Morgunblaðið - 01.11.1963, Blaðsíða 23

Föstudagur 1. nóv. 1963
MORGUNBLAÐIÐ
23
Verður að lokum
milli Gyðinga og
Haraldur O. VilKelmsson talar
við S. Gohar í Stokkhólmi
ÞEGAH ég dvaldi í Stokkhólmi
nú í sumar, vildi ég nota tæki-
færið til að afla mér upplýsinga
um lönd Norður-Afríku, sérlega
þó Egyptaland. Að vísu þarf ekki
annað en að snúa sér til einhverr-
*r ferðaskrifstofu um fyrir-
greiðslu. En fyrir mér vakti
meira en slíkt ferðalag. Hefur
mér lengi leikið hugur á að kynn-
ast af eigin raun sögu og lífi þess
ara þjóða, vandamálum, trúar-
brögðum, hugarfari, sérkennum
®g viðhorfum þeirra, fara þar
Víða um, dvelja, nema og tala við
fólk. Þyrfti ég því að fá að vita
nokkuð meira en það, sem bækl-
ingar fræða ferðamenn um.
Fór ég á fund blaðafulltrúans
1 sendiráði Arabíska sambands-
lýðveldisins þar í borg, sagði hon
um frá fyrirætlunum mínum og
að ég mundi síðar vilja skrifa um
ferðir mínar og dvöl. Bað full-
trúinn, líflegur og ungur maður,
mig að bíða nokkrar mínútur,
hélt, að hann ætlaði að sækja
myndir,. kort og rit um Egypta-
land. En hann kom með skilaboð
um, að ambassadorinn sjálfur
vildi gjarnan svara spurningum
mínum og leiddi mig í einkaskrif-
etofu hans. Ég verð að játa, að ég
var alls ekki búinn undir slíkt
eamtal — en þar var ég kynntur
fyrir ambassadornum, herra S.
Gohar, og sendiráðunaut hans,
herra Hassan Zaky, en blaðafull-
trúinn dró sig síðan í hlé.
Ambassadorinn sagðist gleðjast
yfir því að taka á móti manni
frá íslandi, þar eð hann hefði
ánægjulegar endurminningar frá
landi og þjóð. Gat hann þess, að
hann hefði dvalið hér skamma
hríð í fyrra með sendinefnd frá
Arabíska sambandslýðveldinu til
aðstoðar varautanríkisráðherran-
um. Þótt lítið tækifæri hefði ver-
ið fyrir nefndarmennina að sjá
sig um, hefði ambassadorinn
undrast, hversu nýtízkuleg borg
Reykjavík væri, allt á framfara-
braut, fólk vingjarnlegt og vel
búið, menningarbragur á öllu.
Viðræðurnar við ríkisstjórnina,
sérstaklega þó við forsætis- og
utanríkisráðherra, hefðu verið
einkar fróðlegar og vinsamlegar.
M.a. hefði komið í ljós, að ís-
land og Arabíska sambandslýð-
veldið hefðu samstöðu með þeim
þjóðum, er vildu tryggja sér tólf
mílna landhelgi. Lagði ambassa-
dorinn endurtekið áherzlu á, að
sendinefnd frá íslandi mundi vel
fagnað í Kaíró. Vonaðist hann,
að úr slíkri heimsókn gæti orðið.
— Samtalið varð nokkuð langt og
fjörlegt, enda komið víða við,
svo ég verð að láta nægja, að
segja frá helztu atriðunum.
Áður en málin- voru rædd,
benti ég á, að ísland væri með-
limur í N-Atlantshafsbandalag-
inu, þótt landið sjálft hefði eng-
an her. Á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna væri ísland hlutlaust
og styddi viðleitni til friðsam-
legrar lausnar alþjóðavandamála
eftir beztu getu.
Sleitulaust er unnið að efna-
styrjöld
Araba?
hagslegri uppbyggingu landsins,
og er smíði Assúan-stíflunnar
miklu vafalaust stærsta átak við
iðnvæðingu og landbúnaðarfram-
kvæmdir. Fólksfjölgunin er mjög
ör og skapar hún örðugleika á öll
um sviðum. Hinsvegar hefur sú
vissa, að vera nú fljáls þjóð und-
ir styrkri forustu Nassers forseta
leyst mörg öfl úr læðingi. Lagði
ambassadorinn áherzlu á, að
meginundirstaða framfara væri
álitin alhliða fræðsla almennings
og þjálfun sérfræðinga, enda fjöl
margir námsmenn í bóklegum og
tæknilegum fræðum starfandi
einnig víða .um heim. — Talið
barst að einu af viðkvæmustu
alþjóðadeilumálum vorra daga,
og langaði mig að fræðast betur
um afstöðu Araba til Gyðinga.
Af fyrstu setningu ambassadors-
ins varð mér ljóst, að hér var
komið að mesta hitamáli Araba.
Mun ég leitast við að skýra sem
bezt viðhorf Araba, enda má
gera ráð fyrir, að skoðanir
ambassadorsins túlki sem nánast
afstöðu stjórnar Arabíska sam-
bandslýðveldisins til þessa máls.
Víða sé þannig litið á, að Ar-
abaríkin þverskallist að viður-
kenna sögulegar staðreyndir og
hyggi á styrjöld og útrýmingu
Gyðinga í Palestínu. En hvað
yrði um öryggi margra þjóða, og
hvað mundi gerast í alþjóðamál-
um, ef mönnum yrði almennt
leyft, að ráðast inn í önnur lönd,
taka hluta þeirra herskildi og
stofna þar sjálfstæð ríki á þeim
forsendum einum, að einhvern
tíma fyrir mörgum öldum eða ár-
þúsundum hafi forfeður þeirra
verið búsettir á þeim svæðum —
og ef síðar yrði farið fram á, að
þær þjóðir, sem urðu að þola
hernaðarinnrás, og allur heimur-
inn viðurkenndi þannig tilkomn-
ar „sögulegar staðreyndir“? Hvað
mundu til dæmis íslendingar
álíta og gera, ef hluti lands þeirra
væri herteinn af afkomendum
manna, sem haft hafa hér búsetu
fyrir mörgum öldum, ef innrás-
armennirnir stofnuðu þannig ríki
á íslenzkri grund í skjóli her-
valds, ræku meginhluta lands-
manna til annarra heimsálfa og
heimtuðu síðan af íslendingum
og Sameinuðu þjóðunum, að slík-
ar sögulégar heimildir væru við-
urkenndar? En sama eðlis væri
það, sem gerzt hefði við stofnun
Ísraelsríkis í Palestínu árið 1948.
Og ekki bætir það úr skákinni,
að Englendingar hefðu lofað
Gyðingum landflæmi, sem Eng-
lendingar sjálfir hefðu ekkert átt
í, því að Palestína hefði um alda
raðir verið arabískt land, og eft-
ir fyrri heimsstyrjöld ekkert ann
að en hluti úr Tyrkjaveldinu
gamla, sem af Þjóðabandalaginu
sáluga hefði um tíma verið sett
undir gæzluvernd Breta. Hlutur
Sameinuðu þjóðanna sjálfra væri
heldur ekki skárri. Því að ísraels
ríki hefði verið sett á stofn með
vopnavaldi þrem árum eftir að
SÞ tóku til starfa. Væru því allar
aðgerðir við stofnun Ísraelsríkis
hróplegt brot á sáttmála og anda
þeirra samtaka. — Sem kunnugt
er hafa Gyðingar öldum saman
búið sem minnihluti innan um
ýmsar þjóðir og oft orðið að þola
hræðilegar ofsóknir. Einnig í
Palestínu hafa þúsundir Gyðinga
búið lengi sem minnihluti með
Aröbum, og þykir mér sann-
gjarnt að minna á, að einmitt þar
hafa Gyðingar einna minnst orð-
ið að þola misrétti.
Hvernig gat þá orðið af stofn-
un fsraelsríkis þrátt fyrir and-
stöðu Araba og þrátt fyrir það,
að sáttmáli SÞ, sem tryggir öll-
um þjóðum heims sjálfsákvörð-
unarrétt og gerir þeim skylt, að
jafna ágreiningsmál sín friðsam-
lega? Það er fyrst og fremst
stuðningur stórvelda Breta,
Bandaríkjamanna og Frakka við
málstað Gyðinga. Sem kunnugt
er hefur ísrael hlotið viðurkenn-
ingu margra landa og þess utan
fengið upptöku í SÞ. Tilvera
þessa nýja ríkis byggist samt nær
eingöngu á vopnavaldi — og
vopnahléi því, sem SÞ tókst að
koma á með erfiðismunum, og vit
um við öll, hversu örðugt það er
fyrir eftirlitsnefndir og gæzlu-
sveitir þeirra, að gæta ákvæða
vopnahléssamningsins.
Nú er langt frá því, að til-
koma Gyðingaríkis þessa á arab-
ískri grund sé ævarandi skap-
raun Araba eingöngu, tengd reiði
gagnvart þeim heimsveldum, sem
ljóst og leynt styðja Gyðinga I
Palestínu. Tilvera þessa ríkis
snertir afkomu og innanríkismál
Arabaríkja við botni Miðjarðar-
hafs beint og á margvíslegan
hátt. Ennþá er stríðsástand ríkj-
andi milli ísraels og Araba
Vopnahléð hangir í mjög svo mjó
um þræði og upp úr kann að
sjóða, þegar minnst varir. Á
landabréfum Araba er ísrael
ekki til, og enginn Arabi vill við-
urkenna tilverurétt sjálfstæðs
Gyðingaríkis þar. Skip fsraels-
manna fá alls ekki að sigla um
Súez-skurðinn, sem þó sam-
kvæmt alþjóðasamningum á að
vera opinn skipum allra þjóða
heims.
Sárastir eru Arabar yfir örlög-
um flóttamanna frá Palestínu, yf
ir auðmýkingu og vonleysi, sem
þessum mönnum eru búin, þótt
þeir megi heita standa undir
verndarvæng SÞ. — Ambassa-
dorinn sagði, að alls endis vill-
andi sé, að ræða um þetta fólk
frá Palestínu sem flóttamenn.
Því að í mesta lagi 10% þjóðar,
sem flýr land sitt, séu í réttu lagi
kallaðir flóttamenn. Um íbúa
Palestínu verði að hafa hugfast,
að í stríðinu 1948 og þar eftir
hafi um níu tíundi hluti allrar
þjóðarinnar orðið að yfirgefa
Framlh. á bls. 24.
RITSAFN JÚNS TRAUSTA
verður se/f
í dag og á norgun
í Bókabúð Ölívers
Hafnarfirði — Sím/ 50045
☆
í Bókabúð Keflavikur
Keflavík — Sím/ 1102
☆
Ritsafn Jóns Trausta
er 8 bindi í svörtu skinnlíki, en
kostar aðeins kr. 1000,00.