Morgunblaðið - 23.08.1963, Qupperneq 3
Föstudagur 23. ágúst 1963
MORGUNBLAÐIÐ
3
ALLIR, sem fengizt hata við
laxveiði, kannast við fiðring
þann, sem fer um veiðimann-
inn, þegar kippt er í línuna
og stöngin svignar. Óvanir
ganga stundum berserksgang
við slík tækifæri, en komast
síðan að því, að á önglinum
er slýflóki eða hann fastur
í botni.
Reyndir veiðimenn þekkja
þó lax frá slýi. Ef kippt er
vasklega í línuna, en laxinn
losnar aftur af, vita þeir
gerla að hann var yfir 30
Kristinn Sveinsson og félagar með veiði úr Stóru-Þverá.
Frá vinsíri: Ólafur Jónsson, Kristinn og Jörgen Hansen.
(Ljósm. G. M. Björnsson).
pund. Missi þeir hins vegar
ekki laxana, eru þeir yfirleitt
miklu minni. Reynslan er því
sú að það telst til undantekn-
inga, að laxar yfir 30 pund
náist á þurrt land.
Englendingar eru sú þjóð,
sem mest og bezt orð hefur á
sér fyrir laxveiði. Ef marka
má orð þeirra, skal lax veidd-
ur á flugu, en ekki á maðk
eða spón. íslendingar veiða
mest á maðk, en fínast þykir
þó alltaf að fá lax á flugu.
Spónn er talsvert notaður.
Jakob Hafstein, er sá veiði-
maður, sem fengið hefur lang
stærsta lax, er sögur fara af
á flugu hér á landi. Var það
í Höfðahyl í Laxá í Þingeyjar
sýslu 10. júlí 1942. Vóg hann
36% pund. Jakob lýsti veið-
inni í næsta tölublaði Veiði-
mannsins og fer hluti hennar
hér á eftir:
Höfðahylur er einn af feg-
urstu veiðistöðunum í Laxá,
og gefur vanalega væna veiði.
— Hann er straumþungur en
vatnsborðið slétt sem spegill.
Austur undir Höfðanum
glittir í grængolandi djúpið,
en hraunbrúnirnar skaga
langt austur í ána. Það þarf
að vaða nokkuð langt út til
að geta náð köstunum, sem þó
þurfa að vera vel löng.
Jooh Scott nr. 1 er á fær-
inu mínu, og nú byrja ég að
kasta, nokkuð fyrir ofan þann
stað, þar sem ég veit, að lax-
inn vanalega liggur. Eftir
andartak hleypur lax á eftir
flugunni, en missir hana. Ég
held áfram og færi mig neð-
ar. Nú veit ég, að tækifærið
fer að nálgast. Skammt fyrir
neðan mig stekkur stór og
fallegur lax.
Ég er nú búinn að lengja
það á línunni, að flugan flýg-
ur austur yfir álinn að berg-
inu í Höfðanum.
Ég gef flugunni dágóðan
tíma til að sökkva, en dreg
hana svo fremur hægt að
mér. Allt í einu sé ég boða
koma á vatnsborðið, þeir smá
aukast, verða gríðar miklir,
og laxinn tekur fluguna,
ákveðið og með miklum
þunga, en fremur hægt. Hann
tekur á sig sveiflu, sporð-
blaðkan kemur nærri upp úr
og síðan stingur hann sér nið-
ur í grængolandi dýpið. Mér
er þegar ljóst, að um stórlax
er að ræða.
Laxinn syndir hægt upp
hylinn og liggur ekki þungt
í. Ég færi mig smátt og smátt
nær landi og hugsa nú um
það eitt, að hafa sem bezta
aðstöðu, þegar sú stóra stund
kemur, að laxinn „fer á
sprett“. —
Ofan við mig er mikil og
fremur lygn breiða, neðsti
hlutinn af Höfðabreiðunni, en
meðan við Höfðahylinn belj- *
ar Laxá áfram í fossandi
strengjum milli ótal hólma.
Ég veit, að berist leikurinn
þangað, er honum þegar í
stað lokið.
En laxinn heldur áfram
upp ána, upp úr hylnum og
fram á breiðuna, án þess að
gera sér nokkrar glettur. Nú
þykir mér mitt ráð vænkast.
Ennþá hefur lónbúinn leg-
ið djúpt í strengnum, og um
það bil 40 yardar úti af hjól-
inu. Þegar hann er kominn
nokkuð fram á breiðuna og
vatnið þar orðið lygnara, finn
ég fljótt, að hanrf^tekur að
ókyrrast. Hann fer að taka
hina snöggu hliðarkippi, svo
að ég held, að annað hvort
muni stánda tæpt í honum,
eða öllu heldur á beim.
Loksins kemur spretturinn
— öll yfirlínan — 100 yardar
— úti, og laxinn rennir sér
upp úr vatninu.
Nú sé ég hve geysistór hann
er, og veit, að ég hef aldrei
fyrr sett í svo stóran fisk.
Heimir stendur hjá mér og
hrópar: „Minnst 30 pund“.
Þessi einkennilega kennd
milli kvíða og gleði gerir nú
vart við sig, því að nú er ég
þess fullviss, að von min um
30 punda lax getur rætzt, ef
lánið er með mér.
Ég lít á úrið mitt — klukk-
an er 10,20 — og leikurinn er
nú búinn að standa í 50 mín-
útur. *
Enn er ekkert lát að finna.
Laxinn heldur áfram að
stryka um breiðuna og rennir
sér eins og hnísa upp úr I
annað sinn. Svo stingur hann
sér í djúpið og liggur þar
hreyfingarlaus, drykklanga
stund. Ég veð fram á breið-
una, eins og ég get og stytti
á línunni.
Kristinn er nú kominn til
mín, og sér hvað um er að
vera. Mér finnst hann jafn
fullur áhuga og ég: að leikn-
um ljúki með mínum sigri.
Nú er liðin 1 klukkustund og
10 mínútur frá því að laxinn
tók, og þá kemur fyrir það
eina í þessum leik, sem óhapp
getur talizt, og sem ég hafði
óttazt. 1
Laxinn fer af stað. Hann
syndir fremur hægt í áttina
til mín, upp úr djúpstrengn-
um og inn á sandeyrina næst
bakkanum. Hann fer sér hægt
og nú eru ekki úti nema 8—10
yardar af línunni. Ég sé hann
í nokkurra metra fjarlægð frá
mér og get nú glöggt greint
hvílíkur feikna fiskur þetta
er. Hann er með gapandi gin-
ið og loftbólurnar springa í
vatnsborðinu yfir honum. —
En þegar hann kennir grunns
ins stingur hann sér aftur út
í álinn og festist þá línan í
hraunbrúninni.
Mér verður að orði við
Heimi: „Sýnd veiði — en ekki
gefin“.
Aftur veð ég eins langt
fram í ána og ég framast get
og reyni með lagi að losa lín-
una. En allt kemur fyrir ekki.
Heimir hleypur þá af stað
frain að Knútsstöðum til að
sækja bát þangað, ef ske
kynni, að þá tækist að losa
um lykkjuna, sem á línuna
hefur komið. Þetta tekur um
hálfa klukkustund, og ég veií,
að nú er undir láninu einu
komið, hvernig takast muni.
Ég bíð hinn rólegasti, en
reyni samt að losa. Þarna
stend ég góða stund, sem mér
fannst reyndar heil eilífð.
En viti menn. Allt í einu
er allt laust. Laxinn hefur
sjálfur hjólpað til að losa sig.
Hann kemur aftur upp á
grunnið, og nú finn ég að
minn tími er kominn til að
ráða þessum leik.
Kristinn er að landa laxi á
Höfðabreiðunni skemmt ofan
við mig, og ég kalla á hann
mér til hjálpar.
Ég ræð nú algerlega leikn-
um, en brátt verð ég þess var,
að svo mikill er laxinn fyrir
sér, að ég muni ekki komast
með hann upp að bakkanum,
enda er nú Kristinn kominn
og tekur um stirtlustæðið á
laxinum þar sem hann liggur
nokkra metra frá landi, en
segir þá um leið og hann kem
ur rogandi með hann í land:
„Hvaða djöfulsins stirtlu-
stæði er á kvikindinu' — og
það var satt.
Það fór nokkurn veginn
saman, að ég nóði laxinum og
Heimir kom með bátinn, og
var ég þá búinn að hafa hann
á önglinum í 111 mínútur.
Enga vog höfðum við, en
eftir tæpa klukkustund kom
Sæmundur með „libsarann“.
Laxinum var brugðið á vog-
ina og fór þar saman þyngd
og það, sem „libsarinn“ tók, 1
eða 40 lbs.
Þettá er þá sanmlekiurinn
um „stóra laxinn“, sem í
sumra munnum er orðinn 40
pund eða jafnvel miklu meira.
Veiðimenn sjá af frásögn-
inni, að margur minni lax hef
ur verið erfiðari á öngli en
þessi.
Minn stærsti veiðimanns-
draumur hafði ræzt.
Stærsti lax á spón.
í júní 1946 fékk Kristinn
Sveinsson 38 % punda lax á
spón í Hvítá við Iðu. Er hann
sennilega stærsti lax, sem
dreginn hefur verið á stöng
á íslandi. Segir hann svo fra
veiðinni:
Ég tók stöng mína og labb-
aði út á Ásinn, sem við köll-
um réttu nafni Netás, sem er
gamalt heiti á staðnum. Áin
var bakkafull og skoluð, eins
og ég sagði áðan. Ég fór ekki
í stígvél. Konan stóð við hlið
mér, eins og vera ber. Ég
kasta tvisvar út spæninum og
ekkert skeður, en í þriðja
kasti segi ég við konuna: „Nú
fór í verra. Ég er fastur í
botni, og þá er nú þe«si veiði-
tilraunin búin“. En um leið
og ég er að sleppa orðinu,
finn ég hreyfingu og upp úr
vatninu stekkur tröllslegt fer
líki. „Guð hjálpi mér, hvíiíkt
ferlíki", segi ég, en er annars
ekki vanur að nota slíkar upp
hrópanir við veiðar. Á þeirri
stundu kom mér ekki til hug-
Jakob Hafein
meo' stærsta flugulaxinn.
ar að ég mundi ná þessum
laxi. En svo varð viðureignin
ekkert söguleg. Það er næst-
um ótrúlegt, hvað hún var
viðburðalítil og stutt. Laxinn
var kominn á land 20 mínút-
um eftir að ég fór út úr hús-
inu. En skýringin er sú, að
önglarnir voru fastir í báðum
skoltum og lokuðu munni
hans. Konan fór í vöðlur, óð
út og renndi höndunum undir
laxinn, tók hann upp á arma
sína í bókstaflegri merkingu
og bar hann þannig á land.
Lavinn var með lús og hef-
ur líklega verið -þreyttur af
göngu. Hann var veginn eftir
hálfan annan sólarhring og
var þá 38% pund. Lengd 115
cm. og ummál 70 cm. Ég
hringdi til kunningja míns í
sveitinni, bauð honum að
sækja laxinn áður en við hjón
in færum heim og bað hann
að hafa með sér reizlu til þess
að vigta hann. Ég vildi fá ör-
Framh. á bls. 23
STAKSTEINáK
Stækkum möskvann
í fréttaauka í útvarpinu ný-
lega var rætt við hinn kunna
forvígismann í ísl. útgerð Elías
Þorsteinsson, form. Sölumið-
stöðvar Hraðfrystihúsanna. Þar
kom fram tvennt, sem Var sér-
staklega athyglisvert. í fyrsta
lagi það, að illmögulegt er nú
að selja kola og í öðru lagi að
svo mikið af smáfiski kemur í
dragnótina að það borgar sig tæp
lega að vinna hann. Þetta bendir
til þess að tími sé til þess kom-
inn að íhuga hvort hér er ekki of
langt gengið á þessu sviði, þessi
veiði sé e. t. v. engum til gagns
eða gróða eins og er, og til stór-
skaða fyrir framtíðina. Þetta sé
rányrkja sem hvorki borgar sig
fyrir nútíð né farmtíð.
Ræktunarbúskapur
í öllum löndum þar sem land-
búnaður er rekinn á menningar-
legan hátt, er hann stundaður
undir kjörorðinu: RÆKTUNAR-
BÚSKAPUR, græðum landið,
látum tvö strá vaxá þar sem
áður var eitt. Þarf ekki sami
hugsunarháttur að ríkja hjá
þeim sem málum ráða á sviði
sjávarútvegsins og við hann
vinna? Það þarf að hafa það hug
fast að það dregur enginn meira
en Drottinn gefur og því aðeins
eru viðskipti mannsins við nátt-
úruna hagkvæm fyrir báða aðila,
að maðurinn ræki skyldur sínar
við hana svo sem samvizkan
býður honum, og hann finnur að
honum ber gagnvart framtiðinni.
Að hanga saman —
að starfa saman
Einu sinni var ráðherra, sem
átti bæði sæti í vinstri stjórn-
inni og núverandi stjórn, spurð-
ur að því hver væri aðalmunur-
inn á þessum tveimur stjórnum.
Eftir nokkra umhugsun svar-
aði ráðherrann:
Ég held að aðalmunurinn sé
þessi: í vinstri stjórninni var
HANGH) saman. Nú er STARF-
AÐ saman. Enda þótt þetta sé
ekki margorð lýsing á stjórnar-
starfi, segir hún þó meira en
löng ræða. Hin ógæfusamlegu
vinnubrögð vinstri stjórnarinnar
leyndu sér heldur ekki í stjórn-
arfarinu. Stjórnin þorði aldrei
að takast á við nokkurn vanda.
Hún gat aldrei gengið hreint til
nokkurs verks, hún lét allt, sem
hægt var reka á reiðanum. Þess
vegna liðaðist stjórnarskútan að
lokum sundur eins og skipsflak
í brimgaröi þegar skipstjúranum
hefur verið bjargað í land ásamt
skipshöfninni.
Með valdatöku núv. stjórnar
hausíið 1959 urðu mikil og giftu-
rik þáttaskil í isl. stjórnmálum.
Þá var skipt um verklag og
vinnubrögð. Allir sem að
stjórninni hafa staðið, hafa unn-
ið að því heilshugar að hefja
þjóðina úr því ófremdarástandi,
sem vesaldómur vinstrimennsk-
unnar hafði skapað. — Og mikið
hefur áunnizt. En hitt er þó ekki
siður mikils vert, að í kosning-
unum bar þjóðin gæfu til að
veita síjórninni tækifæri til
i starfa áfram næstu 4 ár. — Eftir
reynslunni s.l. 4 ár þarf ekki að
1 efa að þ»ð tækifæri verður vel
notað.