Morgunblaðið - 20.06.1964, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLADIÐ
Laugardagur 20. júní 1964
f JOSEPHINE EDGAR
saman til ferðarinnar, sagði ég.
— En mér datt í hug, að ef
Vestry viidi ekki hafa hann,
eftir þessa stefnu um daginn, þá
kynni hann að fara strax.
Kannski mundi hann þá bara
vinna fyrir farinu sínu.
í>að var áhyggjusvipur í
augnaráðinu hennar og hún hélt
áfram að leggja bréfin í snyrti-
legar hrúgur.
En svo sagði hún allt í einu:
— Minnist hann nokkurntíma á
mig við þig, Rósa?
— Nei, svaraði ég. — Ertu ást
fangin af honum?
Hún þaut upp: — Heldurðu að
ég sé skotin í staurblönkum
aumingja? Ég ætti ekki annað
eftir, hvæsti hún.
— Hann segir, að þú sért
kona fyrir karlmenn og engum
sé vel til þin, heldur sértu annað
hvort elskuð eða hötuð.
Hún andvarpaði djúpt, rétt
eins og ég hefði sagt henni eitt-
hvað, sem hún hefði lengi þráð
að heyra.
En eftir andartak sagði hún
með glaðiegri og um leið háðs-
legri rödd: — Hvar finnur virki
lega kona virkilegan karlmann
nú á dögum?
Hún h!ó. — Hugsaðu ekki um
hann Brendan, Rósa litla. Ég
ætla að tala við„hann Woody og
hann kemur öilu í lag. Hann
veit, að Brendan er laginn við
hesta. En hann ætti bara að gæta
tungu sinnar, það er allt og
sumt. Þú skalt ekkert hugsa frek
ar um það.
Hún reif bréfið mitt í tætlur
og lét þær detta í bréfakörfuna.
— Þegar þú kemur að utan,
skaltu klæða þig. Ég ætla að
fara með þig út í Oxfordstræti
til að panta eitthvað utari á þig
fyrir næstu veðhlaup. Segðu við
hana Minnu að láta vagninn
vera tilbúinn klukkan* ellefu.
Hún rétti mér öll bréfin og
reis á fætur, teygði úr sér eins
og köttur, svo að blúndurnar og
ermarnar féllu um hana og
fallegu hvítu armarnir urðu nakt
ir. Hún virtist vera í einhverju
uppnámi.
— Flýttu þér, elskan! sagði
hún og stikaði inn í svefnher-
bergið sitt.
Gatan yar svo laufskrúðug og
töfrandi í morgunsólinni. Börnin
voru að koma inn í garðinn með
fóstrum sínum. Póstkassinn var
ekki nema nokkur skref í burtu,
og á leiðinni þangað leit ég samt
á öll bréfin — þetta eina frá
mér til Marjorie og svo hin, til
saumkavenna tízkuverzlana, skó
sala og vínkaupmanna.
En neðsta bréfið var áritað til
lögreglustjórans. Ég glápti á það,
steinhissa, en setti það svo í
kassann ásamt hinum og gleymdi
því bráðlega.
Ég byrjaði í Frivolity-leikhús-
inu næsta mánudag. Ég komst
brátt að því, að hugmyndir mín-
ar um að kaupið, sem ég kæmi
til að hafa þar, gæti orðið að
nokkru gagni, var hlægileg. Þó
ekki væri annað, þá vildi Soffía
ekki heyra það nefnt, að ég færi
í leikhúsið í strætisvagni, svo að
ég varð að taka leiguvagn ef
hennar vagna var ekki handbær.
Mestallt vikukaupið mitt fór
þannig í leiguvagna.
En ég hafði haldið, að lífið
þarna í leikhúsinu væri ekkert
annað en eintómt kampavín og
demantar, þá komst ég brátt á
aðra skoðun. Utan frá séð kynni
það að vera þannig, en innan
veggja leikhússins, beitti George
Dev/ard hörðum aga. Ef einhver
okkar kom of seint á sýningu
eða æfingu, fengum við sekt.
Stúlkurnar þarna komu frá
allskonar heimilum. Sumar
þeirra voru hjákonur ríkra
manna, aðrar komu í fylgd með
mæðrum sínum, sem svo sóttu
þær aftur að sýningu lokinni.
Ein eða tvær voru ungar eigin-
konur. Enn aðrar voru harð-
hnjóskulegar stúlkur frá verka-
mannaheimilum, sem kunnu vel
að sjá fótum sínum forráð. En
allar voru þær bráðfallegar og
allar voru þær með hóp ungra
iðjuleysingja á eftir sér.
Þessi „bakdyramenn“ voru þó
ekki allir ríkisbubbar. Þarna
voru skrifstofumenn og búðarlok
ur, sendlar og veitingaþjónar.
Þeir keyptu póstkort af uppá
haldinu sínu, og margir þeirra
biðu bara við dyrnar eftir einu
augnatilliti eða brosi. Að vissu
leyti fannst mér vex-a orðnar eitt
hvert kóngafólk og það var ekki
laust við, að ég hefði gaman af
því.
Og vissulega var vinnan þarna
ekki vandlærð. Deward notaði
fallegar stúlkur fyrir uppfyll-
ingu á sviðinu á sama hátt og
málari notar liti. Við sungum og
við höfðum fimm sinnum fata-
skipti á hverri sýningu, við skipt
um okkur í hópa á mismunandi
hátt, að baki aðalleikurunum.
Stundum sögðum við einstaka
orð, annaðhvort einar eða í hóp,
líkast og talkór í grísku leik-
hi'isi.
Stundum var notað fyrir for-
mála að söng að segja setningu
eins og þessa: „Berti aðalsbuddi
er skotinn", og þá hnöppuðumst
við allar í kring um leikarann,
sem lék Berta, og tístum í kór:
,Æ, segðu okkur alla söguna af
því, Berti“.
Þetta var annar formálinn að
vinsælasta söngnum í leiknum
og leikarinn söng hann mitt inni
í heilum stúlknahóp, með ótrú-
lega bláan og sjó og himin að
bakgrunni.
Gangurinn í leiknum var ein-
hver ótrú.leg deljusaga um prins
frá Ruritaniu og ameríska
milljónamey. Ég gat aldrei hætt
að dást að list aðalleikaranna,
sem gátu fengið svo mikið vellu-
legt, töfrandi og sprenghlægilegt
út úr allri þeirri endemis vit-
leysu.
Þarna voru alltaf fvær æfing-
ar á viku, sýning á hverju kvöldi
frá hálfníu til ellefu og síðdegis-
sýning á hverjum laugardegi.
Við vorum lausar síðdegis og
fram á kvöldið, en það var við
kvöldverðina eftir sýningarnar,
sem stelpurnar fóru loks að
njóta sín. Þá voru þær orðnar
„Frivolitystelpur", eftirsóttar af
öllum og keppikefli ungra
manna.
Ég átti mína aðdáendur frá
fyrstu byrjun. Póstkortin af mér
seldust vel, og bráðlega tóku
mér að berast súkkulaðiplötur.
100
BYLTINGIN í RUSSLANDI 1917
ALAN MOOREHEAD
in einna líkust einhverju róm-
önsku smáríki. Hvert tilfallandi
smáatvik, svo sem ef hópur
manna hleypur eftir götunni,
ræðumaður talar af hússvölum,
jafnvel flugfregn, sem gengur
um borgina — breytir hugarfarx
almennings snöggt og ógnar með
því að velta stjórninni. Svo dett-
ur allt í dúnalogn; drunurnar
úti fyrir hjaðna niður og óró-
leikahlé verður á, þangað til
næsta uppnám verður.
Heimkoma Lenins til Petro-
grad var oinmitt þessháttar við-
burður. Kvöldið 16. apríl hafði
mönnum virzt sem eitthvað
harkalegt væri í aðsigi. Á Finn-
landsstöðinni og afutr í húsi
Kshesingskayu hafði hann hrist
upp í herbúðum sósíalista, ræki
legar en nokkur annar maður
hefði getað gert. Tillögur hans
höfðu virzt glannalegar og rót-
tækar, og kurr hafði verið gegn
þeim, en það hafði verið drama-
tískur viðburður að heyra aftur
gormæltu röddina, eftir öll þessi
útlegðarár. Hún bar í sér hinn
sanna byltingareld og bolsjevík-
unum að minnsta kosti fannst
hún boða, að eitthvað stórkost-
legt myndi gerast þegar næsta
dag.
En ekkert gerðist nú samt. Um
hádegi 17. apríl, þegar félagarn-
ir söfnuðust aftur saman í Taur-
ishöllinni, hafði nokkurra
klukkustunda svefn og róleg yfir
vegun, gert á þeim kraftaverk.
Því að, ef út í það var farið —
hvað hafði Lenin afrekað? Hann
hafði komið heim til Rússlands
aftur, með mjög tortryggilegum
atvikum, og hafði alls ekki stað-
ið í eldinum, hafði enga þekk-
ingu á raunverulegum skilyrðum
byltingarinnar, og hafði svo
atyrt þá eins og þeir væru hóp-
ur óþægra skólastráka. Sannleik-
urinn var sá, að íbúar Petrograd
höfðu komið byltingunni i kring,
meðan Lenin slæptist óhultur í
Sviss. Nú var tími til kominn
fyrir hann að halda sér saman
og læra eitthvað raunhæft um
byltinguna.
En Lenin hélt sér ekki sam-
an. Hann hafði verið það sem
lifði nætur í íbúð systur sinnar,
og þegar hann vaknaði, var
fyrsta verk hans eftir að hafa
gengið til leiðis móður sinnar —
að fara tafarlaust til Taurishall-
arinnar með Zinoviev og gefa
skýrslu um sjálfan sig fyrir Ex-
Com, sem hann hafði skammað
svo hroðalega kvöldinu áður.
Hann vissi, að það þótti almennt
mjög grunsamlegt að hann
skyldi hafa ferðazt í þýzkri lest,
og hann vildi gefa sína skýringu
á því tiltæki, áður en skaðlegar
kjaftasögur kæmust í umferð.
Röksemdarfærsla Lenins —
studd af Zinoviev og öðrum
fylgismönnum hans — var þess
efnis, að hann þverneitaði að
hafa átt nokkurt leynimakk við
Þjóðverja. Hann hafði notað
þessa lest, sagði hann, einfald-
lega vegna þess, að það var eih-
asta leiðin til að komast til Rúss
lands, og eina skilyrðið, sem
Þjóðverjar hefðu sett, væri það,
að þegar heim kæmi, skyldi
hann neyta áhrifa sinna til að
koma í kring lausn nokkurra
þýzka og austurrískra stríðs-
fanga. Ekkert samband hefði
verið við Þjóðverja meðan inn-
siglaða lestin var á leið gegn
um Evrópu. Og auk þess— lauk
Lenin máli sínu — hafði þessi
ráðagerð ekki vei-ið frá honum
sjálfum runnin — heldur frá
KALLI KUREKI
->f'
-----*-
Teiknari; FRED HARMAN
IM ABOUTAtf HOUK.FETCHTH’
OLvTIM6E. IMTO TOWNf <?£T HlM
HID BY THAT Bl<? CCTTOWWOQD
AN' SETAtO EMPTYSOTTLE AT ,
TH' FOOT OP ITf
OKAY, BUT YDU » YOll 5TILL POH'T &ET TH’
NOT LET-UM /\ I0EA,HUH? IT'S UU5T AS
PERF6SSER. LJ WELL.-YOUWOIOTSPOIL
SH00T TILL M6 \ IT BY AMY SLIP S OF TH’
AF.T-UM BFUiun NÚ. , TOW&UE'
TREE'
ILíTTLEB£AVE£ WAíTS
AMHOUR, THEMr"
^ — Eftir svo sem klukkutíma sæk-
irðu Gamla og kemur með hann í
bæinn. Þú lætur hann fela sig við
stóra tréð sem við töluðum um og
lætur tóma flösku við rætur þess.
— AUt í lagí — en þú lætur pró-
fessor Boggs samt ekki skjóta fyrr
en ég er kominn bak við tréð.
— Skilurðu ekki enn hvað ég er
að fara, fáráðlingur? Það er kannske
alveg eins gott, þú kemur þá ekki
upp um neitt með óþarfa hjali.
Litii Bjór bíður klukkustund, eins
og um var talað, en hendist svo af
stað.
— Gamli ! Komdu! Við skulum
koma í bæinn. Við ætlum að sýna
þér hvað prófessorinn er góð skytta.
— All í iagi. Rektu ekki svona á
eftir mér.
Martov. Þetta var nú ekki strang
lega satt, og það, að Martov var
ekki sjálfur með í ferðinni, gerði
það enn ósannara. Martov var
enn i Sviss og beið eftir leyfi
bráðabirgðarstjórnarinnar áður
en hann hreyfði sig, og Ex-Com
virðist hafa verið vel kunnugt
um þetta, því að það hlustaði
all-kuldalega á útskýringar Len
ins, og eini maðurinn, sem tók
málstað hans, var samverkamað
ur Parvusar. Ex-Com vildi ekki
láta hafa eftir sér neinar athuga
semdir, en ákvað, að Lenin
skyldi ekki gefast færi á að
standa fyrir máli sínu í hinu
opinbera málgagni þess, Iz-
veztiya.
Þegar þetta var nú, að minnsta
kosti í bili, sneri Lenin sér að
stærri áheyrendahóp. Alrúss-
neska sovétþingið hafði komið
saman í Petrograd, og þar var
sterkur bolsjevíkahópur, sem
fýsti að heyra hann tala. Þing-
heimur fékk svo að heyra fyrir
lestur, sem síðar varð frægur
CFndir nafninu „Aprílsetningarn-
ar“. Að efninu til var hann linar
orðaðar rökfærslur og tillögur,
sem Lenin hafði sett fram, kvöld
inu áður, en'ákveðnari og fram-
kvæmanlegri. Leriin sagði, að 1
stað bráðabirgðastjórnarinnar
yrði að koma Lýðveldi öreig-
anna, og afhenda yrði sovétun-
um öll völdin. Kapítalismanum
skyldi kollsteypt, en í stað hans
skyldi koma einn ríkisbanki, rík-
iseftirlit með allri framleiðslu
og þjóðnýting alls lands. Lög-
regluna, herinn og skrifstofuvald
ið skyldi afnema, og hver verka-
maður skyldi vopnaður og gerð-
ur kjörgengur til embætta. Her-
mennirnir á vígvellinum skyldu
hvattir til að vingast við Þjóð-
verja, og ryðja þannig veginn
til byltingar, ekki einasta i
Þýzkalandi, heldur í öllum
heiminum.
Margir þingfulltrúar hlustuðu
á þessar skoðanir með óduld-
um fjandskap. Einn maður stóð
upp og kvað svona ræðu vera
„þvaður í vitlausum manni“, og
eftir ruglingslegar og reiðilegar
umræður lauk fundinum með
því, að Lenin og öll hans stefna
var eindregið kveðin niður.