Morgunblaðið - 26.06.1965, Síða 13

Morgunblaðið - 26.06.1965, Síða 13
Latigardagur 26. júní 1965 MORCUNBLAÐIÐ 13 Ný sjúkrasamiags- skírteini i Reykjavík SKlBTEINI samlagsmanna Sjúkrasamlags Reykjavíkur voru siðast út gefin í heild síðla árs 1963, til þeirra sem þá voru í rétt indum í samlaginu. Nauðsynlegt er að endurnýjun skírteina fari fram öðru hvoru, verjna eftirlits með réttindum samlagsmanna. Hefir nú verið ákveðið að nú- gildandi samlagsskírteini skuli falla úr gildi hinn 1. ágúst næst- komandi, en ný skírteini verða afhent frá og með mánudegin- 50 þúsund kr. styrkur frú Húskólunum S’VO sem áður hefir verið skýrt frá, afhenti Egill Vil- hjálmsson, forstjóri, Háskóla íslands að gjöf myndarlega fjárupphæð, sem verja skyldi til að styrkja ungan og efni- legan læknakamdidat til fram- haldsnáms og sérnáms í æða- og hjartasjúkdómum. Nemur ir þessi 50.000 krónum á » 3 ár. Ákveðið hefir ver- i ið ’-að úthluta styrknum árið : 1905 til Árna Kristinssonar læknis, sem dvelur í Bret- lándi við framhaldsnám í 1 hjartasjúkdómum. Frétt frá Háskóla islands. um 28. þ.m., þannig að allir sam- lagsmenn eigi kost á að vitja eða láta vitja nýju skírteinanna áður en hin eldri falla úr gildi. Frá því að afhending hefst og til 1. ágúst má nota hvort heldur er nýju eða gömlu skírteinin. Notað er tækifærið til að sam- eina afhendingu samlags skír- teinanna við afhendingu nafn- skírfeina þeirra, sem allir eiga nú að bera, samkvæmt nýsam- þykktum lögum. Afhendingin fer fram í Gagnfræðaskólanum við Vonarstræti, á þeim tímum, sem auglýst er nú í útvarpi. Þar verða afhent skírteini allra þeirra sam lagsmanna, sem unnt hefir verið að ganga úr skugga um að eigi að vera í fullum. réttindum, að undanteknúm þeim, sem. öðlazt hafa lögheimili í borginni eftir 1. des. 1964. Þau gkírteini verða afhent í afgreiðslu samlagsins. Til afgreiðslu samlagsins í Tryggvagötu 2i8 skulu einnig snúa sér þeir aðrir sem ekki finnast skírteini fyrir á afhend- ingarstaðnum við Vonarstræti, en telja sig eiga að vera í réttind- um í samlaginu, eða gera vilja ráðstafanir til að kiþpa réttind- um í lag. Um nánara iyrirkomula,g af- hehdingarinnar sjá auglýsingar. Mánudaginn 2i8. júní til laugar dagsins 3. júlí .verða skírteini af- hent þeim, sem búa við götur með götuheitum, sem byrja á A, Á og B. Sjúkrasamlag Reykjavíkur. iLeikflokkur Þjóðleikhússins við brottförina í síðustu viku. Taliðfrá vinstri: Gísli Alfreðsson, Baldvin Halldórsson, leikstjóri, Ilelga Valtýsdóttir, Anna Herskind, Róbert Arnfinnsson, Júlíus I Kristinsson og Þorgrímur Einarsson. Þjóðleikhúsið sendi i síðustu viku leikflokk út á land með leikritið „Hver er hræddur við Virginíu Woolf“ eftir Edward Albee. En áður hafði leikrit- ið verið sýnt á nokkrum stöð- um Sunnanlands. Leikritið hefur nú verið sýnt í Borgarfirði og á Snæ- fellsnesi, en í dag hefjast sýn- ingar á Vestfjörðum. Er fyrsta sýningin þar á Flateyri í kvötd en á mánudag verður leikritið sýnt á ísafirði. Er það jafn- framt fertugasta sýningin. Leikendur eru fjórir, þau Helga Valtýsdóttir, Anna Her- skind, Róbert Arnfinnsson og Gísli Alfreðsson. Leikstjóri er Baldvin Halldórsson. Aðsókn hefur yfirleitt verið mjög góð og leiknum afar vel tekið. En um leikritið sagðf— gagnrýnandi Mbl., Sigurður A. Magnússon, m.a. þetta eftir frumsýninguna um miðjan janúar s.l.: „Albee hefur þvílíkt valda yfir leikrænni samtalslist, að vekur undrun og aðdáun — og hann hefur fágætt (lag á að stilla orðum, setningum og hugmyndum þannig saman, að þær orka á hláturtaugarnar — stundum jafnvel án þess að áhorfandinn geri sér fulla grein fyrir, hvers vegna hann sé að hlæja. eÞssi kímni er einatt nokkuð gróf, en hún sprettur m.a. af því hve höf- undinum er tamt að draga fram hræsnina í daglegu lífi manna — sýna hina innan- tómu frasa í ljósi þess sem fólk raunverulega hugsar og gerir. Þetta misræmi verður fyrst og fremst spaugilegt, þó það sé líka hörmulegt, þegar dýpra er skyggnzt.“ i Páll V. G. Kolka skrifar Vettvang: í dag. Fjallar hann um búramennin fyrr og síðar. — Skálholt og rógsherferðina gegn biskupi í sambandi við endúr- reisn staðarins. — Grein sína nefnir Kolka: Rómantík og hundingjaháttur. Rétt fyrir aldamótin síðustu, þegar holdsveiki var útbreidd- »ri á Islandi en í nokkru öðru landf veraldar, rhiðað við fólks- fjölda, reistu danskir Oddfellow •r holdsveikraspítalann í Laugar nesi, mesta hús landsins á þeirri tíð, og gáfu íslendingum hann akuldlausan með því skilyrði, að |>eir kostuðu rekstur hans. Sum- ir töldu þettá hermdargjöf, því •ð íslendingar hefðu ekki ráð á þeim koatnaði. Það sýndi sig sem *é, að fæðiákostnaðurinn komst upp ,í rúma þrjátíu aura á dag • hyern sjúkling. Þær raddir héyrðusrt í hópi þingmanna, að skynsamlegast væri að leggja •pítalann niður og reka hvern sjúkling heim á sína sveit, Þar hefðu þeir þá verið boðnir upp, eins og siður var með sveitar- limi í þá daga, og þeim holað niður í þronga moldarkofa inn- •n um barnmargar fjölskyldur. Á fyrstu tugum þessarar ald- •r fór berklaveiki svo óðfluga í vöxt á íslandi, að hún var að rerða algengasta dánarmein þjóðarinnar. Þá stofnuðu áhuga- nnenn undir forustu Guðmúndar Björnssonar landlæknis Heilsu- hælisfélagið, sem safnaði fé um land al.lt, reisti heilsuhælið , á Vífilsstöðum og rak. það á sinn kostnað, að vísu nveð nokkrum •tyrk úr landssjöði. Sumir þing- tnenn töldu hann eftir og einn tét svo ummælt, að nær væri að rerja fé til verklegra fram- kvæmda, svo'að þjóðin gæti lif- *tð, heldur eri að byggja spitala til að hjálpa henni til að deyja. Á sjöunda tug tuttugustu ald- »r var það lögtekið, að þeir menn, sem af frjálsum viíja legðú fram fé til sérstakra ménn ingar- eða mannúðarstofnana fc'am yfir, það, sem . þeim ber •kylda til, skyldu geta fengið þsér gjáfir undahþegnár skatfi, •» ' sú regla héfur tíðkazt * átl- V»ngl víða anivarsstaðar. Þá heyrðist í útvarpsumræðum ein hjáróma rödd sem kvartaði sárt undan því að skattfrelsi slíkra gjafa hlyti að hækka skatta hinna, sem ekkert tíma að gefa til almenningsþarfa. Þetta getur nú aldrei munað þá meiru en sem svarar einni krónu eða tveimur af hverjú þúsundi, svo að eiginlega vantar ekkért upp á lágkúruháttinn, sem birtist í þessu hugarfari, en grátklökk þökk til þeirra, sem hlífa nirfl- unum við hækkuðu skattgjaldi með því að kaúpa áf ríkinu síga rettur og brennivín. □ Búramennin, sem sáu eftir 30 aurúm ‘á dág hahdá holdsvéík- uni og földu spítala bezt fallna til að kenna mönrium áð déyja, áttu sér nokkra afsökun. Þau höfðu séð flýja tii Ameríku þús- undir manna, sem hér áttu fárra eða engra kosta völ. Þau voru al- in upp við skort á mat, en jafn- vel á þessum áratugum sultar pg harðréttis voru íslendingar ekki gersneyddir skilningi á þýðingu menntunar. Af litlúm éfnum og af mikill fórnfýsi stofnuðu þessar kynslóðir bænda skóla á Hólum og Éiðum, kvenna skóla á Ytri-Ey og Laugalandi, gagnfræðaskóla á Möðruvöllum, sem síðar óx upp í það að verða menntaskóli fyrir Norðlendinga. Enginp treystist nú til að neita því, að þessir skólar urðu mikil mikil lyftistöng, viðkomandi hér- uðum og . reyndar landinu öllu. Sunnlendingar drógust þá aftur úr. Hið forna andléga hofuðból þeirra; Skálhólt, hélt áfram - að vera sýnimynd af ártdlegri nið- urlægingu þjóðarinnar, eins og hún gerðist mest og verst, Nú hefur' Alþingi fslendinga af hént þjóðkirkjunni ’ SkálhPtts- stað og ákveðið hefur verið að reisa þar kirkjulega og þjóðlegá menningarstofnun, sem á að gegna því tvöfalda hlutverki að þjálfa ungt fólk til starfa að ýmsum félagsmálúim á grund- velli kristinnar trúar og lífsskoð unar, ög að leggja að hinu leyt- inu stund á hvers kyns húman- istisk fræði, sem verða mega til ’Viðhalds og eflingar íslenzkri tungu, sögu og menningu. Sú menntas.tofnun yrði til jafnvægis þeim tíðaranda, sem leggur ein- hliðá áherzlu á tæknilegar fram- farir pg húgsar fyrst og fremst um munn og maga. En enn eru til á íslandi búramenni, sem mitt í allri milljónaveltunni til þarfra hluta og óþárfa telja eftir það íé, sem slík stöfnun mun kosta. Meðan íslendingap- átu mat siim úr tréílátum var þessi hugsún- arháttur kenndur við það að hafa ásklokið fvrir himin. D Frjáls samtök áhugamanna hafa hrint í framkvæmd mörgu góðu máli á íslandi. Þannig varð Heilsuhælisfélagið til, elliheimil- ið Grund, Dvalarheimili aldr- aðra sjómanna, Rauði kross ís- lands, Blindravinamfélagið, Fé- lag lamaðra og fatlaðra, svo að nokkuð sé nefnt. Samtök kven- félaganna áttu sinn þátt í því á sínum tíma, að haíizt var handa úm býggingu Landspítalans og fyrrverartdi berklasjúklingar stofnuðu Vinnuheimilið . að Reykjalundi, sem af mjóum vísi óx upp 1 það að verða fyrir- myndarstofhun á alþjóðlegan rtiælikvarða. Auðvitað eru þeir margir, sem aldrei hafa tímt að leg.gja þessum málum lið, eða jafnvel talið þau óiþörf, en hund ingjahátturinn hefur aldrei kom izt á þáð Stig, áð áröðursherferð væri hafút gegn þeim og hvert tækifaéri griþið til .að níða foir- göngumenn þeirra. Skálholt var í hálfa aðra öld átakanleg spegilmynd af eymd íslands. Þegar Sunnlendingar hófust handa um að þurrka þennan háðungardrátt úr ásýnd landsins og hefja Skálholt aftur sem andlega og menningarlega gróðrastöð, brá svo kyiiléga við, að nokkrir andihælismenn gerðu allt sem í þeirra valdi stóð1 til að spilla fyrir því máii. Fyrst’ var óskapazt yfir því, að hin nýja kirkja væri of stór og dýr; enda þótt vinir fslendinga á Norðurlöndunum gæfu ekki all-' lítinn ’ hluta kostnaðarins,’ og enda þótt það hafi þegar sýnt sig, að kirkjan er of lítil við állar meiri háttar afhafnir. Út yfir tók þó þegar biskup framdi það hneyksli, að dómi þessarra manna, að festa káup á einstæðu bókasafni Þorsteins Dalasýslu- manns, óg hefðu þessir menn sjálfsagt harmað það minna, ef safnið hefði verið selt eða gef- ið til San Domingó eða Timb- úktú, bara eitthvað annað gert við það en að láta það lenda á þeim stað, sem var ein af aðal- miðstöðvúm íslenzkrar -bókmenn ingar lengst af sögu þjóðarinnar. ,Bækur ertl einungis hag- nýtar til fræðslu eða skemmtun- ar. Þær eru líka táknræn myftd af menningu liðinna tíma. Fjöl- breytt bókasafn er ekki aðeins hverjum skóla nauðsyn, heldur héiður og höfuðprýði, og það því meiri' sem það er í nánari tengsl um við líf og sögu þjóðárinnar. Þetta kalla sumir rómantík og það er það sjálfsagt. En róman- tíkin er gamall og gildur þáttur. allá lífs, og án hennar yrði lif- ið fátæklegt. Þröstur og . heiá- lóa eru svo rómántísk áð syngja í stað þess að halda sér samah þö'gja. Rósin eyðir nókkrú af lífsorku sinni. í fagfan lit og.seið. andi ilm, til angurs fyric óröm- tísk og hagsýn búranjenni, sém ' harma það að hún hefur ekkert næringagildi fyrir soltinn kvið. Og sumir íslendingar eru svo rómantískir, að þeir kunna ekki við að andleg höfuðból landsins á liðnum öldum séu gerð að hundaþúfum eða Þingvöilur að leirflagi. Þeir eru líka svo róm- antiskir, að þeir leggja allt kapp á að fá heim til íslands gömul og skorpin-skinnhandrit, sem -að- eins örfáir grúskarar geta lesið. Það er þó ekki lengur hægt að eta þau, eins ög gert var stuhd- um við skóbætur í hallærum. Rómantíkirt er ekki dauð. Hún birtist meðal annars í hárlubba bítlanna og. jafnvel í þeirri skrípamynd er hún skárri en sá hurrdingjaháttur, sem hugsar að- eins um munn og maga. V Sökum hraðvaxandi fólks- fjölda á næstu •* áratugum Verður að byggja miklu fleiri og fjölbreyttari skóla en nú eru til í landinu. Þvf fé er því ekki kastað á glæ, sem varið verður til skólabygginga í Skálþolti, mitt í fjölmennasta og blómíeg- ústa héraði landsins, enda þótt þessi skóii’ sé fyrirhugaður með nokkuð öðru sniði en þeir, sem fyrir eru. Allskonar starfsemi.á sviði félagsmáia mun og fara í vöx't, einkum að því er snei tir æskulýðsstarf, og mikið af þvi mun fara fram á vegum þjóð- kirkjunnar. Hún þarf því fleiri starfsmenn, bæði guðfræðinga og. leikmenn, með meiri verka- skiptingu en nú og aukinni sér- menntun á ýmsum sviðum. Til viðbótar þeirri almennu ósk S'Unnlendinga og Norðlendinga að' endurreisa biskupsstóla síiia l'ggja þau rök, að með fjöl- breyttara kirkjulegu starfi eykst .vérksvið biskups svo, áð það Framhald á bis. 14

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.