Morgunblaðið - 02.03.1966, Síða 3

Miðvikuðagur 2. marz 1966
MORCUNBLAÐIÐ
3

SÍÐDEGIS í g-ær biðu bana
í flugslysi skammt frá borg-
inni St. Louis í Missouri í
Bandaríkjunum geimfanarnir
Elliott See og Charles Bassett,
fáum mániuðum áður en þeir
áttu að leggja upp í geimferð
með Gemini 9, og See m.a. að
fara í langa gönguferð í himin
geimnum.
Bandarískia geimferðastifn-
unin skýrði frá því í dag að
varamenn geimfaranna, Xhom
as Stafford og Eugene A. Gern
an, myndu taka við störfum
þeirra og Gemini 9 yrði skotið
á loft í sumar eins og ráð
hefði verið fyrir gert.
Slysið varð er geimfararnir
See og Bassett voru á sefinga
flugi tveir saman í þotu af
gerðinni T-38. Þoka var á og
skyggni slæmt er þeir komu
inn’ til lendingar og vélinOharles Bassett sezt upp í svifflugu á Sandskeiði
Flugslys verður að fjörtjóni
tveimur bandarískum geimförum
Amicir ^eimfaranna kom til íslands í júlí í fyrra
ocj somuleiðis sá er við störfum hans tekur nú
(Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.)
undan því hversu naumt þeim
hefði verið skammtaður tím-
inn til rannsókna sinna þar og
sagði, að nær hefði verið að
fara þetta í þyrlu en að eyða
tíma í langa og erfiða bílferð.
„Á Islandi hef ég séð afskekt-
ustu og auðustu staði sem
ég hef augum Iitið“ sagði
Cernan, „en í annan stað hef
ég séð á íslandi staði sem
jafnast á við fegurstu staði,
sem ég hef séð“.
rakst á vinnuskála einn í flug
vélaverksmiðjum McDonnell-
fyrirtækisins (sem framleiðir
meirihluta tækja þeirra, sem
notuð eru við tilraunirnar
með Gemini-geimförin). Tíu
starfsmenn verksmiðjanna
sem þar voru fyrir hlutu nokk
ur meiðsl en geimfararnir
biðu báðir bana.
Charles Bassett, annar
þeirra er fórust í flugslysinu
hjá St. Louis í gær, og vara-
maður hans sem nú tekur við,
Eugene A. Cernan, komu báð-
ir hingað til íslands í júlí í
Eugene Cernan á hestbaki.
fyrra, ásamt ellefu geimfara-
efnum öðrum frá bandarísku
geimvísindastofnuninni.
Var ferð þeirra þáttur í
þjálfun geimfaranna og þess
vegna stefnt hingað til íslands
að ýmsir jarðfræðingar töldu
hér finnast jarðmyndanir lík-
ar því sem ráð mætti gera fyr
ir að væru á hinu dimma lág-
lendi tunglsins, hinu fyrir-
heitna landi geimfaranna
alira.
Hér dvaldist hópurinn í
vikutíma og fóru einkum um
óbyggðir, m.a. til öskju og
Lakagíga, skruppu til Akur-
eyrar, skoðuðu Mývatn og
böðuðu sig í Grjótagjá, flugu
yfir Reykjanesið og yfir
Surtsey, fóru til Krísuvíkur,
og var vel fylgzt með ferðum
þeirra hér.
Flestar athuganir gerðu þeir
við Öskju og var það mál ís-
lenzkra jarðfræðinga sem með
voru í förinni að þeir væru
furðulega glöggir í ályktunum
sínum. Ekki voru geimfararnir
sjálfir síður ánægðir og m.a.
var haft eftir Bassett eftir
ferðina til Öskju, að hún hefði
verið stórkostleg og mjög lær
dómsrík, ekki sízt með tilliti
til þess hvernig lesa mætti
jarðsöguna úr jarðlögunum.
„ísland er mjög fallegt land“
sagði Bassett, „og merkilegt
í jarðfræðilegu tilliti". Einn-
ig lauk hann, að hætti
kurteisra gesta, lofsorði á gest
risni íslendinga.
Cernan lét einnig hið bezta
yfir ferðinni og sagði hana
hafa verið mjög skemmtilega
í alla staði. „í öskju eru sam-
an komin eins mörg jarðfræði
leg fyrirbæri og hugsazt get-
ur“ sagði hann og kvartaði
STAKSTFINAR
Charles Bassett.
Meðan þeir dvöldust hér
geimfararnir skruppu þeir
einn daginn upp á Sandskeið
í boði Loftleiða að gamna sér
í svifflugum eða koma á hest-
bak. Höfðu geimfararnir af
hvoru tveggja hina mestu
skemmtan og erti þennan dag
fimmtudaginn 15. júlí 1965
uppi á Sandskeiði.
Charles A. Bassett var fædd
ur í Dayton í Ohio 30. des-
ember 1931 og var því þrjátíu
og fjögurra ára er hann lézt.
Hann var rafmagnsverkfræð-
ingur og reyndur þotuflugmað
ur og hafði einkum með hönd
um þjálfun geimfaranna fé-
laga sinna og æfingatækni.
Hann var kvæntur maður og
tveggja barna faðir.
— Indónesla
vfamh. af bis. 1.
ið sannanir fyrir því, að Un-
tung hafi ætlað sér að steypa
stjórninni af stóli. Hann hafi átt
leynifundi með samsærismönn-
um og stofnað þrjár vopnaðar
sveitir til þess að framkvæma
stjórnarbyltinguna. Þá hafi hann
verið búinn að undirrita tilskip-
un um skipan byltingarráðs, sem
koma skyldi í stað stjórnarinn-
ar. Þá segir Iskander ofursti, að
hann sé þeirrar skoðunar, að
Untung hafi aðeins verið peð á
taflborði kommúnista — hann
hafi unnið samkvæmt þeirra
skipunum allt frá því árið 1950.
Eitt af vitnum þeim, sem leidd
voru fyrir réttinn til varnar
Untung staðhæfði, að Súkarno,
forseti, hefði sjálfur hlustað á
segulbandsupptöku, þar sem
fram komu í smáatriðum sann-
anir fyrir samsæri nokkurra
hershöfðingja sem hefðu ráðgert,
að Abdul Haris Nasution hers-
höfðingi, yfirmaður hersins, tæki
við embætti forsætisráðherra. —
Nasution er mikill andstæðingur
kommúnista, sem kunnngt er,
var til skamms tíma landvarna-
ráðherra og gekk af mikillihörku
fram í að bæla niður starfsemi
þeirra. Súkarno vísaði honum
nýlega úr ráðherraembættinu og
hefur sú ráðstöfun vakið mikla
reiði, m.a. stúdentasamtakanna í
Djakarta, sem forsetinn hefur nú
bannað.
Untung ofursti var hinn róleg-
asti meðan saksóknarinn las yfir
honum kröfuna um dauðadóm.
Óskaði hann eftir því að fá að
skrifa lokavörn sína sjálfur og
fékk þriggja daga frest til þess.
Sem fyrr segir hefur Súkarno
forseti bannað samtök stúdenta
í Djakarta — KAMI — en í dag
gengu fjölmargir stúdentar í lið
með gagnfræða- og menntaskóla
nemum er héldu uppi mótmæla-
gögnum og samkomum gegn
kommúnistum og dr. Subandrio,
utanríkisráðherra. Einnig mót-
mæltu nemendur skipan nýs
fræðslumálaráðherra, dr. Sum-
ardjo, að nafni.
Mestu útlánin
TÍMINN í gær er enn að tönglast
á þvi, að nú skipti mestu máli
að „ríkisstjórn landsins haldist
ekki uppi, að beita þvingunar-
ráðstöfunum við grundvallarat-
vinnuvegi þjóðarinnar“, og á þar
við, að eigi séu veitt nægileg
lán til landbúnaðar og sjávarút-
vegs, enda sagt að undirstöðuat-
vinnuvegunum sé enn haldið
í lánasvelti og vaxtakreppu“.
Sannleikurinn er sá, að aukning
heildarlána banka og sparisjóða
var í janúar til nóvember á sið-
astliðnu ári hvorki mieira né
minna en 1461 milljón króna,
sem er langmesta útlánsaukning,
sem um getur. Á sama tíma var
aukning heildarinnlána hjá
bönkum og sparisjóðum ekki
nema 1265 milljónir, eða nær
200 milljón krónum minni en
útlánsaukningin. Það er vissu-
lega varhugaverð stefna á þess-
um timum að S»tua út meira en
nemur sparifjáraukningunni, og
þess vegna mætti fremur ásaka
bankana fyrir að hafa gengið of
langt í útlánum en hitt, að hafa
ekki lánað nóg. Um það má svo
endalaust deila, hvort lánveit-
ingar til hinna einstöku atvinnu-
vega og framkvæmda hafi verið
í hæfilegu hlutfalli, eða hvort
einn hafi fengið hlutfallslega
meira en annar.
Lán landbúnaðar
og sjávarútvegs
En þegar rætt er um inn-
stæðubindinguna, kemur í ljós,
að hún var á fyrstu 11 mánuðum
í fyrra 259 milljónir, en á sama
tíma árið áður 302 milljónir.
Hinsvegar var aukning á endur-
kaupum afurðavíxla sjávarút-
vegsins á sama tíma í fyrra 200
milljónir, en árið á undan að-
eins 85 milljónir, og endurkaup
afurðavíxla landbúnaðarins á
sama tímabili 201 milljón í fyrra,
en 77 milljónir 1964. Þetta sýnir,
svo ekki verður um deilt, mjög
mikla aukningu á lánum til land
búnaðar og sjávarútvegs.
Til hvers er
sparií j árbindingin?
Stjórnarandstæðingar hamra á
því, að sparifjárbindingin svo-
nefnda skerði lánsmöguleika
meginmeginatvinnuveganna, en
þessu er alveg öfugt varið, eins
og sézt á tölum þeim, sem nefnd
ar eru hér að framan. Nokkur
hluti af sparifé viðskiptabank-
anna er tekinn einmitt í þeim
tilgangi að unnt sé að lána til
atvinnuveganna, og þá fyrst og
fremst með endurkaupum afurða
víxla. Þannig er í rauninni tekið
fjármagn, s<jm ella væri unnt
að lána til annars, og það bund-
ið í þeim tilgangi að lána sjávar
útvegi og landbúnaði, og bráð-
lega einnig iðnaði, því að uppi
eru hugmyndir um að Seðlabank
inn hefji endurkaup á afurða-
víxlum iðnaðar, eins og land-
búnaðar og sjávarútvegs. Þegar
þess vegna er talað um, að sú
stefna að binda nokkurn hluta
sparifjárinnlaganna skerði hag
meginatvinnuveganna, er það
hreint öfugmæli. Og þeir, sem
telja að þessir atvinnuvegir séu
ver haldnir en skyldi, ættu frem-
ur að krefjast þess að bindingin
verði aukin en hið gagnstæða.
En eins og áður segir, má auð-
vitað deila í það endalausa um
það, hvernig verja eigi því tak-
markaða fjármagni, sem þjóðin
hefur yfir að ráða. Allsstaðar
blasa verkefnin við, og framfara
hugurinn er mikill. Þess vegna
má segja, að það sé mannlegt,
að hverjum og einum finnist
hann afskiptur og vilji fá meira
í sinn hlut. En þegar málin eru
skoðúð i heild, sézt, að í meg-
inefnum hlýtur stefnan að verða
svipuð því, sem verið hefur.