Morgunblaðið - 23.11.1963, Blaðsíða 2

2
MORCUNBLAÐIÐ
Laugardagur 23. nóv. 1963
STAKSTEIMAR
Hreppur til sölu
Árni G. Eylands ritar athyglis-
verða grein undir þessari fyrir-
sögn hér í blaðið fyrir nokkrnm
dögum. Gerir hann þar að um-
taLsefni þá staðreynd, að svo sé
nú komið á íslandi að einstakar
jarðir séu keyptar og þeim hald-
ið í eyði vegna þess að eigendur
þeirra hafi aðeins áhuga á að
nytja hlunnindin, sem jörðunum
íylffja. sem oftast séu lax eða 1
silungsveiði. Telur Árni Eylands
að gera verði ráðstafanir til þess
að hindra slikt í framtíðinni.
Skýrir hann frá þvi, að sam-
kvaemt norskum búnaðarlögum
frá 1955 séu mjög hörð ákvæði,
sem miði að því að tryggja það
að jarðir séu nytjaðar, en ekki
látnar vera í eyði árum saman,
en aðeins tiltekin hlunnindi
þeirra nytjuð.
Skilyrði norskra laga
Árni Eylands segir síðan frá
smáklausu sem birtist um þessi
efni i norska bændablaðinu
„Nationen", 16. okt. s.l. En þar
segir svo:
„Konsúll Thor Treider hefur
fengið stjórnarleyfi til þess að
kaupa fjailabýlið Loseterhögda
í Hedal. Býlið er 600 ha. að land
vídd og er nú í leiguábúð. Verð-
ið er 110 þús. kr. Skilyrði (land
búnaðarráðuneytisins) fyrir
kaupunum eru m.a., að kaup-
andi láti hið allra bráðasta gera
reksraráætlun (driftsplan) um
notkun jarðarinnar, og að skóg-
plöntun og framræsla verði haf-
in á jörðinni. Að öðrum kosti
verður kaupandi að skuldbinda
sig til innan 5 ára að setjast að
á jörðinni sem fastbúandi bóndi
þar.“
Þessi stutta frásögn segir
mikið. Að hér getur ekki hver
sem vill og peningaráð hefir
vaðið fram og keypt jarðir til
að leggja þær í eyði nema með
því að skuldbinda sig tii þess að
gera þeim til góða í miklum
mæii. Til dæmis með því að
rækta þar skóg til framtíðar-
nytja. — Ella er búseta og bú-
skapur á jörðinni það sem verð-
ur að vera.“
Þingsályktunartillaga
á Alþingi
Það vandamái sem hér um
ræðir mun koma til umræðu á
Alþingi því sem nú situr. Tveir
þingmenn Sjálfstæðisflokksins
þeir Sigurður Ágústsson og Jón
Ámason og tveir þingmenn
Framsóknarflokksins, þeir Hail-
dór E. Sigurðsson og Ásgeir
Bjarnason hafa flutt þingsálykt
unartillögu um ráðstafanir til
þess að tryggja að hlunninda-
jarðir haidist í ábúð og athugun
fari fram á því, hvers vegna
góðar bújarðir fari í eyði. f
greinargerð sinni segja flutn-
ingsmenn, að á síðari árum
„hafi verið mikii brögð að því að
góðar bújarðir hafi verið keypt-
ar eingöngu vegna hlunninda,
fyrst og fremst vegna laxveiði.
Jarðir þessar hafa oft og tíðum
lagzt í eyði vegna þess. Þessi
þróun er hættuleg og er þegar
farin að segja til sín, jafnvel í
blómlegum sveitum. Hér verður
að spyrna við fótum og leita
eftir úrræðum er að gagni megi
koma til þess að spoma við þess
ari þróun. Tillaga þessi er flutt
í þeim tilgangi. Henni er einnig
ætlað það hlutverk að rann-
saka það yfirleitt, hver er á-
stæðan til þess að jarðir sem
eðlilegt er að séu í byggð fari
í eyði, og hvernig sé hægt að
koma í veg fyrir það.“
Hér er vissulega um athyglis-
vert mál að ræða sem æskilegt
er að hið íslenzka löggjafarvaid
sinni, ekki síður en frændur
okkar í Noregi.
„Hann barðist fyrir
jafnrétti og sáttum
milli þjóða77
segir forseti íslands um Kennedy
Forseti íslands, herra
Ásgeir Ásgeirsson, sem
staddur er í Bretlandi eins
og kunnugt er, hefur leyft
Mbl. að hafa eftirfarandi
eftir sér um hið sviplega
fráfall Kennedys Banda-
ríkjaforseta:
„Þetta er hræðileg fregn
Ungur og þróttmikill for-
seti, sem átti við marga
erfiðleika að stríða, er
myrtur. Hann barðist fyr-
ir jafnrétti og sáttinn milli
þjóða og kynþátta, og mikl
ar vonir voru bundnar við
hann og hans starf. Þetta
er mikill sorgaratburður
en við vonum að píslar-
vætti hans verði til styrkt-
ar baráttu hans fyrir friði
og jafnræði. Þannig koma
í hug örlög Abrahams Lin-
colns, ofstækið og skot-
vopnið bjarga aldrei neinu.
Við óskum hinni ágætu
þjóð Bandaríkjanna og hin
um nýja forseta allra heilla
á þessum örðugu tímamót-
um.“
Kennedy var ofbnrðamaður
— segir Emil Jónsson, sem gegnir störfum
utanríkisrdðherra
Leiðtogi allra
frjálsra þjóða
Forsætisrdðherra dr. Bjami Benediktsson
minnist Kennedys
1 GÆRKVÖLDI flutti dr.
Bjarni Benediktsson forsætis-
ráðherra, eftirfarandi núnn-
ingarorð í ríkisútvarpið nm
John F. Kennedy forseta
Bandaríkjanna.
Mér varð vissulega orða
vant, þegar ég heyrði hina
hryllilegu og hörmulegu fregn
um morð Kennedys Banda-
ríkjaforseta, glæsimennis í
blóma lífsins, æðsta manns
mesta stórveldis heims og leið
toga allra frjálsra þjóða. Ég
tek mér því í munn orð Matt-
híasar Jochumssonar, sem
mælti óviðbúinn, þegar hon-
honum barst andlátsfregn
merkismanns:
Aldrei er svo bjart
yfir öðlingsmanni,
að eigi geti syrt
eins snögglega org nú
og aldrei er svo svart
yfir sorgarranni,
að eigi geti birt
fyrir eilífa tni.
Allir vita, að trú Kennedys
hafði næstum þvi kostað hann 7
forsetadæmið. Til þess var i
hann samt kjörinn og hefur t
gengt því með þeim ágætum, i
sem lengi munu í mir.ni höfð. /
Morð hans sýnir, að öllum j
likaði ekki jafnvel við hann. j
En þó mun hann hljóta mesta i
frægð af því, sem sennilega
hefur kostað hann lífið, bar-
áttunni fyrir jafnrétti svartra
manna og hvítra. í alþjóða- 1
málum reyndist Kennedy trúr |
þeim orðum, sem hann mælti,
er hann tók við embætti, að 1
menn ættu aldrei að semja af I
hræðslu en heldur ekki að i
vera hræddir við að semja.
Kennedy var í senn mikill
baráttumaður og mikill i
mannasættir. Þess vegna er ,
lans nú saknað um alla
heimsbyggðina — á íslandi
ekki síður en annarsstaðar. Is
lendingar sameinast um að l
votta konu hans og f jölskyldu, \
hinum nýja forseta og allri \
Bandaríkjaþjóðinni innilega í
samúð. /
MORGUNRLAÐIÐ átti í gær-
kvöldi stutt símtal við Emil Jóns
son, formann Allþýðuflokksins,
sem nú gegnir störfum utan-
ríkisráðlherra í fjarveru Guð-
mundar í. Guðmundssonar, og
spurði hann ihvað hann vildi
segja um þá hörmulegu atburði,
sem gerzt hafa í Bandaríkjunum.
Emil Jónsson sagði:
„Ég (hef lítið um þetta að segja.
Ég hef alltaf dáð Kennedy Banda
ríkjaforseta því hann hefur á-
valt verið talsmaður mannrétt-
inda og mannasættir á alþjóð-
legum vettvangi. Eg hef engj«
skilyrði til að dæma hvað vald-
ið hefur þessum ósköpum, en
segja mætti mér að Kennedy
hafi goldið síns umþurðarlynd-
is vig litaða menn í Banda-
ríkjunum.
Ég tel að Kennedy hafi verið
frá allþjóða sjónarmiði séð af-
burða maður á þeim vettvangi.
Hann lagði sig í framkróka til
að koma á sættum, en var þó
harður þegar á þurfti að halda.”
John Fitzgerald Kennedy.
Fimm dögum eftir að borg-
arastyrjöldinni lauk, að
kvöldi hins 14. apríl 1865, var
Lincoln viðstaddur leiksýn-
ingu í Ford leikhúsinu í
Washington. Þar skaut öfga-
maðurinn John Wilkes Booth
forsetann og særði hann því
sári er varð Lincoln að bana
daginn eftir.
JAMES ABRAM GAR-
FIELD var kjörinn 20. forseti
Bandaríkjanna 1880, og tók
við embætti í ársbyrjun 1881.
Ekki átti það fyrir honum að
liggja að sitja lengi í Hvíta
húsinu, því 2. júli þetta ár
réðst Charles J. Guiteau að
forsetanum og skaut hann.
Lézt Garfield 19. september
þá um haustið. Ástæðan, sem
morðinginn gaf, var sú að
hann hafi ekki fengið
embætti í nýju stjórninni.
WILLIAM McKINI.EY var
kjörinn 25. forseti Bandaríkj-
anna haustið 1896 og endur-
kjörinn árið 1900. Helzti at-
burðurinn í stjórnartíð hans
var styrjöld Bandaríkjanna og
Spánar, sem hófst eftir að
sprengju var komið fyrir í
bandaríska orustuskipinu
Maine þegar það lá í höfn í
Havana á Kúbu í febrúar
1898. Styrjöldinni lauk í des-
ember sama ár, og í sigurlaun
hlutu Bandaríkin Fillipseyj-
ar. Á fyrsta ári annars kjör-
tímabils síns var McKinley
skotinn til bana. Árásarmað-
urinn var stjórnleysingi (an-
arkisti), Leon F. Czolgosz að
Abraham Lincoln.
nafni. Skaut hann forsetann
í borginni Buffalo í New
York hinn 6. september 1901,
og lézt McKinley átta dögum
síðar.
MISHEPPNAÐAR
TILRAUNIR.
Fleiri tilraunir hafa verið
gerðar á þessari- öld til að
ráða forseta Bandaríkjanna
af dögum. Reyndu tilræðis-
menn að myrða bæði Frank-
lin D. Roosevelt og Harry S.
Truman.
Tilræðið við Roosevelt var
gert skömmu áður en hann
tók við embætti í fyrsta sinn.
Var það hinn 15. febrúar 1933
1 borginni Miami í Florida.
Anarkisti einn, Joseph Zan-
gara, skaut að forsetanum,
sem var á ferð með Anton
J. Cermak borgarstjóra í
Chicago. Kona, sem var við-
stödd, sá til morðingjans og
tókst að grípa í handlegg
hans með þeim afleiðingum
að skotið haefði Cermak, sem
lézt af sárinu hinn 6. marz.
Hinn 1. nóvember 1950
reyndu tveir þjóðernissinnar
frá Fuerto Rico að ryðjast
inn í Blair House í Washing-
ton, þar sem Harry S. Truman
bjó þá. Var ætlun þeirra að
ráða forsetann af dögum. —
Mennirnir tveir, Griselio
Torresola og Oscar Collazo,
skiptust á skotum við lífverði
forsetans, og féll Torresola í
kúlnahríðinni, en Collazo
særðist og var handtekinn. —
Einn lífvarða forsetans, Leslie
Coffelt, féll í viðureigninnL
Spáin ræctist
ÞEGAR John F. Kennedy var
kosinn 35. forseti Bandaríkj-
anna í nóvember 1960, spáðu
margir því að hann héldi
embæltinu til æfiloka. Var
þessi kenning byggð á þeirri
einkennilegu staðreynd að
frá 1840 höfðu allir forsetar
kosnir á 20 ára fresti andazt
í embætti, þrír þeirra myrtir.
Forsetarnir voru þessir:
Harrison (kosinn 1840), —
Lincoln (1860), Garfield
(1880), McKinley (1900), —
Harding (1920) og Franklin
D. Roosevelt (kosinn 1940 í
þriðja sinn).
Spáin rættist, en fregnin
nm morðið á Kennedy kom
samt eins og reiðarslag.
Kennedy er fjórði forset-
inn, sem myrtur er í Banda-
ríkjunum frá því fullveldis-
yfirlýsingin var undirrituð
þar 4. júlí 1786. Friðsamlegt
var þó fyrstu árin eftir Frels-
William McKiniey.
isstríðið og allt fram undir
þrælastríðið.
ABRAHAM LINCOLN var
kjörin 16. forseti Bandaríkj-
anna 1860 þegar deilur Norð-
ur og Suðurríkjanna um
þrælahald og stöðu hvers rík-
is innan Bandaríkjanna stóðu
sem hæst Skömmu eftir
valdatöku hans hófst borg-
arastyrjöld og bræðravíg,
sem lauk ekki fyrr en 9. apríl
1865, er Suðurríkin gáfúst
upp við Appomattox. Haustið
1864 hafði Lincoln verið end-
urkosinn forseti til næstu
fjögurra ára með yfirgnæf-
andi meirihluta atkvæða. f
ræðu, sem hann flutti er hann
var settur inn í embætti,
hvatti hann þjóðina til sam-
stöðu, bera ekki hefnigirni í
hjarta en rækta umburðar-
lyndi og bróðurkærleik. „Við
skulum reyna að ljúka við-
fangsefni okkar og binda um
sár þjóðarinnar . . .“
James Abram Garficld. Jl