Morgunblaðið - 30.04.1963, Qupperneq 17

Þriðjudagur 30. apríl 1963
MORCVISBLAÐIÐ
17
Þorkell Þorkelsson
GAMALL vinur minn og bekkj-
arbróðir, Þorkell Þorkelsson,
fulltrúi hjá Tryggingastofnun
ríkisins, verður borinn til graf-
ar í dag. Langar mig að fylgja
honum úr hlaði með örfáum
kveðjuorðum.
Þorkell var fæddur í Gerðis-
koti í Sandvíkurhreppi hinn 9.
febrúar 1899. Voru foreldrar
hans Þorkell Þorkelsson, einn
hinn vammlausasti atorkumað-
ur og nafnkunnur fyrir afburða-
formennsku í marga áratugi, og
kona hans, Sigríður Grímsdóttir
frá Óseyrarnesi. Var hún ekki
aðeins frábær að fegurð og
glæsileik, heldur einnig að gáf-
um og mannkostum, þótti „djúp-
vitur og draumspök" og gædd
ríku listamannseðli. En hún
lézt langt um aldur fram og
varð hún manni sínum og börn-
um mjög harmdauði. Þó að Þor-
kell sonur hennar væri að jafn-
aði fámáll um tilfinningar sín-
ar, varð ég þess oft var, hversu
minning móður hans var hon-
um hjartfólgin og heilög.
Þorkell fluttist þriggja ára
gamall með foreldrum sínum til
Eyrarbakka og ólst þar upp.
Hann tók próf upp í fjórða bekk
Menntaskólans vorið 1918 og
lauk stúdentsprófi vorið 1921.
Hann var ágætur námsmaður og
stakur reglumaður á alla hluti,
en einkum bar hann af um hátt-
vísi, Ijúflyndi og prúðmennsku.
íþróttir stundaði hann umfram
flesta skólabræður sína og náði
þar góðum árangri. Hann var
fríður sýnum eins og hann átti
kyn til, hár og grannvaxinn,
augnaráðið óvenjuhlýtt og svip-
urinn drengilegur. Homtm var
ósýnt um að hafa sig mikið í
frammi og brýndi sjaldnast
raustina, en lagði gott til allra
mála og ávana sér ógkoraðan
hlýhug allra, sem kynntust hon-
um. Þrátt fyrir langvarandi van-
heilsu um miðbik ævinnar lét
hann lítt á sjá í útliti og fasi,
og ætla ég að þar hafi heilbrigð
lífsskoðun og jafnaðargeð sagt
til sín umfram annað.
Við Þorkell urðum snemma
góðir félagar, enda var aldavin-
átta með fjölskyldum okkar
beggja. Strax á þessum árum
átti hann sér eitt hugðarefni
ríkast, tónlistina, og reyndar
var hún alla tíð yndi hans og
eftirlæti. Bjóst ég fastlega við,
að hann mundi helga sig henni
að afloknu stúdentsprófi, en úr
því varð samt ekki, hvað sem
til bar. Þess í stað hóf hann nám
í læknisfræði og hélt því áfram
hin næstu ár, eða þar til örlög
tóku í taumana. Hann missti
heilsuna, varð að fara á heilsu-
hæli, og þar með hófst sú þrot-
lausa barátta, sem kostaði hann
mörg beztu ár ævinnar. En þá
kom honum til hjálpar sama
æðruleysið og dugað hafði for-
feðrum hans bezt við sjósókn og
mannraunir. Hann vann um síð-
ir þann bug á sjúkdómi sínum,
að hann gerðist vinnufær, þó að
aldrei gengi hann með öllu heill
til skógar. Starfaði hann um
ératugaskeið á skrifstofu og
seinast sem fulltrúi hjá Trygg-
ingastofnun ríkisins, en um
síðustu mánaðamót veiktist hann
skyndilega og andaðist eftir
þunga legu á sjúkrahúsi hinn
19. þ. m.
Þess var vitanlega ekki að
vænta, úr því að sköp réðust
með þessum hætti, að Þorkell
Þorkelsson léti eftir sig við-
burðaríka sögu, enda hæpið að
honum hefði verið það mikið í
mun. Að minnsta kosti hefði
hann aldrei getað goldið nokkr-
ar mannvirðingar því verði að
þurfa að olnboga sig til þeirra.
Og ég ætla, að hann hafi líka
að ýmsu leyti kunnað vel því
hlutskipti að mega ganga í kyrr-
þey að daglegu starfi og sinna
þess á milli hugðarmálum sín-
um, bóklestri og tónlist. Lék
hann mikið á hljóðfæri, fleiri
en eitt, og gaf sig jafnvel við
tónsmíðum. En framar öðru var
bað hamingja hans að eiga í yfir
þrjátíu ár heimili hjá systur
sinni, frú Elínu Þorkelsdóttur,
og manni hennar, Valdimar
Þórðarsyni kaupmanni, og búa
þar við gagnkvæma vináttu og
traust.
Þorkell Þorkelsson var alla
tíð minnugur fornra kynna og
lét sig aldrei vanta í hópinn,
þegar bekkjarbræðurnir komu
saman. Oft hafði hann orð á því
við mig hin síðari ár, að við
hittumst of sjaldan og þyrftum
að rækja betur gamla vináttu.
Nú er það að vísu orðið um
seinan, en jafnan munum við,
eftirlifandi stúdentar frá 1921,
bera í hlýju minni góðvild hans,
einlægni og drengskap. Við
kveðjum hann allir með sökn-
uði, þökkum honum ljúfar sam-
verustundir og vottum um leið
systkinum hans og öðrum vanda-
mönnum innilega samúð.
Tómas Guðmundsson.
t
HVARF brott af þessu tilveru-
sviði þ. 19. apríl. Hann var
fæddur að Gerðiskoti í Sandvík-
urhreppi þ. 8. 2. 1899.
Foreldrar hans voru Þorkell
Þorkelsson útvegsbóndi og for-
maður, f. 21. 5. 1863, d. 24. 1.
1931. Bjó í Óseyrarnesi 1896—
1898, Gerðiskoti 1898—1902, Eyr-
arbakka 1902—1923 og síðan í
Reykjavík. Hann var af Nesætt
og Bergsætt. Móðir hans var Sig-
ríður Grímsdóttir, f. 8. 2. 1872,
d. 24. 9. 1917. Hún var dóttir
Gríms óðalsbónda í Óseyrarnesi
Gíslasonar. Var hún einnig af
Bergsætt, og hafði erft í ríkum
mæli tónlistargáfu þeirrar ætt-
ar. Hún var mjög góð söngkona,
og það svo að hún var oft nefnd
sönggyðjan. Hún var einnig
mjög hagmælt og til er eftir
hana kvæði er hún einnig samdi
sjálf lag við. Hún var fögur og
fínleg kona. Óþarft er að rekja
þessar landskunnu ættir frekar.
Þorkell ólst því upp á velstæðu
heimili, og þar sem ríkti ástúð
og glaðværð góðra systkina og
foreldra hans.
Hugur hans hneigðist snemma
til náms og lauk hann stúdents-
prófi 1921. Hann hóf nám í
læknisfræði, en vofa hvítadauð-
ans tók hann heljartökum, og
þótt hann stæðist þá raun, þá
beið hann þess aldrei bætur og
frekara nám var ekki að ræða.
Þorkell var prúðmenni og
snyrtimenni, svo af bar. Báru
öll hans störf þessu glöggt vitni.
Allur frágangur í starfi hans var
með svo sérstökum snyrtibrag, að
athygli hlaut að vekja.
Hann var gáfumaður og mikill
hugsuður. Beindist hugur hans
mjög að heimspeki og fagur-
fræði, því hann var sannur fag-
urkeri. Unni hann mjög listum,
en þó átti tónlistin hug hans
mestan, enda var hann svo tón-
rænn, að hann hrökk við, ef
leikinn var falskur tónn.
Hann lék á píanó á góðum
stundum, en lét lítið yfir sér í
fjölmenni. Var glaður og skemmt
inn í vinahóp, og kunni frá
mörgu að miðla af nægtarbrunni
síns fróðleiks.
í einkalífi sínu var hann
gæfumaður, að eiga elskulega
systur, er hann unni mjög, á-
samt börnum hennar og heim-
ili. Heilsa hans var ávallt tæp,
og var honum því mikil gæfa
að dveljast ávallt með kærri
systur sinni. Þar átti hann gott
athvarf, og ég vissi, að hann á
hverjum degi naut þess, að
koma heim.
Þorkell var mjög dulrænn, og
það svo, að honum kom fátt á
óvart. Við ræddum þau mál oft,
því báðum voru þau hjartfólgin.
Snemma hneigðist hugur hans
að guðspeki. Þar fann hann þann
grundvöll, er hans heimspeki-
lega hugsun og dulræn reynsla
benti honum á.
Ég átti því láni að fagna að
vera náinn samstarfsmaður hans
og félagi um 28 ára skeið og
síðustu 15 árin í nánum tengsl-
um. Við nutum stundum saman
tónlistar og fórum saman á guð-
spekifundi. f hjarta mínu verður
hann ávallt sem hjartfólginn
vinur og eldri bróðir.
Nú hefur hann fleygt af sér
líkamshulstrinu, er hann var
ávallt reiðubúinn að gera, og
vissi að ekki var langt eftir og
myndi skyndilega ske er að því
kæmi.
Hann vissi, að hinn svonefndi
dauði er líknsöm engilshönd, er
veitir frelsi til fullkomnara lífs,
rétt eins og að klæðast nýjum
fötum.
Þorkell var um margt líkur
móður sinni, er einnig var dul-
ræn, og var hún honum mjög
kær. Ég er þess fullviss, að hún
hefur vafið hann ástríkum móð-
urörmum, og að hann hefur átt
fagra heimkomu.
Zóphónías Pétursson.
Magnús Kristjánsson
trésmiðamelstari, Olafsvík
A RIÐ 1962 ko:n ég fyrst til
Ólafsvíkur. — Sjálfstæðismenn
höfðu boðað þar til fundar. Hörð
kosningarbarátta stóð fyrir dyr-
um. Fundurinn var vel sóttur.
Ég tók mér sæti. Tilviljun ein
réði því að ég fékk þar sessu-
naut sem síðan hefur verið mér
kær vinur. Þessi maður var
Magnús Kristjánsson, sem í dag
er borinn til hinztu hvíldar í
Ólafsvík, þar sem hann hafði
eytt viðburðarríkri og langri
ævi. Mér varð strax við fyrstu
sýn starsýnt á hann. Traustið,
sem skein út úr hinu sviphreina
andliti, mildin en þó ákveðinn
svipur sem sagði sitt.
Síðan tókum við tal saman.
Margt bar á góma meðan beðið
var eftir að fundur væri settur
og furðaði mig hreint hversu vel
hann var inni í öllum málum og
lét sér ekkert það óviðkomandi
sem horft gat til heilla byggðar-
lagi sínu, landi og lýð.
Magnús var fæddur 1. október
1875 að Ytra-Lágafelli í Mikla-
holtshreppi. Foreldrar hans voru
heiðurshjónin Jóhanna Guð-
mundsdóttir og Kristján Gísla-
son hóndi þar. Hjá þeim ólst
hann upp. Hann lærði ungur
trésmíðaiðn í Stykkishólmi og
var völundur til allrar smíði. Um
aldamótin flytur hann til Ólafs-
víkur. Frá þeim tíma eða 1902
hélt hann ætíð dagbók og eru
þær örðnar margar dagbækur
hans sfem segja svo margt Og mik
ið, vel stilaðar því hann var lista
skrifari og stílisti með afbrigð-
um.
Árið 1902 gekk hann í Góð-
templararegluna og henni vann
Framhald á bls. 23.
Guðríður Guttorms-
dóttir áttræð
ÁTTATÍU ára er í dag frú Guð-
ríður Guttormsdóttir ,fyrrum hús
freyja að Óseyri í Stöðvarfirði.
Hún er fædd 30. apríl 1883 á
Svalbarði í Þistilsfirði. Foreldr-
ar hennar séra Guttormur Vig-
fússon þar þjónandi prestur og
seinni kona hans frú Þórhildur
Friðrikka Sigurðardóttir frá Harð
bak. En árið 1888 flyzit hún svo
með foreldrum sínum að Stöð
í Stöðvarfirði, þar sem faðir henn
ar hafði þá fengið veitingu fyrir
því brauði, og ólst þar upp í
stórum systkinahópi þar til hún
giftist 27. maí 1905 Þorsteini
Þorsteinssyni Mýrmann, ættuð-
um úr Austur-Skafbafellssý’siu,
sem þá rak verzlun og smábáta-
útgerð á Stöðvarfirði. Verzlun-
inni mun hann hafa hætt 1914
og gerðist þá bóndi á Flauta-
gerði og í þeirri landareign
byggðu þau nýbýli sem fékk nafn
ið Óseyri og reistu þar allgott
steinihús ásamt öðrum nauðsyn-
legum byggingum til búrekstrar.
Útgerðinni var einnig haldið á-
fram jafnhliða. Þorsteinn gerð-
ist svo framáimaður sveitarinn-
ar sem hreppsnefndaroddviti og
sýslunefndarmaður um langt
skeið. Hann dó 7. september 1943.
Ég sem þessar Mnur rita kynnt-
ist þessum fjölskyldum á árun-
um 1907—1910 er ég dvaldi á
heimili tengdaforeldra minna á
Hóli í Stöðvarfirði, en milli
beimilis þeirra og Stöðvarheimil-
isins var náin vinátta. Frú Þór-
'hildur og Gróa tengdamóðir mín
voru mjög góðar vinkonur, enda
báðar búsýslu-húsfreyjur mikl-
ar. Karlarnir séra Guttormur og
Þorsteinn tengdafaðir minn var
einnig vel til vina, og Mklega
hefur prestablóðið í báðum tengt
þá saman, o.g svo í þriðja lagi
var að frú Guðríður og kona
mín Rósa Þorsteinsdóttir voru
fermingasystur og góðar vinkon-
ur. Mér er því ljúft að minnaist
þeirra góðu kynna sem ég hafði
við allt þetta mér hugiþekka fólk,
sem hélzt óslitið (þótt í fjar-
lægð yrðu vegna bústaðabreyt-
inga) þar til leiðir skildu að
fullu samikvæmt lögmáli lífsins.
Eins ög áður getur ólst frú
Guðríður upp í föðurgarði og
hefir að sjálfsögðu notið þar
góðrar heimamenntunar bæði
frá föður og móður. Hann var við
urkenndur lærdómsmaður og góð
ur kennari og hún viðurkennd
búsýslukona, og móttakandi mót-
tækilegur í bezta lagi ekki sízt
á andlega sviðinu, sem föður-
ættin var mest rómuð fyrir, en
þar er líka að finna marga kven-
skörunga, sem gerðu garðinn
frægan og gaimla máltakið segir:
„fáir sem faðir, en enginn sem
móðir“. Ættir þessar eru alkunn-
ar, svo það er að bera í bakka-
fullan lækinn að rekja þær. En
um frú Þórhildi móður Guðríð-
ar má segja að þar er líka margt
gott fólk að finna. Friðný kona
Sigurðar á Harðbak og móðir
frú Þórhildar var Friðriksdóttir
bónda á Núpi í Axarfirði en móð-
ir hennar var Guðný Björns-
dóttir, en móðir hennar var Sig-
urlaug Arngrímsdóttir Runólfs-
sonar sem bjó í Hafrafellstungu
1662 Einarss. prests á Skinna-
stað 1660 kallaður „Galdrameist-
ari“ Nikulássonar b. á. Héðins-
höfða, Einarssonar b. á. Eyrar-
landi, Nikulássonar klaustur-
haldara á Múnkaþverá, Þor-
steinssonar sýslumanns Finn-
bogasonar í Hafrafellstungu.
Hann var sonur Finnboga lög-
manns Jónssonar og Málfríðar
Torfadóttur riddara Arasonar.
Þorsteinn var giftur Sesselju
Torfadóttur sýsluimanns í Klofa.
Hann hélt fyrst Vaðlaþing en
lengst Þingeyjarþing fyrirferðar-
mikill og auðmaður. Hann mun
hafa dáið um 15ö4. Þau hjón
urðu afar kynsæl. Börn þeirra
voru Nikulás sýslum. á Víðimýri
síðar Klausturhaldari, Vigfús
sýslumaður að Skútustöðum,
Torfi að Laugum, Úlfheiður for-
móðir Bustarfellsættar, Guðrún
á Ketilstöðum og Þóra á Víði-
völlum o.fl. Á Austurlandi má
finna margar sérstæða ættflokka,
sem geta rakið ættir sínar til
Þorsteins sýslumanns Finnboga-
sonar, svo sem Njarðvíkurætt
yngri, Bustarfelisætt o. fl. Af
þessu má sjá að frú Guðríður
er af góðu bergi brotin. Það /ar
stórt átak að reisa nýbýli á litlu
og niðurníddu koti um 1914 við
þær aðstæður er þá ríktu í þeim
málum hér á landi, og fram-
fleyta samtímis stórum barna-
hópi, en hér kom tvennt til.
Annars vegar austur-skaftfellsk
ódrepandi þrautseigla þar sem
íbúarnir 'hafa búið í 1000 ár við
hamfarir náttúrunnar, drunur
skriðjöklanna að fjallabaki og
brimgný æðandi úthafsödunnar
við hafnlausa ströndina hinu
megin, þar sem flestir ef ekki
allir gátu rakið ættir sínar til
Hrollaugs Rögnvaldssonar Mæra-
jarls. Hins vegar fjölmennur
ætthinguir austfiskra mennta-
manna, þetta er aflið í framdrift-
inni sem veitir sigur að lokuim.
Börn þeirra Þorsteins og frú
Guðríðar eru:
1. Skúi f. 24/6 1906 fyrrv.
skólastjóri á Eskifirði nú kennari
í Rvík giftur Önnu Sigurðardótt-
ir Þórólfssonar skólastjóra á
Hvítárbakka.
2. Frú Pálína f. 28/1 1908, giift
Guðm. Björnissyni kennara á
Akranesi.
3. Friðgeir f. 15/12 1910 oddviti
Stöðvarhrepps giftur Elsu Sveins
dóttur, Björgúlfssonar frá Hey-
klifi.
4. Halldór f. 23/7 1912 járn-
smíðam. giftur Rut Guðmunds-
dóttur frá Helgastöðum í Borg-
arfirði.
5. Frú Anna f. 8/4 1915, gift
séra Kristni Hóseassyni Eydöl-
um.
6. Bjöm f. 25/5 1916 dó og
barnl. efnismaður.
7. Pétur f. 4/1 1921, lögfræð-
ingur giftur I. Steinunni Mar-
gréti Jónsdóttur trésmiðs frá
F áskrúðsf irði. II. Björgu Rik-
harðsdóttur myndskera í Rvik.
Aíls munu afkomenduir frú
Guðríðar og Þonsteins vera um
50.
Hún dvelur nú í dag hjá Skúla
í Hjarðarhaga 26.
Áttatíu ár er hár aldur, en frú
Guðríður l>er hann með afbrigð-
um vel.
En Kerling elli er þó á næstu
girösum sem fellir að lokum bæði
konur og menn en ég vona þú
getir hlegið að Kellu og haldir
velli lengi enn.
Marteinn Þorsteinsson,