Morgunblaðið - 10.06.1965, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAOIÐ
Fímmtudagur 10 júní 1965
Ádsíllií'
Islands
1 TVEIMUR tölublöðum Morgun-
blaðsins í s.l. mánuði, þriðjudag-
inn 25. og laugardaginn 29. maí er
veitzt að Búnaðaríélagi íslands
á harla óviðurkvæmilegan hátt.
Höíundur fyrri greinarinnar er,
að því er ráða má af skammstöf-
unar undirskrift hennar, Vignir
Guðmundsson, blaðamaður. Síð-
ari greinin er í leiðaradálkum
blaðsins og því seanilega skrifuð
af einhverjum af ritstjórum þess.
Stjórn Búnaðarfélags íslands
hefði ekki hirt um að svara óhróð
ursgrein Vignis blaðamanns,
hefði hún birzt ein. En þar sem
grein hans er notuð sem uppi-
staða í leiðara blaðsins á þann
hátt, að áréttaðar eru fullyrðingar
hans um afturhaldssjónarmið í
búfjárrækt og gamlar kenningar,
sem hjá Búnaðarfélagi fslands
séu látnar sitja í fyrirrúmi fyrir
rannsóknum og niðurstöðum vís-
indamanna og að þetta eigi að
víkja fyrir upplýsingastarfsem-
inni, þá finnur stjórn félagsins
sig knúða til að andmæla þess-
um skrifum og fjarstæðukenndu
staðhæfingum Vignis blaðamanns
og fer því mjög villur vegar í
réttu mati þeirra.
Sannleikurinn er sá, að í starf-
semi Búnaðarfélags íslands hefir
ávallt ríkt víðsýni og raunsæi.
Má í því sambandi benda á nokkr
ar staðreyndir í því efni, sem
fram komu í greinargerð fyrir
tillögu um aukna leiðbeiningar-
þjónustu á vegum Búnaðarfélags
fslands, sem stjórnin lagði fram
á síðasta búnaðarþingi. í>ar segir
#vo meðal annars:
„Ráðunautastarfsemi Búnaðar-
félags íslands hefir frá öndverðu
verið mikilvægur og árangurs-
ríkur þáttur í þróunar- og fram-
faramálum landbúnaðar vors.
Hefir þessi starfsemi jafnan,
eftir því sem fjárhagsástæður
hafa leyft, fylgt þróun-
inni þannig, að ráðunautum hefir
verið fjölgað og síauknar kröfur
gerðar til menntunar þeirra og
þekkingar á þeim þáttum búnað-
arins, sem heyrt hafa til þeim
verkahring, sem þeim hverjum
fyrir sig, er markaður. Með þess-
um hætti hefir verið sýnd fyllsta
viðleitni í þá átt að láta ekkert
úr greipum ganga, er til hag-
sældar horfir fyrir landbúnaðinn
og flytja inn í starfsemina allar
tæknilegar nýjungar, er oss ber-
ast fregnir af erlendis frá og vort
eigið hyggjuvit hefir lagt oss upp
í hendur, og að gagni hefir mátt
koma til að létta og auðvelda
störfin, Með hverju árinu sem
líður vex fjölbreytnin 1 vinnu-
tækjanotkun. Ný og ný sjónarmið
ryðja sér til rúms, sem segja má
að tæki til allra þátta búnaðarins.
Má þar nefna, hvernig rækta
naegi og bæta búfjárstofninn,
auka afurðir hans og hvemig
haga skuli fóðri og eldi hans vet-
ur og sumar, hvernig haga beri
grasræktinni á grónu og ógrónu
landi, hvemig nýta megi jarðhit-
ann til grænmetisframleiðslu,
hvernig auka megi verðgildi land
búnaðarafurða með fjölbreytni í
verkum þeirra og síðast en ekki
sízt, hvernig takast megi að færa
byggingarmál sveitanna til betra
horfs.
Hvar sem litið er blasir við sú
staðreynd, að hagnýting vísinda
og þekkingar er lykill að hag-
felldri þróun á sviði atvinnulifs
og efnahagsmála. Og eins og hög-
um er háttað hjá landbúnaði vor-
um á þetta ekki síður við hann
en aðrar atvinnugreinar með þjóð
vorrL Þetta sjónarmið hefir
ávallt verið rikjandi hjá Búnað-
arfélagi lslands eins og ráðunauta
starfsemi þess ber ljósust merki.
En eftir því sem landbúnaðurinn
færist meira í fang um nýbreytni
í búrekstrinum og starfsemi ráðu
nautanna verður af þeim sökum
fjölbreyttari og umfangsmeiri,
krefur bað aukinna starfskrafta
svárað
hjá félaginu.
í sauðfjárræktinni standa nú
fyrir dyrum tímamót, tímamót-
ræktunarbúskapar í þessari grein,
að beita sauðfé á ræktað land að
sumarlagi í lágsveitum samfara
því, sem haldið verður áfram að
hagnýta góð afréttarlönd, þar
sem til þeirra nær. Þá taka' þessi
tímamót einnig til þess, að nú
er hafin aukin fjölbreytni í
vinnslu gæra og uilar, en á kyn-
bótastarfseminni veltur mikið um
verð og gæði þessara vara eins
og með kjötgæðin og fallþunga
dilkanna".
Þetta mætti nægja til þess að
sýna skýrt oig skilmerkilega, hver
reginfjarstæða er á borð borin
fyrir lesendur Morgunblaðsins
um Búnaðarfélag íslands í þess-
ari ádeilugrein Vignis blaða-
manns, og að árétting ritstjórans
og umvöndun missir alveg marks
og snýst í höndum hans í öfug-
mæli jafnóðum og blekið flýtur
úr penna hans.
Vignir blaðamaður dregur
nafn Stefáns Aðalsteinssonar, bú-
fjárfræðings, sem starfar við
Landbúnaðardeild Atvinnudeild-
ar Háskólans, með harla einkenni
legum hætti inn í umræðuefni
greinar sinnar.
Tilefnið til þess, að hann gerir
svo, er felugrein sem birzt hefur
í Búnaðarblaðinu og Vignir telur
Stefán Aðalsteinsson höfund að.
Um þessa yfirprentuðu fengrein
segir Vignir. „1 fyrrgreindu blaði
er gestaþraut á blaðsíðu 20. Það
er yfirprentuð grein sem nánast
er illlæsileg, en fyrirsögnina má
greinilega lesa. Til hvers eru til-'
raunir.“
Vignir lýsir því enn betur, hve
erfitt hafi verið að ráða í það
hvað í greininni felst og segir
hann: „Að út um allar sveitir
sitji menn og rýni i þessa grein
og reyni að ráða hana eins og
krossgátu eða eins og fræðimenn
í Ámasafni, sem ráða vilja með
ljósspeglum rúnir gamalla skinn-
'bóka“. Svona er efni greinarinn-
ar af hendi höfundar rækilega
falið. En Vignir segir, „að ungur
maður hafi með sérstakri natni
náð að lesa í málið, þótt kyrfi-
iega hafi verið yfirprentað..1 Svo
’birtir Vignir greinina,'hvað sem
upp úr því má leggja, að slíkt
hylmingarform hafi fengið rétta
lausn. Það er alkunnugt, að þar
sem gestaþrautir og krossgátur
eru annars vegar, er ekki lambið
að leika sér.
En hver er svo ástæðan til þess,
að Stefán Aðalsteinsson, búfjár-
fræðingur, sem Vignir segir „að
sé’kannski sá menntaðasti og fær-
asti, sem miðstöð islenzkra búvís-
inda hefir á að skipa", skuli velja
skrifum sínum um sauðfjárkyn-
bætur slíkt feluform.
Jú, Vignir blaðamaður hefir
svör við þessu. Um þetta segir
hann: „Stefán Aðalsteinsson hefir
látið þau orð falla, að það mundi
kosta aðgerðir gegn sér ef hann
hefði látið fyrrnefnda felugrein
á þrykk út gagna“.
Gagnvart þessu liggur næst
fyrir að spyrja. Hvaðan var þess-
ara aðgerða að vænta! Ekki var
þeirra að vænta frá Búnaðarfé-
lagi íslands, því hvort tveggja er,
að Stefán Aðalsteinsson er að öllu
leyti óháður starfsemi þess. Hann
á sér allt aðra húsbændur, og svo
hitt, að þegar um fagmál er að
ræða, þótt eitthvað beri á milli
um skoðanir, þá er innan þeirrar
starfsemi, sem valdsvið Búnaðar-
félags íslands tekur til, engu
slíku til að dreifa. Þar eru öll
mál rökstudd fyrir opnum tjöld-
um, og ráðunautar félagsins og
annað starfslið þar kostar í hví-
vetna kapps um það, að hvert
mál sé sem bezt gaumgæft og sem
farsællegast til lykta leitt sem
sátt og samlyndi.
Ef þetta hugboð Stefáns Aðal-
steinssonar um aðgerðir vegna
greinarinnar hefir við eitthvað að
styðjast, þá hljóta böndin að ber-
ast að yfirboðurum hans í Land-
búnaðardeild Atvinnudeildar Há-
skólans. Öðrum getur það ekki
verið þar til að dreifa, en heimil-
iserjur þar, ef einhverjar kunna
að vera, eru Búnaðarfélagi Is-
lands óviðkomandi.
Annað ádeilu-atriði á Búnaðar-
félag íslands í þessari grein Vign-
is blaðamanns er, að beitt hafi
verið valdboði, eins og hann orð-
ar það, til þess að fá nokkuð
breytt orðalagi, starfsskýrslu eins
af ráðunautum Búnaðarfélags ís-
lands, sem var Gunnar Bjarna-
son, ráðunautur í svína- og ali-
fuglarækL
Það er alveg rétt, að í starfs-
skýrslu þessari voru ummæli,
sem stjórn Búnaðarfélags íslands
taldi að ekki ætti að birta í
skýslunni, þar sem þau væru frá
manni, sem líta mætti svo á, að
hann væri í forsvari fyrir mál-
efnum landbúnaðarins. Var Ing-
ólfur Jónsson, landbúnaðarráð-
herra, sem mál þetta var borið
undir, sammála stjórninni um
þetta.
Eins og kunnugt er, hafði um
það leyti sem starfsskýrsla þessi
var rituð, verið kornið á kreik
nokkrum áróðri gegn neyzlu dýra
feita á þeim forsendum, að hún
væri skaðleg. Starfsskýrsla ráðu-
nautsins hefst á þessum orðum:
„Nú er feitmeti á dagskrá og var-
að við dýrafeiti öðru feitmeti
fremur. íslenzkt svínakjöt er til
skaða feitt“. Hér tekur ráðunaut-
urinn beinlínis undir þennan
áróður að því, er tekur til feiti
af þeirri dýrategund, sem heyrir
undir starfssvið hans. Hann segir
heldur ekkert til að andmæla
kenningunni um skaðsemi feiti
af öðrum dýrategundum, svo vel
hefði mátt líta svo á, að hann
tæki líka undir áróðurinn, hvað
það snerti. Nú er það svo um
þennan áróður gegn neyzlu dýra-
feifci, að fyrir honum hafa ekki
verið færðar nægar vísindalegar
samhljóða sannanir. Þvert á móti
er það vitað, að erlendis eru vís-
indamenn, sem um manneldismál
sýsla, mjög ósammála um þetta.
Þar er hver hendin upp á móti
annarri í röðum þeirra vísinda-
manna, sem að menntun ættu að
standa jafnt að vígi um að leggja
hér dóm á. Og ef vér íslendingar
lítum í vorn eigin barm, lífs-
reynslu þjóðar vorrar í þessu
efni allar götur frá upphafi ís-
landsbyggðar, þá er öll saga vor
og reynsla í beinni andstöðu við
þessa kenningu. Meðan vér bjugg-
um í óupphituðum húsakynnum
og háðum útiveru í frosthörkum
á sjó og landi, var dýrafeitin
hreinn lífgjafi, og óefað átti þjóð
vor áður og fyrr feitmetisneyzl-
unni líf sitt að launa á þeim tím-
um, þegar mest svarf að úm
óblíðu veðurfarsins. Hitt er svo
annað mál, að við breytta að-
búnaðarhætti þurfum vér nú
minna magn en áður var af þess-
ari vöru til þess að fullnægja
þörfum vorum. En það raskar
engu um hollustu dýrafitunnar.
Forstöðumenn og málsvarar
landbúnaðarins standa því föstum
fótum í gagnrýni sinni á gildi
þessara kenninga um skaðsemi
dýrafeitinnar, og það á sízt við,
að í starfsskýrslum ráðunauta
Búnaðarfélags íslands, að tekið
sé undir slíkan áróður.
Það skyldi hins veigar engan
undra, þótt Vignir blaðamaður
sjái hvorki blett né hrukku á
slíkri aðstöðu ráðunautar, sem
sjálfur beygir sig svo í duftið
fyrir þeim, sem að þessum áróðri
standa, að hann telur, áð heilsu-
fari almennings sé kastað fyrir
róða, ef eigi sé á þetta hlýtt.
Sannleikurinn og ekkert nema
sannleikurinn er fyrirsögn á
þessari grein Vignis blaðamanns.
Það er ekki alltaf að fyrirsagnir
og innihald falli saman, ef veigið
er á gullvog.
Reykjavík, 4. júní 1965.
Þorsteinn Sigurðsson,
Pétur Ottesen,
Gunnar Þórðarson.
Athugasemdir frá ráðu-
nautum Búnaðarfél. íslands
Hr. ritstjóri.
Hinn 29. maí birtist í heiðruðu
blaði yðar kafli í ritstjórnargrein
undir fyrirsögninni „Visindin og
atvinnuvegirnir". Þær skoðanir,
sem þar koma fram um rann-
sóknastarfsemi landbúnaðarins og
leiðbeiningaþjónustu, virðast
byggðar á greininni: „Sannleik-
urinn er ekkert nema sannleikur-
inn“, sem höfundurinn „vig“
skrifaði í blað yðar, 25. s-m., enda
vitnað í þá grein.
Skrif „vig“ eru hatrömm árás
á Búnaðarfélag íslands og að okk-
ar áliti óverðskulduð. Þó mun-
um við undirritaðir, ráðunautar
félagsins, ekki svara þeim skrif-
um í heild, þar sem við teljum
það frekar vera hlut stjórnar fé-
lagsins, búnaðarmálastjóra og
einstakra embætta eða ráðunauta,
sem sérstaklega er vikið að, að
ákveða, hvernig við verður brugð
izt.
1 ritstjórnargreininni er hins
vegar látið liggja að því, að vís-
indaleg menntun og starfsaðferðir
fyrirfinnist ekki í landbúnaði ís-
lendinga hjá öðrum en þeim, sem
við rannsóknir og tilraunir fást.
Hér er um að ræða mjög alvar-
legan misskilning, sem hlýtur að
byggjast á því, að litið hafi verið
á skrif „vig“ sem óskeikul í því,
að þar hafi trúmennska og sann-
leikur verið hið eina, sem réð
ríkjum.
Með þessu er veitzt á þann hátt
að þeirri stofnun, er við vinnum
við, embættum þeim, sem við
gegnum, og sjálfum okkur, að
ekki verður við unað. Því send-
um við yður þessar athugasemdir
og leiðréttingar og óskum þess,
að þær1 verði hið fyrsta birtar í
blaði yðar á eigi minna áberandi
stað en greinar þær, sem eru til-
efni þessara skrifa.
Búnaðarfélag fslands hefur allt
frá því, er það hóf leiðbeininga-
starfsemi sína um síðustu alda-
mót, leitazt við að hafa í þjón-
ustu sinni eins vel menntaða
menn og kostur hefur verið á
á hverjum tima. Frá öndverðu
hafa flestir ráðunautar þess
hlotið háskólamenntun við kunn-
ar vísindastofnanir í landbúnaði
í nágrannalöndum okkar. Stofnan
tt þessar eru hinar sömu eða «m
bærilegar við þær, sem tilrauna-
menn okkar hafa numið við, og
báðir starfshój>ar hafa yfirleitt
haft sams konar háskólapróf, er
þeir hefja störf hvor á sínu sviði.
Búnaðarfélag íslands hafði for-
ustu um tilraunastarfsemi í land-
búnaði, og þau mál voru lengi í
höndum ráðunauta þess. Mjög
náin tengsl voru í upphafi milli
félagsins og landbúnaðardeildar
Atvinnudeildar Háskólans, og
ávallt hefur góð samvinna ríkt
milli þessara tveggja stofnana,
þótt þrounin hafi eðlilega orðið
á þann veg, að verkaskipting hafi
komizt á milli þeirra. Landbún-
aðardeildin hefur tekið við til-
rauna- og rannsóknarstarfseminni
að miklu leyti, en ráðunautar
Búnaðarfélags íslands fara með
leiðbeiningastarfsemina og marka
stefnur í tæknilegum framfara-
málum landbúnaðarins á sviði
jarðræktar og búfjárræktar. Það
er þeirra að koma jafnóðum á
framfæri við bændur þeim niður-
stöðum tilrauna, sem taldar eru
hafa hagnýtt gildi. Er þess að
vænta, að með batnandi aðstöðu
muni verksvið tilraunastarfsem-
innar ná til fleiri þátta en verið
hefur, en eins og augljóst má
vera, er það á tiltölulega afmörk-
uðum sviðum, sem hún kemur
enn að gagni í leiðbeiningastarf-
semi við þá uppbyggingu landbún
aðarins, sem Búnaðarfélag íslands
hefur jafnan haft forustu L
Það kemur því mönnum undar-
lega fyrir sjónir, þegar „vig“ í
grein sinni nefnir ákveðinn til-
raunamann hjá landbúnaðardeild,
Stefán Aðalsteinsson, sem sé
„kannski sá menntaðasti og fær-
asti, sem miðstöð íslenzkra búvis-
inda hefir á að skipa“, og ætlazt
til þess, að tilgáta hans ura hugs-
anlega túlkun á niðurstöðum
ákveðinnar tilraunar sé tekin
gild sem sönnun þess, að sú
steína, sem fylgt hefur verið í
ræktun sauðfjár meS tilliti til
vaxtarlags, sé röng, henni beri
þegar að breyta. Slíkar forsend-
ur eru allt of veikar, og fáir til-
raunamenn naundu æskja þess, að
þannig niðurstöður yrðu túlkaðar
sannleika, jafnvel þótt þær kæmu
eins og blaðamaðurinn gerir. Á
þær yrði aldrei litið sem heiiagan
frá þeim tilraunamönnum, sem I
starfi sínu hafa sýnt jákvæð við-
horf og unnið sér æðri. háskóla-
gráður fyrir störf sín. Þaðan værl
þeirra líka sizt að vænta sem og
þess, að vilja láta flokka sig sem
menntaðastan og færastan meðal
starfsbræðra sinna.
Það er þvi vafasamt, að nokkr-
um tilraunamanni sé greiði gerð-
ur með slíkum skrifum, sem
blaðamaðurinn hefur látið frá sér
fara, hversu mikil sem löngunin
til að láta bera á sér og þörfin
fyrir viðurkenningu kann að
vera. Einkar óheppilega vill til»
þegar reynt er á þennan grófa
hátt að afsanna kenningar dr,
Halldórs Pálssonar um vaxtar-
lífeðlisfræði sauðfjár, en hann
hlaut einmitt doktorsviðurkenn-
ingu fyrir rannsóknir sínar á þvl
jviði. Allt frá stofnun landbún-
aðardeildar hefur sú stofnun átt
þess kost að njóta þekkingar
hans við kjötrannsóknir og til-
raunir í ræktun og fóðrun sauð-
fjár, jafnframt því, sem hann var
ráðunautur í sauðfjárrækt. Þetta
starf við landbúnaðardeild hefur
hann enn á hendi, og þaðan held-
ur áfram að streyma fróðleikur,
sem leiðbeiningarstarfsemin kem
ur áleiðis til bænda til framdrátt-
ar þessari búskapargrein. Þær
kenningar ná nú orðið einnig I
vaxandi mæli til annarra landa,
bæði við tilraunastöðvar og í bú-
skap, enda er stöðugt sótzt eftir
þvi, að hann flytji fyrirlestra um
þessi efni á alþjóðaráðstefnum
vísindamanna og fyrir bændur,
Þar eru hvorki afturhaldssjónar-
mið að verki né úreltar kenning-
ar, heldur liggja að baki þeim
rannsóknir hins sérfróða visinda-
manns. L
Það er rétt, sem stendur í leið-
ara Morgunblaðsins, „að gildi ís-
lenzkra atvinnuvega byggist á
rannsóknum og niðurstöðum vís-
indamanna". 1 þessum anda hafa
ráðunautar Búnaðarfélags fsland#
unnið og munu vinna framvegis.
Hitt er ekki til framdráttar þvl
góða samstarfi, er til þessa hefur
ríkt milli tilraunamanna og ráðu-
nauta, ef blaðamenn leitast við
Fraruh. á hU. 2ð,