Morgunblaðið - 14.06.1964, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 14. júní 1964
.......................................................................................mmiitilii.....................................mmmimimimimimmm..mimiiiimn

og þar lemur haon líftóruna úr hverjum einasta víkingi, sem á vegi hans verður . . ,
fasi, eins og gyðjur", sagði ég,
„en uppbrett nef er þó nokkuð
algengt. >að gerir irska blóð-
ið. Sömuleiðis rautt hár og
freknur. Ég þekki til dæmis
ungan íslenzkan leikritahöf-
und, sem er áreiðanlega ættað
ur frá Donegal. I>að er til-
gangslaust fyrir hann að
reyna að andmsela því“.
„Á íslandi er líka ævintýra-
legur listmálari, sem ber
írskt konungsnafn, Kjarval.
Og þar er líka eitt bezta nú-
lifandi skáld, sem kallar sig
Kiljan, en það nafn ber helg-
ur maður til forna á írlandi.
>ar hita líka margir ungir
menn Njáll og ég þekki marga
Kjartan-a, og ung byltinga-
sinnuð íslenzk stúlka heitir
Briet, en það er sama nafn
og Brigid hjá okkur“.
Tjörnin, eins og ég man eftir henni.
RABB FRA IRLANDI
Nokkrar endurminningar eítir írska leikstjórann
Thomas Mac Anna
„Kominn heim frá íslandi?“
sagði maðurinn við hlið mér
á bjórknæpunni. „Prýðilegt
land, ef kuldinn drepur mann
ekki“, bætti hann við og það
angaði af honum bjórlyktin.
„Það er miklu kaldara
hérna í Dyflinni núna, beldur
en var í Reykjavík fyrir
nokkrum vikum“, sagði ég.
„Er það satt?“ sagði hann.
„Og fólkið allt í bókum og sög
um og ljóðum og leikritum",
tautaði hann og virti fyrir sér
tóma kolluna sína. „Mjög sið-
menntað fólk“.
„Já“, sagði ég og pantaði
hálfpott handa honum. „Tvö
leikhús í borg, sem er ekki
stærra en fjórðungur af fjórð-
ungi Dyflinnar. Sýnd þrjú leik
rit, ef ekki fjögur, í hvoru á
sama tíma. Frisch, .gDúrren-
matt, Sartre, Shakesþfeare og
Brendan Behan“.
„Nú, það er ekkert smá-
ræði,“ sagði maðurinn og
gleymdi fullu glasinu sínu.
„Á ég að segja þér nokkuð?
Samanborið við þetta fólk
þarna norður undir pólnum
erum við villimenn, kannibal-
ar og barbarar". Og hann fékk
sér vænan slurk sér til hug-
hreystingar.
„Yillimenn“, sagði hann
aftur með áherzlu.
Annar Dyflinarbúi bauð
sjáKum sór að taka þátt í sam
ræðunum. Sá var með húfu
á höfðinu og slútandi yfirvar-
íirskegg.
„Heyrðu", sagði hann, „held
urðu að þeir séu búnir að fyrir
gefa okkur . . . þú manst . . .
þarna í sambandi við hann
Brján og misklíðina úti í
Clontarf?"
„Brján?“ sagði sá fyrsti.
„Hvað kemur þessi Brjánn og
Clontarf því við að þessi ná-
ungi fór til íslands, sem er í
námunda við Norðurpólinn,
en ekki til Clontarf".
Maðurinn með húfuna setti
frá sér glasið og á hann kom
þreytulegur uopgjafarsvipur
þess, sem allar staðreyndir
eru kunnar.
„Ég veit að hann fór til ís-
lands“, sagði hann og tók auð
sjáanlega á allri sinni þolin-
mæði. „Ég átti við orustuna
við Clontarf, sem háð var
milli íra annars vegar og nor-
rænna víkinga hins vegar á
því drottins ári eitt þúsund og
eitthvað, sem lauk með sigri
írsku þjóðarinnar“.
Og hann fékk sér sopa úr
kollunni sinni.
„Ég er svo aldeilis hlessa",
sagði sá fyrsti. „Þetta hlýtur
að vera einhver misskilning-
ur. Ég hef aldrei heyrt þess
getið, að írska þjóðin hafi unn
ið orustu".
„Hlustaðu nú á“, sagði mað-
urinn með húfuna, „einu sinni
endur fyrir löngu auðvitað,
var málum þannig háttað hér
á írlandi, að færu menn út á
sunnudagsmorgni í smágöngu
með konu sína og krakka í
ró og spekt, þá gat svo farið,
að stærðar skip með illúðlegri
ófreskju í stafni bæri að landi,
og innanborðs nokkur hundr-
uð alskeggjaðir náungar,
syngjandi söngva um Óðinn
og Þór og kvenfólkið, sem
heima sat. Og áður en tími
vannst til að segja „góðan
daginn“ og „það gleður mig
að kynnast þér“, þá voru þeir
búnir að sveifla konunni og
krökkunum . . . ekki sízt lag-
legum stúlku.börnum..........
yfir borðstokkinn, og maður
mátti prísa sig sælan ef mað-
ur lá ekki endilangur eftir
með lagandi blóðið úr sér, á
meðan þeir skeggjuðu ýttu
fiá og reru eins og vitlausir
áleiðis til íslands með konuna
og krakkana í skutnum, horf-
andi í síðasta sinn á gamla
góða írland"
Eftir þessa ræðu var ekk-
ert sjálfsagðara en bjóða hon
um eina kollu, hvað ég og
gerði. En j>etta var bara upp-
hafið.
„Á þeim tíma réði merkur
konungur ríkjum á írlandi“,
sagði hann, „Brjánn að nafnL
Það sakar ekki að geta þess,
að maðurinn, sem féll fyrir
Irland vestur í Ameríku rétt
fyrir jólin, var afkomandi
hans. Nafn þessa frænda hans
var Kennedy“.
Nú hafði safnazt að hópur
Dyflinarbúa til að hlusta á
manninn með' húfuna, svo
hann færðist allur í aukana.
„Dag nokkurn segir hann
við konu sina . . . hélt hann
máli sínu áfram.
„Hver?“ sagði sá fyrstL
„Kennedy? eða frændinn?"
„Brj ánn“, sagði sá húfu-
klæddi af mikilli stillingu.
„Dag nokkurn segir hann við
konu sína, þá hina fjórðu i
röðinni . . . . sú var reyndar
ákaflega fögur og taldi sér
enga óvirðingu að því að
skotra augunum til Sigtryggs
konungs í Dyflinni, en hann
var af norrænum víkingaætt-
um ....“.
„O, bölvaður heiðinginn“.
sagði fyrsti maðurinn, en eng
inn vissi hvort hann átti við
Sigtrygg eða fjórðu eiginkonu
Brjáns.
„Jæja, Brjánn segir við
konu sína“, heldur sá með
húfuna áfram og brýnir raust
ina. „Hann segir við konu
sína: Þetta getur ekki lengur
svo til gengið“.
„Og átti þá við framferði
þeirra skeggjuðu, sem komu
á skipunum á sunnudags-
morgnum", sagði sá fyrsti til
útskýringar þeim nýkomnu.
„Þetta getur ekki lengur svo
til gengið", hélt hann enn á-
að segja á föstudaginn langa,
guð fyrirgefi það“, sagði sá
með húfuna og fékk sér væn-
an sopa.
„Og allar götur frá orust-
unni við Clontarf“, sagði hann
og þurrkaði sér um munninn,
„hefur samband okkar við ís-
lendinga verið fremur stirt“.
„Fjarlægðin var of mikil til
þesg að hægt væri að jafna
sakirnar“, sagði sá fyrsti og
saug upp í nefið. „Auk þess“,
bætti hann við, með kok-
hreysti þess sem hefur inn-
byrt nokkrar bjórkollur,
„komu Englendingamir til
skjalanna rétt á etfir, svo við
höfðum í nógu að snúast. Og
. og innanborðs nokkur hundruð alskeggjaðir náungar
fram. „Hann lætur sækja hest
sinn og spariherklæðin, tekur
sverðið sér í hönd og lætur
nokkur þung högg ríða á hús
gögnunum svona rétt til að
æfa sig. Síðan er hann botinn
eins og hvirfilvindur til Clon-
tarf, og þar lemur hann líf-
tóruna úr hverjum einasta vík
ingi sem á vegi hans verður
og sömuleiðis úr nokkrum af-
vegaleiddum írum, sem höfðu
ruglazt í ríminu í öllum ósköp
unum. Og þetta gerðist meira
það mál er reyndar ekki út-
kljáð enn“, bætti hann við
biturri röddu og lauk úr koll-
unnL
„Heyrðu“, sagði maðurinn
með húfuna, „hvaða hug bera
þeir muna til okkar þarna
norður frá?“
„Þeim er hlýtt til okkar",
sagði ég. „Og þeir eru stoltir
af hinum fornu tengslum við
okkur“.
„Kvenfólkið er tígulegt 1
„Og einmitt á þessari
stundu“, sagði ég og leit á
klukkuna, „stendur ágætur
leikari, Valur Gíslason að
nafni, á sviði Þjóðleikhússins
og syngur af tilfinningu og
trega fallegt ljóð um Michael
Collins og mennina, sem féllu
íyrir málstað írlands . . “
„Er það satt?“ sagði maður
inn með húfuna“ , . . er það
satt?“
„Já“, sagði ég, „og í því hinu
sama leikhúsi stóðu áhorfend-
ur hljóðir og allir íslendingar
voru harmi losnir. Þegar
fregnin barst um það að
Brendan Behan væri látinn
. . . allt of ungur ... frá
hálfnuðu ævistarfi“.
Þögn sló á í bjórknæpunni,
en um leið gekk eihhver fram
hjá úti á götunni og blístraði
angurvært lag. Það hefði get-
að verið sorgarlag vegna ör-
laga „hins sigurglaða sveins“.
Ég ók hægt heimleiðis og
valdi mér leiðina um Clontarf,
þar sem Brjánn og víkingarn
ir öttu saman bröndum sín-
um. Brjánn féll sigursœll . . .
eða hvernig var ljóðlínan úr
Njáls sögu:
„ . . . Bríann féll og hélt
velli“.
Ég ók fram hjá Glasnevin
.. . garðinum þar sem Dyflin-
arbúar grafa hina látnu. Þar
lá Behan í myrkrinu, hljóður
að lokum, skammt frá öðrum
sigurglöðum sveinL sem hann
skrifaði um, að nokkru í
bræði en með fölskvalausum
trega . . . Michael Collins.
. . og blærinn hvíslar
ljóð mitt
um hinn sigurglaða svein“
Michael Collins og Brendan
Behan og fjöldi annarra voru
nú huldir grænni torfu, eins
og hún væri þeirra eigin
græni fáni. Við útför Behans
var mikið sungið og ljóð voru
flutt og allir Dyflinnarbúar
voru komnir til að kveðja. Á
kistunni, sem sveipuð var
Framh. á bls. 25
51
3
lUlillllllllllUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIItllllllllllllllllllllltlllltlllllllllllllllllimilllllllllllHlllllltUIIIIIIIIIIIIUIIIIUIIIItlllltlllllllllllllllllllUllllllllllilllllllllllllllllllllllllUIIIIIIIIIHIIIIIItilllHlllllllllllllllllllllllllllllimillllllllUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII^
*