Morgunblaðið - 28.03.1965, Side 2

2
MORGUNBLAÐID
Sunnudagur 28. löacz 1965
Fóstbræður
fyrir skólunemendur
Hákoii Bjarnason
í SAMRÁÐI við fræðsluskrif-
stofu Reykjavíkurborgar heldur
Karlakórinn Fóstbræður tvenna
samsöngva næstkomandi sunnu-
dag, 28. þ. m., fyrir æskufólk í
gagnfræðaskólum borgarinnar. —
Kórinn syngur án endurgjalds,-
og aðgangur að samsöngvunum
því ókeypis.
j Fyrri samsöngurinn hefst kl.
1:30 e. h. í Melaskólanum og
thinn kl. 5 e. h. í Laugarnesskól-
atium.
Söngstjóri Fóstbræðrá ér Ragn
ar Björnssón og undirleikari Carl
Biltich. Einsöngvarar með kórn-
íim verða þeir Hákon Oddgeirs-
sön og óperusöngvararnir Erling-
ur Vigfússon og Kristinn Halls-
soh, en hinir tveir síðastnefndu
munu auk þess syngja tvísöngva.
Hér er um nýlundu að ræða í
Fræðslunám-
skeiðið í Valhöll
NÆSTI fundur á fræðslunám-
í&keiði Verkalýðsins og Óðins
verður í Val-
zzmw ins verður í Val-
höll nk. mánu-
dagskvöid kl.
8.30.
Bjarni Bragi
Jónsson, hag-
fræðingur, flyt-
ur fyrirlestur
í ./ um þróun kaup
k' RÍa^s* verð-
“®* ■■>"■••3» ■iææíK iagsmála.
Síðasti fundur féll niður vegna
aðalfundar Fulltrúaráðs verka-
lýðsfélaganna í Reykjavík.
starfsemi Karlakórsins Fóst-
bræðra og þáttur í viðleitni
hans til að ná eyrum ungra hlust
enda Handinu. Má -vænta þess að
Fðstbræður efni til fleiri slíkra
hljómleika síðar, ef þessi fyrsta
viðleitni til samsöngva í skólum
landsins gefur góða iaun.
Rdts'ef nunni
dtti nð ljúkn
í gærkvöldi
RÁÐSTEF’NU Alþýðusambands
íslands var haldið áfram kl. 13.30
í gær í Lindarbæ, en hún hófst
á föstudag. Um morgunin kom
sama 15 manna nefnd, sem kjör-
in var til að ganga frá ályktun
um kjaramál, en gert var ráð
fyrir að ráðstefnunni lyki í gær-
kvöldi.
Vargi eytt úr
varplöndum
Þúfum, 26. marz.
HER hefur verið norðan gola
og stundum stormur og frost
komizt upp í 12 stig. Vonazt er
til að hafísinn reki ekki inn á
Djúp, en það harðnar á dalnum
ef isinn lokar leiðum á sjó.
Sveinn veiðistjóri og Gísli
veiðimaður eru hér við Djúp á
minkaveiðum og þykja þeir góð-
ir gestir. Munu þeir reyna að
eyða þessum vargi í varplöndum
og víðar ef kostur er. — P. P.
Skógræktin og
gróðurskilyrði isiands
Louis Armstrong.
ÖLLUM þjóðum er það skil-
yrðislaus nauðsyn að þekkja
gróðurskilyrði þeirra landa,
sem þær byggja- Án þess er
hvorki unnt að vita hvaða
takmörkunuim ræktun land-
anna er háð né, gera sér grein
fyrir hvaða kostir séu á að
bæta ræktunina og gera hana
fjölþættari.
Um langt skeið og fram á
allra síðustu ár töldu menn
víst, að íslandi svipaði mest
til nyrstu héra'ða Noregs að
því er gróðurskilyrði snerti.
Bæði Þorvaldur Thoroddsen
og Stefán Stefánsson ásamt
nokkrum erlendum vísinda
mönnum héldu þessu fram.
Þeir töldu, að ísland hefði ver
ið gróðuirlaust með öllu og
ördauða við lok síðustu ísaldar
fyrir um 12—14 þúsund árum.
A'ð þeirra dómi höfðu svo hin
ar ýmsu tegundir borist hing-
að með fuglum, hafstraumum
eða vindum frá lokum isaldar
unz mennirnir komu til sög-
unnar. Mennirnir báru auð-
vitað með sér nokkra slæð-
inga, einkum á fyrstu öldun-
um, en sarnt voru ekki til
nema um 430 tegundir há-
plantna í íslenzku flórunni.
Tegundafæðin ásamt hinu
norræna svipmóti flórunnar
bar því gróðurskilyrðum Is-
lands ekki góða sögu.
★ ★
Sem betur fer hefur nú
komi'ð í ljós, að þessi kenn-
ing ep byggð á röngum for-
sendum. Steindór Steindórs-
son menntaskólakennari og
grasafræðingur befur manna
mest kannað útbreiðslu hinna
einstöku plöntutegunda um
land allt. Með rannsóknum
sínum hefur hann sýnt fram
á, að a-m.k. helmingur allra
íslenzkra plantna hefur lifað
ísaldirnar af. Fjórðungur
þeirra hefur borist til lands-
ins með mönnum á ýmsum
tímum sögunnar, en um fjórð
ung þeirra hefur hann engan
dóm fellt enn. Vel má vera að
meginhluti hans hafi einnig
lifað hér af.
Þær plöntutegundir, sem
lifðu hér á jökultxmanum,
sýna aðeins hvaða gró'ðurskil
yrði hafa verið hér meðan
land var að mestu hulið jökli,
en alls ekki hver gró'ðurskil-
yrðin eru nú. Og slæðingarnir
geta ekki frætt okkur um
margt.
Við íslendingar getum því
alls ekki notað hinn innlenda
gróður til þess að ráða neitt
um gróðurskilyrði landsins
eins og aðrar þjóðir hafa á-
valt gert.
★ ★
Hverning geta þá íslending-
ar fari'ð að því að vita nokkuð
um gróðurskilyrði landsins,
mun margur spyrja? Skóg-
ræktin hefur verið að leysa
þetta vandamál og er enn að
leysa það. Þetta er eitt a£
aukastörfum hennar, sem öll
ræktun landsmanna mun
njóta góðs af fyrr eða síðar.
Þegar hafin var innflutning
Ur trjátegunda um aldamótin
var reynt að fá þær tegundir,
sem ætla mætti að lifðu við
svipuð skilyrði og væru hér-
Á fyrstu árum aldarinnar var
mjög erfitt og oft ómögulegt
að ná í það, sem menn vildu,
og varð því oft að gera sér
annað að góðu. Síðar, og eink-
um eftir strfðið, hefur verið
unnt að afla fræs frá fjölda
staða, er hafa svipuð gróður-
skilyrði og ísland.
Til landsins hafa verið flutt
ar um 60 tegundir trjáa auk
víðitegunda, runna og margra
jurta. Þessar tegundir hafa
verið sóttar til' fleiri en 200
staða víðsvegar um heim.
Flestir staðanna eru á norður
slóðum heims, en fræi hefur
einnig verið safnað hátt til
fjalla langt suður í löndum.
★ ★
Þegar náð hefur verið í fræ
einhverrar tegundar, t.d. sitka
grenis við Homer eða lerkis
við Arkangelsk, eru aldar upp
plö’ntur af því í gró'ðrarstöðv-
unum, sem síðar eru gróður-
settar á ýmsum stöðum í land
inu. Reitirnir, sem sett er í,
eru oftast frá hálfum og upp
í heilan hektara, stundum þó
minni en oft líka stærri- Síðan
er fylgst með þroska og vexti
trjánna og viðarmagnið mælt
þegar trén eru orðin nógu
stór.
Síðustu fimm árin hafa
einnig verið gerðar sérstakar
tilraunagró'ðursetningar, þar
sem aillt að tíu mismunandi
stofnar eða „kvæmi“ sömu
trjátegundarinnar er sett í rað
Lerkitré við Aðalstræti 19
á Akureyri. Tréð var gTÓð-
ursett 1915 og er því 50 ára.
1963 var hæð þess 11,5 metr-
ar og þvermál stofnsins 31
centimeter í 1,3 metra hæð
frá jörðu.
ir í einn reit til að trén bafi
sem allra líkust skilyrði.
Þegar upprunastaður
trjánna er þekktur ásamt veð
urfarinu þar má ráða tölu-
vert um gróðurskilyrðin hér
af vexti þeirra og þrifum.
Þannig er þessu verki varið
í stórum dráttum.
★ ★
í stuttri grein er ekki unnt
a‘ð skýra frá miklu af því,
sem þegar er komið í ljós.
Nægja verður að segja frá
því elsta og helsta. Á Hall-
ormsstað vaxa t.d. broddíur-
ur, gróðursettar á árunum
1^03—1905- Þær komu úr
3000 metra hæð yfir sjó í
Klettafjöllunum. Hér hafa
þær vaxið og þroskast jafn-
vel og heima hjá sér og bor-
ið fræ á hverju ári síðasta
áratuginn. Af þessu litla
dæmi má ætla, að gróðurskil-
yi'ðin á Hallormsstað séu
svipuð og þar, sem forfeður
broddfurunnar uxu í Colorado
í Bandaríkjunum.
Blágrenin á Hallormsstað,
sem verða 60 ára á þesau vori,
munu ættuð frá svipuðum slóð
um og broddfuran. Þessi tré
hafa dafnað vel á Hallorms-
stað og borið fræ nokkrum
sinnum. Afkvæmi þeirra
þoldu ekki umbleypinganá
sunnanlands í apríl 1963 en
varð ekki meint austanlands
og nofðan. Lindifura frá
Jakutsk í Síberíu vex betur
á Ha'll'ormsstað en í Eyjafirði,
og þar þrífst hún betur en á
ÞinigvellL Svipuðu máli gildir
lerkið.
Hinsvegar hefur sitkagrenið
dafnað betur sunnanlands en
norðan fram að áfallinu 1963.
En áfallið sýndi okkur líka, að
ekki má leita of langt til norð-
Framhald á bls. 3
ll
Louis Armstrcng heillar
A-Þjóðverja
Skortur á sjúkrc
þjálfurum hér
LOIJIS Armstrong hefur
að undanförnu skemmt A.-
Þjóðverjum með trompet-
leik og söng og vakið gíf-
urlega hrifningu. Louis
hélt alls 10 tónleika í land-
inu og seldist upp á þá alla
löngu fyrirfram.
í A.-Berlín lék Louis
ásamt hljómsveit sinni í
Friedrichstadt-Palast The-
ater fyrir 3 þús. áheyrend-
ur. Þegar tónleikunum
lauk með hinu vinsæla lagi
„Hello Dolly“, ætlaði allt
um koll að keyra í hljóm-
leikasalnum.
Hermenn, sjóliðar og lög-
reglumenn í einkennisbúning-
um skiptu hundruðum meðal
áheyrenda. Þeir létu sitt ekki
eftir liggja og fagnaðarlátun-
um ætlaði aldrei að linna.
Risu áheyrendur úr sætum sín
um og hylltu bandaríska jass-
meistarann í rúman stundar-
fjórðung.
Á dagskrá tónleikanna voru
flest laganna, sem Louis hefur
gert fræg á löngum iistamanns
ferli sínum, m.a.: „When the
Saints Go Marching In“
„When It’s Sleepy Time Down
South“; „Blueberry Hill“ og
„Mack the Knife“ eftir Kurt
WeiL
í frétt AP af tónleikum
Louis í A-Berlín segir enn-
fremuF, að sú staðreynd, að
um það bil allir áheyréndur
hafi þekkt jafn ný vestræn
dægurlög og „Hello Dolly"
gefi til kynna, að í A-Þýzka-
landi sé mikið hlustað á út-
varpsstöðvar í Vesturlöndum.
Fréttamaður blaðsins, sem
var í Leipzig meðan vorkaup-
stefnan stóð yfir, hlustaði
nokkrum sinnum á útvarps-
stöðina í borginni og greini-
legt var, að á kaupstefnutím-
anum þurftu A-Þjóðverjar
ekki að stilla á stöðvar á Vest
urlöndum til þess að heyra
dægurlög eins og „Hello
Dolly", „Hully Gully“ og ýmis
bítlalög. Þau voru sungin baki
brotnu í útvarpið af a-þýzkum
söngvurum með anþýzkum
textum. En trúlegt er, að út-
varpsdagskráin sé ekki eins
fjörug, er kaupstefnunni lýk-
ur, vegna þéss að á kaúp-
stefnu klæðist öll borgin í há
tíðaskart.
FÉLAG íslenzkra sjúkraþjálfara
verður 25 ára gamalt 1. apríl nk.
Af því tilefni efndi formaður
félagsins, Vivian Svavarsson, til
fundar með blaðamönnum til
þess að kynna starfsemi þess.
Félag íslenzkra sjúkraþjálfara
var tekið inn í Heimssamband
sjúkraþjálfara árið 1963 á heims
móti World Confederation for
Physical Therapy, WCPT.
Tilgangur og markmið heims-
sambandsins eru:
Að stuðla að aukinni mennt-
un sjúkraþjálfara og betri með-
ferð, sjúklingum í hag og að hafa
samvinnu við ýmis samtök innan
Sameinuðu þjóðanna og önnur al
þjóða samtök eins og UNICEF og
WHO, Internal Society for the
Welfare of the Cripples, Inter-
national Poliomyelitit Congresr
o. fl. WCPT er ein af 27 samtök-
um í Conference of World Org-
anizations Intersted in the Handi
capped. í WCPT eru 22 félög frá
jafn mörgum löndum.
Á íslandi eru nú starfandi 21
sjúkraþjálfari, og sagði frú
Vivian að mikill skortur væri
á sérmenntuðu fólki í þessari
grein. Frúin lagði sérstaka
áherzlu á, hve mikilvægt væri
að almepningur gerði greiriar-
mun á sjúkraþjálfurum annárs-
vegar og nuddurum og nuddkon-
um hins vegar. Sjúkraþjálfárar
tækju við sjúklingum eingöngu
eftir tilvísun læknis og hafa lært
meðferð sjúkra, þar sem nudd-
arar önnuðust á hinn bóginn heil
brigt fólk.
íslenzkir 'sjúkraþjálfarar hafa
Framhald á bls. 31