Morgunblaðið - 07.12.1963, Blaðsíða 17

,r Laugardagur 7. des. 1963
MOPGUNBLAÐID
17
, — / fáum orbum
Framh. af bls. 13
aldrei fengið neitt kreppulán.
Ég hef bara unnið. Vinnan
hefur verið mitt kreppulán."
I „Andskotans dugnaður er
þetta í þér, maður.“
1 „Já, kannski dugnaður,"
muldraði hann í barm sér, og
ég fann hann leit á dugnað-
inn svipuðum augum og trú-
aður maður á átrúnað sinn.
„En ég hef ekki erft neitt,“
sagði hann.
„Þú hefur erft landið,“ sagði
ég.
„Já, landið, alveg rétt,“
sagði hann. „Við höfum öll
erft landið og ósamlyndið. Það
er ekkert land betra. Þú sást
hvernig tunglið speglaðist í
lóninu, þetta er rómantískt
land og það hefur stóra og
góða sál. Sál eins og nýfall-
inn snjór. En — ojæja, á ég
að fara að minnast á það,
elskan? í gamla daga erfðu
þeir fátæktina, nú erfum við
ósamlyndið. Ég veit ekki hvort
er verra. Ósamlyndið er eins
og vorkuldarnir, það leggst á
sálina. En er ekki gaman að
sjá kindurnar við jötuna? Er
' nokkuð vinalegra? Líttu bara
á. Þetta eru vinir mínir. Og
hrossin. Samt þótti ég alltaf
betri kúabóndi en sauðfjár-
bóndi. Ég hef aldrei verið
fljótur að hlaupa, en ég hafði
eyra fyrir mjólkinni, þegar
hún rann í fötuna eins og læk-
ur. Eins og lækur á stein-
um.“
„Áttu alltaf nóg hey?“
spurði ég.
Þorgeir stanzaði á miðri
leið, horfði spyrjandi á mig
yfir fangið og sagði: „Þetta
var gott hjá þér, alveg rétt.
Maður er nefnilega ekkert of
góður til að eiga nóg hey. Sá
sem á skepnur á að eiga hey.
Sá sem á ekki hey á að eiga
hunda og ketti. En Sally mín,
þú ert ágæt.“ Horfði svo aftur
á mig og bætti við: „Hún Sally
er stórfínn hundur. Hún er vel
aettuð og af stoltu kyni. Hún
er einstök í sinni röð. Hún nær
hvaða rollu sem er <*g getur
haldið henni eins lengi og hún
vill.“
„En við vorum að tala um
heyið,“ skaut ég inn í.
„Já, alveg rétt. Heyið væri
ágætt, ef maður þyrfti ekki að
slá það. Ég er að mestu hætt-
ur að fara í útreiðatúra, ég er
sípuðandi við heyið á sumrin
og þessar fáu stundir sem ég
hef frí góni ég upp í loftið og
skoða veðrið og reyni að spá
fyrir sól eða regni. Það verð-
ur að vera stíll yfir þessu, ef
vel á að vera. En viltu nú ekki
koma inn, elskan? Ég get gef-
ið þér volka eða hvað það nú
heitir vodka? — og eitthvað
út í. Ég er lítill vínmaður, en
maður á að reyna að skola úr
sér helvítis krabbanum, áður
en hann festir rætur.“
„Nei, þakka þér fyrir Þor-
geir, nú þurfum við að tala
mikið og helzt af sæmilegu
viti.“
„Nú,“ sagði Þorgeir og hristi
höfuðið. „Er þá ekki betri að
fara inn í volkið? En þó vil
ég segja eitt: ég kappkosta að
eiga nóg hey og helzt fyrning-
ar. Það er svívirðing, hvað
margir setja illa á. Það er gott
meðan þeir þurfa ekki að upp-
lifa þessa gömlu daga, þegar
vorið var vetur. Ég er snarp-
ur eins og áður, en það er far-
ið að draga af manni. Samt
kemst ég alltaf í stuð þegar
ég á að fara að rækta landið
og enn er nóg af öræktuðu
landi. Og ekki veit ég hvað
yrði um líf mitt, ef ég hefði
ekki skepnur.“
„Þér líður bezt innan um
þær.“
„Ef ég hefði þær ekki væri
allt búið, ekkert líf meira. Eða
Þorgeir í Gufunesi
Þorgeir Jónsson, íþrótta ogHugann gistir Hörður næst
glímukappi, sextugur 7. des.hörku gæddur þori
minningin er glæsi glæst
glymur enn í spori.
finnst þér ekki alveg eins gam-
an að líta hér inn í fjárhúsin
og horfa á vitleysuna í Klúbbn
um. Nú leita allir þangað. En
kindurnar eru gáfaðri, þær
leita þangað sem þær fæddust
og ólust upp og jörðin angar af
lyngi og grösum. Þangað rása
þær, um leið og þeim er sleppt
að vori. Eða hestarnir? Hvert
strjúka þeir? Þeir fara auð-
vitað í heimahagana."
„Ég þekkti einu sinni brúna
meri sem var sístrjúkandi nið-
ur að Þverárkoti. Þar hafði
hún komizt í kunningsskap við
stoltan fola sem var henni
meira virði en heimahagarn-
ir.“
„Já ,svona er það,“ sagði
Þorgeir. „Þarna komstu með
það. Það þarf víst ekki að
setja upp neinar nefndir til
að rannsaka, af hverju skepn-
an leitar á skröllin. Brúna
merin hefði kunnað vel við
sig í Reykjavík. En segðu mér,
hver átti hana?“
„Hann Jónas í Stardal.“
„Jónas. Jahá. Nú er hann
líka kominn suður. En það er
meira strokið í klárunum. Ég
missti einu sinni hest, sem var
vanur að synda hérna í lón-
unum. Svo geymdi ég hann í
Engey og þá ætlaði hann að
synda í land, en villtist þang-
að til hann sprakk á sundinu.
Þetta var foli, þrevetur, og af
góðu kyni. Hann rak upp í
Laugarnesi. Þar missti ég góð-
an vin. Ég bar mikið tilhug-
unarlíf fyrir honum. En hvern-
ig líður Gunnari núna, veiztu
það? Það er ekkert strok í
honum, nei? Jæja, við skul-
um koma inn. Það hlaupa all-
ir af sér hornin. Gnýfari, þessi
stolti og reisulegi hestur, er
löngu búinn að hlaupa af sér
hornin. Ég hef stundum séð
hryssurnar gefa honum áuga,
en aðeins rétt sem snöggvast.
Líklega sjá þær á honum að
hann kann bezt við sig í
heimahögum.“
Ég gekk til hrútanna. Tveir
þeirra voru kollóttir og ég fór
auðvitað strax að hugsa með
sjálfum mér að illt væri 'að
vera kollóttur hrútur, minnti
helzt á karlmann með passíu-
hár, rifjaði síðan upp ummæli
gamla prestsins sem sagði:
„Það er ekki spauglaust að
halda heilög jól hrútlaus.“
Jöturnar leiddu hugann að
jólunum. Hrútarnir horfðu á
mig. Ég hlustaði á kumrið í
kindunum. Og eins og undir-
spil lágur, hlýr rómur Þor-
geirs, þar sem hann stóð í
hlöðudyrunum og muldraði:
„Allir eru bændur í eðli sínu
.... ekkert er skemmtilegra
en standa í svona húsi með
kindur og eitt ljós í lofti. .. .“
Svo kallaði hann til mín og
sagði: „Bezta tilfinning sem ég
þekki er sú að vita af fénu
í húsi í ofveðrum. En nú skul-
um við fara út. Ég hefði ekki
látið þig koma svona að mér í
gegningum, ef mig hefði grun-
að hvað þú ert mikill bóndi.“
„Heldurðu að það sé gaman
að vera hrútur?“ spurði ég
eins og út á þekju.
„Stundum," svaraði Þorgeir
og hnippti í mig.
„En kollóttur hrútur?"
spurði ég enn.
„Já,“ svaraði hann. „Það er
gaman fyrir allar skepnur,
hvort sem þær eru kollóttar
eða ekki, að vera lifandi og
leita eftir grasi, ævintýrum og
tilbreytingu."
Nú gelti Sally. Kindurnar
styggðust eins og snjóstroka
færi um fjárhúsið, og hænurn-
ar hlupu við fót og börðu
vængjum. Þorgeir hrópaði:
„Svona Sally, hættu að gelta.“
Hún lagði niður rófuna og það
komst aftur á kyrrð í fjárhúsi
Þorgeirs bónda í Gufunesi.
Hann sótti eina tuggu í við-
bót og það kom rykmökkur út
úr stálinu. „Þú hefur ekki of-
næmi fyrir heyi?“ spurði ég.
„Nei, þá væri ég dauður.
Karlmenn þola ekkert. I þau
fáu skipti sem ég hef meitt
mig eitthvað hefur alltaf liðið
yfir mig. Guð almáttugur ef
karlmenn ættu að ganga með
börn og fæða þau, þá lægju
þeir í yfirliði níu mánuði sam-
fleytt."
Við gengum út í myrkrið.
Þorgeir benti á Áburðarverk-
smiðjuna. „Hún er ágæt,“
sagði hann. „Hún lýsir upp
myrkrið á veturna. Þykir þér
ekki rómantískt að sjá hana í
tunglskininu? Hún er góður
nágranni, en mér þótti leiðin-
legt að þeir skyldu endilega
þurfa að byggja hana á grænu
túninu. Við höfum ekki efni
á svoleiðis bruðli. ísland er að
mestu leyti óræktað land, við
eigum að byggja í óræktinni.
Við vorum ekki alin upp í
neinum flottræfilsskap í mínu
ungdæmi.“
Svo gengum við inn í bæ
og Þorgeir bóndi ætlaði að
segja mér eitthvað frá sínu
ungdæmi. En aðeins nokkur
orð.
M.
1963.
Aðdáun og innra kall
öll mín lofsorð sanni
hér skal litið ljóðaspjall
lýsa frægum manni.
Vaskur sveinn í Varmadal
vann sér ungur hylli
um hann telja upp nú skal
iþróttanna snilli.
Þorgeir Jónsson heitir hann
há er metorðs trappa
þekkja allir þennan mann
Þorgeir glímukappa.
Bóndason tók búmanns-störf
bóndi varð til þarfa
hefur kappans hendi djörf
haft þar margt að starfa.
Lék hann sér að listum þó
lærði margt og kendi
seinna gerði bú og bjó
byggðu eigin hendi.
Syndur eins og selur var
sinn vel nýtti tíma
ungur hann af öðrum bar
æfðist við að glíma.
Snjallastann þar snilling tel
snarast dóminn felli
glímuleikinn lista vel
lagði tröll að velli.
Kunni fleira köst og stökk
kostum búin hreinum
hafði metin hetjan rökk
hér í sumum greinum.
Sína hæð í loft upp ’létt
lyftist hátt og meira
marga þrauta þreytti sprett
það má lesa og heyra.
Hestamennsku háður varð
hann á seinni árum
enn sinn frægan gerði garð
góðum sat á klárum.
Hann án .vægðar tauma tók
tamdi villingana
enn við frægðar orðið jók
umskóp snillingana.
Gnýfari þar gnæfir hæst
gnægð er af fleiri nöfnum
aldrei slíkur fákur fæst
og fáa við hann jöfnum.
Hann gegn mórgum hesti rann
háan frama bar hann
beint af fjörgum bar og vann
best því taminn var hann.
Þorgeir fráan fákinn mat
fljótt við náin kynni
kosta háa klárinn sat
kátur þá í sinni.
Gæðing mestum gaf ei frest
gjörð var hresst og reiði
margan hestinn hefur sést
hetjan festa á skeiði.
Hetjan snjalla, heill þér bið
haltu kalli og velli
Glímupallinn vaskur við
verstu falli af Elli.
I
Þú gekkst til leiks með geiglaust
skap og hjarta
af gildum köppum barstu
sigur orð
og tókst i hönd þér orku
blysið bjarta
og birtan skein um vora
kæru storð.
Þá henti Esjan þykkum
þoku slæðum
skein þið á svip við nýjan
frægðar dag,
þá birti yfir öllum heima hæðum
og háir sungu tindar gleðibrag.
Já þetta var á þinum fyrri
dögum
og þroskans ljómi einatt
hærra sté,
þitt nafn er geymt hjá þjóðar
sál í sögum,
þín sæmd og orðstir metin dýrri
en fé.
Nú heilla óskir þúsund
munnar þylja
og þakka allt, sem liðin timi ber.
Fluga og Drottning fyrstar þá Hver ósk og bæn er vald frá
fara um hugans veldi mannsins vilja
aldrei þeirra minning má °f virðing hreina allir sýna þér.
mást af sögu speldi. Lárus Salómonsson.
Mikill kókfnenntaviSkurSur
Ný skáldsaga eftir
IndríSa G. Þorsteinsson
Land og synir
Menn hikuðu ekki við að fullyrða, að Sjjötíu ogr níu
af sföðinni væri bezta íslenzka skáldsagan, sem út
kom á sjötta áratug aldarinnar. Og ekki orkar tvímælis,
að Y>and ogf synir er langfremst þeirra íslenzku
skáldsagna, sem komið hafa út á sjöunda áratugnum.
Land oé synir
er enn betur skrifuð en Sjötíu og níu af stöðinni og
er þannig fullnaðarsönnun þess, að Indriði G. Þorsteins-
son er mikilhæfastur þeirra rithöfunda, sem kvatt hafa
sér hljóðs á íslandi eftir lok heimsstyrjaldarinnar síðari.
IÐUNN Skeggjagötu 1 — Sími 12923.