Morgunblaðið - 23.08.1963, Page 8
8
MORGUNBLADIÐ
Fðstudagur 23. ágúst 1963
Rannsdknir á
ísienzka hestsins
A Svaðástaðakynið arabiska forfeður ?
Victoria á leið inn í Nýhöfn 26. júli sL
í HAtJST hefjast rannsóknir á
blóðflokkun íslenzka hrossa-
stofnsins, og verða fyrst um sinn
athuguð þúsund hross. Dansk-ís-
lenzk samvinna verður um rann
sóknirnar.
Tveir Norðmenn a /e/ð til
ísrael á 70 ára seglskútu
Var saknað 1 hálfan mánuð, en
sáust á laugardag á Norðursjó
t MAÍLOK i vor lögðu fimm
Norðmenn af stað frá Fauske
í Noregi á gamalli seglskútu.
Huðust þeir sigla til fsrael.
Fyrstu viðkomustaðirnir voru
Osló, Skagen og Mölle, og
til Kaupmannahafnar komu
fimmmenningarnir 26. júlí.
Þaðan lá leiðin um Kilar-
skurð út á Norðursjó.
Um mánaðamótin júlí og
ágúst bárust fregnir af ferð-
um skútunnar til Noregs, þá
höfðu þrír af áhöfninni farið
í land og aðeins tveir sigldu
henni. Síðan spurðist ekkert
til skútunnar fyrr en sl. laug-
ardaig. Hafði þá verið lýst
eftir henni bæði í Noregi,
Danmörku, V-Þýzkalandi og
Englandi, en þar hugðist á-
höfnin hafa viðkomu.
Það voru tveir fiskibátar,
sem urðu skútunnar varir á
laugardaginn. Voru þeir báð-
ir frá Esbjerg og voru að
veiðum á Norðursjó. Annar
skipstjórinn, sem sá skútuna,
Martin Nielsen, sagði, að hún '
hefði siglt í vestur. Veður
var gott og sagði skipstjór-
inn, að þær þrjár klukku-
stundir, sem skútan sást frá
skipi hans, hefði ekkert bent
til þess, «ð hún þyrfti að-
stoðar með.
Skútan, sem er í þessari
ævintýraferð, er 20 metrar á
lengd, heitir Victoria o^ var
smíðuð 1890 til veiða við
Lofoten. Mennirnir tveir,
sem eru um borð í skútúnni
heita Jens Henrik Stemland
og Odd Sörensen, sá fyrr-
nefndi er blaðamaður.
Unnið fyrir 3 millj. kr
í Strákavegi í sumar
Siglufirði, 21. ágúst: —
IJnnið hefur verið að gerð
Strákavegar frá í júníbyrjun í
sumar, og hefur verkinu miðað
vel áfram, enda unnið með
fimm stórum ýtum á vakta-
vinnu allan sólarhringinn.
Þegar verkið hófst í vor, var
vegargerðin komin að Hrólfs-
vallaá á Almenningum, og hefur
vegurinn lengzt um þrjá km.
í sumar. Er hinn kominn út yf-
ir Mánárskrið ir í Úlfsdaíi, þar
gem nú er hafinn mikill skurð-
gröftur beggja vegna fyrirhug-
aff- vegarstæðis. Vegurinn yfir
Mánárskriður er þó ekki í
fullri breidd enn sem kómið er.
Vegaverkstjórinn, Gísli Felix-
son, telur kostnað við fram-
kvæmdir í sumar nema hartnær
þremur milljónum króna. Verði
unnið fyrir milljón króna til
viðbótar á sumrinu, sem Sigl-
firðingar vonast eftir, gerir
verkstjórinn ráð fyrir, að takast
Kaupstefnan
í Leipzig
HAUSTKAUPSTEFNAN í Leip-
zig verður að þessu sinni haldin
frá 1. til 8. september. Á sýning-
unni verður neyzluvarningur og
léttiðnaður, og sýna þar um 6.500
framleiðendur frá 50 löndum.
Að þessu sinni sýna þrjú ís-
lenzk fyrirtæki á kaupstefnunni.
Erji það Síldarútvegsnefnd, Sölu-
miðstöð hraðfrystihúsanna og
Samband íslenzkra samvinnufé-
laga. Hafa fyrirtækin haft sam-
vinnu um að leigja rúmgott sýn-
ingarsvæði, og hefur Skarphéð-
inn Jóhannsson, arkitekt, séð um
fyrirkomulag þess.
Fyrirtækið Kaupstefnan í
Reykjavík veitir allar upplýsing-
ar um markaðinn í Leipzig.
megi að ryðja veg að Herkonu-
gili fyrir haustið, en það er einn
helzti vegartálminn. Vegurinn á
að liggja ofarlega í Herkonugili,
sem verður þar fyllt upp. Verð
ur það mikið verk.
Vegur þessi er hið mesta
mannvirki og afbragðs góður.
Hin nýja leið um Almenninga
og ÚlMdali er fádæma fögur, og
ekki setur síðasti áifanginn í
vegargerðinni V- 900 metra jarð
göng gegnum Stráka, sem fyrir
hugað er að vinna að á næstu
tveimur árum — minni reisn
á þennan framtíðarveg til Siglu
fjarðar. — Stefán.
Steypubíllinn
Þegar Bifreiðaeftirlit ríkisins
athugaði steypubílinn, sem olli
slysinu á Suðurlandsbraut á
þriðjudag, kom í ljós, að ýmislegt
var athugavert við bílinn. Sumt
af því var þó smávægilegt og
ekki í neinu samibandi við slysið.
Notkun á bílnum hefur verið
bönnuð, unz viðgerð hefur farið
fram og gallar lagfærðir. Bifreiða
eftirlitið tjáði Mbl., að steypubíl-
ar þessir væru . yfirleitt í góðu
lagi, og væri áreiðanlega vilji
fyrir hendi, til þess að hafa þá
í góðu standi.
Dani vinnur sam-
keppni um
skáldsögu
Osló, 21. ágúst (NTB): —
f dag var tilkynnt í Osló, að
danski rithöfundurinn Leif Jörg
ensen hefði borið sigur úr bítum
í samkeppni um skáldsögur rit-
höfunda frá Danmörku, Noregi
og Svíþjóð. Keppninni var þann
i hagað, að rithöfundar í lönd
unum þremur sendu skáldsögur
til dómnefndar í heimalandi
sínu. Síðan var bezta sagan frá
hverju landi send sameigin-
legri dómnefnd. Verðlaunin í
keppni þessari nema um 600
þús. ísl. kr. Saga Leifs Jörgen-
sen, sem verðlaunin hlaut, nefn
ist „Dagen för i morgen".
Brezkur leigu-
togari tekur fisk
í Eyjum
Vestm.eyjum 21. ágúst.: —
Fiskvinnslustöðvarnar í Vest-
mannaeyjum hafa tekið á leigu
brezkan Norðursjávartogara, til
þess að flytja fisk á markað í
Bretlandi. Kom hann hingað á
sunnudag og heitir Ross Jackal,
Grimsby 637, 340 tonna með 8
manna áhöfn. Hér tekur hann
50 tonn af ýsu og 70 tonn af
flatfiski, sem á að selja í Grirns
by á þriðjudag.
Kraftur ■ hafnarfram-
kvæmdum í Þorlákshöfn
Þorlákshöfn, 19. ágúst.
FRAMKVÆMDIR VIÐ hafnar-
gerðina hér ganga nú af fullum
krafti. Byrjað er að steypa fyrsta
kerið og gamla kerið, sem hér
stóð uppi, er komið við enda
Norðurvararbryggju og nú unn-
ið að undirbúningi að steypa það
Einnig er unnið við endann á
Suðurvararbryggju til að koma
fyrsta kerinu þar fyrir.
unnið til miðnættis í frystihús-
inu, jafnt helgar sem aðra daga.
— Magnús.
Prýðisafli hefur veríð hér hjá
humarbátunum.
Hingað til lands er kominn
danskur prófessor, Joihannes
Moustgárd. Á fundi með biaða-
mönnum kvað hann þetta vera
í fyrsta skipti, sem hann kæmi
hingað, þótt segja maetti að und-
irbúningur fararinnar hefði stað
ið í 32 ár. Árið 1931 hafði hann
nefnilega ráðið sig í vinnu-
mennsku að Ósi í Eyjafirði á
vegum Dansk-Islandsk Sam-
fund, en förin hingað fórst
fyrir.
J. Moustgárd varð búnaðar-
kandídat árið 1936, dýralæknir
1042, og fram til ársins 1951 var
hann starfsmaður og námsmaður
í Danmörku, Englandi, Banda-
ríkjunum og víðar. Árið 1951 varð
hann prófessor í líflfræði og ldf-
eðlisfræði við Búnaðarháskólann
í Kaupmannahötfn og jafnframt
florstöðumaður þá nýstotfnaðrar
blóðfllokkunardeildar við háskól
ann, sem reist hafði verið fyrir
Marshall-fé, eins og svo margar
vísindasbofnanir í Evrópu á
þeim árum. Við blóðflokkunar-
stjofnunina hefur Moustgárd
prófessor unnið höfuðstarf sitt
síðan. Upphaflega voru aðsboð-
armenn hans tveir, en nú eru
þeir rúmil. 30.
Hér fer á eftir greinargerð,
sem fréttamenn fengu um þetta
mál ,en þess má geta til gam-
ans, að nú fæst væntanlega úr
því skorið, hvort arabiskt blóð
rennur að eimhverju leyti í
Svaðastaðakyninu. Sumir telja
ekki ólíklegt ,að svo sé, og hetfði
kynblöndunin þá væntanlega átt
sér stað á Sturlungaöld, þegar
tengsl íslenzkra höfðingja við út
lönd voru náin, svo að ekki væn
neitt ósennilegt við þá tilgátu,
að einhver eða einhverjir þeirra
hefðu flutt inn arabiskan gæðing,
til þess að geta státað atf fögru
reiðhestakyni. Öðrum þykir þetta
aftur all-ólíklegt. Einnig verður
fróðlegt að vita um skyldleika
íslenzka hestsins við útlenda
hrossastofna, t. d. norska fjarða-
kynið og skozku smáhestana.
Greinargerðin er svöbljóð-
andi:
Um rannsóknir á íslenzka
hrossastofninum með blóð-
flokkun hans
Um þessar mundir er að hefj-
ast dansk-íslenzk samvinna um
blóðfllokkun íslenzka hrossa-
stofnsins
Starf þetta verður í meginatr-
iðum framkvæmt á vegum blóð
flokkunarstofnunar Den Kgi.
Veterinær- og Landhöjskole í
Kaupmannahöfn undir yifir
stjórn prófessors Johs. Moust-
gárds, en starfið hér á landi,
við blóðtöku o. fl., verður unn-
ið af samstartfsmanni prófessors-
ins, M. Hessellholdt, í samvinnu
við yfirdýralækni hér og vænt-
anlega aðstoð frá hálfu Búnað-
arfélags íslands. Starfið verður
að mestu kostað af fjármagni
frá Vísindasjóði danska ríkisins.
Tilgangurinn með framkvæmd
þessa verks er:
A. Að ákvarða arfgengisatriði,
er staðfest verða með blóðflokk
un. Árangur af blóðfllakkun
danskra hrossa hetfur sýnt 14—16
sérkenni. Erfðaauðkennin eru
þrátt fyrir það ekki öH augljós,
en prófessor Moustgáard álítur,
að blóðflokkun islenzkra hrossa
kunni að leiða menn í frekari
sannleika á þessu sviði, af því
að hér á Íslandi hagar þannig
til í hrossaræktinni, að auðvelt
er að rannsaka tiltölulega stóra
hópa náskyldra hrossa og hóp af-
kvæma eftir hvern stóðhest,
Þannig er hægt að nálgast örugg
ari árangur en annars og stað-
festa ákveðin erfðaauðkenni.
B. Rannsóknir á ákveðnum
hópum íslenzkra hrossa geta gef-
ið til kynna hve mikill eðlism-un
ur er í arfgengum þáttum hinna
einstöku stofna og ætta, t. d.
Svaðastaðastotfns og Hornafjarð-
arsbofns eða milli ætta í Skaga-
firði og Rangárþingi Hóprann-
sóknir atf hliðstæðu tagi eru
framkvæmdar hjá mannkyninu
til þess að staðfesta eiginleika
t. d. hvítra manna og litaðra og
meta ertfðaauðkennin eftir for-
sendum fundnum við flokkun-
ina. Blóðflokkun nautpeninga
hefur verið framkvæmd á ýms-
um stöðum bæði í Evrópu og
Asíu í sama tilgangi.
C. Svo sem kunnugt er, er
blóðrannsókn stundum notuð við
ákvörðun faðernis. Með þvi að
blóðflokka föður og móður
ákveðinna atfkvæmahópa er með
nokkurri vissu hægt að segja til
um ættartengslin hjá búfénu
rébt eins og hjá mannkyninu.
Þess vegna eru bióðrannsóknir
og blóðflokkun í vaxandi mæli
notað sem hjálpargögn í þessu
skyni í nautgriparækt og svína
rækt.
Danska blóðflokkunarstotfnun-
in í Kaupmannahötfn, sem prótf-
essor Moustgárd stýrir, blóð-
flokkar nú 7—8000 nautgripi og
2—3000 svín á ári og öll naut,
sem notuð eru nú til kynbóta
í landinu skulu vera blóðflokk-
uð áður en kynbótahlutverk
þeirra byrjar fyrir alvöru. Auk
þessa blóðflokkar stofnunin tals
vert fyrir nokkrar þjóðir aðrar,
þar á meðal Breta.
Rannsóknirnar, sem fram-
kvæmdar verða innan íslenzka
hrossastofnsins, munu í byrjun
gerðar á allt að 1000 einstakl-
ingum og framkvæmdir hetfjast
á komandi bausti.
STJÖRNUBÍÓ sýnir um þessar mundir bandarísku stórmyndina
„The Mountain Road“ (Fjallavegurinn), sem gerð hefir verið eftir
samnefndri metsölubók Theodor White. Myndin gerist í Kína í sið-
ari heimsstyrjöldmni. lames Stewart fer með aðalhlutverkið í
myndinni.