Morgunblaðið - 01.05.1965, Blaðsíða 21

Laugardagur 1. max 1965
MOKCUNBLAÐIÐ
21

1 .maí ávarp fulltrúa-
ráðs verkalýðsfél.
1. MAl, hinn alfþjóðlega baráttu
dag verkalýðsins, fylkir íslenzk
alþýða liði undir merkjum sam
taka sinna til nýrrar sóknar
fyrir stórbættum, vaxandi af-
komuöryggi og aukinni velferð
alls vinnandi fólks.
| Verkalýðshreyfingin er í
senn þjóðleg og alþjóðleg. Nú
eins og ævinlega á þessum degi
minnumst við frumherjanna
sem brautina xuddu, menn sem
lögðu velgengni sína, frelsi sitt
og jafnvel lífið að veði til að
hefja merki (þeirrar frelsisbar-
áttu kúgaðra stétta og þjóða,
eem markað hefur heilladrýgst
®por í mannfélagsiþróun síðustu
kynslóða. Verkalýðshreyfingin
er nú voldug og sterk víða um
iönd, en réttlætishugsjón frum
herjanna kallar enn til mark-
vissrar og fórnfúsar baráttu.
IÞrátt fyrir þá staðreynd að vís
indi og tækni mútímans megna
að tryggja öllum börnum jarðar
i innar mannsæmandi lífskjör er
I skortur lífsnauðsynja enn hlut
i skifti meirihluta mannkyns.
í dag, 1. maí, tekur íslenzk
verkalýðshreyfing heilshugar
I undir kröfur stéttarsystkina um
allan heim um að böli fátækt-
, orinnar sé hvarvetna útrýmt og
I félagslegt réttlæti gert að hyrn
I ingarsteini sérhvers þjóðfélags.
i Hugsjón friðar og frelsis er
! frá öndverðu aðall hinnar al-
I þjóðlegu verkalýðshreyfingar.
I Tvívegis á þessari öld hefur
I mannkyninu verið att út í heim
1 etyrjöld þvi til ólýsanlegra
1 hörmunga. Því verður barátt-
1 unni fyrir friði og afvopnun
1 fram haldið, unz martröð eyð-
I ingarmáttar kjarnorkuvopn-
I amna er endanlega bægt frá
1 með varanlegum samningum
I sem tryggja að gereyðingar-
I vopn verði kvödd fyrir fullt og
1 allt en deilumál leidd til lykta
1 með friðsamlegum hætti við
|I samningaborðið.
fl Islenzk alþýða krefst í dag
1 friðar og afvopnunar, eins og
stéttarsystkin í öðrum löndum.
Hún krefst útrýmingar múg-
drápsvopna, gagnkvæmra ráð-
stafana til að eyða tortryggni
og úlfúð ríkja á milli, og að
fjármunum sem vinna fólksins
skapar sé beint frá herbúnaðí
til að uppfylla lífsþarfir manna.
íslenzk alþýða tekur undir
sjálfstæðiskröfur þjóða sem enn
búa við nýlenduáþján. Krafan
um afnám kynþáttamisréttis
verður æ brýnni, og ber þar
hæst baráttu hins kúgaða meiri
hluta í Suður-Afríku. Islenzk
verkalýðshreyfing tekur ein-
dregið undir kröfu hinnar al-
þjóðlegu verkalýðshreyfingar
um frelsi og mannréttindi öllum
til handa án tillits til litarhátt
ar eða þjóðemis.
íslenzk alþýða krefst þess að
sérhver þjóð hafi óskorað frelsi
til að stjórna eigin málum, án
þess að eiga á hættu valdbeit-
ingu innlendra eða erlendra
aðila. Hún krefst þess að viður-
kenndur sé réttur þjóða til
efnahagslegs ekki síður en
stjórnarfarslegs sjálfstæðis.
Þegar alþýða Reykjavíkur
lítur um öxl á þessum hátíðis-
og baráttudegi verkalýðsins og
íhugar þá þróun sem orðið hef-
ur liðið ár, blasir við sú stað-
reynd, að þrátt fyrir eindreginn
vilja verkalýðshreyfingarinnar
til að leggja sitt að mörkum til
að stöðva verðbólguþróunina,
hefur verðbólgan enn magnast
og raskað því hlutfalli sem júní
samkomulagið átti að tryggja
launafólkL
AJmenn hækkun verðlags og
stórauknar álögur skatta og út
svara valda því að júnisam-
komulagið hefur ekki náð til-
gangi sínum og að rauntekjur
verkafólks á tímaeiningu hefur
enn rýmað. Fyrsta maí krefst
alþýða Reykjavíkur að þessi
öfugþróun verði stöðvuð.
í>að er afdráttarlaus krafa
einhuga verkalýðssamtaka að
ör vöxtur þjóðarframleiðslu
undanfarin ár, mjög bætt við-
skiptakjör og tækniframfarir
Guðmundur H. Garðarsson form. V.R.
Vinna ber á grund-
veili þekkingar
EIN þýðingarmesta forsenda
mikillar framþróunar í nútíma
þjóðfélagi, er hæfni einstaklinga
og hópa til að aðlaga sig breytt-
um aðstæðum, tileinka sér þekk-
ingu og starfsaðferðir, sem
6tuðla að auknum framförum og
meiri vellíðan. Leiðir að því
markmiðið að bæta lífskjör alls
ftlmennings, geta verið margvís-
legar og m. a. sú, að fjöldinn
myndi félög og samtök sér til
brautargengis í þeirri baráttu.
Um hálf öld er nú liðin frá því,
«ð heiidarsamtök launþega, Al-
þýðusamband íslands, var stofn
að af félögum sjó- og verka-
manna í þessum tilgangi. Á þeim
tíma var það merkur áfangi í
baráttu verkalýðsins fyrir bætt-
um kjörum og rétti til eðlilegra
þ j óðf élagsáhrif a.
• Við stofnun ASÍ stóð íslenzkt
þjóðfélag á þröskuldi þeirra
skipulags- og tækniframfara,
*em er grundvöllur þeirrar
miklu velmegunar, sem ís-
lenzka þjóðin býr við í
dag. Síðan hafa orðið sevin-
týralegar breytingar á öll-
um sviðum og er eigi ofmælt,
þótt sagt sé, að ísland og is-
lenzkar þjóöíélagsaðstæöur eigi
hvergi sinn líkan í andl. og verald
legum efnum. Hér býr enginn
við skort og frelsi einstaklinga
og hópa er almennara og meira
en þekkist á nokkru öðru byggðu
bóli.
í dag búa íslendingar eins og
aðrar iðnþróaðar þjóðir í síbreyti
legu þjóðfélagi. Fátt er hér eins
og fyrir hálfri öld. Breytingar
eru hraðar og snöggar á öllum
sviðum. Ekkert stendur í stað.
Þjóðinni miðar hratt áfram á
braut framfaranna innan þeirra
takmarka, sem fámennið setur
henni.
Alþýðusamband fslands hefur
ekki orðið ósnortið af þessari
þróun fremur en aðrar þjóðfé-
lagsstofnanir. Nýjar stéttir hafa
myndazt m. a. hinar fjölmennu
þjónustustéttir, sem jafnajn fylgja
í kjölfar og eru í sumum tilfell-
um undanfari nútíma iðnþróun-
ar og tækniframfara. Kjarni ASÍ
hefur því smátt og smátt verið
að breytast, þótt ytra formið sé
áþekkt því, sem það var fyrir
hálfri öld og baráttuaðferðir
svipaðar.
A þessu rerður að verða breyt-
ing, ef launþegár, sem eru nú
meginþorri þjóðarinnar, eiga að
Sverrir Hermannsson, formaður L.LVj
Barátta fyrir heill
og hag lands og þjóöar
ÞAÐ ER nýtt af nálinni að skrif-
stofu- oig verzlunarfólks gefist
kostur á að halda frídag verka-
lýðsins hátíðlegan. Þeim áfaniga
fagnar verzlunarfólk í dag um |
leið og það samfagnar öllum ís-
lenzkum launþegum með hina
styrku stöðu þeirra í þjóðfélaginu
og verðmæta ávinninga á næst-
liðinni tíð. Það er ' mikill og
hættulegur misskilningur að
telja verkalýðnum stöðugt trú
um að hann sé minnimáttar í
þjóðfélatginu. Slík villa er ein-
göngiu gerð til að egna menn til
ábyrgðarleysis. Slíkt er þó gert
nú og hér á landi og af ráðnum
hug. Stemma þarf stigu við slí'ku.
Lau-.begar allir verða að gera
sér ljóst, að þeir eru voldugasta
afl þjóðfélaigsins. Á þeim veltur
hagur og velferð þess. Barátta
verkalýðsins á ekki að vera bar-
átta sérhagsmuna heldur bar-
átta fyrir heill og hag lands og
þjóðar, og ekkert ávinnst nema
samleið eigi, vinnuþegar og
vinnuveitendur.
Á afrekum launþega eru
mennintgarverðmæti þessa þjóð-
félags reist fyrst og fremst.
Höfuðkrafa þessa hátíðadags á
að vera að vinnudagur þeirra sé
ekki svo langur að þeim sé með
öllu meinað að njóta ávaxta
vehka sinna. Hinir lægstlaunuðu
geta í dag séð sér og sínum far-
borða þakkað veri hinum miikl'U
framkvæmdum og hagsæld til
lands ag sjávar. En þeir geta
það ekki án þess að fara á mis
við þau menningarverðmæti, sem
þeir hafa þó sjálfir skapað. Á
Sverrir Hermannsson
þessu þarf að ráða skjóta bót.
Landssamband íslenzkra verzl-
unarmanna árnar öllu launafólki
heilla á hátíðisdegi þess og óskar
þess að hjá þeim sitji í fyrirrúmi
ábyrgð en ekki ábyrgðarleysL
Sverrir Hermannssom.
r ■
Agúst Geirsson form. Félags ísL símamanna:
Vonandi tekst samkomu-
lag án afskifta kjaradóms
skili verkafólki raunhæfum
kjarabótum í þeim samningum,
sem nú fara í hönd, með al-
mennri kauphækkun, lækkun
skatta og útsvara af lágtekjum
og miðlungstekjum, og öðrum
aðgerðum sem aukið geti kaup-
mátt launa.
Aflétta verður því ófremdar
ástandi að meginiþungi skatta
og útsvara hvíli á launafólki,
en gróðafélög og hvers konar
gróðabrall beri tiltölulega létt-
ar skattbyrðar eða sleppi jafn-
vel með öllu við skattálagn-
ingu.
í dag heitir verkalýðsbreyf-
ingin því að beita öllu afli sam
takanna að því marki að stytta
hinn óhæfilega vinnutíma verka
fólks, sem opinberar skýrslur
sýna að enn lengist ár frá ári
og er miklu lengri hér en í
nokkru nálægu landi.
Enn sem fyrr lýsa verkalýðs
samtökin sig reiðubúin til sam-
starfs við stjórnarvöld landsins
um leiðir sem að gagni mega
koma til að stöðva verðbólgu-
þróunina og koma á heilbrigðri
festu í iþróun launa- og verðlags
mála, enda eru markvissar að-
gerðir í þessu skyni forsenda
fyrir að unnt sé að gera raun-
hæfa kjarasamninga og tryggja
réttlætiskröfur verkalýðssam-
takanna framgang.
1. maí lýsir reykvísk alþýða
einhuga stuðningi við megin-
kröfu verkalýðshreyfingarinn-
ar, sem samlþykktar voru ein-
róma á ráðstefnu Alþýðusam-
bands íslands í marz í vetur,
með Iþví að fylkja liði í kröfu-
göngu og á útifund verkalýðs-
samtakanna, en meginkröfur
þeirrar ráðstefnu eru þessar:
1. Almenn kauphækkun og
samræming kauptaxta.
2. Stytting vinnuvikunnar i
44 stundir með óskertum
launum.
3. Lækkun útsvara og skatta
af lágtekjum og miðlungs-
tekjum og þurftartekjur
séu skatt og útsvarsfrjáls-
ar. Jafnframt séu skattar
og útsvör á gróðarekstur
hækkuð og ströngu skatta-
eftirliti framfylgt.
4. Aðgerðir í húsnæðismálum
sem auðveldi fólki að eign
ast íbúð á kostnaðarverði,
svo sem aukning bygginga
á félagslegum grundvelli,
hækkun lána, lenging láns
tima, lækkun vaxta og að-
Framh. á bls. 27.
Guðin. H. Garðarsson
geta tryggt sér eðlilega hlutdeild
í afrakstri þjóðarinnar og þá með
þeim hættb að þeir skaði eigi
sjálfa sig eða þann grundvöll,
sem er uppspretta þeirrar vel-
megunar, sem búið er að.
Þarfir og kröfur nútímamanns
ins eru fjölbreytilegar og þeim
er fullnægt á mismunandi hátt.
Að hluta er það gert af beinum
launum til daglegra þarfa, en í
síauknum mæli eftir óbeinum
leiðum t. d í formi ódýrrar
menntunar, greiðslu sjúkratrygg
inga, ellilífeyris, aukningu orlofs
o.s.frv. Verkalýðshreyfingin hef-
ur átt ríkan þátt í mótun þessar-
ar þróunar.
En nú er tímabært að brotið sé
blað. Verkalýðshreyfingin verður
að fara inn á nýjar baráttubraut-
ir, sem eru í samræmi við hið
síbréytilega þjóðfélag. Treysta
ekki um of á frumstæðustu bar-
áttuvopnin, sem voru hið eina,
sem dugði í lítt þróuðu þjóðfé-
f TILEFNI af 1. maí átti Mbl.
samtal við Ágúst Geirsson, for-
mann Félags ísl. símamanna og
spurði hann álits á hagsmunamál
um félags hans.
— 1. maí er auðvitað hálfgerð-
ur kröfudagur og þess vegna eru
kjarasamningarnir væntanlegu
ofarlega í huga manna. Það verð-
ur að leiðrétta hlutfallið milli
opinberra starfsmanna og ann-
arra launþega.
— Hvaða leið vilt þú að farin
verði? Skjóta málinu til kjara-
dóms?
— Nei, Það held ég ekki. Við
bárum traust til kjaradóms eftir
lagi, heldur taka upp ný,_ sem
smíðuð eru úr stáli þekkingar
á nútíma atvinnu og þjóðfélags-
háttum og þeim möguleikum,
sem í þeim felast. Nauðsynlegt
er, að launþegar skilji til hlítar
hvað áunnizt hefur og hvert beri
að stefna baráttunni á hverjum
tima til þess að öðlast réttan og
eðlilegan hluta af þjóðartekjun-
um.
Ein yngsta og fjölmennasta
launþegastéttin í landinu er
verzlunarfólkið. Þessi fjölmenna
stétt hefur þróazt og orðið til
með svipuðum hætti og hliðstæð-
ar stéttir hjá iðnþróuðum þjóð-
um. Hún er því velmegunartákn
en ekki hið gagnstæða, eins og
sumir vilja halda fram. íslenzkt
verzlunarfólk er enn lítt virkt afl
í mótun framtíðarstefnunnar í
kjara- og þjóðfélagsmálum. Er
þessu öðru vísi háttað hjá ná-
grannaþjóðum vorum. En stéttin
vinnur markvisst að þvL að hún
fái einnig að leggja fram sinn
skerf til að marka heilbrigða
stefnu í þessum málum sem öðr-
um, landi og lýð til blessunar.
Ég árna íslenzkri verkalýðs-
hreyfingu heilla í tilefni 1. maí.
Guðm. H. Gurðarsaon.
að hann ákvað launahækkanir og
flokkabreytingar í júlí 1963, en
þegar hann vísaði á bug almenn-
um kauphækkunarkröfum okkar
30. marz 1964, fannst okkur hann
hafa brugðizt því trausti.
— Hvaða ráða vilt þú þá, að
gripið sé til?
— Ég vil helzt að hægt verði
að fara samningsleiðina. Þá er
frumskilyrði að opinberir starfs-
menn fái fullan samningsrétt eins
og aðrar stéttir og þá einnig verk
fallsrétt. Við viljum fá varanlega
kauphækkun og þá er auðvitað
höfuð vandamálið að stöðva verð
bólguna, sem er búin að gleypa
þær kauphækkanir sem íengizt
hafa.
— Þá vil ég einnig að hinir
lægst launuðu fái ekki aðeina
styttri vinnutima. Nauðsynlegt
er, að þeir geti lifað á því að
vina eðlilegt dagsverk, en þurfi
ekki að vinna óhóflega lengi dag
hvern, eins og nú tíðkasL
— í sambandi við kjarasamrv-
inga opinberra starfsmanna, sem
nú standa fyrir dyrum, er og
nauðsynlegt að lagfæra launa-
flokkun, sem að okkar áliti er
mjög óréttlát gagnvart símafólkL
Einkum er svo um tæknimennt
að og sérþjálfað starfsfólk I
þjónustu Landssímans. Það er I
alltof lágum launaflokkum.
— Mikið hagsmunamál Iaun-
þega er að lækka byggingar-
‘kostnað. Alltof stór hluti af laua
um manna fara í húsnæði. Ég lýsi
mig samþykkan ályktun Lands-
fundar Sjálfstæðisflokksins, sem
kvaðst fylgjandi því að sem allra
flestum væri gert kleift að eign-
ast sitt eigið húsnæði.
— Heppilegast tel ég, að sam-
komulag náist milli allra aðila,
bæði opinberra starfsmanna og
launþega á almennum vinnu-
markaði, sambærilegt við júní-
samkomulagið. Þá vona ég að
ekki komi til verkfalla og ekki
þurfi að skjóta máli opinberra
starfsmanna til kjarádóms.