Morgunblaðið - 28.02.1963, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 28. febrúar 1963
MORGV1SBLAÐ1Ð
13

Ætti að leyfa flot-
vörpu innan landhelgi?
1 LESBÓK Morgunblaðsins
birtist Hyrir skömmu grcin
eftir þýzkan prófessor um
frair.tíð flotvftrpunnar og
væntanlega ráðstefnu vegna
hennar. Vegna þess datt okk
ur í hug að tala við tvo menn,
sem mest hafa komið við sftgu
íslenzku flotvörpunnar, upp-
finningamanninn sjálfan, Agn
ar Breiðfjörð, og hinn kunna
togaraskipstjóra, Bjarna Ingi-
marsson.
Það var mikil bylting í ís-
lenzkri togaraútgerð, þegar
farið var almennt að nota
flotvörpu til veiða árið 1952.
Agnar hafði þá unnið að upp-
finningunni og endurbótum á
henni um nokkurra ára skeið.
Það var Bjarni Ingimarsson,
skipstjóri á Neptúnusi, sem
fyrstur sannaði nothæfni vörp
unnar. Hann hafði fylgzt með
tilraununum allt frá fyrstu
tíð og hafði mikinn áhuga
á veiðafærinu .
Skv. samningi við Pélag
(íslenzkra botnvörpuskipaeig-
enda fengu íslenzku togararn-
ir afnotarétt af flotvörpunni
og hafa notað hana síðan, þeg-
ar aðstæður leyfa. Einnig not
uðu vélbátar smaekkaða flot-
vörpu með ágætum árangri.
Færði flotvarpan íslenzka
þjóðarbúinu mörg hundruð
milljóna króna verðmæti á
þessum árurn.
— í hverju felst aðalgildi
flotvörpunnar, spyrjum við þá
Agnar og Bjarna.
— Hún var fyrst og fremst
bugsuð til þess að leysa vanda
fiskimanna, þegar fiskurinn
gengur í þéttum torfum uppi
í sjó, enda reyndist hún vel
til að veiða gönguþorsk á
Selvogsbanka. Flotvarpan tek
ur fisk í miðjum sjó, og er
einnig hægt að veiða með
henni niður undir botni. Hún
getur sem sagt veitt á hvaða
dýpi sem er, og er það höfuð-
kostur hennar. Síðan land-
helgin var færð út, hefur nota
gildi hennar minnkað, því að
togarar hafa ekki getað veitt
á þeim miðum, þar sem fisk-
urinn heldur sig uppi í sjó.
— Var ekki sótt um einka-
leyíi á flotvörpunni?
— Jú, svarar Agnar. Ég
fékk einkaleyfi hér á landi
1956, en áður hafði ég fengið
einkaleyfi í mörgum löndum,
..... Bjarni Ingimarsson
svo sem Bandaríkjunum,
Bretlandi, Frakklandi, Spáni,
Belgíiu, Þýzkalandi og Japan.
■—Hvað viljið þið svo segja
um framtáð flotvörpunnar al
mennt?
— Um þessar mundir eru
liðin 11 ár síðan flotvarpan
var viðurkennt veiðafæri fyr
ir togara og vélibáta, og komu
skipin, sem hana notuðu, hlað
in í höfn eftir stutta útivist.
Hún var notuð einvörðungu
í aprílmánuði frá árinu 1952
og fram til ársins 1958, þegar
landhelgin var stækkuð. Þá
fóru togarar af þeim miðum,
sem fiskur gekk eftir í þétt-
um torfum. Nú er aflatregða
hjá tagurum og vélbátar með
veiðarfæri, sem bæði eru dýr
í stofnkostnaði og rekstri og
talin rányrkjutæki, þar sem
þau veiða áfram, ef þau tap-
ast. Þess vegna hefur okkur
komið til bugar tillaga um
notkun flotvörpunnar. Hún
veiðir þann fisk, sem er uppi
I sjó, og sé hún rétt gerð,
sleppir hún smáfiski og öðru
smælki, sem ekki er æski-
legt að fá í vörpuna. Möskv-
arnir lokast ekki, heldur leik-
ur straumur um vörpuna. Ger
ir það hana létta og viðróðan-
lega. Flotvarpan gefur góðam
og verðmikinn fisk, hún er
ódýr í stofnun og rekstri, og
nú fást sterkari og fisknari
efni til vörpugerðar en fyrir
II árum, svo flotvarpan hlyti
að gefa enn betri árangur nú.
Kostir flotvörpunnar eru einn
ig þeir, að stuttam tíma tekur
að ná henni inn í skipið, en
aftur á móti er oft lagt 1
tvísýnu, ef veður spillist, að
ná netum og línu. Þá var
komið fyrir dýptarmæli á
vörpunni, svo að bæði varp-
an og fiskurinn sézt á mælin-
um og hægt að haga veiðum
eftir þvL
Sé flett upp í blöðurn frá
vertíðinni 1952, má sjá, hve
geysimikinn afla togararnir
fengu í flotvörpuna, og vél-
bátar komust þegar upp á
lagið með að nota hama. Var
þetta talin bylting í veiðar-
færagerð.
— Blaðamaðurinn skoðar nú
Agnar Breiðfjftrð
fjölmargar blaðaúrklippur frá
þessum tímum, sem sýna
glöggit, hve þessi nýja upp-
finning hefur verið talin mik-
ilvæg: „Stórkostleg nýjung í
íslenzkri veiðarfæragerð" ...
„Togarinn Neptúnus kom til
Reykjavíkur með afla, sem
er alveg óvenjulegur og senni
lega einsdæmi, 270 lestir af
saltfiski, sem fengizt höfðu
á Selvogsbanka á 8 dögum“ ..
Allt að 40 tonn í hali“ ... o. s.
frv.
— En hver er ástæðan til
þess, að flotvarpam er ekki
notuð að ráði nú?
— Þegar kom á dagimn, hve
aflasæl flotvarpan var, töldu
þáverandi stjórnarvöld rétt að
banna notkun hennar innan
landhelgi og settu hana í sama
flokk og botnvörpu.
— En er ekki botnvarpan
skaðleg bæði ungviði og botn
gróðri, en flotvarpan skaðar
hvorugt?
• — Að sjálfsögðu hlífir húm
bæði botmgróðri og ungviði,
og er því að sumu leyti e. k.
friðunartæki. — En þannig
misstu Skipin beztu fiskimið-
in, því að landhelgismörkin
voru færð út næstu* árin.
—Sögðu ekki sumir, að
flotvarpan kæmi helzt ekki
að gagni nema á hrygningar-
tíma hér við Suðurlamd?
— Fullkomin sönnun hefur
fengizt fyrir því, að hægt er
að veiða fisk uppi í sjó á
öðrum tíma. T.d. má vitna
í umsögn Kristjáns Péturs-
sonar, skipstjóra á bv Ólafi
Jóbannessyni, frá 15. júni
1953: „Ég notaði flotvörpuna
á vertíðinni 1952 með ágæt-
um áramgri. Einnig nú síðast
í veiðiför minni til Grænlands
notaði ég flotvörpuna, þegar
fiskur var laus við botn, og ‘
t.d. var flotvarpan eingöngu
notuð í 4 gólarhringa, og feng
ust 2—5 pokar í drætti, þegar
skip, sem í kring um okkur
voru, fengu litla sem enga
veiði í botnvörpu. Þess skal
og getið, fiskurinn, sem fékkst
í flotvörpuna, var vænni en_
sá, sem fékkst í botnvörpuna“.
Því spyrjum við: Er ekki
tímabært að leyfa togurum
og vélbátum að nota flot-
vörpu á vissum tíma árs og
undir ströngu eftirliti? Yrði
þá botnvarpa ekki leyfð, og
síðan mætti veiða innan land-
helginmar það fiskmagin, sem
hinir færu fiskifræðingar okk
ar teldu mega á hverjum
tíma.
Til rökstuðnings þessu bend
um við á hið alvarlega ástand
í fiskveiðimálum okkar, og
að þvú aðeins komi landlhelg-
in okkur að fúllu gagni, að
við nýtum hana okkur í hag
á hagkvæmon og visindaleg-
an hátt.
★
Að lokum langar blaðamann
inn til þess að tilfæra nokk-
ur orð úr skýrslu Matvæia-
stofnunar Sameinuðu þjóð-
anna (FAO) í Róm um flot-
vörpu Agnars Breiðfjörðs.
Þar segir:
„Hin íslenzka miðsjávar-
varpa hefur verið notuð til
þorskveiða síðan árið 1952.
Hinn endurbætti stjómumbún
aður hennar hefur verið reynd
ur hér og reynzt hentugur,
ekki eingöngu á togveiðum
í miðjum sjó, heldur og fyrir
togveiðar nálægt botni. Þessi
staðreynd gæti auðveldiega
leitt tii frekari allsherjarþró-
unar á sviði togveiða, þegar
um bolfisk er að ræða, ekki
aðeins í miðjum sjó, heldux
einnig nálægt ósléttum botni,
þar sem venjulegar togveiðar
eru ekfci mögulegar".

— Alþingi
Framhald af bls. 8.
þar. Á Hólmavík er nægilega
stór flugvöllur fyrir Dakota-
yélar. Siglfirðingar hafa beðið
um flugvöll, en þar er lítiil sjúkra
flugvöllur. Þar hefur verið gert
ráð fyrir flugvelli fyrir Dakota-
vélar með tilkomu vélar Björns
hefur viðhorfið breytzt, svo að
þar er unnt að gera nægilega
Stóran flugvöll fyrir miklu minna
fé en áður var ætlað. í Horna-
firði er talið nauðsynlegt að gera
Jiýjan flugvölL Á s.L hausti var
hafizt handa við byggingu sjúkra
flugvallar fyrir ofan kauptúnið
©g mundi kosta tiltölulega lítið
fé að gera þar 600 m braut, þar
sem sérstaklega gott flugvallar-
Stæði er þar fyrir stærri flug-
vélar.
•sj
MeS góðu skipulagl má fá
miklu áorkað
Kvaðst ráðherrann hafa rakið
þetta til að sýna fram á, hve
umfangsmikil verkefnin eru ]
framundan og þótt fé til flug-
valla hafi verið aukið verulega
hin síðustu ár, eða yfir 100%
fjögur síðustu árin, þyrfti það
náttúrulega að vera meira. En
með góðu skipulagi má fá miklu
áorkað og bæta mjög úr sam-
göngum hinna fjarlægari staða
með því að láta 600 m flugbraut
nægja á hinum afskekktust stöð-
um til að byrja með. Mundi Björn
geta leyst samgöngumál þeirra
staða fyrst um sinn og þannig
spöruðust milljónatugir í flug-
vallagerð næstu árjn, miðað við
það að flugvellir fyrir Dakota-
vélar yrðu byggðir á öllum þess-
um stöðum.
Unnar Stefánsson (A) þakkaði
svörin. Taldi hann óheppilega ráð
stöfun að dreifa fénu á marga
staði; meta yrðL hvar þörfin
væri brýnust og hvar flugvöilur
kæmi að mestu gagni.
Nauðsynlegt að gera sér grein
fyrir staðrey ndunum
] Ingólfur Jónsson samgftngu-
málaráðherra kvað nauðsynlegt,
þegar rætt væri um flugvallar-
gerð sem aðra hluti að gera sér
grein fyrir staðreyndunum, eins
og þær liggja fyrir. Framkvæmda
er þörf mjög víða og þótt hann
væri sammálá US úm sérstöðu
Vestmannaeyinga, kæmi ekki til
mála að taka mesta hluta flug-
vallarfjárins á einu ári til fram-
kvæmda þar, en sinna ekki þörf-
um annarra staða.
Staðreyndin væri sú, að eftir
að í ljós kom, að 600 m löng
braut mundi koma að mjög miklu
haldi, hefði verið sérstök ástæða
til að flýta framkvæmdum, þar
sem þá var hægt að láta fram-
kvæmdirnar koma að gagni eftir
tiltölulega stuttan tíma.
Öllum fagnaðarefni
Karl Guðjónsson (K) fagnaði
þvg ef unnt mundi reynast að
byggja nægilega flugbraut fyrir
5,7 millj. kr. Það væri öllum
fagnaðarefni, ef tæknilegar fram
farir hefðu það í för með sér,
að 600 m löng braut kæmi að
svipuðum notum og lengri braut,
Hins vegar lét hann í ljós áhyggj
ur út af því, að samvinna flug-
félagsins og Bjarnar mundi ekki
verða snurðulaus, þar sem ráð-
gert væri að Björn mundi hafa
viðkomu víða um iand.
Hefur í hyggju að kaupa aðra vél
Ingólfur Jónsson samgöngu-
málaráðherra kvað 600 m braut-
ina bráðabirgðalausn, meðan
verið væri að athuga betur um
lengri braut Ástæðulaust væri
að hafa áhyggjur af samvinnu
Björns Pálssonar og flugfélags-
ins, enda hefði Björn í hyggju
að kaupa aðra vél, ef vel tækist.
En með því móti yrði bætt fyrr
úr samgönguörðugleikum víðar
um land en ella hefði verið.
Nýir mftguleikar opnuðust
Guðlaugur Gíslason (S) kvað
Vestmannaeyinga telja 600 m
braut byrjunaráfanga, en að
sjálfsögðu yrði verkinu haidið
áfram. Þegar svo væri komið, að
venjulegar farþega- og flutninga-
vélar hefðu aðstöðu til að lenda
þar að staðaldri mundu nýir
möguleikar opnast, er kæmu út-
flutningsmálum Vestmannaey-
inga í betra horf, þar sem með
góðum hagnaði mætti flytja hin-
ar verðmeiri fiskafurðir út með
flugvélum, ef flugsamgöngur.
væru tiltölulega öruggar.
Þakklátur ríkisstjórninni
Sigurvin Einarsson (F) kvaðst
þakklátur ríkisstjórninni fyrir
það, að hún hefði sýnt skilning
á og vildi stuðla að því, að aukin
tækni greiddi fyrir flugsamgöng-
um hér á landi. Flugvél Bjarnar,
sem ekki þarf nema 600 m langa
braut, þótt hún getið tekið 16 far-
þegar, væri mikilsverð nýjung
og mundi spara ekki milljónir
heldur tugi milljóna í flugvall-
argerð. Endurtók hann síðan
þakkir sínar til flugmálaráðherra
fyrir að hafa unnið vel að þess-
um málum.