Morgunblaðið - 25.06.1965, Blaðsíða 19

Föstudagur 25. júní 1965
MORGUNBLADIÐ
19
ÚTVARP REYKJAVÍK
fullan kosningarétt á íslandi, þ.
e. rétt til að kjósa og vera í
kjöri við alþingiskosningar, en
nokkru áður, eða 1907, höfðu
þær fengið sams konar rétt í
bæjar- og sveitastjómarkosning-
um.
dóttir, Katrín Thoroddsen, Krial
ín Sigurðardóttir, Rannveig Þop-
steinsdóttir, Auður Auðuns og
Ragnhildur Helgadóttir.
Þetta gerir samtals 7 konuc,
svo að ljóst er, að konum hefur
ekki tekizt, eða ekki kosið aM
VIKAN 13.—19. JÚNÍ.
EINS og menn mun reka
minni til, þá voru á sunnudags-
kvöldum í fyrra sumar fluttir
skemmtilegir og fróðlegir þætt-
ir í útvarpið, sem gengu undir
nafninu „Við fjallavötnin fagur-
blá“. Nú hefur útvarpið tekið
upp þátt í svipuðum stíl, með
þeirri tilbreyttni þó, að fjallað
er um ár, en ekki stöðuvötn og
nefnist þátturjnn: „Árnar okk-
er“. — Þórður Kristleifsson,
kennari, flutti hinn fyrsta þess-
ara þátta sunnudag 13. júni, og
snérist hann um Hvítá í ,3orgar-
firði. Höfundur þáttarins var
Kristleifur Þorsteinsson.
Hvítá í Borgarfirði mun vera
einhver vatnsmesta á landsins
við ósa sína, enda falla í hana
eigi færri en 30 þverár auk
bæjarlækja ,en sjálf sprettur
Hvítá upp undan Eiríksjökli.
Hún var fyrst brúuð 1891, en síð
an hefur hún verið oft og víða
brúuð. Hún tók áður mikinn toll
í mannslífum, eins og fleiri stór
ór þessa lands.
Skemmtileg voru viðtöl Stef-
áns Jónssonar við Egil Vilhjálms
son, forstjóra, Steinþór Þórðar-
son, bónda á Hala, og bifreiða-
stjóra af B.S.R. þetta kvöld.
Ragnar H. Ragnars, skóla-
stjóri á ísafirði, rabbaði um dag
-og veg á mánudagskvöld. Taldi
hann m.a., að nú væri mikill sið
ur hérlendis aðv lítilsvirða ást á
landi og þjóð. Einkum væru
þeir menningarfrömuðir og
skáld, sem væru andvígir er-
lendu sjónvarpi, hafðir að háði
og spotti af mörgum. Þeir, sem
væru hlynntir hinu erlenda sjón
varpi, hældu sér hins vegar af
„ósómanum.“ — Ekki kvað hann
það vera af óvild til Bandaríkj-
anna, -að menn vildu ekki fá
sjónvarp þeirra inn á heimili
BÍn.
Ragnar minntist á ánægjuleg-
ar heimsóknir margra Vestur-
Islendinga hingað um þessar
mumdir. Rakti hann síðan nokk-
uð hetjulega baráttu þeirra á
frumbýlingsárunum vestra 1872
1900. Hvernig þeir af dugnaði
miklum unnu sig til efna og
mannvirðinga. Nú, sem þeir
kæmu hingað í heimsókn, hefðu
stórstígar framfarir orðið hér
frá þeim árum og mundi nú
vera almennari hagsæld hér á
landi en meðal íslendinga í
Vesturheimi.
Ragnar hvatti að lokum til
þess, að við stæðum þéttan vörð
um þjóðerni okkar og timgu og
varðveittum vel menningararf
forfeðranna.
Útvarpssagan „Vertíðarlok*1
*ftir séra Sigurð Einarsson ger-
ir góða lukku. Einkum hefi ég
heyrt eldra fólk, sér í lagi kven-
fólk, gera að henni góðan róm.
Þar kem'ur líka fram sú vinsæla,
rómantízka hugmynd, að kven-
fólk eigi það til að hryggbrjóta
biðla vegna ofurástar á þeim.
Slíkt „mottó“ kemur eigi sjald-
an fyrir í eldri ástarsögum.
Margir munu að vísu freistast
til að efa, að slíkt gerist gizka
oft í raunverule' jum, en eng-
inn skxlur hjartað, og er bezt
að fullyrða sem minnzt í þeim
Bökum.
Þá eykur það enn á vinsældir
sögunr m, hve snilldarlega Sig-
urður les hana upp, það gæti
held ég enginn leikari gert bet-
ur. Er ekki vafamál, að Sigurð-
ur hefði orðið afburðaleikari, ef
hann hefði lagt þá listgrein fyr-
ir sig.
Á þriðjudagskvöld flutti Inga
Huld Hákonardóttir erindi um
Víetnam. Þetta land, sem nú er
Bvo títt í heimsfréttunum, er
ekki f. tt í gær. Næstum óslit-
Ið frá 221 f. Kr. átti það í úti-
slöóuin við kínverska keisara og
laut valdi þeirra að meira eða
minna leyti. Fyrstur til að kúga
landsmenn varð keisari sá, er
lét byggja Kínamúrinn mikla og
beindi . með því ásókn mong-
ólskra þjóðflokka frá Kína til
Evrópu. En þrátt fyrir undirok-
un þá, er Víetnambúar sættu af
hálfu Kínverja, gleymdu þeir
aldrei tungu sinni, né fornu
sjálfstæði.
Um 1870 komu svo Frakkar
,og lögðu landið undir
sig. Reistu brýr og byggðu
vegi, svo og stórborgir í
nýtízkulegum stíl, eins og
Saigon og Hanoi. Frakkar
beittu landsmenn þó marghátt-
aðri kúgun, eigi síður en Kín-
verjar, neyddu þá til að starfa
fyrir sig og létu þá sæta ýms-
um afarkostum. Beindist nú hat-
ur landsmanna gegn Frökkum,
þeir tóku upp skæruhernað gegn
þeim, en fá lönd taldi Inga
Huld betur fallin til skæruhern-
aðar frá náttúrunnar hendi en
Víetnam.
Síðar, er Jap-
anir lögðu land
ið undir sig
1941, beindu
skæruliðar geiri
sínum gegn
þeim og urðu
aldrei gersigrað
ir. Japanar gáf
ust upp fyrir
bandamönnum
I'iga 1945, Frakkar
komu aftur, og
hófust þá brátt
ný átök þeirra við skæruliða,
sem lauk með ósigri Frakka
1954. Fraimihaldið þekkja flestir.
— Allt þetta og miklu fleira
rakti Inga Huld Hákonardóttir
í þessu ágæta erindi.
Nú geisar borgarastyrjöld í
Víetnam, þar se mkommúnista-
stórveldin veita öðrum aðilan-
um, en Bandgríkin og önnur
lýðræðisríki hinum. Er enn óút-
séð um lyktir þeirrar baráttu,
en vonandi rennur bráðlega
fróðafriður upp yfir þetta marg-
hrjáða land. Friður.með frelsi,
því að það virðast landsx. nn
þó eiga skilið, eftir aldalanga
baráttu fyrir frelsi sínu og mikl-
ar blóðfórnir.
Freymóður Jóhannsson rakti
minningar úr Akureyrarskóla
fyrir 50 árum á miðvikudags-
xvöldið. Á þeim árum (1912
1915) var margt nemenda, sem
síðar urðu þjóðkunnir menn,
við skólann. Nefni ég af harida
hófi: Barða Guðmundsson, Gunn
ar Benediktsson, Finn Sigmunds
son, Garðar Þorsteinsson, Her-
mann Jónasson, Jón Eyþórsson,
Lárus Jóhannesson, Pálma
Hannesson, Sigurð Jónasson,
Stefán Jóhann Stefánsson, Stef-
án yngri frá Fagraskógi, Trausta
Ólafsson, o.fl. o.fl. taldi Frey-
móður.
Skólastjóri var hinn kunni
skólafrömuður, Stefán Stefáns-
son, bróðir Sigurðar Stefánsson-
ar, alþingismarms í Vigur, en
meðal kennara má nefna Jónas
Jónasson frá Hrafnagili, Lárus
Rist, Þorkel Þorkelsson o.fl.
„50 árum síðar streyma beztu
óskir frá okkur öllum (hinum
gömlu nemendum) til hins ást-
kæra skóla“ sagði Freymóður.
Síðar þetta kvöld flutti Þórð-
ur Runólfsson, öryggismála-
stjóri, síðari hluta erindis um,
hvemig helzt ber að forðast
slys við meðferð verkfæra. Er
vonandi, að sem flestir hafi not-
fært sér þá fræðslu.
Þjóðhátíðardaginn, 17. júní,
brá útvarpið heldur undir sig
betri fætinum í tónlistinni.
Voru leikin íslenzk ættjarðar-
lög, og flutt íslenzk tónverk mik
il í sniðum, svo og íslenzkir
textar við sönglög. Þetta var
ágæt tilbreyting frá hinum
daufa, svæfandi hljómi erlendr-
ar tónlistar, sem glymur allt of
oft í eyrum hlustenda aðra daga.
En það er bezt að vera ekki að
skamimast yfir því núna, heidiur
þalika hina ágætu tónlist og
sönglist á þjóðhátíðardagirm..
Að lokinni ágætri messugerð
séra Emils Björnssonar í dóm-
Bjarni
kirkjunni og lýsingu á því, er
forseti íslands, herra Asgeir Ás-
geirsson, lagði blómsveig að fót-
stalli Jóns Sigurðssonar, flutti
dr. Bjarni Benediktsson, forsæt-
isráðherra ræðu. Hún hefur þeg
ar birzt í heild hér í blaðinu
(19. júní), og er því minni á-
stæða til að vitna í hana hér. Ég
get þó ekki stillt mig um að
taka upp þrjár samfelldar máls-
greinar úr ræðu ráðherra. Sum-
•um kunna að hafa festst betur í
minni önnur atriði úr hinni
snjöllu og málefnalegu ræðu
forsætisráðherrans, eins og geng
ur, en ég minnist þessara bezt:
„En þegar þær bókmenntir,
sem við teljum að öllu öðru
fremur gefi rnáli okkar gildi,
urðu til, þó var það eltki talað
á íslandi einu, heldur með meiri
eða minni tilbrigðum hvarvetna
þar sem norrænir menn bjuggu,
ekki einungis um Norðurlönd,
heldur einnig víða á Bretlands-
eyjum og allt austur í Garða-
ríki.
Sköpunarmátt
ur Íslendinga
naut sín bezt,
meðan tungan
greiddi þeim
veg til annarra
þjóða og forð
aði þeim þannig
frá einangrun
Hún varð síðan
hjartaskjól þjóð
arinnar, af því
að hún flutti
boðskapinn um
betri heim, sem Islendingar áð-
ur höfðu þekkt af eigin raun,
þó að einangrun hinna myrku
alda útilokaði þá frá honum.
Tungan flytur okkur þess vegna
ekki boðskap um æskileik ein
angrunar, heldur nauðsyn sam
skipta við aðrar þjóðir, sem nú
eru raunar óumflýjanleg, hvort
sem við viljum eða viljum ekki,
Við varðveitum bezt okkar ó-
metanlega arf með því að hopa
hvergi frá þeim vanda, sem okk
ur er á herðar lagður. Við eig-
um enn að biðja þess sama og
Einar prestur í Garði gerði fyr-
ir sonarsyni sínum, Skúla, er
síðar varð landfógeti og mestur
maður á íslandi á 18.völd:
„Ég bið þess, að þú megir
læra að þekkja heiminn, en að
Guð varðveiti þig frá heimin
um“.
Um kvöldið flutti forseti bæj
arstjórnar, Auður Auðuns
greinagóða ræðu á kvöldvök
unni á Arnarhóli. Minnti hún
á, að löngum hefði gætt ótta hjá
mörgum við ofvöxt Reykjavíkur
allt frá dögum „innréttinganna
eftir miðja 18. öld. Hún rakti
fólksfjölgunina í Reykjavik. Um
miðja 19. öld bjuggu þar rúm
lega 1100 manns. Fullve'ldisárið,
1918, var íbúafjöldi landsins um
92 þúsxmd og bjuggu tæp 17%
þeirra í Reykjavík. Nú hefur
íbúafjöldinn í landinu meira en
tvöfaldast síðan þá, og búa um
40% í Reykjavík.
Þá hefur hlut-
fallstala inn
fæddra Reyk-
víkinga í borg
inni einnig auk
izt. — Ekki
var Auður
hyggjufull út
vexti Reykja
víkur. Þéttbýli
væri í rauninni
forsenda þess,
að nútíma-
menning dafn-
aði og hagsmunir Reykjavíkur
og landsins í heild yrðu ekki að-
sltildir. (Ræða hennar í heild í
Morgunblaðinu 19. júní).
Árni Vilhjálmsson, læiknir,
vísaði hlustendum til vegar frá
Möðrudal til Vopnafjarðar á
föstudagskvöld. Skemmtilegur
þáttur og vel fluttur, af Hildi
Kalman. — Á laugardagskvöld
var þess minnzt, að 50 ár voru
þá liðin, frá því konur fengu
Sigríður J. Magnússon rakti
þróunarferil kvenréttindamála á
íslandi, auk annars efnis.
Ingibjörg H. Hjarnason var
kosin fyrst kvexma á þing, árið
1922, en síðan hafa, ef ég tók
rétt eftir, eftir taldar konur set-
ið á þingi 'fram til þessa dags,
og eru þá varamenn á þingi
ekki meðtaldir: Guðrún Lárus-
af
nýta beinan þinglegan rétt til a®
ráða gangi þjóðmála. En konur
eru nú rífur helmingur þjóðar-
innar (50,1%), og sá skárri, a®
margra tali.
Sveinn Kristinsson.
Skógafoss
til Akraness
Akranesi, 24. júní.
MIKIÐ var um dýrðir í morgun,
þegar Skógafoss, hið nýja skip
Eimskipafélags íslands lagðist
að hafnargarðinum. „Eitt af óska
börnunum" kvað einn upp úr,
sem á garðinum stóð. „Þetta er
nú Jónsmessa í lagi“, Skipið kom
með 600 tonn af gipsi til Se-
mentsverksmiðjunnar og stykkja
vönx til kaupmanna. Leiguskip
verksmiðjunnar Urkessingel, ber
650 tonn, er nú, statt á Aust-
fjrðum í sementsflutningxxxn út
á land. Ahnað skip, Dettan, tek-
ur 3000 tonn, flytur sement í
Keflavíkurveginn, er í þessu kl.
4 að sigla til Keflavíkur.
— Oddur.
ic 14 daga ferS um Italíu
með viðkomu í öllum
helztu borgum og feg-
urstu stöðum
A 3 dagar í Róm
★ 5 dagar í Kaupmannahöfn
ÍTALÍA
Kaupmannahöfn
22 dagar - Verð kr. 19.800,00
3 ferðir: 22. júlí - 5. ágúst -
19. ágúst
LÖNDLEIÐIR
Adalstrœti 8 simar —
RáFVIRKJAIUEISTARAR
Raflagnaror iy4”
Lekastraumsrofar 25, — 40, — 63, — 100
og 160 Amp.
Segulrofar — Sjálfvirk rör
Rakvélatenglar, ný gerð
Raftækjasnúra, yfii'spunnin, 2x0,75 og 3x0,75q
Botnskrúfu-lyklar — Flúr-pípur 40 w
Einangrunarplastband, hvítt og svart
Tengiklær og snúrutengi
Hringingar- og dyrasímavír.
Heildverzlun G. iVJarteinsson h.f.
Bankastræti 10 — Simi 15896.
Auður
€
r y1AiC. k.
A VERÐI ! ! !
Framúrskarandi reynsla hérlendis á VREDESTEIN
hjólbörðunum sannar gæðin og hið ótrúlega lága
verð tryggir hagstæðustu kaupin.
Munið að gera samanburð á verðum áður
en þér kaupið hjólbarðana.
VREDESTEIN hjólbarðar eru fyrirliggjandi í eftir-
töldum stærðum:
520x13/4
560x13/4
590x13/4
640x13/4
640x13/6
650x13/4
670x13/4
670x13/6
520x14/4
560x14/4
590x14/4
750x14/6
560x15/4
590x15/4
640x15/6
670x15/6
Kr.
668,00
739,00
815,00
930,00
1.080,00
1.122,00
970,00
1.114,00
735,00
810,00
860,00
1.215,00
845,00
920,00
1.153,00
1.202,00
710x15/6
760x15/6
820x16/6
425x16/4
500/525x16/4
550x16/4
600x16/6
650x16/6
700x16/6
900x16/8
650x20/8
750x20/10
825x20/12
1100x20/14
900x20/14
Kr.
1.295,00
1.579,00
1.787,00
591,00
815,00
960,00
1.201,00
1.285,00
1.731,00
3.881,00
2.158,00
3.769,00
4.400,00
8.437,00
5.591,00
KH.HRI5TJÁNS50N H.F
UMBOOIO SUÐURLANDSBRAUT 7 ' SÍM'I 3 53 00