Morgunblaðið - 10.06.1965, Blaðsíða 21

Fimmtudagur 10. júní 1965
MORCUNBLAÐIÐ
21

•
AFSKIPTI Bandaríkjanna
af deilumálum í Dominik-
anska lýðveldinu, stefna og
markmið uppreisnarmanna
og skoðanir andstæðinga
þeirra, hafa verið umræðu-
efni blaða um heim allan
að undanförnu.
Margar skoðanir hafa
komið fram, og margir
þekktir fréttamenn hafa
haldið því fram, að þáttur
kommúnista í atburðum
síðustu vikna í lýðveldinu
sé ýktur, stefna Banda-
ríkjastjórnar sé frekar til
Dominican Donble Trouble:
a t q I
Myndin, sem birtist í „New
ur í Santo Domingo, með
Yourk Herald Tribune“. Textinn
skipun um að gæta hlutleysis,
Brugðust fréttamenn
stærstu blaðanna?
99
Jime“ ræðir frásagnir af
uppreistinni í Dominikanska
lýðveldinu
þess fallin að skapa andúð
en vináttu; og hafi stjórnin
illa á spilunum haldið.
Önnur blöð benda hins
vegar á, að mörgum frétta-
riturum hafi orðið á hrapal
leg mistök, þeir hafi látið
blekkjast, eða þá hreinlega
misskilið það, sem fyrir
augu þeirra hefur borið.
„Time“, bandaríska viku
blaðið, birtir í síðasta hefti
alllanga grein þar sem ým-
Is atriði eru dregin fram,
sem ekki hefur verið hægt
að lesa um í ýmsum bekkt-
ari blöðum vestan hafs.
Fer meginefni greina-
innar hér á eftir:
Það hefur verið erfitt fyrir
fréttamenn að fylgjast með
því, sem gerzt hefur í Domini
kanska lý'ðveldinu. Banda-
rískir hermálafulltrúar og
opinberir embættismenn hafa
lítið um mólið viljað segja.
Það, sem verra er, þær frá-
sagnir, sem birtar hafa verið
af opinberri hálfu, hafa oft
reynzt rangar. Þeir frétta-
menn, sem verið hafa að störf
um í Dominikanska lýðveld-
inu, hafa raunverulega hætt
lífi sínu. Hvarvetnta eru leyni
skyttur á ferli. Oft hafa blaða
menn orðið að gerast sjálf-
bo'ðaliðar á sjúkrahúsum.
Flestir 160 blaðamanna,
sem dvalizt hafa í lýðveldinu
að undanförnu, hafa lagt leið
sina til stöðva uppreisnar-
manna, sem hafa mikinn á-
huga á að skýra afstöðu sína.
Margir blaðamannanna hafa
frá upphafi bardaganna verið
andvígir s-amerisku hervaldi
og íhlutun Bandaríkjanna.
Mörg hjartnæm viðtöl upp-
uppreisnarmenn hafa birzt.
Bernard Collier, fréttamað-
ur „The New York Herald
Tribune“, sendi eftirfarandi
frá*")gn til blaðs síns: „íhlut-
an Aandaríkjanna átti að bæla
niður aðgerðir kommúnista,
sem hlotið hafa þjálfun sina
víðsvegar um heim, og barizt
hafa við blið vinstri sinnaðra
uppreisnarmanna. Áihrifin af
þessari íhlutun hafa orðið
þau, a'ð kommúnistar um
heim allan hafa rekið upp
skelfingaróp, og margir dom-
inikanskir kommúnistar eru
nú taldir píslarvottar. Fjöldi
uppreisnarmanna hefur því
snúizt gegn Bandaríkjunum,‘.
Tad Szulc, fréttamaður „The
New York Times“, segir:
„Bandaríkin eru talin styðja
klíku hernaðarsinna, sem
flestir hata, og þetta kann að
leiða til lokaátaka við upp-
reisnarmenn, sem njóta mik-
illa vinsælda“.
Fréttamaður „Los Angeles
Times“, Ruben Salazar, ræddi
við uppreisnarmann, sem ut-
anríkisráðuneytið teiur vera
kommúnista: „Florentino lít-
ur ekki út fyrir að vera hættu
legur. Hann er smávaxinn,
me’ð þunnt yfirskegg. Er ég
skildi við hann, óskaði ég
þess, að við hefðum gert eitt-
hvað til að fá hann til að
fylgja okkur að málum.“
Dan Kuzmann frá „Was-
hington Post“ segir: „Mörg
viðtöl hafa greinilega leitt í
ljós, að uppreisnarmenn njóta
almenn fylgis. en andúð hef-
ur aukizt á Bandaríkjamönn-
um, sem eru andstæ’ðingar
uppreisnarinnar“.
í Bandaríkjunum hafa marg
ir ritstjórar og dálkahöfund-
ar tekið í sama streng og
þessir fréttamenn. „New
York Times“ sagði: „Því hef-
ur verið lítill gaumur gefinn
hér í landi, að íbúar Domini-
kanska lýðveldisins — ekki
aðeins hópur kommúnista —
hafa barizt og látið lífið fyrir
almenn borgararéttindi . . .“
Jafnvel Walter Lippmann,
sem hafði lýst fylgi sínu við
Jhlutun Bandaríkjanna, segist
hljóðaði: Bandarískur hermað-
skýtur á leyniskyttu.“
vonast til þess, að stjórn
Caamano muni bera sigur úr
býtum. Staðreyndin er hins
vegar sú, að Francisco Caam-
ano Denó, ofursti, sem telur
sig forsprakka stjórnarinnar,
átti sinn þátt í pvi, að kjör-
inn forseti landsins, Juan
Bossh, varö að ví'kja 1963.
Stjórnarskrá Bosch, sem Caam
ano segist fylgja, kveður hins
vegar á um, að enginn úr röð
um hermanna — þ.á.m. Caam
ano — geti farið með það em-
bætti.
Fréttamenn hafa allir fylgt
uppreistarmönnum að máli.
Rowland Evans og Robert
Novak, fréttamenn „Herald
Tribune“, fluttu varnaðarorð:
„Ævintýramenn stjórna upp-
reistarhernum, en þeir hafa
ekki fullt vald yfir li'ði sínu.
Aðalstöðvar uppreistarmanna,
einkum í suðausturh'luta lands
ins, eru undir stjórn komm-
únista, sem viðurkenna Caam
ano aðeins á yfirborðinu.“
Marguerite Higgins, frétta-
maður „Newsweek“, sagði,
eftir vikudvöl í Santo Dom-
ingo: „Takið með varúð full-
yrðingum um fylgi uppreist-
armanna. Ég hef átt í erfi'ð-
leikum með að ganga úr
skugga um tilfinningar þess-
arar nær ólæsu og óskrif-
andi þjóðar. Það kann að
hljóma einkennilega, en hér
virðist fólk skipta svo hratt
um skoðun, að vel má vera
að einmitt það geti hjálpað
Bandaríkjunum til að sætta
deilandi aðila.“
Talsmenn Bandaríkjastjórn
ar hafa lýst undrun sinni yfir
því, hve mikil gagnrýni á
stjórnina hefur komið fram
í blöðum. Sumir fréttamenn
virðast staðráðnir í því að
taka að sér störf ráðamanna,
og móta sjálfir stefnuna í
þessu máli. Collier, frétta-
maður „Herald Tribune“
kvartaði undan því, að banda
rískir hermenn hefðu leyfi til
a'ð verjast, ef á þá væri skot-
ið, utan alþjóðasvæðisins.
„Hann varð mjög reiður“, seg
ir einn opinber starfsmaður,
sem Collier beindi gagnrýni
sinni að, „og neitaði að skilja,
að hér er ekki um neinn
barnaleik að ræða, og menn
okkar verða að verjast."
Bæði Collier og Szulc
skýrðu frá því í síðustu vi'ku,
að bandarískir hermenn tækju
þátt í baráttunni gegn upp-
reisnarmönnum í norðurhluta
Santo Domingo. Engir aðrir
fréttamenn staðfestu þessa
frásögn, og margir hafa þver
tekið fyrir, að hún geti verið
sönn. „The New York Times“
birti fyrir skemmstu mynd,
sem átti að sýna bandariska •
hermenn hjálpa ti'l við hand-
töku uppreisnarmanna. Sann
leikurinn er sá, a"ð myndin
var tekin tveimur vikum áð-
ur á alþjóðasvæðinu, þar sem
verið var að leita að leyni-
skyttum meðal uppreistar-
manna. „Tribune" birti sömu
leiðis mynd, sem sýnir (sjá
mynd) bandarískan hermann
skjóta á leyniskyttu, en jafn-
framt tekur blaðið fram, að
herma'ðurinn hafi fengið skip
un um að vera hlutlaus. Mað-
urinn er því raunverulega
gagnrýndur fyrir að skjóta í
sjálfsvörn.
Mesti stuðningur, sem fi>am
hefur komið við handarí
hefur komið við bandarísku
stjórnina, er skýrsla fimm
sendimanna OAS, Samtaka
Ameríkuríkjanna, þar sem því
er haldið fram, að kommúnist
ar eigi mikinn þátt í því, að
byltingunni var hrundið í
framkvæmd. Er skýrslan var
birt, 8. maí, þá var hennar
ekki getið í einu einasta banda
rísku blaði. Daginn eftir hélt
Ellsworth Bunker, séndiherra
Bandaríkjanna hjá OAS,
klukkustundar langan blaða-
mannafund um skýrsluna, en
fátt eitt birtist á prenti um
það, sem þar kom fram.
Loks má geta orða öldunga
deildarþingmanns Alaska,
Ernest Gruening, en hann
hefur verið einn harðasti gagn
rýnandi stefnu bandarísku
stjórnarinnar í S-Vietnam.
Gruening sagði í þrumuræðu
í öldungadeildinni: „Til allr-
ar óhamingju þá hafa banda-
rísk blöð birt mjög villandi
•fregnir um afstöðu OAS til
afcburðanna í Dominkanska
lýðveldinu. Fréttamenn láta í
ljós þá skoðun, að lítil vizka
búi að baki ákvörðuninni um
að koma í veg fyrir valdatöku
kommúnista. Margar frásagn-
ir draga í efa þátt kommún-
ista. Mér er hins vegar ekki
kunnugt um, að nein af þeim
fréttastofum, blöðum eða sjón
varpsstöðvum, sem þekktast-
ar eru, hafi lagt það á sig að
kynna sér skýrslu rannsókn-
arnefndar AS“.

- DALE
Framh. af bls. 10
tætist ekki, kembd í stórum
vélkömbum, svo stuttu hárin
skiljast frá og blásast burt
með síðustu kornunum og ull-
inni er blandað saman í
ákveðna gæðaflokka. Fín-
asta ullin er blanda af heils-
ársull og hálfsársull, hvít og
dúnmjúk. Sérstakur vélaút-
búnaður sér um að alltaf sé
nákvæmlega sama hitastig og
sama rakastig í sölunum, þar
sem ullin er meðhöndluð. Ár-
ið um kring er hitinn 20 stig
og rakinn 70% í allri ullar-
verksmiðjunni og segir Heg-
land að þetta sé mjög mikil-
vægt. Ullin heldur svo áfram
í stórar spunavélar, þar sem
hún er spunnin misfínt, hesp-
uð, þvegin aftur í hespunum
og lituð og allt garnið fær um
leið mölvarnarmeðferð. Litun
in er mikið nákvæmnisverk.
Jafnvel í svona stórum körum
getur eitt gramm of eða van
gert mikinn usla. 42 stúlkur
ganga frá garninu í hespur
og skoða það vandlega um
leið. Sumar pakka 25. þús.
kg. af garni á ári og eiga
500 tonn að baki. Annars eru
hespur á undanhaldi. Dansk-
ar og sænskar konur vilja
ekki lengur annað en hnotur
og vafalaust koma íslenzkar
og norskar konur á eftir.
Kanski eru það éiginmennirn-
ir sem vilja ekki lengur halda
í hespuna.
Ekki ætla ég að fara að
lýsa ferð minni gegnum hinar
verksmiðjurnar, þar sem vef-
stólarnir hömuðust, svo ekki
heyrðist mannsins mál og ófu
teppi, tweedefni, finasta lín
í sængurfatnað o.s.frv. Sæng-
urlínið er framleitt í hvítu,
gulu og bláu með miðstyrkt-
um lökum og fallega vélforód-
eruðum koddaverum. Grófari
fataefni fá þarna alls konar
meðferð, eru sanforborin til
að verjast krumpum og ég
sá þunn silkifoorin ullarfrakka
efni, sem send höfðu verið til
Svíþjóðar, þar sem brætt er
innan á þau svampgúmmí-
lag til hlýinda. Alls konar
blöndur á efnum er þarna að
sjá, sem ekki verður farið út
í nánar hér.
Svo sem fyrr er sagt, þykir
ullin af norsku Dalakindinni
einkum hentug í sportfatnað,
vegna þess hve löng hárin
eru og ekki aðgreind í þel og
tog. Úr því eru framleiddar
tegundir sem nefnast Heilo og
Fasan, sem eru um 80% af
framleiðslunni í Dale, og erU
einmitt þær tegundir, sem
mest eru fluttar til íslands. Úr
fínni ull af áströlskum og ný-
sjálenzkum kindum er svo
framleitt mjög fínt garn og
einnig ofurlítið grófara „baby-
garn“ í barnaföt.
Þrjár aðrar tegundir með
fuglanöfnum sá ég, Hauker er
sokkagarn með 2% nælon í,
Sisik fínna norskt ullargarn í
peysur og Fink, gróft spunn-
ið garn. Norðmenn nota sýni-
lega mikið þetta garn sitt
sjálfir, svo sem sjá mátti í lest
inni með skíðafólkinu, þær
sem hver manneskja var í út
prjónaðri peysu. Mynstrin eru
oft byggð á gömlum norskum
listiðnaði. Um það talaði ég
við frk. Selmer, sem er tækni-
fræðingur að mennt, og verð-
ur síðar birt viðtal við hana.
— KPá,
Löndunarkrani
d Raufarhöfn
stórskemmdist
RAUFARHÖFN, S. júní. — 1
morgun bilaði löndunarkrani,
en það er einn af þremur
sem hér eru. Er talið óvíst
að hann komist aftur í lag i
sumar, sem mundi tefja mjög
löndun hér. Þá yrði aðeina
hregt að landa úr tveimur
skipum í einu.
Verið var að landa úr
Helgu, þegar óhappið varð.
Kraninn festist einhvem veg-
inn í reiða á skipinu, þe<"«r
verið var að hala hann | •
og skekktist aliur kraniiu.
x" — Einar.