Morgunblaðið - 08.08.1965, Qupperneq 3

Sunnudagur 8. ágúst 1965
MORCUNBLAÐIÐ
3
/!

Séra Eirlkur J. Eiriksson:
Rækt góileikans
BROSMILDUR var morgun-
inn o.g lagði fyrirheitin að fót
uim tífekar. Eljusamaur var
da.gurinn og sikildi eftir þreytiu
í limuim. Dularfullit er kvöld-
ið, þegar blóðið þyikknar og
sortnar af leyndardómi kom
andi nætur. Og meyrt er stuind
um hjartað, þegar kvöldar.
Tveir litlir snáðar ganga
hlið við hilið, og hugur þeirra
er svo fanginn af umræðefni
þeirra og áhiugamáluim, að
enigin köll úr veröldinni fyrir
utan ná til þeirra alla leið.
Þetta eru ósp>orlatir menn,
seim telja ekiki eftir sér við-
vik fyrir aðra. Og það eiga
þeir sammerikt með fullorðn-
um, að þeir reyna að fylla út
1 uimhverfi sit't eftir megni.
Til á'llrar hamingju var maf
málstíminn óvenju lanigur í
dag, svo að þá gafst gott tóm
til hornsilaveiða í bæjarlæ'kn-
um, þar. sam hann lónar við
túnfótinn. >að er líka til-
hlökikunarefni að sækja hross
in, þegar fólkið þarf þeirra
við. Þær ferðir verða jafn-
•vel enn eftirsókniarverðari af
því, að þá dötia þeir oftast
af baki anmar hvor eða báðir.
Það er hressandi og allt að
því karlimamnleigt að velta
milli þúima, þagar íkliárarnir
brokka um mýnar og m'óa. í
einfieldni sinni helduT fóikið,
að þeir geti meitt sig og tíýsn-
ast yfir því. Og eiruu sinni um
daginn elti beimalningurinn
langt suður í fíóa. Sá tottaði
hresisilega pelann sinn, þegar
hamn kom heirn. Anmars er
alltaf jafn gaman að gefá hon
um' að sjúga. Oft þarf líka að
hlaupa etftir verkfærum,
hamri og nagla, hrífu eða
heykvísl, og þá er enginn
snarari í snúningium né ffljót-
ari í íerðuim en þeir. Hvernig
væri annars að skjótast eftir
druikk inn í bæ til að væta
kverkarnar í suimarbreiskj -
unni. Pram og af tur, út og suð
ur, alls staðar hreyfing og
önn og glaðværar raddir, sem
er und'ursamlegt að vera þátt-
takandi í og renna inn í þessa
lífsóligu og fá að þreifa á slag-
æðinni mieð nærvemu sinni.
Þeir hafa aldrei nefrat það
við raeinra, líkast til af þvi að
þeir vita það eiklki sjálfir, að
þetta er situndin, sem allar
kiukktir diagsins tefa stefrat að
frá í morgun. Líður að mið-
aftni; það er mál til komið
að sætkja kýrnar. Bkki ikiemur
að sök, þó að þær hafi rásað
dálítið, þvi að veðrið er hlýtt
og þeirn miun leingri timi gefst
JfPt'
tii skrafs og ráðagerða.
Værðarlegar dæsa krasurm-
ar, og þungstígar éru þær göt-
una heim. Véiadynur berst
bvaðanæva af bæjunum í
fcring og blanidaist þungum
nið dagsins. Á einum þænium
heyrist bundur gelta, og eftir
drykklanga stund spangólar
hann ámáttlega eins og al-
gjör einstæðingur í heimin-
um. Bíil ekur heimreiðina að
öðrum bæ, þar sem einbver
kemur úr kaupstaðnum. Smá-
stígir tifa li/tlir fætur slóðina
eftir kúahópnu.m, og hendiur
þeirra snertast öðru hverju í
hæglátum straumi samræð-
unnar. Nú skilur þá etakert
að, son malarinnar og som
mold'arinnar, og sumarlangt
eiga þeir sér söimu hugðar-
efmi. Grána og Skjalda og
Hyrna og allar hinar bera
nöfn, sem mikið þykir tdil
'koma. Og hvert nafn minnir
á persónuleika, sem gaman er
að velta fyrir sér og fiinna á
nýjar hliðar. Þegar Dirnima
bar á dögiunuim, lét hún sér
fátt um finnast; hún er líka
svo ung greyið og sýhist vera
hálfhrædd við afkvæmið.
Daginn þann voru beldur en
ekki rassaköst í Huppu. Hún
stóð á östarunum fram á kvöld.
Svona lætur hún alltaf, þegar
einhver kýrin ber úti og sæk-
ist eftir að fá kálfinn til að
sjúga sig. Skyldi kálfsi fá að
lifa? Úr því hefir ek'ki fengizt
skorið enn, — þó varla af því
að hann er urndan fyrstu kálfs
kvígu, segja stóru krakikarnir.
Hvolpumum er tæptlega eins
hæitt. Píla garmurinn er
heima og vítaur ekki frá þeiim
hænufet. Það er ekki einiu
sinni viðlit, að hún fáist til að
stökkva í kind. Þeir, enu líka
blindir enn litlu skinnin.
Ósikandi væri, að þessium
flekikótta yrði þó að minnsta
kosti etaki lóigað; enginn
minntsti vafi á, að hann
verður góður fjárihundur. —
Undarlegt, hve slagæð lífsins
er ör. Þegar sonur malarinn- ,
ar kom í sveitina, voru fugl-
arnir rótt nýbyrjaðir að verpa.
Nú eru öil hreiðrin, sem þeir
fundu, tóm. En ógnar var
gaman að blístra hjá Skógar-
þrastarhreiðrimu og sjá litlu
angana glenna upp ginin. Þá
héldiu þeir, að mamrna væri
að koma með maðk. Oig þeix
voru reyndar engu síður góm-
sætir, ,þó að óhreimar direngja
bend'ur veittu þá af örlæti. Og
nú æfa þessir sömiu ungar
fliugið af kappi. Sumir eiru
omeira að segja alffleygir.
Þegar kálfunum hefir verið
gefinn drukfcurinn og kúmum
'komið í nátthagann, gefst tóm
til að ganga upp með bæjar-
læknurn, þar sem hann steyp-
ist fram í flúðum ofan við
tún. Bnigimn staður tekur þess-
uim fram umdir berum himrai.
Kannski. er það af því, að
„lækurinn skilur ailra alda
æsku á sírnum bæ.“
Enginn umdrast um þá í
kvöldmatimn. Þetta er svo al-
vanalegt, að þeir hverfi, þeg-
ar fjósaverfcunium er lokið.
Og hérna verður lifið allt ein-
falt og áreynslulaust, jafnvel
þyngstu ráðgátiur þess leysast
upp og hverfa út í huskann.
Og niður lækjarins og hugs-
anir þeirra og viðræða renna
saman, svo að eitt verður ekki
greint frá öðru. Og huldufólk-
ið í Álfakletti hérna rétt fyrir
ofan verður eðli'legur og
mjúkur dráttur í hljóðu svip-
móti kvöldsins. Það er nota-
legt að sitja á baikkainum og
láta svalandi vatnið skolast
um bera fætur, meðan hömd-
in seilist eftir strái til að
tyggja. Og simá'tt og smátt
verður samræðan slitróttari
eiftir því, sem 'rómiur fjallbun-
unnar sæfldr í sig veðrið og
bregður á leik við hugsanir
vinanna tveggja. Emdruim og
eins berst að vitum þeirra ilm
ur úr binkilkjarri. Og þegar
þeim verður litið upp eftir
Míðinni, sjá þeir, að skuggar
hamranna eru orðnir djúpir
og þuragir, en áflfar kvöldsins
ríða láð og lög og fara mik-
inn. Heirraa er væragbrotiran
fuglsumgi með rauðar lappir
oig larngt, rautt mef. Hanm er
somur tjaldsins ' hofmannlega,
sem verpti fyrir austan tún.
Tjaldamamima var öll á hjól-
um og kvað við hátit, þegar
hún var að neyna að villa um
fyrir viniunum tveimur. En
þeir voru efldri en tvævetrir
Og létu ekki blekikjast.. Og
bvont sem það nú var þess
vegrna eða af hendingu þá
fundu þeir umgaran ófleygan og
vængbnotinn. Og amma, sem
tók hann að sér fyrir þá, átti
lœfcnisdóm margra kynslóða í
fingurgómunium, og vafaiaust
mundi hún græða haran sára
sinma, Gaman er að horfa á
haran og færa honum góðgæti
utan úr túni. Ekkert jafnast
þó á við það, þegar hann verð-
ur beili og fleygur, og þeir
gefa honuim frelsið afitur. Þá
verður loftið lítat og núna
djúpt og heillamdi eims og
buldubeimar ,þar sem fjar-
VIII Sunnudagur eftir trinitatis. I
Guðspjallið Matt. 7^5-23.
Skólanám, sé það stumdað af
einhverri alúð, gerir mann að
raemarada alla ævi. Svo bætist
við, að starf sumi’a verður á veg-
um fræðslu- og uppeldismála.
Það er mikill viðburður, er
skiptir um forystu við hina
ágætu Skólastofnuin Hinn al-
menna menntaskóla í Reýkjavík
og hirnn merki og göfugi rektor
er verið hefur nú um hríð, lætur
af starfi. Margir gamlir nemend-
ur mxxnu senda Skóla •sínuon
hlýjar hugsanir á þessum tíma-
mótum og þafcklátar og biðja
góðkunmuim mönmxxm, er við taka
alls góðs, þeiirn 'til banda og
hirxni öldnu stofnun og hinni
nýju við hernnar Mið.
Áður hefur í þessxxm bugleið-
ingnxim verið að því vikið, hvað
gexði miann að góðum kennara.
Margt mætti nefna, en vafalaust
skiptir meginmiáli, að kemnajr-
inn gefi af sjálfum sér, ekki að
vísu bedmlínis, heldur gegmxxm
persónuleg tengsi við nemand-
amn, þax sem námið sjálft er og
viðfangsefnin.
Vissulega eru eftirteikitarverð
orð Jesú. í guðspjalli dagsins:
„Margir mnnu segja við mig á
þeim degi: Herra, herra, böfum
vér eklki spáð með þínu nafni,
og höiftum vér ekki rekið úit illa
anda með þíraiu nafni, og höfum
vér efcki gjört mörg kraftaverk
með þímu nafni?“
Um amdaxin í Menntaskóla
Rieykjavíkur hefux margt verið
sagt og er enn. Ekki skortir gagn
x-ýnima. Það er rétt; að eltaki var
brýmt fyxir ötataur að segja:
„Herra, berra“ — emda vonxm
við í skólanum mörg á harla litl-
um undirgefnistímum og etaki á
undirgefnisaldri, en einmitt í
þessu var styrkleikur skólans
fólginn eimnig, en ekki aðeims
veilkieiki.
Þrátt fyrir allt Skapaðist og
elfdiist með mörgum okikar anid-
legur heiðarleiki, virðing fyrir
sannri rót, að vísu beisfcri einatt,
þekkimgarimnar, er ein fær borið
stofn og greinar ljúfra ávaxta
memnimgar og framfara. Viðhorf
oktoar urðu einatt þamnig mál-
efnaleg og það, sem var rétt
eftir ieit og prófun, var metið
meira en það, sem hagsýnim
bauð og stundarhagsmiunir. Til-
litslaus vorum við, sjálfsagt um
lægðin verður ekki mæld, og
þó rétt að segja og seilast
irmegi eftir því. Og sólin og Ský
im í vestri eru iöðrandi.í blóði
fcvöldsiins. Líkast til veit það
á gott veður að morgni. Og nú
eru þau farin að toga tougs-
anir á milli sín himinhvelf-
imgin og lækuirinn, stundum
blamdast þær vatnsdropunum,
þar sem þeir Skoppa og flýta
sér niður fyrir tún, og stund-
um þjóta þær á bak Skýimu
rauða, sem nýkomið er úr
hafi. Og þá mumum við eftir
því, að einhver hafði við orð,
að rétitast væri að drekfcja
hvolpumum í hylraum í bæjar-
læfcnum og láta þá í poka eirxs
og hanm Jón Geireksson. Von-
amdi befir það aðeins verið
ertni.
Og kvöldið þokast áfram
dúnléttuim fótum. Og þeir
halda heim á leið að loknum
degi heiðríkjumnar. Og þá opn
ar kvöldið dyrnar fyrir svefn-
inum. Og sólbrúnar smáhend-
ur tveggja vina strjúika værð-
arlega um hvítar rekkjuvoðir
Og stinga honiuim undir vang-
ann. Og seinna meir, að baki
rétbuim, Skiljast leiðir. Þá
getur sjoppan og sjómvarpið
aftur hafflzt handa um að
Skapa mamininn í 'sinni mynd.
Bjarni Sigurðsson.
of, en sérhagsmumasjónarmið og
manndýrkunax var fjarri öktour.
Satt er það, að meira var tal-
að um rétt-rangt en, gott-illt, em
óneitanlega var bugað að rót;um
trésins, en ekki miðað við stumdi-
arvöxitinrx, stæðilegan stofn með
gullmum ávöxtum, en skemmd-
um hið imnra eða innantómum.
Ég miraist ræðu Pálma Hann-
essonar retotors, er hamn útskrif-
aði okkur, fámenmasta stúdenita-
hópinn um áratugi, í lægð heims
kreppuinnar miklu.
Rektor hóf mál sitt með því
að segja, að hann gæti varla
fcvaitt ofckxxr, Svo diimirnt væri
framundan. „Hvert sem þið lít-
ið, horfir við ýkikiux viðsjált út-
lit um eigin hag.“
Rektor bernti á, að háskolanáim
mymdi reymast okkur næsta tor-
sótt. „Og ef lengra er litið, er
óvissan um það að fá notið sín
að námirnu lokrau."
„Á allar Miðar blasir nú við
torleiði og erfiðleiikar. Hið miíkia
hallæri, er vér nefnum kreppu,
sverfur æ fasitar að okkar af-
Sketakta landi — og færir oss,
fámenrxri þjóð, nýjan vanda að
höndum með hverjuim deginum,
sem líður, þrátt fyrir örlæti og
gæzku náittÚTuranar.“
Vaáalaust bafa þessax hugs-
anir varpað einhverjum skugga
á fögnuð okkar, er við héldiuim
dalitla hátíð á Þingvöliuim
dagana eftir prófið.
Að morgni eftir fcvöldfaignað
otakar gemgum við stiginn fram-
hjá Njálsbúð bekkjarsystir mín,
hún dó skömmu síðar, og ég.
„Ég ætla að nema -guðfræði.“
„Blessaður gerðú það. Ég verð
alltaf betri manneskja við að
fara í ki®kju,“ sa.gði _ hún.
„Góð imanmeskja." Ég horfi yf-
ir ána hér út um gluggann yfir
til NjálSbúðar, er við nefnum
svo.
Nú er hásumar og miklu bjart-
ara yfir en vordaga, þá, er
minnzt hefur verið á. „Þá eru
eran erfiðleikaæ, en af öðxum
toga en áður, og muinu ekki
verða yfirunnir nema með mann-
diómi og góðleitoa.
Þungamiðja guðspjallsins er
fólgin í boðskap þess um gildi
hins innra, að hugað sé að grund-
velliinum og að stór verk samni
gildi sitt að sama Skapi sem þau
eru 'góð. Manmgöfgi er sú rót, er
ber uppi sanma velferð og hlýðnd
og holluistu við hana eina leiðin
til blessimar.
Aldrei má gleyma því, að Guð
er sá, sem ávöxtinn gefur, og
hið innsta allrar tilveru er banin
og sönn þekking og sannXeiksleit
Mýtur að leiða myirad hans *e
betur í ljós og hvert bjarg hann
er að byggja á, svo að vikið sé
að hugsun áframhalds 1. guð-
spjalls þessa helgidiags, þar sem
rætt er um húsin tvö á helliu-
bjarginu og á sandiraum.
Guð gefi, að Skólar öktoar og
tkirikja rnegi viixna saman að því
göfuga markmiði að við eldæi
sem yngri gefuimst Guði og með-
bræðmxm okkar.
Við minnumst slkólans okkar,
kirkjunmar í átthögum. Urðum
við þar ekki betri manneskjur?
Áreiðanlega er sú játninig dtak-
ar og viðurfceraraing, næsta
margra.
Tafla er í skólainum. Nafn
heimsfrægs marans er þar skxóð:
„f þessum skóla raam haran.“
Fa'gurt fordæraxi og viðurkenm-
ihg.
Á ýmsu veltur um frægðina 1
beknsiras augum, era bænarefrai
er það vissulega, að .jarðlíf okk-
ar verði okkur góður stoófli og
við meranirnir námgjamir á
Guðs lögiraál og maraingöfgiraar.
Það bktir yfir í lok ræðu
retotors vorið 1932 við Skólaslit.
Hérarvi lauk þaranig: „Farið því
og leitið ykfcur þekkingar. —
Eflið mamrudóm ytokar — ræktið
góðleik yikkar.“
Amen.