Morgunblaðið - 25.10.1963, Blaðsíða 13

r
Föstudagur 25. okt. 1963
MORGUNBLAÐIÐ
13
SÆNSKA akadomían hefur
kosið gríska ljóðskáldið Gi-
orgos Seferis sem Nóbelsverð
launahafa árið 1963. Eins og
stundum áður kejþur val
hinna átján nokkuð á óvart
Það hefur engu að síður verið
á vitorði bókmenntamanna
um allan heim, að í Grikk-
landi væri gott Ijóðskáld með
þessu nafni. Seferis hefur síð
astliðln þrjú ár gegnt sendi-
herraemibætti í London, en
hefur nú horfið á ný til æ.tt-
lands síns í þeim tilgangi að
fá betra næði til að sinna
skáldskap sínum.
Árið 1961 kom út í Grikk-
landi um 500 blaðsíðna bók,
skráð af ýmsum áhrifamestu
gagnrýnendum og skáldum
Grikkja. Bókin var ætluð
sem hylling í minningu þess.
að fyrir þrjátíu árum kom út
fjörutíu og tveggja blaðsíðna
ljóðakver eftir Giorgos Se-‘
feris. Þessi litla bók hefur
haft meiri þýðingu fyrir
gríska nútímaljóðlist en flest-
ar ef ekki allar ljóðabækur
á þessari öld.
Giorgos Seferis er 63 ára og
fæddur í Smyrna, einni af
þeim Sjö borgum. sem álíta
sig fæðingarstað Hómers. í
byrjun fyrri heimsstyrjaldar
* varð hann að yfirgefa heim-
ili sitt og flýja til Aþenu.
Eins og fleira á Smyrnu varð
heimilið eldi pg eyðingu
stríðsins að bráð. í seinni
heimsstyrjöldinni hélt Sefer-
is til Egyptalands. Á leiðinni
þangað varð hann áhorfandi
að loftárásum á Krít, og í
skelfingu sinni leitaði hann
huggunar í Erotokritosi. Þetta
kríteyska hetjuljóð frá saut-
jándu öld fjallar uiji hernám
Tyrkja. í því er megn andúð
á ruddaskap og hroka og lof
um þá mannkostamenn sem
snúast öndverðir gegn hinu
framandi helsi. Þetta ljóð varð
dyggur fylginautur Seferis í
útlegðinni. Á Smyrnu hafði
hann heyrt þjónustufólkið
syngja úr því langa kafla og
götusalana bjóða það vegfar-
endum. Að loknu stríði sem-
ur hann langa ritgerð eða
skilgreiningu á ljóðinu sem
margir álíta það besta sem
um það hefur verið ritað.
í Suður-Afríku yrkir hann
um niðurlægingu lands síns.
Honum finnst hann vera
fjötraður við klöppina sem
þjáningin hefur gert hans, og
hann sér trén anda svörtum
friði hinna dauðu. í Jerú-
salem lýsir hann flýjandi
löndum sínum á þessa leið:
Jerúsalem,
þú flóttamannaborg.
Stundum um miðjan daginn
sjáum við malbikið, þakið
svörtum blöðum tvístruðum
í vindinum —
það eru fuglar á flótta
sem líða hjá undir sólu,
en enginn lyftir höfði,
Haustið 1944 snýr skáldið
heim á leið með herflutninga-
skipi. Fjórum árum seinna
hefur hann utanríkisþjónustu
sína.
Giorgos Seferis hefur sótt
innblástur í ljóð Forngrikkj-
anna. Einkum Hómers og
Aischylosar. Hann var eitt
sinn spurður að því hvaða
skáld eldri tíma hefði haft
mesta þýðingu fyrir hann.
Sefiris svaraði: Aischylos Vog
sagði þá sögu að þegar hann
var á flótta árið 1941 hefði
hann aðeins tekið með sér
ljóðabók þessa skálds. „En
hvað um Hómer“, var þá
Seferis spurður. Augun skutu
gneistum í stóru andliti
skáldsins þegar hann svaraði:
„Jú, auðvitað, en hann þarf
ég ekki að lesa framar, ég
hef hann innanborðs“.
Seferis hefur lýst tengslum
sínum við fortíðina og goð-
sögnina í ljóði. Hann segist
hafa vaknað með marmara
höfuð í höndunum, ekki vitað
hvar hann ætti að leggja það.
„Líf okkar sameinaðist og það
verður mjög erfitt að skilja
okkur sundur að nýju“. En
stundum vekja minnismerki
fortíðarinnar honum aðeins
tómleika líkt og plágur sam-
tíðarinnar. Hann er ekki blás-
inn upp af málskrúði um
horfna tíma og mikilleik,
heldur verður hugsunin um
það liðna aðeins þáttur af
persónulegri sýn hans á um-
hverfið, dregur sterkar fram
það sem býr innra með hon-
um sjálfum. Seferis segir:
„Söngurinn hefur verið hlað-
inn svo miklum hljómleik að
hann sekkur, list okkar hefur
verið skreytt uns gullið hef-
ur nagað sundur andlit henn-
ar.“ Sjálfur er hann fágaður
Giorgos Seferis
og varkár í ljóðum sínum.
Þau streyma fram ems og
lygn fljót, en með sama
þunga og alvöru. Hann er
Ódysseifur, sæfarinn sem
berst frá strönd til strandar.
Þótt Seferis sé fyrst og
fremst grískt skáld og óhugs-
andi að skilja hann full-
komlega án þess að þekkja
sögu, tungu og fortíð Grikk-
lands, þá hefur hann orðið
fyrir töluverðum áhrifum
skálda annarra þjóða og það
hefur hjálpað honum að finna
sér leið í skáldskapnum. Eftir
fyrri heimsstyrjöldina var
hann við nám í París og
kynnti sér þá Ijóð Valérys og
efldist af því sem skáld. Hann
hefur sagt þá sögu að einu
sinni hafi hann í Lundúna-
þokunni'gengið inn í pappírs-
verslun við Oxford Street til
þess að kaupa jólakort. Af-
greiðslumaðurinn rétti hon-
um af misgáningi ljóð T. S.
Eliots Marina, og um leið og
hann opnaði bókina hóf ljóð-
ið að óma innra með honum:
„Hvaða haf hvaða strendur
hvaða gráu klappir eyjar.“
Þessi tilviljun varð til þess
að Seferis sökkti sér nlður í
verk Eliots og þýddi mörg
þeirra á grísku. Ljóðasáfnið
Goðsaga, frá árinu 1935 ber
svip Eliots án þess að vera
stæling. Seferis hefur sjálf-
ur það mikið að segja og er
gjarn á að draga upp svo ein-
kennandi myndir fyrir Grikk-
land og sína eigin reynslu,
að ljóð hans verða aldrei bein
endursögn á verkum annarra
skálda.
Það er ótalið að Seferis
þykir með glæsilegustu greina
höfundum sem skrifa um bók-
menntir í Grikklandi. Nýlega
hefur komið út eftir hann þar
í landi 450 blaðsíðna ritgerða-
verk og þessari bók hefur
verið tekið sem djúpskyggn-
asta framlagi til skilnings á
heimi bókmenntanna sem hef-
ur séð dagsins ljós á nýgrískri
tungu.
Ung grísk skáld sjá 1 Sefer-
is hinn mikla og hugdjarfa
lærimeistara sem hefur rutt
nýrri gerð ljóðlistar braut í
heimalandi sínu og sem um-
fram allt er sannur og ein-
lægur og ber svip upprunans.
Ljóð hans eru jarðnesk. Vind-
urinn, þokan og regnið,
æðandi haf, litrík skip, trén
og skugginn, steinarnir, svit-
inn: Allt eru þetta gamalkunn
fyrirbrigði, en yfir þeim skín
voldugt og skært ljós. Sefer-
is segir á einum stað um
Grikki: „Við erum þjóð sem
átt hefur mikla kirkjunnar
menn, en sem saknar dulspek-
inga. Við erum háð tilfinn-
ingum og hugsjónum, en við
krefjumst þess jafnvel af
hrnum óhlutkenndustu hug-
myndum að þær birtist okk-
ur á refjalausan hátt.“
Og í einu ljóða sinna segir
skáldið: „Lífið sem okkur
var gefið til að lifa, því höf-
um við lifað.“
(Heimild: Sturé
Linnér: BLM.)
flMtl
i
I
PNNMRl
: '|í'T-
Í TgÉÉ

J
.
mKm
;
-
*®IÉ

mmm
Núverandi stjórn Landssamb ands Iffnaðarmanna. Taliff frá vinstri: Tómas Vigfússon, gjald-
ker*, Vigfús SigurffsSon, varaforseti, Guðmundur Halldórsson, forseti, Jón E. Ágústsson, ritari
og Gunnar Björnsson, vararitarL
25. Iðnþingið sett í gær
Forseti Landssambands iðnaðarmanna
þakkar ríkisstjórn vaxandi skilning á
þýðingu iðnaðar
25. IÐNÞING íslendinga var
sett í Reykjavík í dag, að við-
stöddum um 100 fulltrúum
og. gestum. Meðal gesta voru
Bjami Benediktsson, iðnaðar-
málaráðherra, og Geir Hall-
grímsson, borgarstjóri, er
voru sérstaklega boðnir vel-
komnir, og kveðjur bárust frá
sjávarútvegsmálaráðherra og
viðskiptamálaráðherra.
Guðmundur Halldórsson,
forseti Landssambands iðnað-
armanna, setti þingið og
flutti yfirlitsræðu um þróun
málefna iðnaðarins, frá síð-
astá iðnþingi, sem haldið var
á Sauðárkróki, fyrir hálfu
öðru ári. Þá flutti iðnaðar-
málaráðherra ávarp, og að
lokinni þingsetningarathöfn
bauð Landssamband iðnaðar-
manna öllum viðstöddum til
kaffidrykkju.
f upphafi ræðu sinnar minntist
forseti Landssambandsins fimm
manna, sem látizt höfðu frá síð-
astá iðnþingi, og sérstaklega
komið við málefni iðnaðarins í
sinni tíð, þeirra Eggerts Jónsson-
ar, Björns Rögnvaldssonar, Arn-
gríms Fr. Bjarnasonar, Snæbjarn
ar G. Jónssonar og Bjarna Kjart-
anssonar. Risu fundarmenn úr
sætum í heiðursskyni við minn-
ingu þeirra.
Forseti Landssambandsins kom
víða við í ræðu sinni. Hann sagði,
að um 30% þjóðarinnar myndu
nú hafa framfæri sitt af iðnaði,
og þessi atvinnuvegur ætti að
geta tekið við væntanlegri fólks-
fjölgun. Um iðnfræðslulöggjöfina
sagði hann, að endUrskoðun henn
ar væri óhjákvæmileg.
Forsetinn taldi, að sjaldan eða
aldrei hefði málefnum iðnaðar-
ins verið meiri sómi sýndur, af
opinberri hálfu, en á undanförn-
um misserum. Þakkaði hann vax-
andi skilning stjórnarvalda á þýð
ingu þessa atvinnuvegar. Sérstak
lega þakkaði hann Bjarna Bene-
dikssyni, iðnaðarmálaráðherra,
fyrir forgöngu hans í þeim efn-
um, og tóku fundarmenn undir
það með lófataki.
Guðmundur Halldórsson minnt
ist í þessu sambandi á þá eflingu
iðnlánasjóðs, sem lög voru sam-
þykkt um á síðasta Alþingi. —
Kvað hann sjóðinn nú hafa 25
milljónir króna til útlána á þessu
ári, eða miklu hærri upphæð en
nokkru sinni áður. Heimilt væri
nú að lána út á byggingar iðnað-
arhúsnæðis, en ekki aðeins vélar,
eins og verið hefði. Einnig minnt-
ist Guðmundur á eflingu Iðnaðar
bankans með lögum frá síðasta
Alþingi, og fleiri hagsmunamál
'iðnaðarins, sem náð hefðu fram
a^ganga að undanförnu.’
Bjarni Benediktsson, iðnaðar-
málaráðherra, þakkaði forráða-
mönnum og samtökum iðnaðar-
manna ánægjulegt samstarf, og
kvaðst mundu kappkosta að hafa
sem beztá samvinnu við þessa að-
ila áfram,' og verða þeim að því
gagni, er hann mætti, í sínu emb-
ætti. Ráðherrann rifjaði síðan upp
þau mál, sem þokað hefði verið í
framkvæmd til góðs og farsældar
fyrir iðnað í landinu, eins og for-
seti Landssambandsins hafði
minnzt á, en kvaðst jafnframt
Guffmundur Halldórsson, forsett
Landssambands iðnaðarmanna
vilja vera svo hreinskilinn, að
láta í ljós það álit, að hægar
kynni að ganga nú um skeið,
með framkvæmd framfaramála
iðnaðarins, þó aðeins væri til
þess að komast hjá öðru verra.
í þessu sambandi vék ráðherr-
ann að misvindum í fjárhagsmál-
um • þjóðarinnar. Sumir spáðu
jafnveí óveðri á næstunni, og þá
væri það gömul og góð regla að
rifa seglih, til þess að verjast á-
föllum og kollsiglingu. Hins veg-
ar vonuðu margir, að minna yrði
úr óveðrinu, en ýmsir spáðu, og
lét ráðherrann svo ummælt í því
sambandi, að enginn afturkippur
þyrfti að verða,- og engin hætta
framundan, ef rétt væri að farið,
og allir leggðust á eitt, með því
að forða þjóðarskútunni frá því
að hrekja af réttri leið.
Að lokinni þingsetningarathöfn
var fundi framhaldið í húsi Iðn-
aðarbankans við Lækjargötu. —
Þar flutti framkvæmdastjóri
Landssambandsins Otto Schopka
skýrslu stjórnarinnar fyrir síð-
asta starfsár.
Aðalforseti Iðnþingsins var kos
inn Grímur Bjarnason, pípulagn-
ingameistari. í Revkiavít