Morgunblaðið - 12.12.1965, Blaðsíða 8

8
MORGU N BLAÐID
Sunnu'dagur 12. des. 1965
Ritsafn Bólu-Hjálmars
fYRIR stuttu sendi ísafoldar-
prentsmiðja á bókamarkáðinn
tnýja útgáfu á nitsafni Bólu-
Hjálmars, þrjú bindi, snyrtileg að
frágangi og um 1350 bls. saman-
lagt. Hér er um að ræða endur-
prentun þeirrar merku útgáfu á
verkum Hjálmars, sem kom í
fimm bindum hjá ísafold árið
1949 undir umsjá Finns Sigmunds
sonar, að viðbættu því æviágripj
skáldsins, sem Finnur tók sam-
an og birti í sérstakri bók ári'ð
1960. Þá hafa og komið í leitirn-
ar eftir 1949 nokkur ljóð kveðin
af Hjálmari, og fá þau nú sam-
flot með öðrum ritsmíðum hans.
Hefur Finnur Sigmundsson einr
ig séð um þessa nýju útgáfu. Hin
fyrri aflaði sér verðskuldáðra
vinsælda og álits og er uppseld
með öllu. Ber að þakka ísafoldar-
prentsmiðju það framtak að hafa
á nýjan leik ráðizt í útgáfu
heildarverka Bólu-Hjálmars, því
nýir lesendur vaxa upp árlega og
ekkert efamál að margir þeirra
kjósa sér greíðan aðgang að ljóð-
um og lausu máli skáldsins. Á-
hugi þjóðarinnar á lífi hans og
verkum hefur sannazt óyggj-
andi á því, hve útgáfan frá 1949
hlaut góðar viðtökur.
1 Fyrsta bindi hinnar nýju út-
gáfu flytur öll ljóðmæli Hjálm-
ars, sem áður hafa prentuð verið,
utari rímnakveðskap; hann fyllir
annað bindið; þar eru einnig ræki
legar skýringar orða og kenn-
inga, heimildaskrá og athuga-
semdir, er taka til beggja þess-
ara binda. Hið þriðja og síðasta
geymir lausamál Hjálmars
(sagnaþætti, sendibréf o. fl.),
æviágrip hans („Drög til ævi-
sögu“), kvæði þau er nýlega
hafa fundizt, og að lokum nafna-
skrá. Prentun þessa mikla efnis
þykir mér áferðarbetri nú en í
fyrri safnútgáfunni, hins vegar
hafa myndirnar í æviágripinu,
Finnur Sigmundsson
sem auka gUdi þess og hefðu
mátt vera fleiri, prentazt verr nú
en í bókinni frá 1960, eru dauf-
ari, ef skilin er undan teikning
Ríkar'ðs Jónssonar af Hjálmari,
hún hefur dekkzt, svo nú er skáld
ið þar draugslegra en nokkru
sinni.
Um það er engum blöðum að
fletta, að útgáfa Finns Sigmunds
sonar á verkum Bólu-Hjálmars
og könnun hans á ævi skáldsins
er hið ágætasta fræðiafrek. All-
ur texti Hjálmars stendur nú
traustur á bók og fylgja honum
æskilegar skýringar og vitneskja.
Hitt er einnig mikilvægt, að fyrir
tilstuðlan æviágripsins má greina
annarsvegar á mUli sannara
heimilda um lífsferil hans og
kjör, þjöðsagna og slúðurs hins
vegar. Auðvitað er ekki fyrir það
að synja, að enn kunni að skjóta
upp kollinum einstaka áður ó-
prentað kvæði eftir Hjálmar,
fyrst átta slík hafa komi'ð fram
eftir 1949, hið síðasta nú fyrir
þpemur árum í skagfirzku hand-
riti. En varla munu fáein áður
óþekkt kvæði nokkru hagga og
ætti því að vera leyfUegt að
skoða hina nýju útgáfu sem fulln
aðarútgáfu og algjöra undirstöðu
allra frekari skrifa um Bólu-
Hjálmar. Hinu gæti ég fremur
trúáð, að enn sé varðveitt í fór-
um norðlenzkra fræðimanna
nokkuð af staðgóðum athugunum,
er lúta að ævisögu Hjálmars,
umfram þær sem Finnur gat hag
nýtt sér, hef reyndar haft spurn-
ir af slíku. En óvíst er, hvort
þær auka nokkru við frásögn
Finns. Það skiptir að sjálfsögðu
höfuðmáli, að öll sannindi um
manninn Bólu-Hjálmar séu leidd
í ljós, því fyrr mun örðugt reyn-
ast að taka skáldskap hans til
þeirrar athugunar, sem hann á
skilið, svo nátengdur sem hann
er ævi og aðbúnaði höfundarins.
Ekkert hefur fiýtt meira og bet-
Jólainnkaup
því fyrr
því betra
fyrir yður
fyrir okkur
Jólaavextir
Mandarínur — Clementínur —
Vínber — Delicious epli rauð og gul
Rance beuaty epli — Bananar —
Ananas — Sítrónur — Melónur —
Crapealdin. Niðursoðnir ávextir
allar teg.
JÓLASÆLGÆTI
Valhnetur — Hezlihnetur — Parahnetur — Bl. hnetur — Peacanhnetur
— Peanuts — Konfektkassar — Gj aíakexkassar — Súkkulaðikex —
Konfektrúsínur — Gráfíkjur — Kex ótal teg.
ur fyrir slíkri athugun en sú
glögga og hógværa frásögn af lífs
ferli og högum Hjálmars, sem út-
gáfu þessari fylgir. Mér er dulið,
hvaða umtalsverðum tilgangi sú
sníkjuritmennska þjónar, sem í
því felst að sjóða upp gömul
fræðakver gagnrýnislauat,
krydda þau og láta krauma dug-
lega í pottinum, eins og mætur
og háskólagenginn sagnfræðing-
ur hefur látið henda sig í löng-
um þætti um Bólu-Hjálmar.
Gamlar hugmyndir alþýðu um
skáldið hafa ekki annáð en sögu-
legt gildi fyrir nútíðarfólk —
þær eru heimildir um þjóðlífið,
sem þurfa ekki á neinni uppsuðu
að halda, — eru miklu betri á
allan hátt eins og frá þeim var
gengið í öridverðu. Hádramatísk-
ar rollur um Bólu-Hjálmar, samd
ar gagnrýnislaust nú á dögum,
ættu fremur áð koma út undir
tákni skáldsögunnar en fræði-
mennskunnar. Svo er það hitt, að
Hjálmar þarfnast engrar „kokka
mennsku“ söguritara, er sönnu
nær, að allar þjóðsagnakenndar
hugmyndir smækki hann, geri
persónuleika hans „einfaldari"
en hann var.
Lífsstríð Hjálmars og skáld-
skaparafrek er samfléttað. Kvæð
in eru til vitnis um viðbrög'ð
hans við umheiminum, mönnum
og atvikum. En þau eru ekki öll
jafn þung á metunum sem heim-
ildir um annað en lund hans, vits
muni og skáldgáfu. Hann var
sjálfhverfur maður og nokkuð
kvartsár, þrátt fyrir þá skap-
hörku, sem víða setur mark sitt á
kveðskap hans. Auk þess virðast
likur til að ellimæ’ða og rauna-
tölur, sem kvæðaefni fyrri skálda
sé gildari þáttur í Ijóðagerð
Hjálmars en almennt mun talið.
Bíður þetta atriði eins og mörg
fleiri í verkum hans skipulegrar
könnunar. Rætur hinnar miklu
skáldlistar Hjálmars teygjast aft-
ur um allar aldir íslenzkrar bók-
menntasögu og draga til sín lífs-
magn þaðan, enda þótt umhverf-
ið og samtfðin efldu hann mest
fil kvæðagerðar. Raunar er það
ekki fyrr en nú, þegar öll verk
Hjálmars hafa verið dregin sam-
an og gefin út af stakri alúð og
nákvæmni, og sömuleiðis „helztu
staðreyndir um æviferil hans“f
eins og Finnur Sigmundsson tek-
ur til orða, áð kominn er góður
grundvöllur undir hverskyns
rannsóknir á skáldskap Bólu-
Hjáimars. Þó er ekki minna um
það vert, áð íslenzkur almenn-
ingur skuli geta kynnt sér öll
verk hans í handhægri og snot-
urri útgáfu.
Hannes Pétursson.
Fimmtugur:
Karl Einarsson
VINUR minn Karl Einarsson er
fimmtugur í dag. Þessi gamla
handboltakempa, sem var í sókn-
arlínu hinna hafnfirzku Hauka í
mörg ár, enda stór, snar og
geysilega sterkur.
Hann hefir löngum verið mik-
ill dýravinur, haft unun af hest-
um, elskað útivist og allt sem
fagurt er.
í mörg undanifarin ár hefi ég
ferðast með honum um landið
og víða höfum við farið. Það er
sama hvort við vorum á hest-
baki, í bíl eða flugvél, alltaf hefir
Karl reynzt sami trausti vinur-
inn og ferðafélaginn. Og hvar
kynnist. maður betur en einmitt
á ferðalögum
Síðastliðið vor varð hann
fyrir alvarlegu slysi og munaði
minnstu að lítið hefði orðið úr
afmælisfagnaðinum í dag. En
sem betur fer er hættan liðin hjá,
heilsan að koma aftur og þó að
bragðtaugarnar séu enn tregar
í taumi, þá er hann í móður-
ættina- svo mikill Vestfirðingur,
að seint mun hann hætta að
meta skötuna, söltu kinnarnar og
annað vestfirzkt hnossgæti sem
mér smakkast svo sérstaklega vel
á heimili hans og Lóu konu hans.
Að síðustu Karl vinur minn.
Það ,er mér óblandin ánægja að
vita, að heiLsa þín leyfir að þú
getur aftur notið þess að vera
með vinum þínum, um leið og
viinir þínir fá að njóta þíns hressi
lega yfirbragðs. Þvi leyfi ég mér
að bera fram þá frómu ósk mina,
að mannlífið, fegurðin og allt
sem gott er í tilverunni, megi
ávallt vefja þig og þína örmum
sínum.
Jón Magnússon.
Jólatréssalan
við Hagkaup IVIiklatorgi
Sendum jólatrén. — Ódýrir krossar og kransar.