Morgunblaðið - 16.06.1965, Blaðsíða 16

16
MOHGUNBLAÐID
Miðviku'dagur 16. júní 1965

Útgefandi:
Framkvæmdast j óri:
Ritstjórar:
Rits t j órnarf ulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 90.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
SAMNINGAMÁLIN
OG AÐGERÐIRNAR
Á AUSTURLANDI
Johnson hefur gerbreytt
utanríkisstefnunni
LYNDON B. JOHNSON,
Bandaríkjaforseti, hefur
markað nýja stefnu í utanrík
ismálum lands síns. Þjóðin
hefur varpað af sér hömlum
og ótta. Hún situr ekki leng-
ur auðum höndum og lætur
ergjast af sigrum kommúnista
á sviði stjórnmála og vísinda,
heldur hefur hún gripið til
aðgerða samkvæmt stefnu for
setans.
Bandaríkin hafa lengi ráðið
yfir gífurlegu afli. En það hef
ur verið tilvera þess, ekki beit
ing, sem hefur haft áhrif á
heimsmálin. Því hefur mátt
líkja við kóng á taflborði, sem
er ómissandi en lítið notaður.
Aðrar þjóðir, t.d. Egyptar,
ísraelsmenn, Indverjar og
Indónesar, hafa beitt vopnum.
en mikiivægasti eiginleiki her
afla Bandaríkjanna var óhagg
anleiki hans. Aðeins hótun um
beitingu hans skaut öllum
heiminum skelk í bringu, en
tilvera hans stuðlaði að varð
veizlu friðarins. Á þennan
hátt notaði Kennedy, fyrrv.
Bandaríkjaforseti, herveldi
þjóðar sinnar. Honum tókst
að fá Rússa til að flytja eld-
flaugar sínar frá Kúbu án
þess að hreyfa einn einasta
hermann. Möguleikar á stór-
átökum og afleiðingum þeirra
voru vegnir og metnir, það
var í samræmi við valdajafn
vægi áranna eftir heimsstyrj
öldina síðari, og stórveldun-
um tókst að forða heiminum
frá styrjöld. Þessi hnitmið-
aða yfirvegun samrýmist ekki
fullkomlega stefnu Johnsons.
Hann beitir afli Bandaríkj-
anna hratt og kröftuglega, en
sagan ein getur dæmt um
hvort hann beitir því kæru-
leysislega. Sjálfur segir for-
setinn :„Við ætlum ekki að
sitja hér í ruggustólum með
hendur í skauti“. Þessi óbeina
Eftir Patrick 0‘Donovan
vitnun til eftirlætissætis
Kennedys forseta, var ekki
ætluð sem móðgun, en hún
bendir á breytinguna, sem orð
. ið hefur á stefnu Bandaríkj-
anna.
Það cr Ijóst hvað Johnson
ætlast fyrir í Víetnam. Eins
og flestir, sem fylgzt hafa
með gangi mála í Indókína, er
hann þeirrar skoðunar, að
stjórnin í Saigon sé að tapa
styrjöldinni. Hann er sann-
færður um, að ófarir stjórnar
hersins stafi af árásum og und
irróðursstarfsemi erlendra að
ila og hyggst breyta valdahlut
fallinu í landinu þannig að
unnt verði að hefja samninga
viðræður við skæruliða Víet
Kong.
Hernaðaraðgerðir Banda-
ríkjamanna í Víetnam segja
sína sögu. Þær hófust með því
að þeir sendu hernaðarráðu-
nauta til að leiðbeina stjórnar
hernum í S-Víetnam. (Nú eru
rðáunautarnir nægilega marg
ir til að mynda þrjár og hálfa
herdeild). Síðan hófust árás-
ir á N-Víetnam. Johnson hef-
ur horft óþolinmóður á þær
misheppnast, og gert sér grein
fyrir að þær nægðu ekki. —
Fleiri hermenn hafa því ver-
ið sendir til Víetnam. Eru þeir
nú 46.500, og við DaNang
hafa þeir byggt herstöð, sem
á að vera ósigrandi. Styrjöld-
in færist óðum í aukana og
Bandaríkjamenn eru eins og
flæktir í hana og þeir voru í
Kóreu, þótt þeir séu ekki
reiðubúnir að viðurkenna
það.
Hvað Dóminíkanska lýð-
veldinu viðkemur, var forset-
inn sannfærður um, að þar
stæði hann andspænis yfir-
vofandi valdatöku kommún-
ista og greip til Monroe-kenn
ingarinnar, sem var samin
meðan Bandaríkin voru van-
máttug og byggðu öryggi sitt
á hinum konunglega brezka
flota. Samkvæmt kenning-
unni á engum erlendum að-
ila að líðast yfirgangur í Ame
ríku. Forsetinn sendi því
21.800 hermenn til hin dómin
íska hluta eyjarinnar Hispan
ola, og ætlar að tryggja.
Bandaríkjunum vinfengi þjóð
arinnar í framtíðinni.
Stefna forsetans mótast af
hugrekki og festu, og gefur að
því leyti i engu eftir stefnu
Kínverja. Forsetanum er mjög
illa við, að stefna hans sé mis
skilin og á hálfum mánuði
kom hann 12 sinnum fram op
inberlega til að reyna að skýra
hana.
Þessi stefna er ekki vænleg
til vinsældaöflunar, hún er
sterk en óbrotin eins og mað
urinn, sem mótar hana. Hann
þekkir vald Bandarikjanna
og beitir því. Margir Banda-
ríkjamenn hafa látið lífið
vegna þessarar stefnu og
fleiri slys hafa af henni hlot-
izt. T.d. hfur sambúðin við
Indland og Pakistan beðið
mikinn hnekki, í Japan getur
helzti efnahagssérfræðingur
Bandaríkjanna ekki talað í há
skólum án þess að verða fyrir
aðkasti, og allt bendir til þess
að 30 ára starf í S-Ameríku
sé eyðiiagt. Þeir einu, sem
virðast styðja stefnu Banda-
ríkjanna eru ftalir og brezka
stjórnin. En risinn mikli er
kominn á kreik og hefur með
því gert okkur ljósan raun-
veruleika, sem við þekktum,
en skildum ekki.
(OBSERVER — öll
réttindi áskilin).
Bandarískir liermenn og þyrlur í Suður-Víetnam.
Oamningum launþega og
^ vinnuveitenda miðar
heldur hægt áfram þessa
daga, stöðugt er þó ræðst við
og engin ástæða til að ætla
að upp úr samningum slitni,
heldur miklu fremur að heil-
brigð lausn verði fundin á
þessum viðkvæmu málum í
öllum landshlutum og samn-
ingar náist svipað og á Norð-
urlandi
Orðið er þó Ijóst, að ákveð-
in öfl róa að því öllum árum
að reyna að spilla fyrir sam-
komulagi, og ber kommún-
istamálgagnið þess glögg
merki, enda vilja Moskvu-
kommúnistar umfram allt
koma í veg fyrir að launþega-
samtökin nái heilbrigðum
samningum. En innan verka-
lýðshreyfingarinnar gera nú
æ fleiri sér ljóst, að kjara-
bætur fást ekki, ef knúðar
eru fram kauphækkanir, sem
kippa grundvelli undan heil-
brigðri efnahagsþróun, held-
ur eiriungis með markvissri
-baráttu fyrir því að bæta hag
launamanna jafnt og þétt ár
frá ári. í því efni geta engar
stökkbreytingar komið að
haldi.
Nokkuð er ástandið í samn-
ingamálunum óljóst á Aust-
urlandi. Meðal samninga-
nefndarmanna að austan, sem
þátt tóku í viðræðunum í höf
uðborginni, ríkti ekki að öllu
leyti sú ábyrgðartilfinning,
sem forustumenn, sem mikið
vald er fengið í hendur, verða
að tileinka sér. En þegar
aðrir menn höfðu náð heil-
brigðum samningum hefði
mátt ætla, að þeir, sem ekki
unnu að þeirri lausn — eins
og þeir þó hefðu átt að gera
— hefðu reynt að beita áhrif-
um sínum eftir á, til þess að
þeirra félagar fengju notið
þess öryggis og vinnufriðar,
sem slíkir samningar buðu
upp á.
t>að er vissulega í hæsta
máta einkennilegt, ef leiðtog-
ar verkalýðsfélaga ætla að
hafá forustu um það að brjóta
niður vinnulöggjöfina, þá lög
gjöf sem mest og bezt hefur
tryggt hagsmuni verkalýðs-
ins. Það getur ekki verið hag-
ur launþega, að uppreisnar-
ástand skapist í launa- og
kjaramálum. Tiltektirnar á
Austurlandi, þar sem sums
staðar er hótað að sniðganga
vinnulöggjöfina og auglýsa
kauptaxta, geta þess vegna
ekki verið verkalýðnum í
hag. Auk þess er fyllsta
ástæða til að ætla að slíkar
tiltektir væru beinlínis lög-
brot, enda hafa dómar fallið
í svipuðum málum.
Allir velviljaðir menn
hljóta að vona og treysta að
samningatilraunir haldi á-
fram og bægt verði frá áhrif-
um annarlegra afla, en samn-
ingar gerðir sem tryggi vinnu
frið og velmegun næsta árið.
Og ekki ættu launþegar á
Austurlandi sízt að láta sig
það miklu varða, því að
hörmulegt væri, ef atvinnulíf
stöðvaðist í þeim byggðarlög-
um austanlands, sem á síð-
ustu árum hafa gjörbreytt um
svip vegna góðra aflabragða
og mikillar atvinnu. Á þeim
stöðum má atvinnulífið alls
ekki stöðvast á hávertíðinni,
og þess vegna verður að
hindra barnalegar tiltektir,
sem til þess gætu leitt
FLUGV ALLARMÁL
SUÐVESTUR-
LANDS
Um langt árabil hafa farið
fram umræður, bæði á
opinberum vettvangi og í
hópi sérfræðinga um flug-
málefni, um það, hvort
byggja ætti nýjan flugvöll
Suðvestanlands, sem annað
gæti millilandaflugi, eða
hvort fyrst og fremst ætti að
notast við Keflavíkurflug-
völl, sem millilandavöll, og
þá ef til vill að einhverju
leyti einnig Reykjavíkurflug-
völl, sem fyrst og fremst yrði
þó innanlandsvöllur.
Forustumenn Flugfélags fs-
iands telja, að ákvörðun í
þessu efni hindri nú að þeir
geti ráðið endanlega við sig
hvaða flugvélategund keypt
verði, þegar Flugfélagið end-
urnýjar millilandaflugflota
sinn, sem nú er á næsta leiti.
Sérfræðingar hafa gert ýt-
arlegar áætlanir og athugan-
ir, bæði á flugvallarstæði á
Álftanesi, og eins kostnaði við
að endurbæta Reykjavíkur-
flugvöll. Þá hefur verið reynt
að athuga kostnaðarauka flug
félaganna við það að hafa
starfrækslu sína ýmist á
Keflavíkurflugvelli eða
Reykjavíkurflugvelli, enþrátt
fyrir þessar víðtæku athug-
anir hefur enn ekki verið tek-
in ákvörðun í þessu þýðing-
arrnikla máli.
Nú hefur flugmálaráðherra,
Ingólfur Jónsson, skipað
nefnd í þessu máli, sem gera
á fjármálalegar og tæknileg-
ar athuganir á flugvallarmál-
um Suðvestanlands. Gert er
ráð fyrir að þessi nefnd
hraði störfum sínum, og þeg-
ar álit hennar líggur fyrir,
verður tekin endanleg ákvörð
un í þessu málL
Hér skal ekki lagður á það
dómur, hvað heppilegast sé
að geras en álit þessarar nefnd
ar mun væntanlega verða
rætt ítarlega, þegar það ligg-
ur fyrir. I þessu efni er þó
eitt alveg Ijóst, þ.e.a.s. að ekki
má Iengi dragast úr þessu að
taka ákvörðun; það versta er
að marka ekki stefnuna, því
að meðan við svo búið stend-
ur, geta flugfélögin ek]ki tek-
ið ákvarðanir um frambúðar-
starfsemi sína.