Morgunblaðið - 09.08.1964, Page 13

Sunnudagur 9. ágúst 1964
MORCUNBLAÐIÐ
13
Undir sól og regni
Ég er bóndi, allt mitt á, undir
só og regni, sagði Klettafjalla-
skáldið og Skagfirðingurinrt
Stephan G. Stephansson. Þessi
orð skáldbóndans eni eins raun-
sönn í dag, eins og þau voru
þegar þau voru mælt. Nýjar hey-
verkunaraðferðir og stóraukin
tækni við heyöflun hafa að vísu
létt störf bóndans að miklum
mun. En þær geta aldrei gert
hann algjörlega óháðan sól og
regni.
Þetta sumar hefir reynzt mörg-
um bændum þungt í skauti. Vo'r-
ið var að vísu gott og spretta
víðast með bezta móti. En sunn-
anlands og vestan hafa stöðugir
óþurrkar viku eftir viku hindr-
að verkun heyjanna og leitt til
þess að mörg tún hafa sprottið
úr sér vegna þess' að bændurnir
reyndu í lengstu lög að draga
eláttinn.
En nú hefur rofað nokkuð Til.
Undanfarið hafa komið nokkrir
þurrkdagar bæði hér sunnan-
lands og vestan, allt norður til
Vestfjarða. Hafa margir bændur
nú náð inh loluverðu af heyjum
og að sjálfsögðu þeir mest, sem
haft hafa súgþurrkun í hlöðum
eínum. Á íslandi munu nú vera
taldir rúmlega 6000 bændur. En
Unnið að heyskap að Holti í Flóa í síðustu viku. Bændur hafa síðustu daga náð inn miklu af
Ljósmynd Mbl.
heyjum.
: Vignir.
REYKJAVÍKURBRÉF
aðeins tæplega helmingur af
hlöðurými b:.nda hefur súgþurrk
unarkerfi, að því er fróðustu
menn um þessi mál telja. Það
eru fyrst og fremst stærstu býl
in, sem súgþurrkun hafa en ekki
nærri helmingur bænda. Miklu
fleiri bændur munu þó hafa haf-
izt handa um votheysverkun, en
sú heyverkunaraðferð hefir létt
mörgum bóndanum baráttuna við
óþurrkana.
Súgþurrkunartæki og annar
kostnaður sem þeim fylgir eru að
vísu alldýr. Engu að síður ber
að stefna að því, að sem flestir
bændur taki þessa tækni í þjón-
ustu sína. Votheysverkunin þarf
einnig að verða miklum mun al-
mennari en hún er í dag. Hvort
tveggja þetta myndi stuðla að
auknu öryggi við heyskapinn
á hinu stutta og misviðrasama
íslenzka sumri.
Síldardælan -
merkileg ný jim"
r í síðustu viku var gerð tilraun
með merkilega nýjung í íslenzk-
um síldarflutningum. Var það
Einar Guðfinnsson, útgerðarmað-
ur í Bolungarvík, sem gekkst fyr
ir þessari tilraun. Er hún í því
fólgin að síld er dælt upp úr
skipi í gegn um gilda gúmmí-
slöngu yfir í flutningaskip, sem
síðan er ætlað að flytja síldina
alla leið frá Austfjarðamiðum
vestur til síldarverksmiðju, sem
Einar Guðfinnsson og fyrirtæki
hans byggðu af stórhug og snar-
ræði á sl. sumri. Þessi merka til-
raun, með að dæla síldinni upp
úr veiðiskipi yfir í síldarflutn-
ingaskip er talin hafa tekizt mjög
vel og spá góðu um möguleika
síldarflutninga -milli landshluta í
Stórum stíl.
Eins og kunnugt er hefir svo
að segja öll síldveiðin í sumar
verið fyrir austan Langanes. Eng-
in síld hefir gengið á miðin fyr-
ir Norðurlandi. Sumar verk-
smiðjurnar þar hafa því staðið
auðar og óstarfræktar, en aðrar
fengið miklu minna hráefni en
þær geta afkastað vinnslu á.
í góðu veðri mun það vera
hugmynd þeirra manna, sem feng
ið hafa hina nýju síldardælu
hingað til lands að síldinni verði
jafnvel dælt upp úr veiðiskipun-
um úti á miðum yfir í flutninga-
6kip. Gæti þetta haft í för með
6ér stórbætta hagnýtingu þess
Laugard. 8. ágúst
verksmiðjukosts, sem þjóðin hef-
ir á undanförnum áratugum ver-
ið að byggja upp.
Það eru tveir ungir verkfræð-
in'gar, sem aðallega hafa unnið
að þesaari merku nýjung, á veg-
um Einars Guðfinnssonar, þeir
Haraldur Ásgeirsson og Hjálti
Einarsson. Er ástæða til þess að
fagna framtaki þeirra. Er von-
andi að hin nýja síldardæla geti
orðið síldarútvegi og síldariðn-
aði landsmanna að verulegu
gagni í framtíðinni.
Síldveiðin hefir annars gengið
fremur skrykkjótt undanfarið.
Mjög hefú dregið úr henni á
köflum, en afli síðan glæðst á
ný. Þannig gengur þetta oft, ekki
sízt á síldveiðum. Það sem hefir
einkennt síldargöngurnar, það
sem af er þessu sumri, er hversu
djúpt síldin hefir oft staðið. —
Dæmi eru til þess að síldveiði-
skip hafa sótt afla sinn allt að
310 mílur út í haf. Sókn síldar-
skipa á slík djúpmið hefði ver-
ið ómöguleg fyrir tiltölulega fá-
um árum meðan skipin voru
ennþá lítil og ófullkomin að
tækjum. Nú er meginhluti síld-
veiðiflotans stór og glæsileg skip,
búin fullkðmnustu tækni, sem
síldveiðifloti nokkurrar þjóðar
hefir á að skipa. Það þótti í frá-
sögur færandi fyrr á árum, ef
síldveiðiskip sóttu 40—50 mílur
frá landi.
Engin ástæða er til svartsýni
á niðurstöðu síldarvertíðarinnar
á þessu sumri, enda þótt hún hafi
gengið nokkur bylgjótt. Á sl.
sumri, þegar síldaraflinn varð
rúmlega 2 milljónir mál og tunn-
ur, fékkst megin aflamagnið í
ágústmánuði. Þegar þetta er ritað
er aðeins liðin ein vika af ágúst-
mánuði en heildar aflamagnið er
komið upp í 1,6 miljónir mál og
tunnur. Búið er að selja hátt á
fjórða hundrað þúsund tunnur
af saltsíld við skaplegu verði og
góður markaður er fyrir lýsi og
mjöl. Afli síldveiðiskipanna er að
vísu ákaflega misjafn og afkoma
margra útvegsmanna og sjó-
manna á vertiðinni því tvísýn.
En margt bendir til þess að gjald-
eyristekjur þjóðarinnar af síld-
arafurðum verði í ár miklar og
vaxandi.
Nýtt kaupfélag í
r
Arnessýslu
Liðlega 300 bændur og íbúar
kauptúnanna I Árnessýslu hafa
nýlega myndað með sér nýtt
kaupfélag, sem hefja mun verzl-
un og afurðakaup á næstunni.
Má segja að þessi félagsstofnun
teljist til mikilla tíðinda í við-
skiptamálum fólksins á Suður-
landsundirlendinu. í Árnessýslu
var, eins og kunnugt er, fyrir
umsvifamikið kaupfélag, sem
starfað hefir um áratuga skeið,
og mun nú í tölu þeirra samvinnu
félaga hér á landi, sem víðtæk-
asta starfsemi reka. En mörgu
fólki í Árnessýslu hefir með
réttu ekki fundizt þetta volduga
kaupfélag tryggja viðskiptahags-
muni þess nægilega vel. Það er
kunnara en frá þurfi að segja
að svipuð saga hefir gerzt í Árnes
sýslu og víða annars staðar að
Framsóknarmenn hafa misnotað
samvinnufélagsskapinn til póli-
tísks framdráttar sér og flokki
sínum. Á síðari árum hefir einn-
ig orðið vart einokunarhneigðar
af hálfu hinna framsóknarsinn-
uðu forystumanna margra kaup-
félaga. Fræg eru umrnæli kaup-
félagsstjórans í Vík í Mýrdal, sem
hélt því blákalt fram fyrir fáum
árum að verzlunarhagsmunir
fólksins væru bezt tryggðir með
því, að einungis ein kaupfélags-
verzlun væri í héraði hverju.
í þessum ummælum fólst
greinilega aí ';urgenginn hinn
gamli einokunarandi frá dögum
svartnættisins í íslenzkum verzl-
únarmálum.
Það er athyglisverð staðreynd
að í öllum þremur sýslunum á
Suðurlandi, Vestur-Skaftafells-
sýslu, Rangárvallasýslu og nú
síðast Árnessýslu, hafa verið
stofnuð ný samtök um verzlun-
ina til þess að tryggja fólki þess-
ara héraða hagstæðari verzlun
og bætt viðskiptaástand. Er óhætt
að fullyrða að bséði Verzlunar-
félag Vestur-Skaftfellinga og
Kaupfélagið Þór á Hellu hafi
þegar unnið almenningi í hér-
uðum sínum mikið gagn og átt
sinn þátt í því að bæta efnahag
bænda og annars fólks, sem þess-
ar blómlegu sveitir byggir. Má
gera sér svipaðar vonir um árang
ur af starfSemi hins nýja sam-
vinnufélags sem Árnesingar hafa
nú stofnað og taka mun til starfa
á næstunni.
Klofnmgur innan
kommúnistaflokk-
anna
Allt bendir nú til þess að átök-
in innan kommúnistaflokka
heimsins séu að ná hámarki.
Kommúnistastjórnirnar í Peking
og Moskvu hafa undanfarið
skipzt á harðorðum bréfum og
skilaboðum. Er áberandi að svar
kínversku kommúnistanna til „fé
laganna" í Moskvu mótast bein-
línis af hatursfullum hroka. Pek-
ingmenn vísa fyrirlitlega á bug
tillögu Moskvumanna um alþjóð-
lega ráðstefnu kommúnistaflokka
allra landa. Mao Tse-tung og
menn hans láta ekki við það eitt
sitja. Þeir lýsa því hiklaust yfir,
að með því að boða til slíkrar
ráðstefnu muni Moskvumenn
„undirrita sinn eigin pólitíska
dauðadóm og grafa sjálfum sér
djúpa gröf.“
Rússnesku kommúnistarnir
virðast hins vegar hafa ákveðið
að halda fast við áform sín um
sameiginlegan furicT kommúnista-
flokkanna og hafa þeir þegar
boðið fulltrúum frá 25 kommún-
istaflokkum víðs vegar í heimin-
um að taka þátt í slíkri ráð-
stefnu.
Margt bendir þess vegna til
þess að borgarastyrjöldin inann
kommúnistaflokkanna sé*nú kom
in á það stig, að djúpið milli
Peking og Moskvu verði ekki
brúað. í framtíðinni má því gera
ráð fyrir að tvenn alþjóðleg sam-
tök kommúnista, fjandsamleg
hvort öðru, muni berjast um for-
ystuna. Enn sem komið er munu
rússnesku kommúnistarnir og
stefna þeirra vera ofan á í flest-
um kommúnistaflokkunum. En í
nokkrum löndum Asíu og a.m.k.
einu landi í Evrópu, Albaníu, eru
sjónarmið Pekingmanna ráðandi.
Hér á Islandi eru þegar hafin
átök meðal kommúnista um af-
stöðuna til hinnar hörðu deilu
milli Peking og Moskvu. Er það
þegar á margra vitorði að innan
„Sameiningarflokks alþýðu,
Sósíalistaflokksins" eru nú mikl-
ar viðsjár og væringar með mönn
um. Meiri hlutinn þar mun enn
aðhyllast línuna frá Moskvu, en
nokkrir líta þó hrifningaraugum
lengra í austur. Mun ekki ör-
grannt um að einhver af harð-
soðnustu hirðskáldum kommún-
ista séu tekin að setja saman
svipuð ljóð til dýrðar Mao Tse-
tung og Jóhannes úr Kötlum orti
til dýrðar og vegsemdar Josef
Stalin. Sumir kommúnistanna
hér heima eru þó sagðir ahdvíg-
ir því að blanda sér of mikið í
deilur þeirra Mao Tse-tung og
Krúsjefffs. Þykir þeim ærinn
vandi steðja að sér af völdum
rifrildis og togstreitu þeirra eig-
in leiðtoga. Má það'til sanns veg-
ar færa!
Skattránsstefna
Framsóknar
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að Framsóknarflokkurinn
er sá stjórnmálaflokkur hér á
landi, sem af mestu harðfylgi hef
ir barizt fyrir hækkuðum skött-
um og álögum á almenning. Þeg-
ar Framsóknarmenn mynduðu
hina fyrstu vinstri stjórn á árinu
1934 var það eitt aðalafrek henn-
ar að hækka skatta og tolla á
þjóðinni svo gifurlega að annað
eins hafði aldrei- þekkzt áður.
Hin síðari vinstri stjórn var eng-
inn eftirbátur hinnar fyrri um
framkvæmd skattránsstefnunnar.
Hún lagði nýjar og sligandi
skatta- og tollabyrðar á almenn-
ing. Yfirleitt hafa Framsóknar-
menn aldrei átt annað úrræði til
að mæta með hvers konar vanda
en að hækka skatta og tolla. Nú-
verandi ríkisstjórn hefir haft allt
annan hátt á. Þau 5 ár sem hún
hefir fc.rið með völd hefir hún
þrívegis breytt skattalögum.
Fyrst voru skattar lækkaðir veru
lega á einstaklingum og- fólk með
nauðþurftartekjur gert tekju-
skattsfrjálst. Síðan voru lagfærð
verulega ákvæði um skattlagn-
ingu atvinnufyrirtækja og þeim'
gefið aukið tækifæri til þess að
afskrifa framleiðslutækin og
skapa sér möguleika til endur-
nýjunar þeirra. Á sl. vetri var svo
persónufrádráttur stórlega hækk-
aður. Er óhætt að fullyrða að ef'
sú breyting hefði ekki verið gerð
hefðu hinar miklu kauphækkan-
ir, sem orðið hafa hjá öllum al-
menningi, undanfarið og einkan-
lega á sl. ári haft í för með sér
geysilegar skattahækkanir.
Sú staðreynd verður að sjálf-
sögðu ekki sniðgengin að skatt-
ar eru ennþá háir hér á landi,
þrátt fyrir þær skattalagabreyt-
ingar, sem gerðar hafa verið á
valdatímabili Viðreisnarstjórnar-
innar. Hjá fjölda einstaklinga
hefir tekjuhækkunin á sl. ári
einnig orðið svo mikil að um
mikla skattahækkun er nú að
ræða hjá fjölmörgum einstakl-
ingum. Það er þessi mikla tekju-
hækkun, sem veldur því að mörg
um finnst hann nú verða allhart
fyrir barði opinberra gjalda.
Margt stendur til
bóta
Engum er það vafalaust ljósara
en núverandi fjármálaráðherra
og Viðreisnarstjórninni í heild,
að margt stendur til bóta í skatta-
lögum okkar. Viðreisnarstjórnin
mun þess vegna halda áfram að
framkvæma þá stefnu, sem hún
markaði þegar árið 1961, þegar
hún beitti sér fyrir fyrstu skatta-
lagabreytingu sinni.
Margt bendir til þess að tekju-
skattsálagningin sé orðin meira
eða minna úrelt. Nýjar leiðir,
sem tryggja meira réttlæti í
skattamálunum verður að fara.
Og umfram allt verður að stefna
að því að gjaldandinn geti greitt
opinber gjöld sín um leið og hann
aflar teknanna frá mánuði til
mánaðar, þannig að hann viti
hvar hann er á vegi staddur efna
hagslega á hverjum tíma, en
skattar og útsvör skelli ekki .yfir
hann eins og reiðarslag löngu
eftir -að hann hefir eytt megin
hluta þeirra tekna, sem hann afl-
aði á skattárinu.
Á skattamálum eru eins og
flestum öðrum málum margar
hliðar. E; er sú að brýna nauð-
syn ber til þess að tryggja rétt
skattframtöl, þannig að allir séu
jafnir fyrir lögunum. En á það
brestur ennþá verulega í okkar
landi. Ríiksstjórnin hefir nú
ákveðið, samkvæmt heimild í
skattalögunum, sem sett voru á
sl. vetri að setja á stofn skatta-
rannsóknardeild til þess að ann-
Framhald á bls. 14.