Morgunblaðið - 30.06.1964, Blaðsíða 24

u
MORGUNBLAÐIÐ
JrlSJudagur 30. júnf 1964
f~JOSEPHINE EDGARTI
Við gengum upp tröppurnar
að dyrunum og hann opnaði þær
íyrir mig. En þegar ég ýtti upp
hurðinn, sá ég karlmannsfrakka
úr gaberdíni, sem lá á stól í for-
sotfunni.
Eg stanzaði og starði á hann
andartak, og mér varð illt, þegar
ég þekkti frakkann, sem Brend-
an hafði verið í á veðreiðunum
sama dag síðdegis.
Eg stóð þarna og vissi ekki,
hvað ég átti af mér að gera. Mig
langaði mest til að hlaupa aftur
út í myrkrið, þar sem ég vissi að
Brendan var þarna, því að ‘ ég
vildi ekki vera um nóttina undir
sama þaki og þau Soffía.
Eg var búin að steingleyma
Hugh, sem stóð þarna úti í dyr-
um, og beið eftir, að ég sneri mér
við og byði honum góða nótt.
En í sama bili heyrði ég hann
reka upp undrunaróp og um
leið heyrði ég óstyrkt fótatak
upp tröppurnar úti fyrir.
Þegar ég leit við, sá ég Dan
Brady standa í efstu tröppunni,
rétt að baki Hugh.
Hárið á honum var nauðrak-
að og á andlitinu var einhver ó-
hugnanlega grár litur, en augun,
með rosabaugum í kring leiftr-
uðu. Nú var hann ekki eins og
síðast, niðurbrotinn og hikandi,
heldur gallharður á svip og ein-
beittur.
Hugh lyfti stafnum sínum til
að stöðva Dan, en hann hratt
honum til hliðar og slagaði inn í
húsið og að stiganum.
Eg æpti upp yfir mig af
hræðslu. En gat ekki séð annað en
morð í augnaráði Dans. Eg greip
í handlegginn á honum og reyndi
að halda aftur af honum og grát-
bað hann að fara. En Dan hélt
bara áfram upp stigann, star-
andi fram íyrir sig og dragandi
mig hálf-máttlausa á eftir sér.
Við beygjuna á stiganum
hristi hann mig af sér, svo að ég
datt. Hugh hljóp til og vildi
hjálpa mér, en ég var strax ris-
inn á ftæur og hljóp á eftir Dan
og æpti til Hugh: — Farðu og
náðu í lögregluna! Hugsaðu ekki
um mig! Flýttu þér, annars myrð
ir hann þau!
Þegar ég kom upp á stigagatið
við herbefgisdyr Soffíu, opnuð-
ust þær og Brendan stóð í dyr-
unum. Hann horfði fast á bróð-
ur sinn, og stóð þarna eins og
klettur milli Soffíu og hverrar
aðsteðjandi hættu.
Hún stóð að baki honum í fal-
lega, grisjukennda sloppnum sín
um, og andlitið leiftraði af sigur-
hrósinu, sem út úr því hafði
skinið allan daginn. Ekki vottaði
fyrir neinni hræðslu í augnaráð-
inu.
Um leið og Dan hafði þotið
upp síðustu stigaþrepin, hafði
hann dregið skammbyssu úr vasa
sínum. En nú, er hann sá bróður
sinn, færðist sorgarsvipur yfir
andlitið, sem var tekið og tært.
— Brendan? sagði hann, eins
og í spurnartón, rétt eins og
hann vildi fá einhvern til að
segja sér, að Brendan væri þarna
ekki.
Brendan sagði: — Fáðu mér
byssuna þá arna, Dan. Eg læt þig
ekki myrða neinn hérna.
Dan stóð hreyfingarlaus. En
svo hvíslaði hann rétt eins og við
sjálfan sig: — Brendan . . , .
Brendan, drengurinn minn!
Hann stakk byssunni í vasann
og greip höndunum fyrir andlit
ið en breiðu herðarnar skulfu af
gráti. Brendan gekk til hans
með útrétta hönd, en Dan sló
höndina niður harkalega, hristi
höfuðið ákaft og þaut svo eins
og blindandi niður stigann.
Soffía gekk fram snöggt. —
Brendan, elsku Brendan, farðu
ekki á eftir honum, elsku Brend
an! grátbað hún.
Hún greip I handlegginn á
Brendan og reyndi að halda aft
ur af honum, en hann hristi hana
af sér og sagði: — Eg verð að sjá
til þess, að hann skaði ekki sjálf-
an sig. Og svo hvarf hann á eftir
Dan út í myrkrið.
Eg fór að átta mig á því, sem
kring um mig var, rétt eins og
ég hefði vaknað af vondum
draumi: Minna frænka og Smith
ers gægðust niður stigann, skjálf
andi af hræðslu, og svo stóðu
dyrnar á tómri forstofunni opn-
ar. En á miðju þessu sviði stóð
Soffía brosandi eins og föl og
fögur galdranorn.
Það var rétt eins og hún væri
einhverjum töfrum lostin, hún
gat ekki hugsað um annað en
Brendan — og ég held, að hún
hafi ekkert séð nema hann.
Ég sagði það, sem fyrst kom
upp í ringlaðan huga minn: —
Ég er farin! Nú fer ég! Ég ætla
mér ekki að sofa einni nótt leng-
ur í þessu húsi.
Hún sneri sér að mér með
þetta svefngengilsbros og fallegu
skæru augun störðu á mig, skiln
ingsvana. Ég flýtti mér niður í
forstofuna, en um leið kom
Hugh inn um opnar dyrnar.
Hann sagði mér, að Dan hefði
verið handtekinn aftur, þarna
úti fyrir, enda hefði lögreglan
verið að elta hann síðan hann
brauzt út, en hefði misst af slóð
hans síðustu klukkustundirnar.
— Ég er að fara héðan, Hugh,
sagði ég. — Ég á vinkonur í
Biommsbury, sem hafa boðið
mér að koma, hvenær sem ég
vildi. Viltu aka mér þangað?
Andlitið á honum setti upp
feginssvip yfir því, að ég skyldi
eiga eitthvert athvarf, og eins
hinu, að hann þyrfti ekki að
— Góðan daginn fagra ungfrú. Er móðir yðar heima?
bera neina ábyrgð á mér. Hann
virtist alveg jafnsleginn og ég
af þessum óhugnanlega atviki,
sem hann hafði orðið sjónarvott-
ur að.
Við fórum beint út og ég
leit ekki einu sinni um öxl, en
ég vissi, að Soffía stóð enn á
tröppunum og beið eftir því, að
Brendan kæmi til. hennar aftur.
Leiguvagn Hughs beið enn
eftir honum. Þegar hann opnaði
dyrnar til að hjálpa mér upp
í hann, kom Brendan stikandi
eftir götunni. Hann stanzaðí
þegar hann sá ökkur, gekk að
mér og greip fast í handleggina
á mér.
— Hvern fjandánn heldurðu
að þú sért að fara á þessum tíma
nætur? spurði hann.
Ég kippti að mér handleggn-
um og leit á Hugh, sem sagði
móðgaður: — Mér finnst þetta
hús ekki viðeigandi staður fyrir
ungfrú Eves og hennar líka, að
dvelja í stundinni lengur.
108
BYLTINGIN í RUSSLANDI 1917
ALAN MOOREHEAD
ríkisstjórninni, og síðdegis voru
sendir legátar til annarra rólegri
herflokka og svo verksmiðjanna
Viborg-megin til að bjóða mönn-
um þar þátttöku. Aðrir sendi-
menn voru sendir til Kronstadt.
í Putilov-verksmiðjunum lögðu
flestir af rúmlega 30.000 verka-
mönnum frá sér verkfærin, sam
stundis, og hrærigrautarlegur
fjöldafundur samþykkti að ganga
með hermönnunum inn í mið-
borgina. Og þá leið ekki á löngu
áður en öllu reglubundnu lífi í
borginni væri lokið. Meðan vél-
byssuskytturnar og aðrir her-
menn söfnuðust saman við höll
Kshesinskayu, gekk allur þorri
verkamanna í þéttri fylkingu á-
leiðist til Taurishallarinnar, og
braut upp áfengisbúðir og tóbaks
búðir á leiðinni. Eitt og sama
herópið kvað við hjá öllum múgn
um: „Niður með stjórnina! Allt
vald til sovétanna!“, en hvorki
á þessu né hinum æðisgengnu
ópum, sem nú hófust, var neitt
skipulag, það var uppþot upp-
þotsins vegna, og enginn virtist
hafa neitt raunverulegt vald eða
stefnu.
Loksins linnti ólátunum síðla
kvölds og í hvítleitu hálfrökkri
gengu uppþotsmenn hver til síns
heima. Kerensky var lagði • af
stað til vígstöðvanna til að safna
hollum og tryggum hermönnum,
sem skyidu verja höfuðborgina.
Svona segir þá Trotsky frá at
burðunum. 16. júlí og sú frásögn
kemur ekki heim við þekktar
staðreyndir. Hermáladeild bolsje
víka var ekki líkt því éins að-
gerðalítil og hann vill vera láta.
Félagar hennar — og fjöldi
þeirra hefur verið áætlaður 26
þús. — voru mjög athafnasamir í
Viborg-verksmiðjunum og setu-
liðinu, fyrir 16. júlí. Vel kan i
að vera, að þeir hafi ekki hait
formlegan stuðning bolsjevíka-
foringjanna, en áreiðanlega
höfðu þeir haft ráðagerðir um
uppr.eist — bráðabirgðastjórnin
hafði þegar áður fengið aðvörun
frá njósnaþjónustu sinni, að slik
ar fyrirætlanir væru ræddar í
húsi Kshesinskayu. Útsendarar
bolsjevíka sáust bæði hjá her-
mönnum og verksmiðjuverka-
mönnunum. Vopnum var útbýtt.
Sjóliðarnir í Kronstadt voru líka
vígbúnir, og það getur engin til-
viljun hafa verið. '
Sannleikurinn virðist vera sá,
að bolsjevíkaforingjunum hafi
verið vel kunnugt um þetta allt,
en ekki litizt á það í fyrstunni;
þeim hefur fundizt uppreist á
þessu stigi málsins vera ótíma-
bær. En svo, eftir því, sem at-
burðirnir gerðust, 16. júlí, varð
þeim ljóst, að hér fengu þeir mik
ið tækifæri. Stjórnarbylting, sem
væri gerð samtímis þýzku sókn-
inni á vigstöðvunum, gat haft
góða von um árangur. Um sóiar
lag hafði nefndin ákveðið að snúa
snældunni — í stað þess að and
æfa gegn uppreistinni, ákvað hún
að standa að baki henni og veita
henni forustu. Yfirlýsing gegn
uppreistinni, sem hafði átt að
koma í Pravda daginn eftir, var
rifin. Sendimenn voru sendir til
óánægðu herdeildanna og verka
mannanna um að vera viðbúnir
að endurtaka kröfugöngu sína að
morgni. Og í húsi Ksehinskayu
var tilkynnt myndun al-bolsje-
viskrar ríkisstjórnar.
Það liggur í hlutarins eðli, að
allar þessar ráðagerðir voru
framdar í mesta snatri og það er
líka greinilegt af ruglingi at-
burðanna, sem urðu 17. júlí.
Snemma morguns lögðu eitt-
hvað 6.000 sjóliðar (sumir nefna
miklu hærri tölu) af stað frá
Kronstaodt í tveim tundurspill-
um og öðrum bátum, og lentu
við bryggjurnar við Neva undir
hádegi. Aftur komu hópar af
rauðliðum, verkamönnum og her
mönnum út á strætm og flestir
stefndu til Taurishallarinnar.
Ekki voru allar herdei’dir hlynnt
ar uppreist, en í manngrúanum,
sem á götunum var, reyndist
ekki auðvelt að greina uppreist
armennina frá hinum, sem vom
hollir stjórninni, og oft skiptust
vinir á skotum eða skutu í
blindni á fólk, sem var aðgerða
lausir áhorfendur. Hörkuleg á«
tök urðu úti fyrir Taurishöllinni,
þegar Chernov, einn ráðherranna
reyndi að ávarpa lýðinn. Hann
var gripinn og hefði ef til vill ver
ið drepinn á staðnum, ef Trotski
hefði ekki komið honum til hjálp
ar. En meðan þetta gerðist hafði
Lenin komið af skyndingi frá
Finnlandi og var nú að halda
ráeðu yfir sjóliðunum frá svölun
um á húsi Ksehisnaskayu. Það
var einkennilega varfærin ræða.
Hann lofaði byltingarhug sjólið
anna, en réð þeim frá raunhæfum
aðgerðum. Sjóliðarnir tóku þetta
nú með nokkmm afslætti og
lögðu af stað til að slást í hóp
KALLI KUREKI

Teiknari; FRED HARMAN
— Jæja, prófessor, ég reyndi að
gera yður greiða með því að segja
Gamla að þið mynduð gera upp sak-
irnar með rifflum en ekki skamm-
byssum. Nú kunnið þér orðið að með-
höndla vopnið — allt annað er svo
undir sjálfum yður komið.
— Heyrið þér mig snöggvast, sjáið
þér til... það er ekki þannig að skilja
að ég sé hræddur við hann — en ein-
vígi eru ómenningarleg og stríða gegn
almennu siðgæði. Mig langar ekki til
að skjóta hann.
— Ég skal borga honum fyrir leið-
sögnina að indíánarústunum, jafnvel
þó hesturinn hans yrði til þess að
fótbrjóta mig.
— Nei, nú er það orðið of seint,
prófessor. Þér móðguðuð hann og nú
er yður ekki undankomu auðið, þó
fé sé í boði. Ég skil rifflilinn eftir.
Raufarhöfn
UMBOÐSMAÐUR Morgun-
blaðsins á Raufarhöfn er
Snæbjörn Einarsson og hef-
ur hann með höndum þjón-
ustu við fasta-kaupendur
Morgunblaðsins í kauptún-
inu. Aðkomumönnum skal á
það bent að blaðið er selt
í lausasölu í tveim helztu
söluturnunum.
Vopnafjörður
Á Vopnafirði er Gunnar
Jónsson, umboðsmaður
Morgunblaðsins og í verzlun
hans er blaðið einnig selt i
lausasölu.