Morgunblaðið - 14.06.1964, Blaðsíða 3

3
f Sunnudagur 14. júní 1964
MORGU N BLAÐIÐ

miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiii
=
= „ÉG veit ekkert hvað hefur
E verið að gerast í umheiminum
= að undanförnu. Ég hef ekki
H einu sinni litið í blöðin, bara
§j legið í bókunum," sagði
§j Anna Katrín Emilsdóttir, sem
§j varð næsthæst á kandidats-
= prófi í læknisfræði, við blaða
g mann Mbl. „Kennslu lauk um
= miðjan apríl og síðan hef ég
= setið á Háskólabókasafninu
S frá morgni til kvölds. Ég hef
H herbergi á Nýja Garði, en þar
S hef ég ekki verið nema yfir
= blánóttina. Eg borða hjá fóst-
H ursystur minni og hefur
= heimilisfólkið þar þurft að
j§ gera öll innkaup fyrir mig,
S Því að ég hef ekki viljað fara
S í bæinn allan þennan tíma.
= Aumingja fólkið, það hefur
= svei mér þurft að taka á þol-
= inmæðinni, ég hef' verið
E óskaplega skapvond og
S önug, — varla mönnum sinn-
S andi. Ég var að vísu búin að
j§ vara þau við og biðja þau að
§j taka mig ekki of hátíðlega á
= meðan á próflestrinum
= stæði.“
IH
Sr. Eirikur J. Eiríksson:
FRELSI
Anna Katrín Emilsdóttir.
=n
Kandídatspróf frá Háskólanum
„Hvaðan ert þú, Anna?“
„Ég er frá Seyðisfirði.
Pabbi minn er símstöðvar-
stjóri þar. Síðastliðið sumar
var ég fyrir austan að reyna
að lesa, en það gekk fremur
illa, því að allt ‘var á kafi í
síld. Mikill skortur var á vinnu
afli, og þótt ég færi ekki í
söltun, þá gat ég ekki skorast
undan því að fást dálítið við
ýmis störf í íhlaupum, svo
sem símavözrlu. Mér gekk
illa að tengja saman línurn-
ar, en ágætlega að taka á
móti skeytum. Það versta var,
að hvorki ég né aðrir gátu les
ið, það sem ég skrifaði. Það
er eins gott, að apótekararnir
eru ýmsu vanir."
„Hvar ferð þú að vinna og
hvenær?“
Ég var svo heppin að kom-
ast strax á lyflækningadeild
Landsspítalans. Ég byrja á
þriðjudaginn. Til þess að
ijúka kandídatsárinu og fá
jus, eða réttindi til að starfa
sem sjálfstæðir læknar og
gefa út lyfseðla á eigin
ábyrgð, þurfum við að vinna
5 mánuði á lyflækningadeild,
4 á handlækningadeild, 2 á
fæðingadeild, 2 á slysavarð-
stofu og 3 mánuði sem hér-
aðslæknar. Þó held ég að
kvenfólk geti sloppið við hér-
aðið.“
„Ertu að hugsa um að taka
einhverja sérgrein?“
„Já, en ég hef ekki ákveðið,
hverja ég tek fyrir. Mest lang
ar mig í barnalækningar, en
þar eru bara svo margir fyrir
hér á landi. Ætli ég fari ekki
til Ameríku á næsta ári og
vinni þar á spítala, ef ég fæ
góða vinnu, og hugsi svo til
þess að taka sérgrein. Sjö af
þeim átta, sem útskrifuðust
nú í vor tóku fyrir skömmu
ameríska læknaprófið, sem
erlendir læknar þurfa að
taka til að fá að vinna þar.
Prófið fór fram á vegum Ful-
bright stofnunarinnar. Við
fengum hálfgerða undanþágu
til að taka það áður . en við
lukum kandídatsprófinu, eða
í upplestrarfríinu. Við vor-
um talsvert taugaóstyrk og
sumir bjuggust jafnvel við að
falla, en allir stóðust prófið
og var það okkur mikil hug-
hreysting fyrir kandídats-
prófið, auk þess sem við lærð
um á þessari prófraun."
„Ertu ekki fegin að geta
sagt skilið við lesturinn í=
bili?“ §j
„Ég er nú ekki hætt aðs
lesa. Mér er sagt að nauðsyn-H
legt sé að lesa mikið fyrstus
mánuðina eftir prófin, til þesss
að halda við þessum lærdómi,§
sem maður hefur verið að§
háma í sig að undanförnu og§
er ekki nema hálfmeltur.“ s
Þá heimsóttum við einn§
þeirra, sem útskrifuðust úr§
Viðskipadeild Háskólans, 26.=
maí síðastliðinn, Gunnar=
Ragnars, verzlunarstjóra=
Bókaverzlunar Sigfúsar Ey- =
mundssonar.
m. sunnudagur eftir trinittais.
Guðspjallið Lúk. 15, 1-10.
ÁRIN fyrir þjóðhátíðina 1874
voru miklir umbrotatímar í sögu
þj óðfrelsisbaráttu okkar íslend-
inga.
Þá sat við stýrið á frelsisfleyi
okkar Jón Sigurðsson, og var
stjórn hans örugg.
Árið 1870 skrifar hann í Ný
Félagsrit 188 blaðsíðna grein um
stjórnfrelsismálið. Þar segir m.a.:
„ísland var frá fæðingunni þjóð-
stjórnarland og það á að vera
það enn.“
Á eftir ritgerð þessari kemur
kvæði:
„Svo frjáls ertu móðir, sem
vindur á vog,
og vorblær í fjallshlíðarrunni,
Frjáls eins og norðljósa
leyftrandi lög.
Og ljóðin á skáldanna munni.
Og aldreigi, aldreigi bindi þig
bönd,
Nema bláfjötur Ægis um .
klettótta strönd.“
Skáldið breytir siðar þessu er-
indi, en nútíð fyrstu ljóðlínunn-
ar má skýra með þessu vísuorði
kvæðisins: „Og ánauð vér hötum,
því andinn er frjáls.“ Okkur er
spurn: Fór ekki lítið fyrir frels-
inu á íslandi árið 1870? Bynn,
hið mikla frelsisskáld yrkir:
„Ó frelsi! Skærast skín þitt
ljósið bjarta
í myrkvastofum; þar þín höll
er hjarta,
hjarta, sem ekkert utan ást
þín bugar.“
Frelsið er fyrst og fremst hug-
arástand einstaklingsins. John
Stuart Mill skýrgreinir frelsi
þannig: „Frelsi er að hafa mögu
leika til að gera það sem maður
vill.“ Að sjálfsögðu er þetta rétt,
en væri hér ekki þörf nokkurr-
ar viðbótar? Margir hafa mis-
notað frelsið, farið að eigin vilja
og geðþótta og bakað sér þann-
ig ævilangt ófrelsi og undirok-
un.
Frelsið þarf að verða meira
en möguleiki. Jákvæður eigin-
leiki er takmarkið. Við þurfum
að þrosikast þannig, að vilji okk
ar sé í nokkrum fjötrum, þeim
Gunnar Ragnam ásamt Hörn, konn sinni og börnunum, Ágústu
3 ára og Ólafi, sem er bálfs árs.
„Hefur þú gegnt starfi þínu=
í vetur með skólanum?“ ^
* ■ . . • ' . . IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIII
„JNei, eg hef eingongu venð
við lestur frá áramótum, en
er nú kominn í bókabúðina
aftur af fullum krafti."
„Hve langan tíma tók það
þig að ljúka viðskiptafræð-
inni?“
„Ég varð stúdent frá
Menntaskólanum á Akureyri
fyrir 5 árum, en ég vann
alveg einn vetur óg einnig
fram að síðustu áramótum,
svo að námið hefur eiginlega
tekið þrjú og hálft ár.“
„Um hvað skrifaðir. þú vis--
indaritgerðina? “
„Um síldarsöltun og útflutn
ing Norðurlandssíldar frá
upphafi til ársins 1960. Þetta
er talsvert ólíkt bókabúð-
inni. Ég er frá Siglufirði og
faðir minn, Ólafur Ragnárs,
á' þar síldarsöltunarstöð, svo
að ég hef vanizt þessum at-
vinnuvegi frá blautu barns-
beini. Þar til fyrir skömmu
vann ég alltaf hjá pabba á
sumrin."
„Varst þú ekki einn af fjöl-
skyldumönnunum í Háskólan
um?“
„Jú, ég er kvæntur og á
tvö ung börn. Konan mín,
Hörn, vinnur úti, en við
höfum vinnukonu til að sjá
um krakkana, þegar við erum
bæði að heiman."
„Hyggur þú á framhalds-
nám?“
„Það er alveg óráðið. Ég
er ekkert farinn að hugsa til
hreyfings héðan úr bóka-
verzluninni.“
Davíð Erlingsson.
Aðeins einn maður lauk að
þessu sinni kandídatsprófi j
islenzkum fræðum, Davíð Er-
lingsson frá Akureyri. Við
lýstum undrun okkar yfir1
þessu, er við hittum Davíð að
máli í fyrradag.
„Já, það er engin offram-
leiðsla á okkur“, sagði Davíð.
„Oft útskrifast einn í einu og-
sjaldan fleiri en tveir. Hins
vegar innritast margir í deild-
ma og 6 menn fóru í fyrrihluta
próf í vor. Er það óvenjuhá
Framh. á bls. 25
UIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHHIHIIIUIIHIIHHIIIIHIIIIIIIIIUIIIIHIIIIIIIIIIHIIIIIi-llllll.....
að stéfna til þe..s, er til heilla
horfir heild og einstaklingum.
Það sker í rauninni ekki úr
um frelsi okkar, hvort hendur
okkar eru bundnar. Aðalatriðið
er, að fjötrar hins góða vilja og
ok þjónustunnar við hann sé hið
innra með okkur. „En Páll sagði:
„Þess bið óg Guð, hvort sem það
er með litlu eða miklu, að ekki
einungis þú, heldur og allir, sem
til mín heyra í dag, verði slíkir
sem ég er, að undanteknum þess-
umfjötrum." (Posts. 26,29).
Frummerkingar orðsins frelsi
þarf að gæta í lífi okkar. Við
verðum að geta borið höfuðið
bátt og barizt gegn óréttvísinni
með því að standa á réttinum,
en lotið 'hátign sannleikans einn-
ig-
Aldrei igetum við mennimir
sagt: „Við erum frjálsir. Viljinn
að vera frjáls skiptir mestu, og
þá undan ófrelsinu, en um fram
allt til þess, sem gott er og til
gæfu horfir.
Frelsi þjóðar verður að byggj-
ast á sálarþroska einstaklings-
inga hennar. Frelsisbarátta ej
mannræktarstarf, voryrkjur.
Dönsk stúlka hér á ferð tjáði
mér, að amma sín hefði frætt
sig á því, að íslenzkir prestar
prédikuðu í kirkjunum á dönsku
eða hefðu a.m.k. gert það áður
fyrr.
Hún vissi það ekki þessi gamla
kona, að Guðbrandur biskup Þor
láksson gaf út biblíunna á is-
lenzku árið 1584. Heldur ekki,
Hún gerði sér þess enga grein
að það mun hafa munað mjóu
að Jón Vídalín yrði hér biskup,
\ egna þess að danskur gæðingur
sóttist eftir embættinu, en að
úrslitum réð m.a. vankunnátta
hans í íslenzku. Ekki vissi hún,
að íslendingar áttu bókmenntir
og þjóðlega list þrátt fyrir allt.
og að danskan komst aldrei inn
í skólana né á predikunarstólinn.
að Danir gáfu okkur ekkert
1874, 1918 og 1944, heldur vor-
um við frjálsir menn samkvæmt
gömlum og nýjum sáttmála við
Guð og réttlætið. Danir eru ekiki
nieð þessu lastaðir.
Jesús tekur í guðspjalli dæmi
úr atvinnulífi þjóðar sinnar og
af vettvangi heimilis. Týndur
sauður er í mikilli hættu vegna
öræfa og villidýra. í gluggalaus-
um híbýlum Austurlanda getur
smáskildingur auðveldlega glat-
ast Leit er hafin og gleðin er
milkil er það finnst, sem leitað
var að.
Lúkasarguðspjall leggur á-
herzlu á hlutverk Jesú Krists að
frelsa og finna þann, sem glat-
aður er. Hér er og um grundvöll
kristindómsins að ræða.
Sjálft trúarhugtakið kemur
hér til athugunar. Kristnir menn
trúa á tilveru Guðs, en um fram
ailt bera þeir traust til hans.
Saga þjóða og einstaklinga er
engin sífelld blíðutíð. Ein saman
velgengnin skapar og ekki undir
stöðu trausts. Við eignumst
traust til þess, er ekki bregst,
þfcgar á móti blæs.
Guð var að leita okkar á dimm
um öldum lágra hreysa og öræfa
leiða áþj áningartíma og óáranar.
Þótt veraldarríki okkar væri
elckert, gerðist Guðs ríki stærra
fyrir frelsisþrá og andlega sókn
þjóðarinnar, til sálarþroska ©g
innri uppbyggingar. Nú er 17.
júní fer í hönd og við minnumst
20 ára lýðveldis á íslandi, gleym
um þá ekki Guðs leit og hans
handleiðslu á liðnum öldum og
brðjum um hans vegsögn, og
miskunnarríka umönnun á 6-
komnum tíma til frelsis og far-
sældar.
Jesús táknar að Guð'frelsar.
Kristur, að hann er sannarlega
leiðtogi okkar og Drottinn.
Minnumst orðanna: „Manns-
sonurinn er kominn til þess að
leita að hinu týnda og frelsa það.“
(Lk. 19,10. Amen.