Morgunblaðið - 01.12.1965, Blaðsíða 21

f Miðvikuðagur 1. des. 1965
MORGU N BLAÐIÐ
21
Mestu óeirðir í Salisbury,
sem komið hefur til enn
— kaþóls&a kirkjan fordæmir Smith, hann segist
hins vegar reiðubúinn til að ræða á ný við Wilson
Kekkonen hvetur til mundi
tryggja Rússa gegn árás um
Norður-Noreg, jafnframt því,
sem þeir gætu alltaf haft frjálsar
hendur Finnlandsmegin landa-
mæranna. ,,Það er víst óhaett
að fleygja þessum tillögum í
pappírskörfuna þegar í stað“,
segir Expresstm.
---- ★ ----
í Finnlandi gerðu blöðin mik-
ið veður út af ræðu forsétans og
IK;varðanir um mál þetta —
hvort ekki' þurfi að efna til við-
ræðna við önnur aðildarríki
Atlantshafsbandalagsins. . og
það getur orðið erfiðleikum bund
ið“, segir blaðið að lokum.
---- ★ ------
Þá segir í NTB-frétt frá Osló,
að ákveðið hafi verið að taka
til umræðu á næsta fundi Norð
Salisbury, 29. nóvember
AP — NTB.
LÖGREGLAN í Salis-
bury, höfuðborg Rhódesíu,
varð í gær, sunnudag, að
gripa til sérstakra varúð-
arráðstafana, vegna óeirða
þeirra xnestu, sem kornið
hefur til, síðan stjórn Ian
Smith lýsti yfir sjálfstæði
landsins.
Robert Chikerama, nán-
asti samstarfsmaður leið-
toga þjóðernissinna,
Joshua Nkomo, hvatti í
gær til allsherjarverkfalls
í landinu öllu, eftir helg-
ina, en ekki varð af verk-
fallinu. Hafði Chikerama
hvatt til verkfallsins í út-
varpsræðu, sem hamn hélt
í Lusaka í gær.
Óeirðirnar í Salisbury í
gær hófust, er hópur blökku-
manna tók að grýta veitinga-
hús í miðborginni. Var slík-
um skemmdarverkum haldið
áfram fram eftir kvöldi.
Nokkrir blökkumenn voru
teknir til fanga, og nokkrir
munu hafa særzt, þó ekki
hættulega.
A laugardagskvöld réðust
blökkumenn á almennings-
vagna í Highfield. Kveikt var
í einum vagninum, og brennd
ist eitt barn illa. Varð að
flytja það í sjúkrahús. Þá
slasaðist þeldökkur ökumað-
ur. Skemmdir af völdum ó-
eirða þeirra, sem átfcu sér
stað um helgina, voru all-
miklar.
• í gær, sunnudag, lýstu
talsmenn kaþólsku kirkjunn-
ar í Rhódesíu yfir andstöðu
sinni við stjórn Ian Smith.
Fimm biskupar, sem stigu í
ræðustól í gær, tóku allir í
sama streng, og töldu stjórn-
arstefnuna einkennast af kyn
þáttahatri.
# Smith, forsætisráð-
herra, lýsti því yfir um helg-
ina, að hann væri reiðubúinn
til að taka upp á nýjan leik
samningaviðræður við
brezku stjórnina, um lausn
Rhódesíumálsins. Fréttin um
þessa yfirlýsingu Smith birt-
ist á laugardag í blaðinu
„Sunday Times“, sem gefið
er út í S-Afríku.
Segir í frétt blaðsins, að
fréttaritari þess hafi hjtt
Smith að máli í Salisbury, og
hafi hann lýst því yfir, að
hann væri reiðubúinn að
setjast að samningaborði með
Harold Wilson, hvenær og
hvar, sem hann óskaði þess.
Sagði Smith, að hann væri
reiðubúinn til að gleyma um-
mælum Wilson. og brezku
stjórnarinnar. Hún lýsti því
yfir, er lýst var yfir sjálf-
stæði Rhódesíu, að Smith, og
ráðherrar hans, Væru upp-
reisnarmenn og svikarar.
í kvöld bárust þær fréttir
frá Salisbury, að leiðtogar
blökkumanna í Rhódesíu hafi
snúið sér til forsætisráðherra
Breta, Harold Wilson með
beiðni um, að hann setji á
stofn nýja stjórn í Rhódesíu.
Skuli Sir Humphrey Biggs,
landsstjóri Breta, verða for-
sætisráðherra hennar. I
beiðni leiðtoganna er farið
fram á, að slík stjórn nyti
herverndar.
Kekkonen
Framhald af bls. 1
Noreg, án þess að hafa fyrst
samband við norsku stjórnina.
RöLseland sagði það sina per-
sónulegu skoðun, að Norðmenn
•ettu i engu að breyta út af
þeirri stefnu, er þeir hefðu að
undanförnu fylgt. Þeir hefðu
vissar skyldur sem aðildarríki í
Sameinuðu þjóðunum og At-
lantshafsbandalaginu og ættu
ekki að bregðast þeim á einn
eða annan hátt. Stefna Noregs
hefði sfcuðlað að því að halda
jafnvægi í vaidabaráttunni og
fært þjóðinni frið.
í (Sjá frekar um ræðu Kekk-
onens í „Utan úr heimi“ á bls.
16.) —
„Verdens Gang“ skrifar um
ræðu Kekkonens í ritstjórnar-
grein í dag og segir, að hún sé
harla óljós í sumum atriðum. —
Ræðir blaðið fyrri tillögur Kekk
onens um að gera Norðurlönd-
in að kjarnorkuvopnalausu
•væði og segir, að eins og er,
Béu engin kjamorkuvopn á Norð
urlöndum, en telur fráleitt að
Noregur afsali sér öllu athafna-
frelsi þar að lútandi með því að
taka á sig skuldbindingar fram
( tímann, án nokkurra tilslakana
eða mótvægis af hálfu þess eina
Bfcórveldis sem kjarnorkuvppn
hafi á norðlægum slóðaim þ.e.
o.s. Sovétríkjanna. Hugmynd
þessi geti þvi aðeins komið til
framkvæmda að hún sé liður í
irtærra og víðtækara skipulagi.
Blaðið ræðir ummæli Kekk-
onens um hugsanlegan landa-
mærasamning Norðmarana og
Finna og segir þá hugmynd
óraunsæja, því að vandséð sé,
hvernig smáríkin, Noregur og
Finnland, ættu að geta friðað
landsvæði sín upp á sitt ein-
dæmi, kæmi til styrjaldar milli
etórveldanna.
Sem fyr segir koona dr. Ahti
Karjalainen, utanríkisráðherra
Finnlands, til Stokkhólms í
dag. Mun hann dveljast í Sví-
þjóð í fimm daga í opinberri
heimsókn og ræða ýtarlega við
eænska ráðamenn.
1 dag rædidi hann við Thorsfcen
Nilsson, utanríkisráðherra Svía
og gerði honum grein fyrir ræðu
Kekkonens. Sagði hann hrein-
ustu tilviljun, að hún hefði verið
flutt daginn áður en hann fór til
Stokkhólms og lagði á það á-
herzlu, að það, sem Kekkonen
bæri fyrir brjósti, væri hagur
og öryggi Finnlands — ekkert
annað. Hann tók einnig fram, að
orðrómur um, að Finnar hygðust
segja upp vináttusamningnum
við Rússa frá 1948 væri algerlega
úr lausu lofti gripinn — það
kæmi ekki til greina.
Heimsókn dx. Athi Karja-
lainen til Sviþjóðar er fyrsta
ppinbera heimsókn finnsks ut-
anríkisráðherra þangað í þrjá-
tíu ár, að því er NTB segir í
frétt frá Stokkhólmi. Er Karja-
lainen að endurgjalda heimsókn
Torstens Nilssons til Helsinki
skömmu eftir að hann tók við
embætti fýrir u.þ.b. þremur ár-
um. Eftir því, sem bezt var vit-
að, ætluðu ráðherramir einkum
að ræða viðskiptamál ríkjanna
og hina ört vaxandi fólksflutn-
inga Finna til Svíþjóðar, en
ræða Kekkonens veldur þvi, að
talið er að kjarnorkumál og ör-
yggismál Norðurlandanna yfir-
leitt verða ofarlega á baugi.
Eftir því sem NTB segir
kom ræða Kekkonens sænsk-
um yfirvöldum mjög á ó-
vart, ekki sízt þar sem að
undanförnu hafa farið fram
undirbúningsviðræður vegna
heimsóknar Karjalainens til
Svíþjóðar. — Segir eftir opinber-
um talsmanni, að þá hafi aldrei
verið minnzt einu orði á hug-
myndir sem þær, er Kekkonen
setti fram í gær.
Sú skoðun hefur lengi verið
ríkjandi í sænskum stjórnarbúð-
um, að því er NTB segir, að
hugmynd Kekkonens um kjarn-
orkuvopnalaust svæði á Norður
löndum sé ekki æs'kileg til fram-
kvæmda, nema sem liður í víð-
tækara samkomulagi um kjarn-
orkumálin yfirleitt. Stjórnmála-
fréttaritarax í Stokkhólmi telja
því ekki líklegt að sænska
stjómin taki jákvætt undir
ræðu Kekkonens. Benda þeir á
að hún vilji gjarna viðhalda
„status quo“ á Norðurlöndum og
hafi engan áhuga á sérsamningi
Norðmanna og Finna um landa-
mæri þeirra.
Sænska síðdegisblaðið „Ex-
pressen“ lætur að því liggja í
skrifum sínum um ræðu Kekk-
onens, að tillögur hans séu runn
ar undan rifjum Sovétstjórnar-
innar, — og segir, að sú stað-
reynd, að dr. Ahti Karjalainen,
utanríkisráðherra Finnlands, er
nýkominn frá Moskvu, tali ef-
laust sínu máli. Bætir blaðið
því við, að Kekkonen forseti
hafi í valdatíð sinni verið í
hæsta máta fús að ljá eyru skoð
unum og áhugamálum Sovét-
stjórnarinnar, enda muni hún
hafa glaðzt yfir . ræðu hans í
gær.
„Hins vegar verður norska
stjórnin sennilega ekki eins
hrifin,“ segir blaðið og bætir
því við, að samkomulag eins og
ræða mörg þeirra um hana í rit-
stjórnargreinum í dag. íhalds-
blaðið „Uusi Suomi“ skrifar, að
Kekkonen hafi í ræðu sinni reif
að utanríkismál Finnlands og
fjallað um hvað geri megi til
þess að auka öryggi landsins.
Sé það skoðun forsetans, að
hlutleysisstefnan sé í sjálfri sér
ekkert takmark, heldur líti
hann einungis á hana sem tæki
til varðveizlu friðarins, og sjálf
stæðis Finnlands — og hina
réttu leið til bættra lífskjara
þjóðarinnar og aukinna sam-
skipta við erlend ríki. Kveðst
blaðið styðja slíkan hugsana-
gang heilshugar.
Málgagn sósíaldemókrata
„Suomen Sosialidemokraatti"
skrifar, að Finnland og Noreg-
ur séu í raun og veru einskonar
millisvæði milli stórveldanna.
Noregur og Sovétríkin liggi
saman á allstóru landsvæði og
ékki sé óhugsandi, að þar gæti
komið til átaka. Telur blaðið,
að hugmyndir Kekkonens yrðu
e.t.v. erfiðar í framkvæmd, en
segir sjálfsagt, að þær séu
teknar til umræðu og athugað
gaumgæfilega, hvort með
þeim yrði tryggður friður á þess
um slóðum.
Hið óháða blað „Hufvuds-
stadsbladet" skrifar ,að nú sé
komið í ljós, að það hafi verið
staða „Nord!kalottens“ sem Ketok
onen hafði í huga, er hann í
febrúar sl., lét í ljós svartsýni
um að Finnlandi tækist að varð-
veita hlutleysi sitt, kæmi til á-
taka stórveldanna. Var Kekkon
en þá staddur í Moskvu. Segir
blaðið, að Ketokonen telji sig nú
geta dregið úr áhættunni með
því að gera samkomulag við
Noreg er tryggi friðinn beggja
vegna landamæranná. ,,Þetta
mætti leggja svo út,“ segir blað-
ið, sem Finnland skuldibindi sig
ef til styrjaldar kæmi, til
þess að hindra að áriás verði gerð
á Noreg um Finnland. Og í raun
og veru leggur hlutleysið okk-
ur slíkar skyldur á herðar. —
Kæmi til samkomulags Finna
og Norðmanna, yrðu ríkin að
gefa hvort öðru gagnkvæma
tryggingu fyrir því, að ekki
komi tm friðxofa á landamær-
unum“. En síðan spyr blaðið,
hvort Norðmenn geti einir tekið
urlandaráðs, sem haldinn verð-
ur í Kaupmannahöfn í janúar-
lök 1986 — framkomnar tillög-
ur um, að Norðurlöndin verði
kjarnorkuvopnalaust svæði. Er
ekki minnst á ræðu Kekkonens
eða tillögur hans í gær í því
sambandi, en sagt, að tíu
finnskir þingmenn, þar á meðal
hinn kunni þingmaður sósíal
demókrata, Gunnar Henriksson,
hafi mælzt til þess við Norð-
urlandaráð, að ríkisstjórnir
Norðurlandanna skipi samnor-
ræna nefnd, er kanni hverjar
reglur og tryggingar þurfi til
að halda „status quo“ á Norður-
löndum, að því er verðar kjárn-
orkuvopn. Segir NT.B, að þing-
mennirnix finnsku leggi á það
áherzlu, að ekki megi láta fyr-
irætlanir um stofnun sameigin-
legs herstyrks Atlantshafsbánda
lagsins koma í veg fyrir, að
haldið verði áfram tilraunum til
þess að hindra úfcbreiðslu kjarn-
orkuvopna Mikilvægt geti verið
að koma á þeirri skipan, að viss
landsvæði séu kjarnorkuvoþna-
Zaus — og ljóst sé að jmeirihluti
þjöða Norðurlanda sé þess . fýs-
andi, að þar verði ekki komið
fyrir kjarnorkuvopnum.
Góðvon, 30. nóv. — NTB:
TOGARINN v-þýzki „Biirger
meister Schmidt“, sem rakst
á ísjaka undan Hvarfi fyrir
nokkrum dögum, sökk í ;gær
u. þ. b. 40 sjómílur frá Juliane
háb í Grænlandi. Annar vest-
ur-þýzkur togari „Weser“
hafði haft „Burgermelster
Schmidt" í togi en þegar akip-
in lentu í íshröngli miklý og
slæmu veðri var ákveðið að
gefast upp við að reyn| áð
bjarga togaranum og höggið á
togvírana. Áhöfnin bjargað-
ist öll um borð í þriðja ýest-
ur-þýzka skipið, sem þírnai
var, „Walther Herwig!1.
MADE IN U.S.A.
\po,
I
/
^inoe >
Alben /|

.*

.... i PiPUNA!
mest selda píputóbak í baimdaríkjunum