Morgunblaðið - 28.11.1963, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 28. nóv. 1Í63
MORGUNBLAÐIO
3
SIGURÐUR Benediktsson
heldur listmunauppboð, Ann-
álsbrot í myndum eftir
Jóhannes S. Kjarval, kl. 5. í
dag í Súlnasal Hótel Sögu.
Verða eingöngu seldar mynd
ir eftir Kjarval, 35 talsins.
Þegar blaðamaður Morgun-
blaðsins heimsótti Sigurð í
gær í Súlnasalinn, þar sem
myndirnax hafa verið til sýn-
is undanfarna daga, var held-
ur kuldalegt útsýni út um
bogadregna gluggana. Hríðar
veður var og kaldL
— Ég vona, að það verði
pelsaveður á morgun, segir
Sigurður. Uppboðin ganga
allaf bezt, þegar kalt er, og
konurnar geta sýnt pelsana
sína.
Við lítum nú á myndirnar,
en þær eru frá ýmsum ævi-
skeiðum. meistarans, málaðar
allt frá 1916 til 1963.
— Hér sérðu Kjarval af
öllum áttum, segir Sigurður.
T.d. eru hér tvær blóma-
myndir og þarna er stór túss-
Hiuti af „Eflir stórrignmgu". (Vatnslitir og gull, 49x61)
Annálsbrot í myn
eflir Jóhannes 8. Kjarval
blekteikning af Hraundranga
í Öxnadal, þar næst er stærsta
tíglamynd, sem ég hef selt
eftir Kjarval, hún heitir Eks-
panótisk artifisjón af lands-
lagL Þarna eru nokkrar fanta-
síur, — eiginlega vantar ekk-
ert annað en stóru landlags-
myndirnar.
— Þessa skulum við skoða
svolítið nánar, heldur Sigurð-
ur áfram. Hún heitir Systra-
stapL Þarna sitja systurnar
þrjár undir klettinum^ tvær
klæddar og ein nakin. í hamr
inum sjáum við fjölda fólks,
verkamann, fyrirsætu, íþrótta
mann, eldabusku o.m.fl. Á
himninum eru mannverur og
einnig í blómaskrúðinu neðst
á myndinni. Ég skal segja þér
eitt, Kjarval teiknar ekki þess
ar verur, þær verða til af
sjálfu sér, þær koma óvart
Það er alltaf svona með Kjar-
val, mannverurnar safnast að
honum á einhvern óskiljan-
legan hátt. Ég geri mér grein
fyrir því, að ég er að boða
andatrú, en svona er þetta
samt.
— Það er engin tilviljun,
að Kjarval skuli vera vinsæl-
asti málari þjóðarinnar. Hann
er betur undir búinn en aðr-
ir, hann er óvenju vel mennt
aður málari, — og óvenju vel
menntaður maður. Myndirn-
ar, sem hér eru, sýna mjög
vel fjölbreytnina í vinnubrögð
um Kjarvals, og hvernig hann
tekur á verkefnunum. Sumir
perferktionistar eiga eflaust
eftir að kalla þessar myndir
„sketehes', en betur væri um
mörg málverk, að þau hefðu
aldrei orðið annað.
Ein myndanna, Vængbrot-
inn már, er ómerkt, svo að
Sigurður fer með hana til
Kjarvals til að fá úr þessu
bætt. Slæst ég í för með hon-
um. Við hittum meistarann í
vinnustofu sinni.
— Eruð þið ekki gáfaðir í
dag? Jú, þið hljótið að vera
gáfaðir í dag. En mikið eru
nú annars margir gáfaðir úti í
heimi Mér finnst þessu allt of
ójafnt skipt. Mér finnst of
mikill munur á gáfum
manna. Listamenn verða að
vera óskaplega gáfaðir. En
taoHnmwBBMWMW
það er líka púl að vera gáf-
aður, alveg eins og að vera
bóndi. Það' er góð mynd í
Mogganum í dag eftir vin
minn Ferró.
Af hverju heitir myndin
„Vængbrotinn már“, en ekki
máfur, Sigurður?
— Segir ekki í vísunni: Fugl
inn i fjörunni, hann heitir
már.
— Jú, það getur verið, en
illa lízt mér á fleirtöluna, mér
finnst máfar sterkara en már-
ar. Sástu Pantheon? Ef arki-
tektax teiknuðu hana upp, þá
væru strikin beinni og skýr-
ari. Málningin rann svolítið
út hjá mér.
— Þeir hafa nú líka blýant
og reglustiku, segir Sigurð-
iu-.
— Hér hefur flagnað upp
úr máfamyndinnL segir Kjar-
val og tekur til við að mála
með ljósbláum lit svolitla
hvíta skellu í myndinnL
— Þetta er orðið alveg nóg,
segir Sigurður.
— Svo standið þið þarna og
segið mér fyxir verkum, segir
Kjarval hlæjandi. Það er svo
sem ekki í fyrsta skipti, sem
það kemur fyrir mig. Þegar
ég var að mála englamynd-
irnar í ævintýrabókina hans
Sigurbjörns Sveinssonar, þá
stóð hann yfir mér og sagði
mér, hvenær honum fannst
komið nóg. Af hverju ætti
ekki að vera til samvinna í
list eins og öðru. Stendur ekki
skrifað: Betur sjá augu en
auga.
— Hvað vilt þú segja um
myndirnar, sem Sigurður ætl-
ar að selja á morgun? spyr
ég-
— Hann gróf þær upp úr
þessu rusli, segir Kjarval og
bendir yfir fjölda stranga,
kassa, dívana, málverka og
teikninga. Það kom til mín for
vitinn maður, skyggn á eig-
indir sálarinnar og dró 15
myndir upp úr þessum .köss-
um, sem eru á hjólum. Hann
lét strengja þær upp og inn-
ramma og kom svo og sótti
meira. Þetta var farið að líta
prýðilega út, og vildi ég gefa
Sigurði þetta, en hann tók
það ekki í mál. Hann er alltaf
meira fyrir að gefa en þiggja.
Og svo býður hann þetta bara
upp fyrir mig.
Pantheon“, sem máluð var í Róm 1920. (Vatnslitir 42x59 cm).
„Minni íslands“, máluð í Kaupmannahöfn 1916-17. (Olía á
léreft 41x50).

Magnús Jonsson tekur
sæti ■ storiðjunefnd
HINN 5. maí 1961 skipaði þáv.
iðnaðarmálaráðherra nefnd til
að kanna möguleika á því að
reist yrði aluminiumverksmiðja
hér á landi en ljóst var, að frum
•kilyrði þess að svo gæti orðið
var, að byggð yrðu ný stór raf-
ojkuver, sem gætu látið í té
xtæga raforku. Nefndin hefir því
unnið í nánu sambandi við yfir-
•tjórn raforkumála hér á landL
Siðar hafa nefndinni verið fal-
in ýmis önnur störf, svo sem at-
hugun á byggingu kísilgúrverk-
smiðju við Mývatn og markaðs-
rannsóknir fyrir framleiðslu
slíkrar verksmiðju og athugun á
tillögum, sem fi-am hafa komið
um byggingu olíuhreinsunarstöðv
ar á íslandi.
í nefndinni voru upphaflega
skipaðir: Dr. Jóhannes Nordal,
seðlabankastjóri, sem er formað-
ur nefndarinnar, Eiríkur Briem,
rafmagnsveitustjóri, Jóhann Haf
stein, nú dómsmála- og iðnaðar
máiaráðherra, Pétur Pétursson,
forstjóri, og Sveinn Valfells, for-
stjóri og Þórhallur Ásgeirsson,
ráðuneytisstjóri.
Er Jóhann Hafstein tók við
embætti iðnaðarmálaráðherra
vék hann úr nefndinni og skip-
aði ráðuneytið hinn 20. þ.m.
Magnús Jónsson, alþingismann,
í nefndina í hans stað.
(Frá Iðnaðarmálaráðu-
neytinu).
Grein Hall-
bergs í Studia
Islandica
FRÉTTIN um nýjar rann-
sóknir Peters Hallbergs á ís-
lendingasögum og Konunga-
sögum, sem birtist hér í blað-
inu sl. sunnudag, vakti at-
hygli. Því má bæta við að
grein Ilallbergs birtist í Stud-
ia Islandica, íslenzk fræði, 20.
hefti 1962, en ritstjóri þess er
Steingrímur J. Þorsteinsson,
prófessor.
STAKSTÍIM.U!
Goð hallast á stalli
Helgi Sæmundsson ritar í gær I
Alþýðublaðið grein undir þess-
ari fyrirsögn. Gerir hann þar að
umtalsefni árásir kommúnista á
Halldór Laxness fyrir síðustu
bók hans, Skáldatíma. Minnir
Helgi Sæmundsson á, að kommú-
nistar hafi áður dáð Halldór Lax
ness ákaflega. „Þeir hafa tignað
sérhvert orð hans í ræðu og riti
sem helgan dóm, og talið jafnvel
smávægilegustu aðfinnslur í
an kemst hann
ið hallast á stall
inum. og virðist riða til falls.
Hvað kemur til? Hvaða stórviðri
,er hér á ferðinni?
Svarið við þessum spurning-
um leikur varla á tveim tungum.
Halldór Laxness leyfir sér í ný-
útkominni bók sinni, „Skálda-
tíma“, að gagnrýna kommúnism-
ann og stjórnarfar hans, játar
sem sannleik allt það, er hann
taldi lygi í hálfan fjórða ára-
tug, og kveðst vitandi vits hafa
þagað við öllu röngu. Og þá er
kommúnistununr. auðvitað nóg
boðið. Átrúnaðargoðið hafði
brugðizt þeim og þá er ekki aff
sökum að spyrja. Halldór Lax-
ness verður á svipstundu um-
deilanlegur rithöfundur, ekki aff
eins þessi nýja bók hans, heldur
gervallt ævistarf Nóbelsská.lds-
ins.“
Reiðir vöndinn á loft
Helgi Sæmundsson heldur á-
fram:
„Kommúnistar rifja upp þær
aðfinnslur, sem áður voru þeim
eitur í beinum eins og guðlast
og föffurlandssvik öðru fólki, og
kveða nú miklu fastar að orði
en svo, aff rögstudd gagnrýni
geti talizt. Gunnar Benediktsson
velst síðan til þess að reiða vönd
inn á Joft í Þjóðviljanunr* Hann
efar skáldgáfu og stílsnilld Lax-
ness og segir, að íslenzk alþýffa
sé langþreytt á tilgerð hans og
sérvizku. Fer sannarlega ekki á
milli mála, hvað Gunnar hefur
í huga: „Alþýðunni“ finnst tími
til þess kominn að snúa baki viff
Halldóri Laxness, ef hann heldur
ekki áfram að vera kommúnism-
anum þægur og góður."
Þetta voru orð Helga Sæ-
mundssonar.
Er það í þágu bænda?
Þessa stundina þykist Timinn
vera einlasgur vinur íslenzkra
bænda. En mundi það vera í
þágu bændanna á íslandi, aff
Framsóknarflokkurinn hefur
undanfarin r-é'sseri stutt kommú
nista af alefli í bará.ttu þeirra
fyrir vaxandi dýrtíð og verð-
bólgu í landinu? Mundi það vera
í þágu bænda, að Tíminn hefur
gert allt sem hann hefur getaff
til þess aff draga úr sparifjár-
myndun, og bar með möguleik-
um lánastofnana til þess aff
styffja nauðsynlegar framkvæmd
ir í sveitum landsins? Mundi
það ennfremur vera bændastétt-
inni í hag, að Framsóknarmenn
á Alþingi hafa s.l. 5 ár barizt
gegn hverskonar viðleitni Við-
reisnarstjórnarinnar til þess aff
tryggja lánastofnunum landbún-
aðarins fjárn-.agn og skapa bænd
j um þar með möguleika til þess
að byggja upp á jörðum sinum,
kaupa nauðsynleg tæki og vinna
' aðrar umbætur?