Morgunblaðið - 23.05.1964, Blaðsíða 23

' Laugardafftn' 23 ma' 1 f>R4
WnociíWfií 4ÐIÐ
23
berat vínveitingar og vínveitinga-
leyfi. Mér er sagt, að í einu
húsi í Reykjavík séu fjórir barar.
Ekki veit ég, hvort París býður
betur, en eftir þeim tölum, sem
hafðar eru eftir próf. Lereboul-
et (Med. News), þá er alkohollif-
ur ekki mihni drepsótt í París en
berklarnir voru á íslandi, þegar
þeir náðu hámarki sínu.
Vísast er, að allar ráðstafanir
til að draga úr ofdrykkjunni
verði haldlitlar, nema núverandi
drykkjutízku verði komið fyrir
kattarnef. — Alkoholvandamálið
verður ekki leyst og alkoholböl-
inu ekki útrýmt nema með auknu
bindindi og auknum skilningi á
þvj, að alkoholið er hættulegt
nautnalyf, sem hvorki lærðir né
leikir geta leikið sér að, frekar
en öðrum eiturlyfjum.
Það er siðferðileg skylda
þeirra, sem við félagsmál fást,
að gera sér grein fyrir hversu
víðtækt áfengisvandamálið er og
haga viðbrögðum sínum eftir því.
Og það er lágmarkskrafa til
þeirra, sem eiga um sárt að binda
vegna áfengisnautnar vanda-
manna sinna, að þeir afneiti alko-
holinu með öllu, ekki sín vegna,
hsldur annarra einstaklinga og
þjóðarinnar í heild. Því fleiri,
sem þann hóp fylla, því fyrr verð
ur komizt fyrir rætur drykkju-
tízkunnar, Sem nú gerir gælur við
alkoholið.
Ég hefi sérstaklega viljað
leggja áherzlu á eftirfarandi:
Alkoholið er deyfilyf. Ávani og
hóflaus notkun hefir fylgt því
frá öndverðu og svo er enn.
Tjón á heilsu manna, lífi og
afkomu allri, auk afbrota og ann-
arra vandræða, sem af allcohol-
inu stafa, er slíkt, að furðu
gegnir ,að nokkur heilvita mað-
ur skuli leggja það sér til munns.
Það er rangt, að þeir einir verði
drykkjusjúklingar, sem séu að
eðlisfari andlega bilaðir.
Með sama rétti mætti segja, að
svokallaðir hófdrykkjumenn
væru andlega miður sín, úr því
þeir þurfa deyfilyf til að njóta
sín á mannamótum.
Allar umbætur á alkohollöggjöf
inni er kák, nema sem allra flest-
ir þeirra, sem ekki eru ánetjaðir
alkoholinu, skilji í hvert óefni
stefnir og séu samtaka um að
afneita því með öllu.
Helgi IngvarssoB.
Stefán Edelstein.
þessu sinni voru veitt verðlaun
fyrir beztan námsárangur í III.
bekk — ókeypis skólavist á næsta-
ári — og hiaut þau Hulda Björg
Hákonardóttir. Nótnaverðlaun
fyrir beztu tónsmíð í III. bekk
og unglingadeiid — tvírödduð
lög við vísuna „Hrafninn flýgur
um aftaninn1, — hlutu Sesselja
Halldórsdóttir, Sigrún Kristjáns-
dóttir og Bald'ir Pálsson.
Á næstu árum er ætlunin að
veita verð'.aun fyrir beztu
frammistöðu í öllum bekkjum
skólans. Skóiastjóri Tónlistarskól
ans hefur heitið sem verðlaun-
um ókeypis skóiavist eitt ár í
TónlLstarskóIanum þeim, er að
áliti dómnefndar, er skólinn skip
ar, sýnir beztan árangur í hljóð-
íæraieiic í unglingadeiidinni í
— Kokteiltízkan
Framh. af bls. 21
afleiðingunum. Stækka þarf og
fjölga drykkjumannahælum í
samræmi við plássþörf slíkra
sjúklinga. Sérfróða lækna þarf til
að stunda þá. Efla þarf og styrkja
AA samtökin eins og SÍBS. Ruth
Fox, forstjóri áfengisvarnarráðs
Bandaríkjanna telur AA samtök-
in bæta 50% af skjólstæðjngum
sínum. Beti;a er heilt en bætt.
Hvernig á að afstýra drykkjusýk
iinni og hvernig er varið út-
breiðslu hennar? Við vitum að
alkoholneyzlan er undirstaða of-
drykkjunar. Fólkið, sem í tíma
og ótíma hampar alkoholinu og
heldur því að unglingum og
ístöðulitlum gestum sínum og
félögum, útbreiðir drykkjuskap-
inn og þar með drykkjusýkina.
I flestum löndum er alkoholism-
inn talin meðal nokkurra helztu
vandamála í heilsufarslegu tilliti.
Þeir, sem breiða út hættulega
sjúkdóma vísvitandi eða vegna
vítaverðs gáleysis, éru lögum
samkvæmt sakamenn.
f félagslegu tilliti er alkohol-
isminn ekki bara vandamál vegna
vinnutjóns og kostnaðar við varn '
ir og lækningu sjúkdómsins, held
ur líka vegna afbrota og af-
glapahneigðar drykkjumannanna.
Ég hefi áður tilfært ummæli
nokkurra merkismanna og blaða
um þessa hlið mlásins. Við má
bæta, að yfirfangavörðurinn í
Reykjavík segir svo um skjól-
stæðinga sína: „Oftast er vínið
með í leiknum. Ungir menn, sem
ekki verður annað séð en vilji
lifa vammlausu líferni, oft með
konu og börn, vinna óhappaverk-
in drukknir." (Kirkjur. febr.
’64).
Margt mætti nefna. sem dreg-
ið gæti úr drykkjuskap, og verð-
ur fátt eitt talið hér.
Æskulýð landsins þarf að sjá
fyrir skemmtistöðum án áfengis.
Fullkomnir reglumenn ættu að
öðru jöfnu að sitja fyrir lánum
og trúnaðarstöðum, enda stafa
vanskil oft og fjárdráttur nálega
ætíð beint eða óbéint af drykkju-
skap. Félög og stofnanir séu
hvött til að stofna bindindisfélög
innan sinna vébanda. Bindindis-
félög í skólum og ökumanna eru
mjög til fyrirmyndar. Auknar
hömlur þarf að leggja á opin-
Barnamúsíkskólanum slitið
Verðlaunaveitingar í fyrsta sinn
Barnamúsíkskólanum í Reykja
vík var sagt upp sunnud. 10. maí
sl. við hátíðlega athöfn í Haga-
skólanum, þar sem jafnframt
fóru fram árlegir nemendatón-
leikar skólans. Skólastjórinn,
Stefán Edeistein, sagði skólan-
um slitið, afhenti nemendum, er
tóku burtfaraarpróf, einkunnir
og úthlutað verðlaunum.
Þetta er í f.vrsta sinn, sem verð
laun eru veitt í barnamúsikskól-
anum — en á næstunni mun ætl-
unin að auka þau verulega. Að
Barnamúsikskólanum. Þá er í
ráði að veita hijóðfæraverðlaun
fyrir góða fram.mistöðu í hljóð-
færaleik og úrskurðar dómnefnd
hverju sinni, hvort verðfaun
skuli veitt eða ekki og þá hverj-
um.
★
Nemendur skólans voru í vet-
ur 270 — og luku 10 prófi úr
unglingadeild. Kennarar voru
10.
Skólastjóri skýrði m.a. frá því
að í athugun væri að fjölga
kennslutímum á öll hljóðfæn frá
því, er verið hefði — en sú fyrir
ætlun væri eríjð í framkvæmd,
m.a. vegna húsnæðiseklu skólans
og tímasetnmgar barnaskólanna.
í skólaslitaræðu sinni lagði
skólastjóri áherziu á, að mark-
mið barnamúsikskólans væri
fyrst og fremst að gefa nemend-
um tækifæri til að iðka tónlist
við sitt hæfi, þeim til gleði og
ánægju. Hann sagði, að í flest-
um mönnum byggju sköpunar-
hæfileikar á emhverju sviði og
sá þáttur væri ríkur í sálar-
lífi barna, — þeim væri ekki
nóg að hlusta, tjáningarþörfin
væri rík í þerm og hana bæri að
efla með öllum ráðum.“
Hann benti á, að m.eð Grikkj-
um hefði tóolistin verið skil-
greind sem biáiEun andans eða
sálarinnar, þar sem íþróttirnar
voru aftur á móti þjálfun lík-
amans, — og nieð menningarþjóð
um teldist æðia tónlistarlíf til
sjálfsagðra hluta og tónlistar-
nám til almennrar menntunar.
Hann sagði að tónlistarnám krefð
ist sérstakrar þolinmæði og sjálfs
aga. En um leið og sigrazt væ.i
á erfiðleikum slíks náms öðlaðist
maður það frelsi sem slíkur agi
fæli í sér. „Að bera kennsl á
þetta innra simhengi milli frels-
is og aga, miiii efnis og anda,
er það sem geíur tónlistariðkun
innri merkingu. Slíkt getur skeð
ómaðvitað hjá barni eða með
vitað hjá fullorðnum. Það er
einmitt hér, sam slík stofnun rétt-
lætir tilveru sína,‘‘ sagði Edel-
stein og bætri við‘‘ Börn, sem
hafa áhuga og löngun til að iðka
tónlist, hvort sem þau eru sér
staklega tónnæm eða ekki, geta
kynnzt þessum þjálfara andans
í slíkri stofnun. Og þau kynnast
þessum tónaheimi ekki gegnum
einhliða hlustun, heldur með pví
að gera nlutina sjálf, spila, syngja
og skapa. Slík reynsla er dýrmæt
og verður veganesti á langri leið
og áhrif sllkrar reynslu snerta allt
sálarlíf barnsins, ekki aðeins
músikalska þætti þess. Það er í
þessum skilningi, sem tónlistin
hefur almennt menntunargildi.
sem nær langt fram yfir þann til-
gang og markmið sem almennt
er álitið, að slíkt nám hafi‘‘ sagði
Stefan Edelstein, skólastjóri að
lokum.
í DAG verð'ir gerð frá Akur-
eyrarkirkju, útför Bjarna Þor-
bergssonar trésmiðs, Hríseyjar-
götu 14. þar í bæ. En hann lézt
þ. 17. maí sl.
Bjarni var fæddur 23. marz,
1898 á Klúku í Fífustaðadal við
Arnarfjörð. Foreldrar hans voru
hjónin Sigríður Sveinsdóttir og
Þorbergur Bjarnason, bæði ættuð
úr Arnarfirði. Þeirra börn voru
auk Bjarna, Guðrún, Sveinn,
Guðmundur og Elisabet. Það kom
snemma í ljós hve dverghagur
Bjarni var við allar smíðar. Ung-
ur fór hann tii Patreksfjarðar,
lærði þar trésmíði og lauk sveins
prófi í þeirri iðn. Eftir það
fluttist hann tii Bíldudals og
stundaði þar smíðar í nokkur ár.
Vann meðal annars með Gísla
Jóhannssyni skipasmið á Bíldu-
dal. Þar völdust saman tveir
dugnaðar og hagleiksmenn, hand
bragð þeirra var rómað um alla
Vestfirði og víðar.
Árið 1926 kvæntist Bjarni eftir
lifandi eiginkc-nu sinni, Guð-
rúnu Guðmundsdóttur frá Fífu-
stöðum og er óhætt að segja að
þar hafi góð kona gefist góðum
manni. Þau stofnuðu heimili á
Bíldudal, en árið 1934 réðist
Bjarni starfsmaður við verk-
smiðjuna á Dagverðareyri og
fiuttust þau þá til Akureyrar og
áttu þar heimili síðan. Jafn-
framt starfi sínu á Dagverðar-
eyri stundaði Bjarni trésmíðar
á Akureyri um árabil.
Fljótlega reistu þau hjón sér
íbúðarhús við Hríseyjargötu 14.
Þetta hús smíðaði Bjarni að öllu
leiti einn, enda var hann óvenju
mikill dugnaða- og atorkumaður,
sem aldrei féil verk úr hendi. Á
lóðinni við húsið sitt byggði hann
sér verkstæði. Þar sannaði hann
enn einu sinni ágæti sitt til allra
verka. Hann smíðaði allar tré-
smíðavélar sínar sjálfur ásamt
miklum hluta af handverkfær-
um. Margar af þessum vélum
voru þá algjör nýjung og óþekkt
hér á landi fyrr en mörgum ár
um síðar, er þæi voru fluttar inn
erlendis frá
Hann hélt stöðugt áfram að
fegra og bæta heimili sitt. Alit
uan húss og innan bar vott um
hagleik hans og hugkvæmni
Starfið var honum lífið sjálft. En
svo áttu forlögin eftir að leika
þennan starfsgiaða mann svo
grátt að hann gat ekki snert
verk s.l. 15 ár og var hann þó
aðeins 66 ára er hann lést. Árið
1946 kenndi Bjarni fyrst sjúk-
dóms þess er leiddi hann til
dauða eftir nær tveggja áratuga
þrotlaust stríð. Hann barðist við
þennan ólæknandi sjúkdóm ^f
slíkri karlmennsku að öllum verð
ur ógleymaniegt er því kynntust.
Aldrei heyrðist í einu orði að
hann væri öðruvísi en hann vildi
vera og ef hann mátti af sér
bera fyrir kvöium sagði hann
manni sögur a‘ ýmsu skemmti-
legu sem fynr hann hafði borið
í lífinu. Maður stóð orðlaus gagn
vart slíkum sálarstyrk og kjarki.
En hann stóð ekki einn í þessu
stríði. Hann átti góða konu í
orðsins fyllstu merkingu. Öll þessi
löngu ár, stóð hún við hlið hans
örugg og sterk umhyggja henn-
ar og fórnfýsi átti sér engin tak-
mörk. Það sýndi best gáfur henn-
ar og mannkærleik að aldrei,
þótt maður hennar væri' ósjálf-;
bjarga án hennar, var tekin á-
kvörðun um neitt á heimili þeirra
án þess að leitað væri álits hans
og fullt tillit tekið til hans í
einu og öllu. Hans viji var henn-
ar. Hún verndaði hann til hinztu
stundar í sínum stóra kærleiks-
ríka faðmi.
Bjarni Þorbergsson hafði 6-
venjulega sterka og trausta skap
gerð. Hann var slíkt prúðmenni
til orðs og æðis að ekkert ó-
hreint gat fes; rætur í nálægð
hans, hvorki í andlegum né ver-
aldlegum skilr.ingi. Á heimili
hans þróaðist sú sanna hamingja
þar sem gagnkvæm ást og skiln-
ingur ríkir. Maður fór þaðan
betri maður. í þessum anda mót-
uðust og synir þeirra, en þeir
voru þrír: Guðmundur skipasmið
ur, Gísli bifvéJavirki og Elias,
sem lærði trésmíði hjá föður
sínum. Á unga aldri tók Elías
þann sjúkdóm er hann lézt úr,
aðeins 29 ára gamall. Þeir sem
kynntust þeim indæla unga
manni gleyma honum aldrei.
Minningin um hann er svo heið
og treginn svc ljúfsár að það
líkist fögru ljóði.
Öll sín veikindaár fvlgdist
Bjarni óvenjuvel með öllum at-
vinnumálum í sínu byggðarlagi,
ekkert var honum óviðkomandi,
hvorki aflabrögð né iðnaður,
enda var hann greindur maður
ug glöggur í bezta lagi. Þegar
Framhald á bls. 24
Bjarni Þorbergsson