara
landa en á ísland en nokkru
lægri í 4 þeirra. En eins og áður
var getið munu algengustu vext-
ir hér á landi, allmiklu lægri en
forvextirnir, þar sem þessu er
öfugt varið í flestum hinna land-
anna. Ef tillit væri tekið til þess,
er sennilegt, að niðurstaðan yrði
sú, að raunverulegir vextir séu
lægri á íslandi en í nokkru þess-
ara landa. Tímanum tekst því
með þessu að afsanna svo ræki-
lega sem vera má fyrri kenn-
ingar sínar um það að lántakend-
ur búi við óhagstæðari kjör hér
á landi en í nokkru öðru landi.
Ólafur Björnsson.
Guðjón Eyjóltsson
löggiltur endurskoðandi
Hverfisgötu 82
Simi 19658.
Lögreglan vinnur nú markvisst að því að taka úr umferð þá
bíla, sem lögum samkvæmt eru óökuhæfir. — Lögreglumenn
stöðvuðu þennan bíl á Snorrabraut fyrir nokkru og reyndu
bremsur hans. Voru þær að heita engar og var þá númerið
umsvifalaust tekið af bilnum. Myndin sýnir lögreglumaim
skrúfa númerið af. (Ljósm. Sv. Þorm.)
.2 >
Land Forvextir 3 3 Jt :ð 8 S 3 u u ■- ? X <2
Belgía 3% 2 114
Holland 314 2 iy2
Firmland 6 6 0
V-Þýzkal. 3 4 í
Danmörk 6% 8 114
Ítalía 314 5 114
ísland 9 1T 2
Frakkland 3% 6 214
Noregur 314 6 214
Svíþjóð 314 6 214
Sviss 2 5 3
Fleiri en 8 slys urðu við 36
gatnamót í Rvík
Lögreglan vinnur að rannsókn á mestu
slysahornunum
LÖGREGLAN í Reykjavík vinn-
ur nú að því að taka út úr
árekstra- og slysaskýrslum fyrir
árið 1962 öll gatnamót, þar sem
orðið hafa átta eða fleiri árekstr-
ar og slys, ýmist á gatnamótun-
um sjálfum eða í næsta ná-
grcnni þeirra. Er rannsóknin enn
á frumstigi en hún miðar að því
að kanna niður í kjölinn orsak-
irnar til slysanna, og að niður-
stöðum fengnum verður athugað
hvað hægt sé að gera til úrbóta,
á hverjum einstökum stað.
Mbl. sneri sér í gær til Sigur-
jóns Sigurðssonar, lögreglustjóra,
og innti hann eftir tilhögun rann
sóknarinnar.
Lögreglustjóri sagði að ekki
lægju fyrir endanlegar tölur í
þessum efnum, en við lauslega
talningu virtust gatnamótin i
Reykjavík vera 36 talsins, þar
sem fleiri en átta slys urðu á sl.
ári. Á þessum 36 gatnamótum
hefðu alls orðið um 350 árekstr-
ar og slys, allt frá smæstu
árekstrum upp í stórárekstra og
slys.
Liögreglustjóri sagði að ætlun-
in væri síðan að kanna hvert
einstakt tilfelli fyrir sig, svo
sem úr hvaða átt viðkomandi
ökutæki hefðu komið, og önnur
tilvik, sem máli skiptu. Yrði
þannig reynt að fá mynd af því
hvað væri að gerast á hverjum
stað, og með það að bakl.jarli
yrði athugað hvort hægt væri
með tæknilegum aðgerðum að
draga úr slysahættunni á þe#s-
um stöðum.
Lögreglustjóri kvað bráða-
birgðatölur gefa til kynna að
mót Miklubrautar og Lönguhlið-
ar væru skæðustu gatnamótin í
umferðinni, en þar myndu hafa
orðið 34 árekstrar og slys á sL
ári. Unnið er nú að því að setja
upp umferðarljós við þessi gatna
mót og kvað lögregiustjóri það
vera von sína að það mundi
bæta úr ástandinu.
Mót Laugavegs og Nóatúns
kvað lögreglustjóri ganga næst
Miklubrautinni. Urðu þar 20 á-
rekstrár og slys á árinu, en þar
eru þó umferðarljós. Sagði lög-
reglustjóri að þess bæri að gæta
að árekstrar á þessum stað, svo
og öðrum gatnamótum, sem um-
ferðaljós hafa, væru mjög oft
þess eðlis að ekið væri aftan á
bíla, og yrði tjón oft ekki mikið
af þeim sökum.
Næst koma mót Hrin^brautar
og Njarðargötu, en þar urðu 18
umferðaróhöpp á árinu. Þar eru-
ekki umferðarljós en lögreglu-
stjóri sagði að nú færi að liða að
því að þeirra þyrfti með, einkum
eftir að Umferðarmiðstöðin í
Aldamótagörðunum hefði tekið
til starfa.
Ejórða hættulegasta hornið
samkvæmt bráðabirgðatölunum
sagði lögreglustjóri að væri á
mótum Hverfisgötu og Snorra-
brautar, en þar eru umferðar-
Ijós. Urðu þar 17 umferðaróhöpp
á sl. ári, en mikið af þeim voru
aftanákeyrslúr.
Lögreglustjóri ítrekaði það að
lokum að hér væri um bráöa-
birgðatölur að ræða. Mikið verk
væri að vinna úr skýrslum lög-
reglunnar og ekki mætti væn.a
endanlegra niðurstaða fyrr en
eftir nokkurn tíma.
g Óreiða á aðgöngumiðum
Frá tónlistarunnanda:
Tónlistarfélagið er afbragðs
félagsskapur og ótalið það
merka starf sem það hefur
unnið í menningarmálum borg-
arinnar.
Að gefnu tilefni get ég þó
ekki á mér setið að gera at-
hugasemd við þá óreiðu sem
virðist vera á aðgöngumiða-
dreifingu á suma . hljómleik-
ana. Tilefnið er það, að í vik-
unni, þegar pólska píanóleik-
arinn Czerny-Stefanska hélt
tvenna tónleika á vegum þess,
þá komst svo margt fólk inn,
að áreiðanlega ekki færri en
100 manns hafði hvergi sæti
og mátti standa, jafnvel niðri í
tröppum. Ég var einn af þeim
sem þurfti að standa þessa tvo
tíma, og verð að segja að ég
mun ekki fara á hljómleika, ef
ég á það á hættu aftur, því ég
hefi því miðúr ekki fætur til
þess. Og mér sýndist að full-
orðnar konur, sem stóðu í
þvögunni hjá mér, væru sama
sinnis. En það er afleitt þegar
maður þykist hafa keypt sér
aðgang að ákveðnum hljómleik
um og fær miðana senda heim,
að eiga ekki tryggt sæti.
Ýmislegt var um- þetta talað
þarna í hléinu, og komu marg-
ar skýringar. Sumir sögðu ap
þetta stafaði ekki af því að
Tónlistarfélagið sendi út fleiri
miða en sætin eru í húsinu,
heldur af því að svo mikið af
fólki „svindli sig inn“. Jafnvel
væri þarna fólk, sem hefði átt
miða á hljómleika fyrra kvöld-
ið og væri nú komið aftur miða
laust. Það slægist bara í för
með öðrum sem ættu miða, og
jafnvel kæmu hjón með tvo
miða og tækju böm sín svo
með inn.
Mér finnst þetta undarleg
skýring. Ef dyravörður er við
dyrnar og tekur á móti miðum,
ætti ekki að vera hægt að
ganga inn miðalaust, jafnvel þó
í félaginu kunni að vera fóik,
sem reynir að beita svindli til
að komast inn, og taka sæti
annarra, er hafa keypt sína
miða á þessa tónleika. Nú og
ef reynsla er fyrir því að slíkt
fólk sé innan vébanda félags-
ins, þá verður auðvitað að
tryggja að það komist ekki upp
með slíka frekju.
Það er ekkert við því að
segja, þó miðalausu fólki sé
hleypt inn, ef tryggt er að það
taki ekki sæti annarra. Það er
að segja, að leyfa fólki að
skjótast inn í fyrsta hléi, ef
mikið er af auðum sætum. En
hver sá sem er meðlimur félaga
ins og hefur greitt miða sína
á tónleikana, verður að vita að
ef hann fer langar leiðir,
kannski, í dýrum leigubílum,
þá eigi hann tryggt sæti. Að
öðrum kosti verður að selja
miðana þannig að þeir séu á
sæti eða stæði, eftir því sem
verkast vill og útiloka þannig
þá sem ekki treysta sér til að
standa ef þarf.
g Thorvaldsensstyttan
Út af skrifum Kjartana
Ólafssonar um Thorvaldsens-
styttuna upplýsir garðyrkju-
stjóri Reykjavikurborgar, að
styttan sé ekki í hættu stödd
og til standi næstu daga að lag-
færa það sem úr lagi er geng-
ið. Það verk mun vinna Ársæll
Magnússon, steinsmiður, sem til
þess er færastur.