Morgunblaðið - 27.02.1963, Blaðsíða 8

8
MORCVISBLABIB
Miðvikudagur 27. febrúar 1963
Svo mjög er baett úr
að stakkaskiptum tekur
A FUNDI efri deildar Alþingis í
gær urðu nokkrar umræður um
frumvarp ríkisstjórnarinnar um
Iðnlánasjóð og var það að þeim
loknum samþykkt án breytinga
og visað til 3. umræðu.
Hvar á að taka peningana.
Eggert Þorsteinsson (A) kvað
iðnaðarnefnd ekki hafa orðið sam
mála í afstöðu sinni til frum-
varpsins, þar sem einn nefndar-
manna, Hermann Jónasson, hefði
lýst sig andvígan þeirri tekju-
afilunarleið, sem í frumvarpinu er
gert ráð fyrir, til handa Iðnlána-
*jóði, þ.e. að 0,4% gjald skuli
leggja á sama stofn og aðstöðu-
gjald hjá þeim iðngreinum, sem
ekki hafa aðgang að stofnlána-
deildum landbúnaðar og sjávarút
vegs.
, Benti alþingis
maðurinn á, að
; frumvarp þetta
væri flutt með
samþykki og eft-
ir tillögum iðn-
aðarsamtakanna
í landinu. Gert
væri ráð fyrir,
að 0,4% gjaldið
muni nema um 7
milljónir kr. á næsta ári en auk
þess fengi Iðnlánasjóður 2 millj.
kr. úr ríkissjóði. Mundi það þó
ekki hrökkva að fullu fyrir láns-
fjárþörf iðnaðarins og er gert
ráð fyrir að iðnlánasjóður megi
taka erlend lán og endurlána þau
með gengisákvæðum, þó með
tvennum hætti.
Loks veik alþingismaðurinn að
hinum stöðugu kröfum framsókn-
armanna um aukið fé til fram-
kvæmda og annarra útgjalda.
Sagði hann, að þeir hlytu að
verða krafðir svars um, hvar pen
ingana a tti að taka, þar sem aug
ljóst væri, að ekki er endalaust
hægt að ausa fé úr ríkissjóði.
Tekjuöflun umdeilt mál.
Hermann Jónasson (F) kvað
alla sammála um og engan vafa
á, að mikil þörf væri á að efla
Iðnlánasjóð. Hins vegar væru
Jkiptar skoðanir um þá tekju-
öfiunarleið, sem í frumvarpinu
er lagt til að fara, en með því
væri raunverulega verið að
leggja á nýjan tekjuskatt, sem
alþingismaðurinn taldi ástæðu-
laust, þar sem tekjur ríkissjóðs
væru orðnar svo miklar, að pen-
ingana ætti að
vera hægt að
taka þaðan í
staðinn. í sam-
ræmi við þá
breytingu á fjár
öflunarleið fyrir
sjóðinn^ lagði
hann til, að Sam
einað þing kysi
þrjá menn af
fimm í stjórn
gjóðsins og loks taldi hann óeðli
legt að SÍS hefði ekki áhrif á
kosningu sjóðsstjórnar.
Um 25—30% þjóðarinnar
vinnur við iðnað.
Gísli Jónsson (S) flutti sína
fyrstu ræðu á Alþingi við þessar
umræður. Kvað hann iðnaðar-
málaráðherra og Eggert Þor-
steinsson hafa gert svo rækilega
grein fyrir eðli máls þessa, að
hann skyldi ekki setja á um
það langar tölur. En málið sýn-
ist mér svo mifcilvægt og gott,
sagði alþingismaðurinn, og þar
sem ég er einn af þeim, serh
undirritað hafa nefndarálit, vildi
ég láta fáein orð falla til stuðn-
ings því nefndaráliti.
Iðnaðurinn er að ég ætla sá
atvinnuvegur, sem örustum vexti
tekur nú okkar á meðal, og er
varla ofmælt, að sums staðar á
iandinu, eins og á Akureyri, sé
hann orðinn höfuðatvinnuvegur.
Ég hef ekki tölur
um hundraðs-
hluta þjóðarinft
arinnar sem við
iðnað unnu á
stofnári Iðnlána-
sjóðs 1935 og svo
aftur í ár, en sam
kvæmt upplýs-
injjum hagstof-
unnar unnu við
iðnað
árið 1940
14,2% en 1950 21% þjóðarinnar.
Ekki voru til nákvæmar tölur um
árið 1960, en eftir upplýsingum,
sem ég hef fengið annarstaðar frá,
en eru þó ekki fyllilega nákvæm-
ar, sýnist sem ekki færri en
25—30% þjóðarinnar vinni nú við
iðnað ýmisskonar.
Þó að hér sé oft um ósikýr mörk
að ræða milli starfsgreina, er þó
ljóst, að hann þarf að eiga að-
gang að lánastofnunum til rekstr-
arins ekki síður en hinir gamal-
grónu atvinnuvegir okkar, land-
búnaður og sjávarútvegur.
Sízt að ófyrirsynju.
Það var því sízt að ófyrirsynju,
að iðnaðarmálaráðherra skipaði í
marz s.l. milliþinganefnd til að
endurskoða lögin um Iðnlánasjóð,
svo vanmegnugur sem hann var
að gera hlutverki sínu eins og
sést af greinargerð með frumvarp
inu og fram hefur komið í um-
ræðum hér í deildinni.
Mikilvægustu nýmælin felast í
1. og 5. grein. í 1. gr. segir, að til-
gangur sjóðsins sé að styrkja iðn-
að íslendinga með hagkvæmum
stofnlánum, en síðan er í 8. gr.
gerð nánari grein fyrir eðli lán-
veitinganna, þar sem segir, að
stofnlán séu veitt til véla og
tæknikaupa, til byggingar verk-
smiðju og iðnaðarhúsa og til end-
urskipulagningar iðnaðarfyrir-
tækja. Er hér mjög rýmkað um
frá því, sem áður var, þar sem
lánveitingar til sjóðsíns hafa nær
eingöngu verið bundnar við vél-
ar og stærri áhöld. Er hér að því
stefnt að leysa tilfinnanlegan
vanda.
í 5. gr. er hinsvegar kveðið á
um tekjustofna til sjóðsins og svo
bætt úr, að stakkaskiptum tekur.
Öll árin frá stofnun sjóðsins 1935
hafa tekjur sjóðsins, ef sleppt
er 15 millj. af svonefndu PL 480
lánsfé, numið alls rúmum 14
milljónum króna, en nú ættu ár-
legar tekjur að nema 9—10 millj.
króna fyrir utan vexti, þar sem
gera má ráð fyrir að 0,4% gjaldið
nemi 7—8 milljónum, en fram-
lag ríkissjóðs er lagt til, að séu
2 millj. kr.
Hér er því um mjög verulega
úrbót að ræða, jafnvel þótt fullt
tillit sé tekið til minnkandi verð-
gildis peninga á undanförnum ár-
um.
Einstætt a3 stuðla að framgangi
frumvarpsins.
Deilt hefur verið um réttmæti
0,4% gjaldsins á fyrirtæki iðnað-
arins, en þetta gjald skal greiða
af sama gjaldstofni og aðstöðu-
gjald til sveitarfélaga og vera frá
dráttarbært til tekjuskatts og
tekjuútsvars. Ég skal ekki fara út
í rökræður um eðli og réttmæti
slíkra gjalda yfirleitt, þar eru
sjálfsagt rök bæði m«ð og móti,
en niðurstaðan hefur þó orðið sú,
að stofnlánadeildir annarra at-
vinnuvega eru byggðar upp með
slíku gjaldi og er því ekki, mið-
að við það, óeðlilegt, að hér sé
farin sama leiðin um iðnaðinn.
Það er því fremur eðlilegt, að
sjálf hafa iðnaðarsamtökin í land
inu samþykkt þessa gjaldheimtu
og jafnvel lagt hana til. Sam-
kvæmt upplýsingum frá fram-
kvæmdastjóra LÍI lýsti þing iðn-
aðarsamtakanna á Sauðárkróki
s.l. sumar fylgi sínu við eitthvert
slíkt gjald, sem hér er lagt til
í frumvarpinu, og fulltrúar bæði
LÍI og FÍI voru í milliþinganefnd,
sem undirbjó frumvarpið. Að öllu
þessu athuguðu finnst mér ein-
sætt, að stuðla að framgangi
þessa hagsmunamáls . iðnaðar-
ins og vænti. þess, að það megi
eiga greiða leið í gegnum deild-
ina. Hins vegar óttast ég, að
málinu verði stefnt í algera ó-
færu, ef t.d. 2. breytingartillaga
minni hlutans yrði samþykkt,
þar sem lagt er til að hækka ár-
legt framlag ríkissjóðs um 13
milljónir án þess gert sé ráð fyrir
öðrum tekjustofni á móti. Því
varla geri ég ráð fyrir, að þing
deildarmenn séu reiðubúnir nú að
samþykkja að hækka þá sölu-
skatta og tolla, sem nú eru inn-
heimtir í ríkissjóð. Þá sýnist mér
ekki heldur horfa til framdráttar
málinu að samþykkja hinar aðr-
ar breytingartillögur minni hlut-
ans.
Björgunarlaun til varðskipa mið-
ist við tilkostnað

Á FUNDI efri deildar Alþingis
í gær gerði Jón Árnason alþing-
ismað'ur grein fyrir frumvarpi
sinu um varðskip landsins og
skipverja á þeim; þá urðu og
nokkrar umræður um sölu eyði-
jarðarinnar Bakkasels.
Greiðslan fari fram eftir
ákveðnum reglum
Jón Árnason (S) kvað efni
frumvarpsins á þessa leið: Þeg-
ar varðskip veitir íslenzku fiski-
skipi hjálp úr háska, skal
greiðsla fyrir hjálpina fara eft-
ir regiluim, er dómsmálaráðherra
setur. Við ákvörðun gjaldsins
skal miðað við útgerðarkostnað
varðskipsins og tíma þann, er
Ihjálpin tók. Telj
ist háski sá, er
fiskiskipið er í
stónkostlegur,
svo sem elds-
voði eða strand,
má þó krefj-
ast björgiunar-
launa eftir regl-
um siglingalag-
anna.
Kvað alþingismaðurinn LÍÚ
ihafa' rætt þetta mál á fundum
sínum og gert ályktanir, er
gengu í mjög svipaða átt. En
eins og nú er háttað er svo á-
kveðið, að greiðsla fyrir hjálp,
er skip, sem gerð eru út af rík-
issjóði eða ríkisstofnunum, veita
skipum, sem tryggð eru sam-
kvæmt lögum um vátrygginga-
félög fyrir fiskiskip eða hjá
Sgmábyrgð íslands á fiskiskip-
um, skuli ekki fara eftir venju-
legum björgunarreglum, heldur
ákveðið af stjórn Samábyrgðar-
innar, og skal greiðsla miðast
við það fjártjón og tiikostnað,
sem hjálpin hefur bakað þeim,
er hana veitti. Hjá bátaábyrgðar
félögunum eru naumast vá-
tryggð önnur skip en þar er
skylt að tryggja og eru minni
en 100 brúttórúmilestir. Hin
stærri fiskiskip eru flest tryggð
hjá einkavátryg-gingafélögum,
sem njóta ekki hagsbóta af fyrr-
greindum reglum. Hef-ur þetta
valdið því, að tryggingar þessar
ha-fa orðið nokkru dýrari en ella.
Bakkasel
Bjartmar Guðmundsson (S)
gerði grein fyrir því áliti meiri-
hluta landbúnaðarnefndar, að
Öxnadalsihreppi yrði selt Bakka-
sel sem afréttarland, en hreppur-
inn hefur haft jörðina að leigu.
Telu-r -hann sig ha-fa meira ör-
y-ggi m-eð því að eignast 1-andið,
þar sem fleiri en hreppsibúar
vilja komast yfir það.
Sjómanna-
heimilið við
Skúlagötu opnað
Sjómannaheimilið færeyská
við Skúlagötu, h-efur verið opnað
á ný og er forstöðumaður þess
Jahan Ol-sen kominn hing-að á-
samt fjölskyld-u sinni. Sagði Ol-
sen bl-aðinu í gær, -að hér myndi
nú vera allmargt Færeyinga í
vertíðarstörfum. Sjálfu-r befur
Olsen verið hér undanfarna þrjá
vetur sem forstöðumaður heimil-
isin-s. Hér á landi, á bát frá
Keflavík, varð Olsen fyrir þv-í
stórslysi að missa hægri h-and-
1-eg-g.
Á sunnud-aginn kemiur verður
kristileg samkoma fyrir Færey-
inga í sjómannaheimilinu klukk-
an 5 siðd. og er ákveðíð að siik-
ar samkom-ur verði á hverj-um
sunnudegi klukkan 5 siðd. með-
an sjómann-aiheimilið er o-pið.
Skýrði hann
frá þvi, að frurn
varpið hefði ver
ið sent vega-
málastjóra til
umsagnar. Kvað
h-ann vega-gerð-
ina -hafa haf-t all
mikinn kostnað
af þei-rri við-
leitni að halda
jörðinni í byggð um alilmörg ár
og nú væri s-vo komið, að enginn
vildi setjast þar að nema með
háum fjárstyrkum. Hús jarðar-
innar etru svo léleg, að þau eru
ekki til frambúðar og verður
að byggja þa-u öll upp. Liggur
vegamá-lastjóri ekki á því áli-ti
sínu sagði ailíþingismaðu-rinn, að
þar sé eðlilegra að koma upp
ferða-m-annaskýli eða sælulhúsi en
að leggja í mikinn kostnað við
bændabýli að Bakkaiseli. Þá var
og leitað álits landnámsstjóra og
va-r það mj-ög samhljóða. Benti
hann á, að. búskaparafkoma er
þar mjög erfið og mest fyrir
það, að þar er ekki fram-búðar-
j-örð fyrir búsk-a-p vegna lítill-a
ræktunarskilyrða.
Björn Jónsson (K) taldi, að
umfram allt yrð-i að halda jörð-
inni í byggð og kvaðst vilja vona
að nefn-dm athugaði f-rumvarpið
betu-r og lei-taði álits fleiri aðila.
Ásgeir Bjarnason (F) iagði að-
aláherzluna á, að það æ-tti að
b:ða með að selja jörðina og
sjá hverju fram yndi, m.a. með
tiliiti til þess, að vegailög væru
í endurskoðun og öll skipulags-
mál sam-gangna.
London, 23. febrúar — AP.
Lundúnablaðið „Times“ tel-
ur það mjög vafasamt, að rétt
sé fyrir Breta að hætta olíu-
kaupum frá Rússlandi. Segir
blaðið í ritstjórnargrein, að
Bretar verði að leitast við að
eiga viðskipti við sem fiesta,
nú þegar ljóst sé, að Bretar
fái ekki aðild að Efnahags-
bandalagi Evrópu.
Tvær nýjar
Helgafelfsbækur
„Hugleiiinpr
og viðtöi44
eftir Metthías
Johannesscn
1 þessari nýju bók eru birt
nokkur viðtöl við heimsfræg
erlend skáld, t. d. Arthur
Miller, William Faulkner, og
stjórnmálamenn, M i k. o j a n ,
varaforsætisráðherra Sovét-
ríkjanna og menntamálaráð-
herra þeirra, Furtsevu, þar
sem hinir fluggáfuðu og
heimskunnu snillingar, og
eldklóku stjórnmálamenn, eru
Ijósmyndaðir í eðlilegum stell-
ingum og litum, af næmri
kunnáttu og ismeygilegri nær-
fæmi. Mundi hvaða heims-
blaði sem væri þykja ávinn-
ingur og sæmd að hafa fengið
þau til birtingar.
Þessi og nokkur önnur við-
töl, flest óbirt áður, mynda
kjarna bókarinnar, en megin-
hluti efnisins eru nýjar hug-
leiðingar ritstjóra eins frjáls-
lyndasta biaðs á Norðurlönd-
um, um menn og málefni á
atómöld. Bókin er mi-kil fróð-
leikskista og skemmtilestur,
og kennir þar margra grasa.
í bókinni er meðal annars
sagt frá síðustu stundum er
höfundurinn átti með Steini
Steinar, skáldi, áður en hann
dó.
Að ósk höfundar heflr bók-
in verið prentuð í litlu upp-
lagi og mun seljast upp sam-
stundis. Fyrsta viðtalsbók
Matthíasar, bók hans og Þór-
bergs, t kompaníi við allífið,
mun seljast upp núna á út-
sölunni í Unuhúsi.
Önnur bók er líka komln út
eftir Matthías Johannessen,
ný ljóðabók, er hann ^kallar
„Vor úr vetri“ Ýmsir virðast
hafa af því miklar áhyggjur
að ungu skáldin kunni ekki
að ríma ljóð sín, og að það sé
ástæðan fyrir því að sum
þeirra yrkja órímuð ljóð. Öll
kvæðin í bókinni eru í hefð-
bundnum Ijóðstíl, öll rímuð.
Og hér lcikur skáldið á ljúfa
strengi og kunna. Gunnlaug-
ur Scheving, listmálari hefir
gert framúrskarandi smá-
myndir við öll kvæðin í bók-
inni.
HELGAFELLSBÆKUR.