Morgunblaðið - 14.07.1964, Page 20

20
MORCU N B LAÐIÐ
Þriðjudagur 14. júlí 1964
f JOSEPHINE EDGÁrT
49
HAlSYSTIR.
og heldur ekki hitt, að hann gekk
um með morð í huga og g’eymdi
öllu öðru en eigin örvæntingu
og eymd.
Veðhlaupin voru nú haldin í
Newmarket og Cornucopia, hest-
urinn hans Woodbourne lávarðar
hafði verið innritaður í eitt hlaup
ið, Brendan fór til staðarins með
hestinn, daginn áður, en ég fór
með Vestryhjónunum morgun-
inn eftir.
Það var gott veður þennan dag
og ekki einu sinni verulega kalt,
heldur var þetta einn þessara
daga, sem líkjast vordögum,
enda þótt vorið sé hvergi nærri.
Eg var í nýjum fötum og okkur
fannst öllum þetta vera hrein-
asti hátíðisdagur. Og líklega hef
ur það verið meira hjá Vestry og
Brendan. Þeir höfðu unnið mikið
og vel saman nú í nokkur ár, og
nú skyldi samvinnu þeirra slitið
Þeir vonuðu að hestur lávarðs-
ins setti nú kórónuna á verk
þeirra.
Eg sá Soffíu fyrst á járnbraut
arstöðinni í Newmarket. Wood-
bourne hafði fengið tekna frá
tvo eða þrjá vagnklefa handa
fylgdarliði sínu, eins og hann var
vanur, og það fór út úr lestinni
neðar við pallinn. Þegar ég gekk
milli þeirra hjónanna, fannst
mér alveg eins og ég væri að
horfa gegn um glugga á alla um
liðna ævi mína, er ég sá allar
þessar skrautbúnu konur og
menn koma út úr lestinni. Hópur
inn skrafaði og hló og minnti
mest á fuglahóp.
Mitt í hópnum var Soffía syst
ir mín, og eins og ég hafði alltaf
þekkt hana, skrautbúin og upp
strokin. Woodbourne lávarður
var við hlið hennar. Hún kom
auga á mig og svipurinn á henni
breyttist ofurlítið. Svo gekk hún
til mín og kyssti mig, Eg þakkaði
henni fyrir brúðargjöfina.
•— Hvenær siglir þú?
— Þann þrítugasta, vonum við.
— Og giftingin?
— Á mánudaginn kemur, í
Headley, klukkan ellefu. Frú
Vestry ætlar að efna til smá-
hádegisverðar heima hjá sér.
Reyndu að koma, Fía! Eg gat
fundið, að varirnar á mér skulfu.
— Eg veit, að þú hefur enga
löngun til þess, og það get ég
skilið. En það er eins og við
Brendan eigum ekkert skyld-
fólk . . . ég á að minnsta kosti
ekki nema þig . . . eiiís og þú
veizt . .
— Og Brendan á engan nema
Dan, sagði hún dræmt. Veslings
Dan . . . Eg skal sjá til, Rósa
mín. Hún setti upp háðsglott. —
Það fer eftir því, hvað hann
Woody ætlar að hafast að. Við er
um hér niðurfrá með boðsgesti í
nokkra daga, en þú vilt sjálfsagt
fara heim á morgun.
— Já.
— Jæja, við sjáum nú til.
Woodbourne var farinn að
kalla til hennar, óþolinmóður,
svo að hún klappaði mér á kinn-
ina og sveif í áttina til hans. Þeg
ar vagninn þeirra kom að jnn-
ganginum á stöðina, sneri hún
sér við og veifaði til mín.
Vestry kom stikandi til okkar.
Honum hafði tekizt að ná í leigu
vagn. En þegar við vorum' að elta
hann gegn um mannþröngma,
kom ég auga Dan. Hann hafði
horft á Soffíu fara út af stöðinni.
Hann var horaður og fölur, og
var í grófu, dökku fötunum, sem
hann hafði verið í þetta óhugn
anlega kvöld í Bayswater.
Hann stóð grafkyrr í suðandi
manngrúanum, sem horfði á vagn
inn leggja af stað, en svo barst
hanrí með straumnum, án þes.s
að líta til hægri eða vinstri, og
ég missti sjónar á honum.
Eg var alveg frá mér og á nál-
um. Öll skelfingin, sem yfir mér
hafði verið kvöldið í Bayswater,
var nú komin yfir mig með aukn
um krafti, en ég gat bara ekkert
aðhafzt fyrr en ég næði í Brend
an. Við fór.um beint að söðulgirð
ingunni og þegar Brendan kom
til okkar og kyssti mig, flýtti
ég mér að segja honum af Dan.
— Ertu nú alveg viss um, að
það hafi verið Dan? spurði hann,
og svipurinn á honum varð aivar
legur.
— Alveg hárviss.
— Hann hlýtur það að hafa
verið leystur út snemma í morg-
un, og svo hefur hann elt Soffíu
hingað. Við verðum að vara hana
við, Rósa. Guð einn má vita, hvað
hann heldur . . . um Soffíu og
mig eða hana og Woodbourne.
Þú verður að reyna að ná í hana
eða koma skilaboðum til hennar.
Eg skal gera það sem ég get tii
að finna Dan.
Hann talaði svo við Vestry, sem
lofaði að gæta hestsins, og svo
þaut hann inn í hringiðuna af
fólki, sem þarna var.
Soffía hlaut að vera þar sem
meðlimir klúbbsins ' voru, og
þangað gat Dan ekki komizt, svó
að öllu yrði óhætt meðan hún
væri þar. En svo gat hún líka
farið þaðan hvenær sem væri.
Til að veðja, eða til að horfa á,
þegar lagt væri á hestinn. Eg
gat ekki komizt þarna inn og
þarna voru fleiri útgangar en
einn, sem hún gæti farið út um.
Fyrsta hlaupið hófst og endaði,
en ekkert bólaði á Soffíu. Brend
an kom aftur til mín og hafði
ekki fundið Dan. Hann fór svo
með hestinn inn í girðinguna og
Vestry fór með honum. En frú
Vestry var með mér.
Soffía hafði ekki komið í girð-
inguna, en Woodbourne var þar
og Brendan talaði við hann. Eg
sá Woodbourne snúa sér og ganga
burt, en Brendan kom til mín.
— Eg sagði honum að gæta
þess að láta hana ekki fara út úr
girðingunni, fyrr en ég hef fund-
ið Dan, sagði hann. Hann kallar
auðvitað á lögregluna. Ef ég gæti
bara hitt Dan eitt andartak og
talað við hann, þá gæti það
gert allan gæfumuninn. Og finni
ég hanrí ekki og verði hann ekki
Verið' ekki hræddir. Kvefið er ekki smitandi.
tekinn fastur, er aldrei að vita,
hvað hann gæti tekið til bragðs.
— Við verðum að finna hann!
æpti ég í örvæntingu.
Hlaupið hófst nú og Cornu-
copia vann. Þetta hefur vist ver
ið í fyrsta sinn, sem Brendan
horfði ekki á hest hlaupa, sem
hann hafði æft. Hann kom samt
til að teyma hann út og um ieið
og hann kom með hann inn í
girðinguna, sá ég Dan.
Eg sá Dan, og Soffía sá hann
líka. Hún hafði komið inn til
að sjá hestinn, og gekk nú með
Berman til annarrar hliðar og
Woodbourne til hinnar, og and-
litið á honum var skuggalegt og
með hræðslusvip og kvíða.
Eg heyrði síðar, að Wood-
bourne hefði aðvarað hana og
ráðlagt henni að draga sig í hlé
þangað til búið væri að ná í Dan,
en þá hafi hún bara hlegið að
honum. Síðar tók ég að efast uin
þetta. Hún hafði alltaf verið ó-
hrædd um sjálfa sig, en hver veit
nema hún hafi viljað láta það
fara svona.
119
BYLTINGIN
RUSS L A N D I 1917
ALAN MOOREHEAD
en málamynda vald? En hjálpin
var á leiðinni. Rétt í þessu kom
sendinefnd frá sovéttinu til Vetr
arhallarinar, með loforð um
stuðning frá öllum sósíalistaflokk
unum, nema bolsjevíkum. Meira
þurfti Kerensky ekki, og enda
þótt vandræðin væru ekki bein-
línis leyst, fékkst nú að minnsta
kosti yfirsýn yfir þau.
Það má fara fljótt yfir sögu
um atburði næstu áaga. Hinn 12.
september var Krymov hershöfð
ingi, foringi þriðja riddarafylkis-
ins, handtekinn af sínum eigin
mönnum og afhentur stjórninni í
Petrograd. Hann framdi sjálfs-
morð, næstum tafarlaust. En á
meðan útnefndi Kerensky sjálf
an sig yfirhershöfðingja alls hers
ins, og skipaði Alexiev að hand
taka uppreistarmanninn Korni-
lov. Hinn 13. september fram-
kvæmdi Alexiev þessa skipun,
nauðugur þó, en hlýðinn, og
Kornilov, sem var með mikla
hitasótt, var fluttur í fangelsi í
klaustur skammt frá Bikov.
Kerensky stofnaði nú fimm
manna „stjórnarnefnd", undir
eigin forustu (hinir voru cadett
inn Tereshchenko, mensjevíkinn
Nikitin, og tveir herforingjar,
Verkhovsky hershöfðingi og Ver
serevsky aðmíráll, sem undanfar
ið hafði sýnt af sér hóflegar
vinstriskoðanir). Sem frekari
dúsu handa sósíalistunum, var
því lýst yfir, að Rússland væri
íbúð fil sölu
Höfum verið beðin að selja þriggja herbergja ris-
íbúð í timburhúsi við Nökkvavog. íbúðin er 3 her-
bergi, eldhús og bað, auk geymslulofts, geymslu í
kjallara og eignarhluta í þvottahúsi. — Upplýsing-
ar á skrifstofunni.
MÁLFLUTNINGSSKRISTOFA
Örn Clausen, hrl.
Guðrún Erlendsdóttir, hdl.
Bankastræti 12. — Sími 18499.
lýðveldi. Þann 18. september
hafði Alexiev sagt af sér og marg
ir Kornilovhershöfðingjarnir ann
aðhvort reknir eða fangelsaðir,
og þar með má segja, að Kornilov
ævintýrinu væri lokið. Kerensky
hafði ekki farið ú,t úr þessu við
mikinn orðstír, en Kornilov var
þó að öllu samanlögðu, föður-
landsvinur, hvaða álit sem menn
kunna að hafa á aðferðum hans,
því að höfuðtilgangur háns hafði
verið að bjarga landinu í voveif-
legri hættu. En þegar hann brást,
misstu um leið allir hægfara
menn í landinu móðinn. Og frá
þessari stundu höfum vér fyrir
sjónum eina hinna miklu sögu-
legu breytingu nútímans: skriðið
niður í bolsjevíkabyltinguna.
Eitt einkenni á atburðunum í
Rússlandi 1917, er það, hve oft
bolsjevíkarnir virðast vera al-
veg að sigri komnir, en missa þá
takið og lúta í lægra haldi. Bæði
þegar Lenin kom heim í apríl,
aftur snemma í maí, þegar upp-
þotið varð gegn Milyukov og
Cadetunum, enn einu sinni júlí
dagana, og jafnvel nú í Kornilov-
uppþotinu — í öll þessi skipti
halda menn, að nú séu þeir al-
veg að komast til valda. En alltaf
verður Kerensky yfirsterkari.
En nú, í september, var breyt
ing á orðin. Kerensky hafði að
vísu komið upp á yfirborðið aft
,ur, og hafði meira að segja orð
ið einskonar einræðisherra, en
meðan á endurreisn hans stóð
hafði viðburður orðið, sem var
alveg ólíkur öllu, sem áður hafði
gerzt: hervæðing bolsjevíkanna,
þegar mest gekk á 9. september.
Það er vafasamt, hvort stjórnin
hefði getið komizt, hjá þessu, eins
og nú var komið; bolsjevíkarnir
höfðu samþykkt að styðja sovét
in og verja borgina. Því áttu þeir
eins mikinn rétt á vopnum og
hver annar pólitískur félagsskap
ur. En nú þegar vandræðunum
var afstýrt, og nýja stjórnar-
nefndin flýtti sér að skipa bolsje
víkunum að skila vopnunum aft
ur í vopnabúrin, þar sem þau
höfðu verið afhent, þá var það
árangurslaust. Nefndin fékk eng
in vopn aftur, og það var ekki
nóg með, að bolsjevíkarnir væru
ekki örlátir á þau, heldur sner-
ust þeir illa við öllum skipun-
um frá Kerensky. Þeir höfðu
breytzt býsna mikið síðan þeir
voru úxhrök í júlí. Kornilov hafði
leitt þá fram á vígvöllinn aftur,
og sem meðal til að sverta hina
hægfara og hægrisinnuðu, var
nafn hans eins og töfrar. Bolsje
víkarnir sögðu, að Kornilov hefði
viljandi selt Riga í hendur óvin-
inum, til þess að koma af stað
vandræðum í höfuðborginni. ■—
Kornilov var ímynd alls þess,
sem illt var, svikult og aftur-
haldssamt í Rússlandi. Nú loks
ins vissu verkamennirnir og
bændurnir, hverjir væru þeirra
sönnu fjendur; það voru ekki bol
sjevíkarnir, sem vildu semja
frið, heldur keisarahershöfðingj-
arnir, sem vildu etja rússnesku
þjóðinni út í stríð.
í þessu var nákvæmlega nógu
mikill sannleikur til að rugla fyr
ir öllum, og hreyfingin gegn
„Kornilovismanum‘, sem nú
breiddist um allt Rússland, var
jafnvel enn sterkari en and-bol
sjevíkaæðið hafði hafði verið í
júlí. Nú voru það, einveldissinn
arnir, júnkara liðsforinginn, og
hver sem bar með sér nokkurn
keim frá keisaraveldinu, sem var
reknir burt af götunum.
En hrakfarir Kornilovs höfðu
þó mest áhrif á innri pólitíska
byggingu sósíalistahreyfingarinn
ar. í septemberlok var orðin út
jöfnun hjá hinum ýmsu vinstri
flokkum. Mensjevíkaskoðanirn-
ar voru mest orðnar ríkjandi hjá
stjórnarstarfsmönnum og lærðum
verkamönnum í iðnfélögunum.
Hinsvegar voru sósíalbyltingar-
mennirnir ekki eins mikill bænda
flokkur og áður hafði verið, og
þeir voru klofnir í tvo flokka:
þá, sem fylgdu Kerensky til
hægri, og þá, sem snerust til
vinstri með mönnum eins og
Kamkov og Spividonova. Þeir
voru stærsti flokkurinn, en sá
flokkur, var að frásögn Sukhan
ovs, samsettur úr „smáborgur-
um, lýðræðissinnuðum bændum,
smákaupmönnum, lægri embætt
ismönnum, og þriðju stéttinni —•
hinum mikla fjölda fátækra
menntamanna og öllum sálar-
lausa múgnum og hinu og þessu
rusli, sem hafði verið vakið og
skekið af nýafstöðnum atburð-
um“. Það kom því í hlut bolsja
víkanna að hagnýta það, sem eft
ir var af þjóðinni, borgarverka-
mennina, hermennina og hinn ó-
læsa múg, sem var geysifjölmenn
ur og hafði engu að tapa en mik-
ið að vinna, ef allt þjóðskipulag
færi út um þúfur.
Ef beinum aðgerðum sleppti
— neita að borga, leigur, gera
verkfall í verksmiðjunum eða
strjúka úr hernum — hafði þessi
lýður ekki nema einn möguleika
á að láta í ljós stjórnmálaskoð-
anir sínar, og það var fyrir milli
göngu sovétanna á hverjum
stað. En eins og þegar hefur sagt
verið, voru þessi sovét að mestu
leyti stofnánir, sem hrúgað hafði
verið upp í snatri og voru ekki
Húsav'ik
UMBOBSMAÐUR Morgun-
blaðins í Húsavík er Stefán
Þórarinsson, Höfðabrekku
15. Hefur hann með höndum
þjónustu blaðsins við fasta
kaupendur blaðsins. — í
bókaverzlun Þórarins Stef-
ánssonar er blaðið í lausa-
sölu.
Seydisfjörður
UMBOÐ Morgunblaðsins í
Seyðisfjarðarbæ er í Verzl.
Dvergasteinn. Blaðið er þar
einnig í lausasölu fram til
kl. 11,30 á kvöldin. „Bar-
inn“, veitingastofa, hefur
blaðið í lausasölu.