Morgunblaðið - 21.07.1963, Blaðsíða 6

6
MORfíVHBLABIB
Sunnudagur 21. júlí 1963.
unnsjúkdómarann-
sóknir hér
a vegum Háskóla íslands
og háskólans I Alabama
Rannsökuð verða holgóma börn
og dhrif hveravatns á tennurnar
TJNDANFARIN tvö ár hafa
verið gerðar hér víðtækar
rannsóknir á munnsjúkdóm-
um á vegum Háskóla íslands
og Háskólans í Alabama,
Bandaríkjunum. Fyrir öi j'a.
forgöngu dr. J. F. Volker, yf-
irmanns allrar lækna- og
tannlaeknameniitunar við Há-
skólann í Alabama, fékkst
fjárstyrkur til rannsóknanna
frá bandarísku heilbrigðis-
málastofnuninni (National
Institude of Health).
Dr. Volker hefur lengi haft
áhuga á íslandi og íslending-
um, og talið að rannsóknir
sem þessar væri tilvalið að
gera hér á landi. Ástæður
fyrir því eru margar, m.a.
„hreinræktun“ þjóðarinnar,
hinar nákvæmu manntals- og
heilbrigðisskýrslur, sem hér
er að finna, og svo menning-
ar- og menntaþroski þjóðarinn
ar, sem gerir allar rannsókn-
ir, er byggjast að miklu leyti
á upplýsingum frá fólkinu
sjálfu, miklu auðveldari við-
fangs.
Rannsóknir hefjast
Fyrsta styrkveitingin til
rannsóknanna fékkst árið
1961 og var þá hafizt handa
strax um vorið. Pá]mi Möller
sem undanfarin þrjú ár hef-
ur starfað sem prófessor við
Tannlæknadeild Háskólans í
Alabama, dvaldi hér sumarið
1961 og rannsakaði þá ástand-
á tönnum barna á aldrinum
2-7 ára. Voru börn á ní a stöð-
um á landinu rannsökuð og
nákvæmar skýrslur gerðar
varðandi hvert barn. Vorið
1962 varði Pálmi ritgerð, sem
byggðist á þessum rannsókn-
um, við Háskólann í Alabama
og voru honum þá veitt ,,Mast
er og Science" gráða við sama
skóla. í febrúar í ár birtist
grein um niðurstöður Pálma
í norræna tannlæknatímarit-
inu „Acta Ódontologica Scandi
navica".
Arið 1962 dvöldu hjónin
Ruby og dr. John B. Dunbar
hér, en þau eru mörg I í ís-
lendingum af góðu kunn.
Unnu þau hjónin að umfangs-
miklum rannsóknum á munn-
sjúkdómum í íslendingum á
öllum aldri. Dr. Dunbar hef-
Mr svo undanfarið unnið úr
niðurstöðum rannsóknanna og
í maí s.l. var honum veitt
doktorsgráða í „Public Healt“
við Tulane-háskólann í Louisi
ana. Fjallaði doktorsritgerð
Pálmi Möller prófessor
hans um rannsóknir hér.
Enn er mjög mikið viðfangs
efni óunnið áður en fullnaðar-
skýrslur verða fyrir hendi um
munnsjúkadóma hér á landi
Mjög góð samvinna hefur
verið við lækna- og tannlækna
sumar
deildir Háskóla Islands um
framkvæmdir rannsóknahna.
Prófessorarnir Jón Sigtryggs-
son, Jón Steffensen og Júlíus
Sigurjónsson eiga sæti í nefnd
sem Háskólarektor Árni Snæv
ar skipaði til að fylgjast með
rannsóknunum.
Holgóma börn
Nú dvelja hér í sumar tann-
læknarnir. Pálmi Möller pró-
fessor og Bib Hufstuttler, sem
er við framhaldsnám í Epi-
demiologi við Háskólann í Ala
bama. Munu þeir halda rann
sóknunum áfram. Pálmi Möll-
er mun í.sumar safna gögnum
um börn, sem fædd eru með
klofna vör eða klofinn góm
(holgóma). Reynt verður að
ná sem nákvæmastri tölu yf-
ir fjölda þeirra barna, sem
fæðst hafa með þessum munn
galla síðastliðin 5-10 ár og fá
sem ítarlegastar upplýsingar
hjá foreldrum þeirra. Sérstak-
lega verður reynt að fá ná-
kvæmar upplýsingar um hvort
nokkrir ættingjar barnanna,
lifandi eða látnir, hafa eða
höfðu sama eða svipaðan
munngalla, því rannsóknir í
Danmörku og víðar benda til
þess að um ættgengan galla
sé að ræða.
Til þess raunverulegur sam
anburður fáist, verður einn-
■ig að leita til foreldra heil-
brigðra barna, sem fæddust
á sama tíma og holgóma börn,
og fá sams konar upplýsingar
hjá þeim. Rannsóknir sem
þessar byggjast að miklu leyti
á velvild foreldranna, að þeir
láti í té sem nákvæmastar
upplýsingar þegar til þeirra
verður leitað. „Það er von
okkar,“ sagði Pálmi Möller,
„að þessar rannsóknir verði
til þess að auka þekkingu okk
ar á orsökum þessa munn-
galla.“
Hveravatn og tannskemmdir
Dr. Huffstuttler mun aðal-
lega fást við rannsóknir á
tönnum fólks, sem neytt hef-
ur hveravatns að mestu eða
öllu leyti til drykkjar. Hann
hefur þegar skoðað fjölda
fólks í Mosfellssveit, og mun
á næstunni ferðast um Bisk-
upstungur og Borgarfjörð í
sömu erindum. Ætlunin er
Halle, 16. júlí.
LOKASPRETTURINN er nú
senn að hefjast á skákmótinu í
Halle.
Eftir 12 umferðir er staða efstu
manna þessi: 1.—2. Larsen og
Portisch 8%, 3. Rebatsch 8, 4,-—5.
Ingi R. og Ivkov 7 Vz, 6.—7. Uhl-
mann og Malick 7.
Segja má að allir sjö hafi mögu
leika á þrem fyrstu sætunum, þó
telja verði að Larsen og Portisch
hafi bezta möguleikana.
í skák sinni gegn Donner, varð
Larsen það á að leika hrók í upp-
nám og mátti gefast upp með það
sama. Stórmeistararnir Ivkov,
Uhlmann og reyndar Rebatsch,
hafa átt í erfiðleikum með marga
af yngri kynslóðinni, og í 12. um-
ferð „pakkaði“ Kavalek Austur-
Þjóðverjanum saman eins og eft-
irfarandi skák sýnir.
Skipulag mótsins er yfirleytt
nokkuð gott, en töluvert skortir
á að menn fái nægilega matar-
peninga, og um þau mál ríkir hin
mesta óánægja, því fæstir eru
reiðubúnir að skipta „hörðum"
gjaldeyri á jafn’ lélegum „kúrs“
og hér er, t.d. 1 DM á móti 1
austur-þýzku! Blöðin skrifa frem
Reykvíkingur skrifar:
+ Hallgrímskirkja
á Skólavörðuhæð
„Ég er einn þeirra mörgu
Reykvíkinga, sem undanfarin
ár hefi horft á hina vonlitlu
baráttu eins af söfnuðum
Reykjavíkur við að byggja hina
risavöxnu þjóðkirkju til minn-
ingar um listaskáldið Hallgrím
Pétursson.
Mér virðist- svo augljóst mál,
að slíkt stórvirki sé ofviða af
söfnuðum höfuðborgarinnar, að
ég hafi lengi átt von á raun-
hæfum tillögum fra Alþingi ís-
lendinga um fjárframlög til
þess að þessi stórhuga draumur
Guðjóns Samúelssonar húsa-
meistara mætti rætast og verða
þjóð vorri til sóma um ókomin
ár — og aldir.
Ef haft er í huga, að enn er
notast við hina eldgömlu dóm-
kirkju Reykjavíkur sem höfuð-
kirkju landsins, sem mun hafa
verið byggð fyrir danskt fé?
þá sýnist ekki of mikils mælzt
þótt Alþingi veitti á fjárlögum
næstu ára segjum 2—3 milljón-
ir króna árlega þar til þetta
veglega guðshús verður full-
gert.
Ég sé ekki að með þessu sé
skapað neitt fordæmi, sem á-
stæða sé til að óttast, og ekki
get ég trúað neinum öðrum
söfnuði til að líta slíkt öfund-
arauga, heldur býzt ég við, að
allir sanngjarnir, kristnir fslend
ingar muni fagna því að Hall-
grimssöfnuður fái þá aðstoð,
sem með þarf til þess að bar-
áttu hans megi sem fyrst ljúka
með fullum sigri.
Um leið og ég fagna þeirri
frétt, sem blöðin hafa nú skýrt
frá, um að verið sé að rétta
Hallgrímssöfnuði hjálparhönd
við kirkjubygginguna, þá vil
ég hér með koma á framfæri
þessari tillögu minni, að Al-
þingi íslendinga veiti hiklaust
þá fjárhagsaðstoð sem með
þarf, gjarna með ríflegra fram
lagi, en ég hefi nefnt hér að
framan.
Reykvíkingur.“
^ Gömlu göturnar
gleymast
„Ég sem gamall Austurbæ-
ingur, hef stundum verið að
velta því fyrir mér, hvermg
á því standi, að ekki er enn
þrátt fyrir háan aldur yið-
i ------ J V. í ríoro
að gera samanburð á tannheil
brigði þessa fólks og íbúa
annarra svæða á íslandi.
„Til þessa höfum við notið
afbragðs samvinnu og hjálp-
semi Landlæknis, Borgarlækn
is og yfirlækna og starfsfólks
á Barnadeild Landspítalans,
Fæðingardeildinni og Fæðing-
arheimili Reykjavíkurborgar“
sagði Pálmi Möller að lok-
um. „Er það von okkar að
þessi samvinna megi halda á-
fram við foreldra barna þeirra
sem rannsökuð verða, og
annarra, sem til verður leit-
að“.
ur lítið um mótið, en þegar það
kemur fyrir, þá hefja þau Uhl-
mann og Malich til skýjanna.
Hitinn er slæmur vágestur fyr-
ir mig. Þegar faríð er á milli
skákstaðar og hótels, tolla fötin
við líkamann og baðmöguleikar
eru af hræðilega skornum skamti.
Ég stefni að því að fá 3% vinn-
ing úr síðustu umferðunum, en
það ætti að gefa mér ágætt sæti.
Ingi R.
12. umferð
Hvítt: Uhlmann. Svart: Kaválck
Kónginversk-vörn
1. d4 Rf6
2. c4 c5
3. d5 g6
4. Rc3 Bg7
5. e4 d6
6. f4
Einkennandi fyrir Uhlmann.
6. — 0-0
7. Rf3 e6
8. Be2 exd5
9. cxd5 b5!
10. e5 dxe5
11. fxe5 Rg4
12. Rxb5 Rxe5
13. 0-0 Rbd7!
14. a4
Ef 14. Bf4 þá Db6! sbr. Nei—•
Doda, Leningrad 1961.
14. — a6
15. Rd6
Betra 15. Rc3.
15. — Hb8
16. Rxc8 Dxc8
17. Rxe5 Bxe5
18. Dd3 Hb4!
19. Dxa6? Db8
20. h3 c4!
21. Bg4
Framh. á bls. 23.
sómasamlega gangstétt við þess
ar götur. Skal ég nefna nokkr-
ar þeirra: Klapparstigur ofan
Laugavegs eystri gangsétt Óð-
insgata, Þórsgata, Freyjugata.
Þetta læt ég duga. En svo má
um leið minna á ómalbikaða
götuspottann við Skólavörðu-
torgið, upp við styttu Leifs
heppna. Eðlilegt er að verkfræð
ingur borgarinnar láti borgar-
yfirvöldum í té stórhuga verk-
áætlun um gatnagerðina, í út-
hverfunum, en þá má ekki
gleyma þessum gómlu götum
með sínum holóttu og leiðinlegu
gangstígum.
En meðal annarra orða, því
í ósköpunum malbikum við
ekki þessar gangstéttir, í stað
þess að vera að helluieggja sem
hlýtur að taka lengri tíma og
vera miklu kostnaðarsamara.
Úti í' löndum eru gangstéttir
malbikaðar. Hellulagnmgm eins
og hún er unmn með handverk-
færum og með höndum, minn-
ir á gömlu Reykjavik og á því
miklu fremur heima i byggða-
safninu að Árbæ, en hér niðri
í borgmm.“
BOSCH
Höfum varahluti
í flestar tegundir
Busch
BOSCII
startara
Og dynamóa.
Kaupfélag Eyf.,
Akureyri.
Veladeild BOSCH