Morgunblaðið - 25.03.1965, Page 10

10
MORCU NBLADID
Fimmtudagur 25. marz 1965
Dr. Sigurður Þórarinsson, Ósvaldur Knudsen og Magnús Bl. Jóhannsson.
Surtseyjarkvikmynd
Osvalds Knudsens sýnd
— Einnig myndirnar „Sveitin milli sanda“
og „Svipmyndir"
NÆSTKOMANDI föstudag hefj-
ast í Gamla bíói sýningar á þrem-
ur litkvikmyndum Ósvalds Knud
sens, sem hann hefur unnið að
á síðustu árum. Skal þar fyrsta
telja Surtseyjarkvikmynd hans,
sem lýsir gosinu í Surti og mynd-
un eyjarinnar frá upphafi; þá
kvikmynd úr öræfasveit, þar
Landspítala ætluð
víðbótarlóð
LANDSPÍTALINN hefur far-
ið fram á að fá til viðbótar lóð
sinni horn það sem Grænaborg
hefur milli Snorrabrautar og
Hringbrautar. Borgarráð sam-
þykkti þa'ð í gær með því skil-
yrði að Grænaborg og Ríkls-
spítalarnir nái samkomulagi um
kaup á húsi barnaheimilisins.
Jafnframt var skipulagsnefnd
falið að gera ráðstafamr tii að
finna aðra hentuga lóð undir
barnaheimili.
sem meðal anmars er brugðið
upp myndum af gömlum búskap-
arháttum og loks svipmyndir af
ýmsum þekktum borgurum, lífs
og liðnum. Einn þátt í þeirri
mynd gerði Óskar Gíslason.
• Dr. Sigurður Þórarinsson, jarð
fræðingur, samdi og flutti texta
við tvær fyrrnefndu myndirnar,
sem nefnast „Surtur fer sunnani“
og „Sveitin milli sanda“ en dr.
Kristján Eldjárn, þjóðminjavörð-
ur við hina þriðju „Svipmy.idir“.
• Magnús Blöndal Jóhannsson
samdi tónlist við tvær fyrri
myndirnar, en valdi .tónlist við
„Svipmyndir“.
Settur var tónn við kvikmynd-
ir Ósvalds erlendis hjá fyrirtæk-
inu Colour Film Services í Lond-
on með aðstoð sonar harrs, Vil-
hjálms Knudsens, sem þar dvelst
við nám í kvikmyndatöku.
í gær bauð ósvaldur Knudsen
blaðamönnum að sjá þessar
kvikmyndir, sem eru hver annarri
athyglisverðari og fallegri. Voru
þar einnig viðstaddir þeir dr.
Sigurður Þórarinsson, jarðfræð-
TRELLEBORG
Verð:
kr. 106 pr. fm.
i.sson hf
Suðurlandsbraiit 16.
Sími 35-200.
Sendlar — Sendlar
Sendill óskast hálfan eða allan daginn. — Uppl.
á Vikublaðinu Fálkanum Ingólfsstræti 9 B milli
kl. 2—4 í dag.
TRELLEBORG
DÆLUBARKAR
„Spiral-ofnir“
Fást í stærðum:
1”, 1Í4”, l'/2”, 2”, 3” og 4”.
HEILDSALA —
— SMÁSALA
Cunnar Ásgeirsson h.f.
Suðurlandsbraut 16.
Sími 35-200.
ingur og Magnús Bl. Jóannsson,
tónskáld.
Dr. Sigurður — s'em kom til
fundar við blaðamenn beint úr
67. ferð sinni til Surtseyjar —
skýrði í fáum orðum frá kvik-
myndunum þremur og fór lof-
samlegum orðum um það mikils-
verða starf, sem ósvaldur hefur
innt af hendi með því að festa
á filmu ýmisfegt það, sem ekki
gerist nema einu sinni — svo
lýsingu á stórfenglegu náttúru-
fyrirbrigði, sem orð gætu ekki
lýst svo gagn væri að.
Tónlistin
Því næst skýrði Magnús
Blöndal Jóhannsson lauslega frá
gerð tónlistarinnar í Surtseyjar-
kvikmyndinni. Hún flokkast und-
ir hina svokölluðu „elektrónísku
— concret“ tónlist. Hún er ekki
framleidd af elektrónískum tón-
gjöfum, heldur er hún flutt af
hljóðfæraleikurum, leikin á al-
geng hljóðfæri. Hljóðfærin, sem
eru notuð í þessari mynd eru,
að sögn Magnúsar, mest ásláttar
hljóðfæri — málmgjöll, gong,
pákur, víbrafónar," klukkuspil og
píanó. í öskugosinu eru auk þess
notuð strengjahljóðfæri og á ein-
um stað er þáttur úr tónverki
Magnúsar „Punktar“.
Hljóð hljóðfæranna eru ger-
breytt frá sinni upprunalegu
mund með hinum flóknustu að-
ferðum. Kvaðst Magnús hafa
hljóðritað hljóð hvers hljóðfæris
fyrir sig, en síðan breytt hljóð-
unum og blandað saman, þar til
fram fengust þeir hljómlitir, er
hann ætlaði hverjum þætti
myndarinnar. Hann sagði, að
hljómefni af hátt á annað hundr-
að segulböndum hefði verið
blandað saman á mismunandi
vegu, til þess að koma tónlist-
inni í það form, sem hún hefur
i myndinni.
Magnús hefur unnið að þessu
verki sem er mjög seinlegt, í
tæknistúdíoum Ríkisútvarpsins,
en endanlega var tónlistin yfir-
færð á 16 mm tónrásir hjá Colour
Úr svipmynd Jóns Stefánssonar listmálara.
Surtsgosið — eða þjóðhætti og
minjar, sem óðum eru að hverfa.
í Öræfamyndinni hefði hann
kvikmyndað ýmsa búskapar-
hætti, sem gleymdust óðfluga og
væru víðast af lagðir. í Svip-
myndum væri fest á léreft and-
lit margra kunnra manna, ungra,
aldraðra og látinna. í Surtseyjar-
kvikmyndinni hefði hann gert
Film Inc. í London. — Kvaðst
Magnús vilja þakka forráða-
mönnum útvarpsins sérstaklega
fyrir að hafa veitt þá aðstöðu,
sem með þurfti, til að gera þessa
tónlist.
★ „Svipmyndir“
í Svipmyndum er meðal ann-
ars brugðið upp skemmtilegum
myndum af mörgum helztu lista-
mönnum þjóðarinnar af eldri
kynslóðinni. Sjást sumir þeirra
að starfi, málarar með léreft og
litaspjald gera frumdrög að
myndum úr íslenzkri náttúru og
myndhöggvarar móta leir í vinnu
stofum sínum.
Af látnum merkismönnum
mætti nefna séra Friðrik Frið-
riksson, Árna Thorsteinsson, tón-
skáld; Matthías Þórðarson, þjóð-
minjavörð; Valtý Stefánsson, rit-
stjóra og konu hans, Kristínu
Jónsdóttur, listmálara. Ennfrem-
ur málarana Jón Stefánsson og
Ásgrím Jónsson og myndhöggv-
arana Einar Jónsson og Guð-
mund Einarsson frá Miðdal. —•
Þáttinn um Einar gerði Óskar
Gíslason.
A „Sveitin milli sanda“
„Sveitin milli sanda“ er gull-
falleg kvikmynd frá einu stór-
brotnasta héraði landsins, _ þar
sem skiptast á jöklar, grösugar
hlíðar og sendin ströndin, þar
sem veðraðir skipsskrokkar seg'a
sína sögu. Ósvaldur bregður upp
myndum af lifnaðarháttum fóiks
í Öræfasveit, heimilis og hey-
skaparháttum, sem tíðkast orí 5
óvíða hér á landi og sýnir okk-
ur, hvernig Öræfingar gera til
kola. Að því er dr. Sigurður
sagði, munu þeir kunna slíkt
ennþá einir landsmanna. Blaða-
mönnum varð tíðrætt úm nátt-
úrufegurð sveitarinnar og sagði
dr. Sigurður, að Náttúruvernáar
ráð ynni að því að fá jörðina
Skaftafell í Öræfum friðaða sem
þjóðgarð.
Tónlist við mynd þessa samdi
Magnús Bl. Jóhannsson, sem fyrr
segir, að öðru leyti en því, af á
einum stað er leikið lagið „Ailt
eins og blómstrið %ina“.
Söngkona í myndinni e- T.lly
Vilhjálms. -
„Surtur fer sunnan"
Kvikmynd Ósvalds Knudsens
um Surtsey — „Surtur fer sunn-
an“ — sýnir sögu gossins frá upp
hafi og til þess, sem það var fyr-
ir u.þ.b. fimm vikum, en þá
voru síðustu myndirnar teknar.
Hefur Ósvaldur farið tugi ferða
til Surtseyjar og a.m.k. tólf sinn-
um gengið þar á land.
Svo sem dr. Sigurður Þórar-
insson sagði, eru orð lítils megn
ug til að lýsa Surtsgosinu, er frá-
leitt að ætla að lýsa myndinni —•
hinum furðulegustu myndum
sprengigossins, glóandi hraunelf-
inni eða samskiptum lands og
sjávar.
Hin elektróníska tónlist Magn-
úsar eykur skemmtilega áhrif
myndarinnar. Tónlistin er í raun
í tveim allólíkum þáttum, ann-
arsvegar gosið frá upphafi og
fram til 4. apríl 1964, meðan það
enn var sprengigos og hinsvegar
eftir að hraungosið hófst. Mynd-
inni lýkur þar, sem lífið tekur
sér bólfestu á þessu nýja, landi