Morgunblaðið - 09.12.1965, Page 23

j Fimmtudagur 9. fle*. 1965
MORCUNBLAÐIÐ
23
Sveinn Kristinsson skrifar um

Kópavogsbíó
UNGLINGAÁSTIR.
j (Les Nymphettes)
4 Frönsk mynd.
VIÐ karlmenn erum ekki óvanir
því að vera uppteiknaðir sem
hálfgildings skúrkar í ástarsög-
um flekandi saklausar ungmeyj-
ar, oft á því lágkúrulega sið-
gæðisplani að hafa af þeim sem
xnestar og beztar nytjar fyrir
sem minnst og lakast endurgjald.
Þó eru til heiðarlegar undan-
tekningar frá þessu í ástarsagna*
gerð, höfundar, sem láta sér ekki
sjást yfir, að „processinn“ getur
einnig gengið í öfuga átt. Karl-
menn geta einnig orðið fórnar-
Skálholtssöfn-
unin
GJAFAFÉ, er borizt hefur Laug-
arnessókn:
Ragnar Jóhannesson, Lauga-
feigi 23, kr. 200.00; Ásgeir Jóns-
son, Laugarteigi 23, 100.00; Guð-
rún H. Petersen, Laugarteigi 36,
100.00; Marta Haraldsdóttir, Laug
arteigi 40, 100.00; Ragnar Einars-
son, Súðarvogi 5, 100.00; Hrefna
Sigurðardóttir, Laugarteigi 11,
100.00; Guðmundur Hannesson,
Laugarteigi 35, 500.00; Alda Ósk-
arsdóttir, Laugarteigi 56, 100.00;
Stefán Sigurðsson, Laugarteigi
48, 100.00; Jón Eysteinsson, Laug-
orteigi 38, 100.00; Sigurbjörg Guð
jónsdóttir, Sjtigahlíð 43, 100.00;
Ögmundína Ógmundsdóttir, Mið-
túni 48, 200.00; Ragnhildur Eyj-
ólfsdóttir, Miðtúni 48, 1.000.00.
Sajntals kr. 2.800.00.
lömlb skúrka úr kvennastétt, sem
leika sér með tilfinningar þeirra,
án sjáanlegra samvizkukvala og
setja enda á stundum metnað
sinn í slíkt athæfi. — En kannske
er ekki að kynja, þótt íslenzkar
ástarsögur á síðari hluta 20. aldar
geymi fleiri daemi um fyrrnefnda
afbrigðið. Að minnsta kosti á
meðan „kerlingarnar tíu“ eru
jafn umsvifamiklar á sagnamark-
aðinum og nú er raurtin.
Franska myndin „Unglinga-
ástir“, sem Kópavogsbíó sýnir
um þessar mundir, er raunsæ á
áðurnefndu sviði. I>ar er það ung
ur háskólastúdent, sem tefeur
ásitina nokkuð alvarlega og leit-
ar voteygur og ástríðufullur að
uppsprettu hennar í kvenlegum
hjörtum. Lengi vel hefur hann
ekki erindi sem erfiði, skollitað
afstreymi hinnar hreinu kenndar
verður hvarvetna á vegi hans,
konur eru ekfei frá því að kyssa
hann og jafnvel sofa hjá honum,
en allt í gamni, og svona gat
ástin ekki verið á litinn.
Og beljakar komiu og börðu
hann, og konur spottuðu hann
fyrir barnaskap hans, unz hann
kvöld eitt situr úti í bíl fyrir
utan veitingaferá eina, barinn,
traðkaður og smáður, hallar sér
í örvæntingu fram á stýrið — þá
gerist kraftaverkið, þögult og
kyrrlátt læðist það inn í sál hans,
og tjaldið fellur.
Þessi fearlmaður er greinilega
ekki af skúrkaættkvíslinni. Hann
leitar að fegurðinni í ástinni
fremur en ástinni í fegurðinni,
hann skiiur ekki hverflyndi og
léttúð hins almenna æskufólks,
eins og það er sýnt í myndinni.
Fyrir honum er ástin nánast
trúarbrögð og svið, sem honum
finnst hrein goðgá að snerta
öhreinum fæti, meðan aðrir, og
það félagar hans leita þangað
hverfuls stundargamans og
staupa sig í leiðinni.
En þótt við nefnum mynd
þessa raunsæ-ja í heildinni, þá
má um það deila, hve sennilegt
það er, að svo sérstæð. kvistur
sem þessi ungi, hugþekki stúdent
skuli vaxa upp í því umhverfi,
sem hann er sprottinn úr. Föður
sinn hafði hann aldrei séð, hann
stökk í skelfingu frá móður hans
MORGITNBLAÐINU hefur borizt
ný bók eftir þá Sverri Ki'istjáns-
son og Tómas Guðmundsson,
Undir hauststjörn>um. Bók þessi,
sem er 235 blaðsíður að stærð, er
gefin út af forlaginu Forna,
Reykjavík. Undirtitill bókarinn-
ar er: Íslenzkir örlagaþættir.
Eins og kunnugt er kom út í
fyrra eftir þá félaga Sverri og
Tómas bókin Konur og krafta-
skáld og hlaut hún ágætar við-
tokur. Hún fjallar um nokkra
Tómas.
ófrískri. Móðir hans er ekki sér-
lega „sympathysk“ kona að sjá
né heyra. — En kannske er ein-
mitt þar skýringin á afstöðu hins
unga manns, föðurleysi, og hleypi
dómar móður hans hafi gert hann
meira þurfandi fyrir þá tegund
ástar, sem höfðar til hlýju og
tryggðar umfram allt annað, en
ella hefði orðið.
Unglingaástir er ekki stór-
mynd, j venjulegri merkingu, en
þekkta íslendinga, líf þeirra og
örlög.
í þessa nýju bók skrifa þeir
enn um þekkta íslendinga.
Sverrir á þrjár greinar sem nefn-
ast: Ástir Baldvins Einarssonar,
Óöld í Árnessýslu og Bóndinn á
Brúnum, en Tómas Guðmunds-
son skrifar greinamar. Nætur-
sigling undir hauststjörnum,
Undarleg örlög og Sóllborg. Aft-
ast í bókinni eru jnyndir af
helztu persónum sem við sögu
koma, þar á meðal Baldvin
Einarssyni, Einari Benediktssyni
og baróninum á Hvítárvöllum.
I formála fyrir bók þessari
segir útgefandi m.a. á þessa leið:
,,Að efni þessarar bókar eiga
höfundar hvor um sig þrjár frá-
sagnir. Sumt af því var skrifað
fyrir allmörgum árum að beiðni
útgefandans, annað er nýtt af
nálinni og kemur nú í fyrsta
sinn fyrir almenningssjónir. Sem
fyrr bregða höfundarnir upp lif-
andi myndum af þeim persónum,
sem korna við sögu. Ýmist eru
það svipmyndir, þar sem vissir
drættir verða öðrum skýrari, eða
uppgjör heillar ævi, en í öllum
þessum þáttum er byggt á traust-
um heimildum, þó að þeirra sé
ekki ávallt getið. Frásagnir þess-
ar eru sundurleitari en efni en í
fyrri bókinni, en þær gerast allar
bregður athyglisverðu ljósi yfir
lí'f unga fólksins í París. Christi-
an Pesey leikur hinn unga stúd-
ent, og virðist mér túlkun hans
mjög góð. Er athyglisvert, hve
honum tekst að safna djúpum,
ástríðufullum trega í augnatillit
sitt, sem þó er sáfellt á hvörfum
flöktandi vonar. — Colette
Descombes og Claude Arnold
fara með aðalkvenhlutverkin í
myndinni.
Sverrir.
á sama tímaskeiði, eru íslenzkir
örlagaþættir frá liðinni öld“.
Til að gefa lesendum nokkra
nánari grein fyrir efni bókarinn-
ar, er rétt að sfeýra frá því, að
greinin um Baldvin Einarsson ber
undirtitilinn Unnustan og eiiífð-
in, Óöld í Árnessýslu er um af-
drif Sigurðar Gottsiveinssonár,
Bóndinn á Brúnum er lífsganga
fyrir kóng og kennimenn, Sól-
borg hefur undirtiitilinn Einar
Benediktsson í sæti rannsóknar-
dómara, Undarleg örlög fjallar
um baróninn á Hvítárvöllum og
Nætursigling undir hauststjörn-
um fjallar um brúðarrán.
Ný bók eftir Sverri og Tómas
— lindir hauststjörnum
íslandsmyndabók
Hjálmars R. Bárðarsonar
HJÁLMAR R. Bárðarson er
fyrir löngu orðinn landskunnur
ljósmyndari. Víða erlendis, eink
um á Norðurlöndum, og í Bret-
landi, er nafn hans þekkt meðal
áhugaljósmyndara, því að mynd
ir hans hafa viða birzt.
í sumar sendi hann frá sér
ínikla myndabók um ísland.
Þetta er önnur íslandsbókin hans
öllu meiri og veglegri en sú
fyrri. Bókin er 208 blaðsíður að
stærð prentuð með „tiefdruck"
-aðferð í Hollandi, í góðu al-
shirtingsbandi. í henni eru 241
xnynd og þar af 50 í litum.
Myndatextar eru á sex tungu-
málum: íslenzku, dönsku,
frönsku, þýzku og spænsku, en
fremst í bókinni er stutt kynn-
ing á íslandi á öllum fyrrnefnd-
um tungumálum. Er þar drepið
á það helzta varðandi sögu lands
ins og náttúru þess.
í stuttu máli má segja, að
Hjálmar fari hringferð umhverf
is landið bregði upp svipmynd-
um af náttúru þess, atvinnulífi
og menningu þjóðarinnar. Hér
mætast andstæður frosts og
funa.
í>að er afrek eins manns að
setja saman slíka alhliða land-
lýsingu úr eigin myndasafni. Að
baki þessarar stóru bókar ligg-
ur geysimikið starf. Tómstunda-
iðja heils áratugs, óteljandi
ferðalög um landið þvert og endi
langt — og ótrúlega mikil vinna
í myrkrastofunni á kvöldin,
bæði sumar og vetur í fjölmörg
ár, því að hér er saman komið
úrvalið úr þúsundum ljósmynda
sem Hjálmar á í fórum sínum.
Og samt nægði öll þessi fyrir-
höfn ekki, ef maðurinn með
ljósmyndavélina hefði ekki
næmt auga fyrir því myndræna
í umhverfinu.
Allt þetta lof á Hjálmar R.
Bárðarson skilið fyrir bók sína,
þótt ég sé hins vegar þeirrar
skoðunar, að hann hefði getað
gert miklu betri bók, ef hann
hefði haft haria helfningi minni
— og fellt úr töluverðan fjölda
mynda, sem fremur verða að
teljast heimild, lýsing á atvinnu
og lifnaðarháttum okkar, en
listrænt smíði.
En, þegar þessari bók er flett
verður fyrst ög fre'mst að hafa
það í huga, að hér er höfundur-
inn að leitast við að gefa heil-
steypta mynd af landi og þjóð
— og kemur það niður á hinu
listræna gildi bókarinnar. Ég
feri hins vegar ráð fyrir að í
essari mynd hafi bókin meira
gildi fyrir útlent fólk, sem kynn
ast vill landinu.
Landslagsmyndirnar eru bezti
hluti bókarinnar og margar
þeirra eru afbragð. Ég nefni
mynd frá Seyðisfirði, loftmynd
af ísafirði, sérstæðar myndir af
íslenzkum bergmyndunum,
nokkrar fuglamyndir — svo og
myndir úr Surtsey. Atvinnulifs-
myndirnar eru ekki jafn inni-
haldsríkar, en þær gegna sínu
mikilvæga hlutverki, eins og
fyrr var bent á. Og án þeirra
væri vissulega ekki gefin heild-
armynd af landi og þjóð. Prent-
un nokkurra litmyndanna hef-
ur ekki heppnast nógu vel, en
sumar eru þó í sérflokki — og
skulu Surtseyjar-myndirnar þá
fyrst nefndar.
Ég felli mig ekki að öllu leyti
við uppsétningu myndanna. Víð
ast hvar ná þær saman í kili
bókarinnar, en einhvern veginn
finnst mér, að heildaryfirbragð
ið hefði orðið léttara, ef mynd-
irnar hefðu verið meira að-
greindar og meira „loft“ væri í
opnunum. En myndatextar á
sex tungumálum sníða höfundin-
um að sjálfsögðu stakk sem
hann hefur þó haft þrengri en
ástæða var til.
Einhverjum finnst nú e.t.v.,
að ég sé búinn að rifa niður allt
lofið, sem ég hlóð á Hjálmar
í upphafi þessa greinarkorns.
Ég neita því harðlega. En úr
því að ég sá ástæðu til að vekja
athygli á þessari myndarlegu bók
hlaut ég líka að benda á það,
sem mér þótti miður — vonandi
hef ég ekki gert of mikið úr
því. Fyrir þá, sem aldrei hafa
litið þetta land augum, er þetta
geysifróðleg bók og gleðjandi
fyrir augað — og þeir íslend-
ingar, sem vilja fallegar mynda
bækur um landið okkar, eiga
vart kost á öðrum betri.
Ég endurtek það, sem ég
sagði í upphafi, að mér finnst
það afrek að koma slíkri bók
frá sér án þess að fá svo mikíð
sem eina mynd frá öðrum. Ég
efast um, að nokkur núlifandi
ljósmyndari gæti sent frá sér
jafn yfirlitsmikla, margþætta
og vel unna íslandslýsingu. En
vonandi leggur Hjálmar höfuð-
áherzlu á hið myndræna í næstu
bók sinni, því að ég efast ekki
um, að þar nyti hann sín enn
betur. En slikar bækur hafa því
miður minni sölumöguleika og
það er kostnaðarsamt og áhættu
mikið fyrirtæki að leggja í út-l
gáfu vandaðrar myndabókar.
h.j.h.