Morgunblaðið - 17.11.1964, Blaðsíða 12

12
MORGU N BLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. nóv. 1964
Charlotte undirritar- afsalsbréfið. Vinstra megin á myndinni er Felix prins af Bourbon-Parma,
hægra megin stórhertoginn nýi, Jean, ásamt konu sinni, Josepaine Charlotte.
Jean, stórhertogi, tekur við
í Luxemburg af móður sinni
CHARL.OTTE, stórhertog-
ynja af Luxemburg, hafði
verið þjóðarleiðtogi lands
síns í rúm 45 ár þeigar hún sl.
fimmtudag afsalaði sér völd-
um í hendur sonar síns, Jean
stórhertoga. Tók C harlotte
við völdum hinn 15. janúar
1919 af systur sinni, Marie
Adelaide. Marie, stórhertog-
ynja, hafði setið að völdum í
sjö ár, en þótti helzt til vin-
veitt Þjóðverjum. Var Char-
lotte kjörin arftaki hennar
með þjóðaratkvæðagreiðslu.
Vann Charlotte fljótt hugi og
hjörtu þegna sinna og hefur
ætíð notið mikilla vinsælda.
Hún er nú 68 ára, er hún
dregur s\g í hlé frá opinberum
störfum til að helga sig einu
helzta hugðarefni sínu, rósa-
rækt.
Luxemburg er lítið land,
aðeins um 2.500 ferkm. og þar
búa aðeins um 350 þúsund
manns. Þó á landið þúsund
ára sögu að baki, og hefur oft
verið bitbein stórþjóða _ Evr-
ópu. Þótt þannig að ísland
og Luxembung eigi álíka lang-
ar sögur, er lítið vitað um
samband landanna fyrr en á
allra síðustu árum. Tókust
náin tengsli milli landanna
eftir að Loftleiðir settu upp
bækistöð í Luxemburg. Er nú
svo komið, vegna landkynn-
ingar Loftleiða, að óvíða hitt-
ast fyrir útlendingar, sem
vita jafn mikið um ísland og
íslendinga og íbúarnir í Lux-
emburg. Charlotte, stór-
hertogynja, ákvað árið 1961
að afsala sér völdum í hendur
sonar síns. En það gerist ekki
á eínum degi. Hóf hún undir-
búning að valdatöku Jean
með því að skipa hann sér-
stakan fulltrúa sinn. Hefur
stórhertoginn síðan smám
saman yfirtekið flest verk-
efni móður sinnar. Og fyrir
átta mánuðum var dagur
valdayfirfærslunnar endan-
lega ákveðinn.
Þótt undirbúningurinn hafi
tekið langan tíma o,g vitað
hafi verið um valdaskiptin
með löngum fyrirvara, var
athöfnin á fimmtudag mjög
einföld í sniðum. Hófst hún
um morguninn með því að
Charlotte undirritaði afsals-
bréfið í viðurvist fjölskyldu
sinnar, þingmanna og ann-
arra embættismanna. Tók sú
athöfn aðeins fimm mínútur.
Síðar um daginn gekk svo
Jean, stórhertogi, til þings og
sór þar embættiseið sinn. Síð-
ar um daginn, eftir að Char-
lotte hafði flutt kveðjuávarp
til þjóðar sinnar í Luxem-
borgarútvarpið .safnaðist mik-
ill mannfjöldi saman við
stórhertogahöllina í höfuð-
borginni til að hylla hana.
Komu Charlotte og maður
hennar, Felix prins af Bour-
bon-Parma, fram á svalir
hallarinnar og tóku kveðjum
mannfjöldans.
Jean, stórhertogi, er 43 ára
og kvæntur Josephine Char-
lotte, systur Baudoin konungs
í Belgíu. Eiga þau fimm börn,
og er Marie Astrid elzt, tíu
ára. Næstur föðurnum að
ríkiserfðum er þó Henri prins,
sem er níu ára. Voru þessi tvö
elztu börn stórhertogahjón-
anna viðstödd í þinghúsinu
þegar Jean sór embættiseið
sinn. Verkefni stórhertogans
er aðallega að koma fram sem
sameiningartákn þjóðar sinn-
völdum
ar og fulltrúi hennar á opin-
berum vettvangi, en fram-
kvæmda- ag löggjafarvaldið
er að mestu í höndum ríkis-
stjórnarinnar. Samkvæmt
stjórnarskránni ber stórher-
toganum að staðfesta öll ný
lög. Hefur hann heimild til að
neita staðfestingu, en ólíklegt
talið að hann muni nota sér
þá heimild með tilliti til þess
að alla sína stjórnartíð neit-
aði móðir hans aldrei að stað-
festa samþykktir þingsins.
Á síðustu heimstyrjaldar-
árum gegndi Jean herþjónustu
ásamt föður sínum í brezka
hernum, en stórhertogafjöl-
skyldan flýði land eftir her-
nám Þjóðverja. Voru þeir
feðgar í fylkingarbrjósti her-
sveita Bandamanna, sem
hröktu Þjóðverja frá Lux-
emburg. Héldu þeir innreið
sína í höfuðborgina meðan
stórskotalið Þjóðverja var enn
í skotfæri.
Nú tekur Jean við völdum
í einu mesta velmegunarlandi
Evrópu. Eini skorturinn, sem
þar ríkir, er skortur á vinnu-
afli. Flytja atvinnurekendur
í Luxemburg mikið af verka-
fólki inn frá ýmsum löndum
í Suður-Evrópu. Erlend fjár-
festing er mikil, ekki sízt frá
Bandaríkjunum, sem geta á
þann hátt komið afurðum
sínum á markaði Efnahags-
bandalagsins. Margskonar
stóriðja hefur risið upp í Lux-
emburg á síðustu árum, fram-
leiðslan hefur aukizt jafnt og
þétt og orðið fjölbreyttari. Þá
er einnig mikil járn- og stál-
vinnsla úr námum landsins.
En einna beztu tekjurnar
koma frá ferðamönnunum,
sem koma svo hundruðum
þúsunda skiptir á ári hverju
til að njóta náttúrufegurðar
landsins og hlýlegs viðmóts
þjóðarinnar, sem veit hvernig
á að taka á móti góðum gest-
um.
Jean, stórhertogi, ásamt konu 3 íni á leið til þinghússins. Á eftir þeim gengur Henri, erfðaprins.
„Viljum vera meö frá byrjun"
— segir Gordon Walker í Bonn
í ÞRIÐJU umferð urðu úrslit
þessi, áður voru komin nokkur
úrslit í blaðinu þann 13.
A-riðill
Kanada 3 — Pólland 1
USA 2 — Búlgaría -2
Ungverjaland 3 — Spánn 1
Júgóslavía 2 — V-Þýzkaland 2
USSR 4 — Holland 0
C-riðill
Sviss 2 — Frakkland 2
Mexíkó 2 — ísland 2
íran 3% — írland 14
Finnland 2% — Monaco 1 Vz
Úrslit í 4. umferð:
A-riðill
USSR 2V2 — Ungverjaland I V2
Spánn 3 — V-Þýzkaland 1
Pólland 3 — Holland 1
USA IVz — Tékkóslóvakía 1 Vz
l .+ 1 bið
Búlgaría IV2 — Júgóslavía IV2
+ 1 bið
C-riðill
íran 4 — Monaco 0
ísland 2V2 — Portó Ríkó 14
+ 1 bið
f 5. umferð urðu úrslit þessi í
A-riðli:
Arg'entína 3 — Holland 1
Tékkóslóvakía 3 V2 — ísrael 14
USA 2 — Júgóslavía 2
Rúmenía 214 — Kanada 114
Pólland 14 — Ungverjaland V2
+ 3 biðskákir
USSR 14 — V-Þýzkaland 114-
+ 2 biðskákir
Smýzlof tapaði fyrir Unzicker
í 41. leik. Bialas gerði jafntefli
við Spassky. Schmid á betri bið-
skák gegn Keres. Pfleger á jafna
stöðu gegn Stein. Það gæti því
hæglega farið svo, að Sovétríkin
töpuðu í fyrsta skipti einvígi síð-
an á Ólympíumótinu í Moskvu
1956.
Efstu liðin í A-riðli að loknum
5. umferð eru þessi:
1. USSR 14 + 2 biðskákir
2. Rúmenía 12 + 1 biðskák
3. Argentína 12
4. Tékkóslóvakía 1014 + 1 bið.
Bonn, Þýzkalandi, 16. nóv.
— AP, NTB —
H IN N nýi utanríkisráðherra
Bretlands, Patrick Gordon Walk-
er, sat i dag fyrsta fund sinn með
Vestur-Evrópubandalaginu, sem í
eiga sæti Efnhagsbandalagslönd-
in sex auk Bretlands. Helzta mál
fundarins er stjórnmálaleg ein-
ing Vestur-Evrópu og sambúð
austurs og vesturs með tilliti til
valdhafaskiptanna í Sovétríkjun-
um.
Gordon Walker flutti í dag
ræðu á fundinum þar sem hann
lýsti áhuga stjórnar sinnar á
sameiningarviðleitni Evrópuland-
anna og kvað Bretland vilja vera
með frá byrjun, ef farið væri að
ræða nánari stjórnmálatengsli
Evrópulandanna.
Utanríkisráðherrar Frakklands
og Ítalíu, þeir Maurice Couve de
Murville og Giuseppe Saragat,
sækja ekki fund þennan.
Eftir fundinn sagði brezki ut-
anríkisráðherrann, að ræða sín
hefði hlotið betri undirtektir en
hann hefði búizt við og nefndi
þar einkum til viðtökur Gerhards
Schröders, v-þýzka utanríkisráð-
herrans, og utanríkisráðherra
Hollands, Joseps Luns. Fulltrúar
Belgíu og Ítalíu báru upp ýmsar
fyrirspurnir og formaður frönsku
sendinefndarinnar, Habib Del-
oncle, kvað Frakka myndu íhuga
tilmæli brezku stjórnarinnar.
Vestur-Evrópubandalagið var
upphaflega stofnað til þess að
hafa eftirlit með takmörkun
vopnabúnaðar, einkum vopna-
búnaði Vestur-Þýzkalands, en
hefur látið æ meir til sín taka
hermál, stjórnmál og efnahags-
mál Vestur-Evrópulandanna og
er orðinn eins konar viðræðu-
vettvangur um þessi mál almennt.
Gordon Walker ræddi við
starfsbróður sinn, Gerhard
Schröder, utanríkisráðherra V-
Þýzkalands, um helgina. Ræddu
þeir einkum tillögur V-Þjóðverja
um aukna samvinnu Efnahags-
bandalagslandanna og er Gordon
Walker sagður hafa harmað, að
ekki væri gert ráð fyrir aðild
Breta eða annarra ríkja að sam-
vinnu þessari fyrr en síðar. „Við
viljum vera með frá byrjun“,
sagði Walker. Einnig ræddu ráð-
herrarnir hinn áformaða kjarn-
orkuflota Atlantshafsbandalags-
ins, sem eitthvað mun dragast á
langinn að því er virðist, og
einnig hitti Walker að máli Lud-
wig Erhard kanzlara. Gordon
Walker fer heim tii London í
kvöld og á morgun ræðir hann
við Halvard Lange, utanríkisráð-
herra Norðmanna, sem kemur þar
við á heimleið frá Mexíkó, Kan-
ada og Bandaríkjunum.