Morgunblaðið - 01.04.1966, Blaðsíða 3

í'östudagUT ?. ítpríl 1968
MORCUNBLAÐIÐ
3
REUBEN MONSON, fulltrúi í
Upplýsingaþjónustu Banda-
ríkjanna, hélt heimleiðis í
gær ásamt fjölskyldu sinni
með flugvél frá Pan Ameri-
can.
Monson hefur verið á ís-
landi nálægt 3y2 ári og hefur
aflað sér margra vina enda
vinsæll ekki sízt af blaða-
mönnum.
Monson var í Noregi áður
en hann kom hingað í 4% ár
og kvæntist þar norskri konu
sinni, Inger Marie. Þau eiga
tvö börn, tvíbura, 2V2 árs
gamla, sem hér voru fæddir.
Áður en Monson fór til
Monson með fjölskyldu sinni úti fyrir dyrum Hótel Sögu
Fer héðan til S-Vietnam
Monson, blaðafulltrúi Bandaríkjanna,
kveður Island
Noregs á vegum bandarísku
upplýsingaþjónustunnar, var
hann blaðamaður í St. Paul,
Minnesota og starfaði þar
m. a. með Valdimar Björns-
syni við „St. Paul Pioneer
Press“.
Næsta ár verður Monson í
Bandaríkjunum en síðan er
ráðgert að hann fari til
S-Vietnam.
„Þegar tvíburarnir eru orðn
ir nógu gamlir til að vita,
í gær. — Ljósm.: Ol. K. M.
hvar þeir eru fæddir, ætlum
við að koma hingað aftur að
sýna þeim fæðingarland
þeirra“ sagði Monson í stuttu
samtali skömmu áður en
hann fór af landi brott í gær.
Hann bað Mbl. fyrir beztu
kveðjur til vina og kunningja
hér á landi.
Kort Sigurðar skólameistara Stefánssonar í Skálholti, frá 1590
— Nýtt miðaldakorl
Framhald af bls. 1.
Hið nýja kort er gert á perga-
ment, nokkuð stórt ummáls og
xnjög vel varðveitt. Það fannst
fyrir nokkru í áður ókönnuðum
skjalabunka í kjaillara ríkis-
skjalasafnsins í Kaupmannahöfn.
Danskir vísindamenn segja að
bér sé um hinn merkasta korta-
fund að ræða og skemmtileg til-
viljun að ihið nýfundna kort
skuli koma svona í kjölfar Vín-
landskortsins.
Skjalaverðir ríkisskjalasafns-
ins hafa farið dult með fund
þennan, en sögðu þó í samtaili við
fréttaritara Mlbl. í gær, að kortið
yrði athugað gaumgæfilega hið
bráðasta en voru ekki fáanlegir
til að láta neitt uppi um hverjar
getgátur gerðar hefðu verið um
uppruna kortsins umfram það
sem áður segir, að líklegt væri
að kortið væri gert á fyrri h'luta
sextándu aldar og þá sennilega
á þriðja eða fjórða tug aldarinn-
ar og að margt benti til þess að
það hefði verið gert á íslandi.
Mtol. tókst að fá símsenda
mynd af korti þessu og birtist
hún bér með fréttinni. Sýnir bún
vel að kortið hefur orðið fyrir
litlu hnjaski oger sízt ólæsílegra
en Vín'landskortið eða kort Sig-
urðar Stefánssonar.
Lýsing kortsins
Kort það er nú hefur komið
í leitirnar, er 38x41% cm. að
stærð, gert á-pergament o.g er
mjög vel varðveitt.
Þetta er kort af Norðurálfu og
má á því greina Víniland vestan-
hafs (sem er meginland á kort-
inu en ekki eyja eins og á Víi»
landskortinu fræga), Grænland
og ísland, Færeyjar og Hjalt-
landseyjar, Orkneyjar, írland og
Brebland og Noreg austast en
Bjarmaland þar norðuraf og
tengt mi'klu meginlandi er teyg-
ir sig í vesturátt í átt tiil Græn
Jands.
Korti þessu virðist svipa mjög
til korts þess er gerði Sigurður
skólameistari Stefánsson um
1590 og nær yfir sem næst sama
svæði, en er því þó frábrugðið
í ýmsu og ber um sumt saman
við Vínlandskortið umdeilda,
s.s. um Grænlandstei'kninguna,
sem er mjög áþekk. Landöxull-
inn hefur þar rétta legu eins og
á Vínlandskortinu og rétt er far
ið með helztu sérkenni í útlínum
landsins, eystri strandlengjan
bogadregin með áberandi skoru
eða rauf inn í hana miðja og
hallar í suðvestur í átt til syðsta
oddans og á þeirri vestari hvasst
horn þar sem hún breytir stefnu
frá S—N til SE—NE. Þó er
Grœnlandsteikningin á þessu
korti ónákvæmari að því er virð-
ist í fljótu bragði en teikningin
á Vinlandsikortinu.
ísland er nokkuð nærri lagi á
kortinu og nær en á Vínlands-
kortinu og sama er að segja um
vesturströnd Noregs. Um Færeyj
ar, Hjaltlandseyjar og Orkneyjar
skakkar ekki ýkjamiklu varð-
andi staðsetningu, þótt útlínur
séu handahófslega dregnar að
því er virðist. írlandi svipar meir
til Vínlandskortsins, er vogskorn
ara en á korti skólameistara, og
sama er að segja um Bretiland,
einkum að norðan (Skotland) en
suðvestan ganga út úr því tveir
skagar eins og á Vínlandskortinu
en þó minni.
Vesturströnd Noregs er áþekk-
ari korti skólameistara en þó ná-
kvæmari og syðst sézt glitta í
Danmörku en sund á milli. Norð
ur af Noregi liggur Bjarmaland
og mikið land upp af því og í
vesturátt og teygir sig í átt til
norðausturstrandar Grænlands.
Vímland er meginland á kort-
inu eins og fyrr segir og er þrí-
skipt og heitir Helluland nyrzt
en þá Markland og Vínland
syðst. Töluverður svipur er með
korti þessu og Vínlandskortinu
að því er varðar firði þá er sker
ast inn í landið að austanverðu
og það er miklu nær Grænlandi
og sundið er á mil'li skilur ekki
ýkja breitt. Er sunnar dregur og
suður fyrir Vínland má greina
suðvesturhalla á ströndinni og
þar sund eitt eða fjörð en sér í
land sunnan þess.
Eins og áður sagði er kort
þetta nýkomið í leitirnar og
rannsókn þess' skammt á veg
komið. Það er hald vísinda-
manna sem um það 'hafa fjallað
að það muni gert á fyrri híuta
sextándu aldar og þó að iíkind-
um fyrir 1530. Getgátur eru uppi
um að kort þetta kunni að vera
íslenzkt að uppruna og jafnvel
að hér sé komið frumkort að
korti Sigurðar skólameistara,
sem talið var byggt á fornum
heimildum („ex antiquitatibus
islandicis").
Með forvitnilegri atriðum á
korti þessu er eyjan Brasil, sem
sett er niður nokkuð austur í haf
út frá sundi því er sker megin-
landið vestanhafs suður af Vín-
landi. Sé kortið íslenzkt eins og
vísindamönnum býður helzt í
grun, er vandséð hvaðan eyju
þessa ber að, nema ef rekja
mætti til Bristolmanna, sem
stunduðu 'fiskveiðar og kaupskap
hér við land fram eftir fimm-
tándu öld. Bristolmenn höfðu
mikinn hug á landaleit í vestur-
átt og fóru margar könnunar-
ferðir yfir hafið um og eftir
1480 og er haft fyrir satt að
nokkru fyrir 1494 hafi þeir fund-
ið meginland eitt vestanhafs er
þeir nefndu Brasil.
Flest landa- og staðaheiti á
kortinu eru rituð á latínu að
hætti lærðra manna fyrr á öld-
um en þó bregður fyrir norræn-
um nafngiftum, einkum norðan
NORÐAN hríðarveður með 5
til 10 st. frosti var norðan
lands í gær, og á Hveravöll-
um var fárviðri, blindbylur og
og vestan á því. Við Grænland
stendur: „Terra viridis quod dix
it Gronlandia“, sem þýðir „Hið
græna land, sem kallað er Græn
land.“
Meira veit Mbl. ekki um kort
þetta að svo stöddu og verður
frekari fróðleikur því að bíða
unz fyrir liggja niðurstöður vís-
indamanna þeirra er fengið hafa
kortið í hendur til rannsóknar.
13 st. frost í gærmorgun, en
lægði síðar. í Reykjavík var
11 st. frost í fyrrinótt, en
17 st. í Síðumúla.
STAKSTHNAR
Niðurrifsstefna
BLAÐIÐ Suðurland birti rit-
stjórnargrein hinn 26. marz sL
og segir þar m.a.:
„Það hefur víða komið fram,
að kjósendur Framsóknarflokks-
ins og Alþýðubandalagsins eru
mjög óánægðir með þá niður-
rifsstefnu, sem stjórnarandstað-
an vinnur eftir. Frá stjórnarnnd-
stöðunni örlar ekki á neinu
jákvæðu, sem gagn mætti vera
að. Allt tal og skrif stjórnarand-
stæðinga einkennist af yfirboð-
um og ábyrgðarleysi. Þótt ótrú-
legt sé gengur Framsóknarflokk-
urinn mun iengra en kommún-
istar í lýðræðisskrumi og hræsni.
Það vita flestir, sem fylgzt hafa
með stjórnmálum, að Framsókn-
arflokkurinn hefur tileinkað sér
tvær stefnur. Önnur stefnan, sem
flokkurinn notar, þegar hann er
í ríkisstjórn er mörkuð þröng-
sýni og afturhaldssemi. Sú stefna
boðar höft, skömmtun, minni
framkvæmdir og kyrrstöðu.
Samkvæmt því berst flokkurinn
ekki aðeins gegn kauphækkun-
■um almenningi til handa, heidur
jafnvel lækkun kaupgjalds.
Allir stjórnmálaflokkar háfa
reynt samstarf við Framsóknar-
flokkinn. allir hafa þeir gefizt
upp á því samstarfi og verið
þeirri stundu fegnastir þegar því
hefur verið lokið.“
Viðvörunarmerki
Síðan segir:
„Þegar Framsóknarflokkurinn
hefur haft stjórnarforustu sýnir
reynslan, að ráðleysið og þröng-
sýnin hefur leitt til uppgjafar
áður en kjörtímabilinu var lok-
ið, og stundum áður en það var
hálfnað. Síðast veittu Fram-
sóknarmenn ríkisstjórn forustu
á árunum 1956-1958. Munu flest-
ir muna viðskilnaðinn, þegar þá-
verandi forsætisráðherra, Her-
mann Jónasson, lýsti uppgjöf-
inni á Alþingi 4. desember 1958.
Orð fyrrverandi formanns Fram
sóknarmannsins eru geymd og
greipt inn í þjóðarvitundina.
Þau eru viðvörunarmerki í ís-
lenzkum stjórnmálum og leið-
beining fyrir kjósendur að ljá
Framsóknarflokknum ekki fylgi
um langa framtíð. Þegar Fram-
sóknarflokkurinn er í stjórnar-
andstöðu tekur hann upp aðra
stefnu, sem er ekkert betri en
sú sem hann notar, þegar hann
hefur valdastöðu. í stjómarand-
stöðu þykist flokkurinn vilja
vinna gegn dýrtíð og hækkunum
verðlags. En í reyndinni gengur
hann feti lengra en kommúnist-
ar í kröfugerð um framkvæmdir,
aukin útlán og hækkað kaup til
launþega. Á síðastliðnu hausti,
þegar bændur sættu sig vel við
afurðaverðið, reyndu þingmenn
Framsóknarflokksins að kynda
undir óánægju vegna þess, að
verðlagið væri ekki nógu hátt.
Þessi tvennskonar stefna, sem
Framsóknarflokkurinn hefur
unnið eftir í áraraðir hefur orðið
til þess, að enginn hugsandi mað-
ur treystir honum.
Kreppustjórn
Framsóknar
Og að lokum segir Suðúrland:
„Launþegar vita hvað að þeim
snýr frá Framsókn, ef þeir kæm-
ust í ríkisstjórn. Útgerðarmenn
og sjómenn hafa einnig bitra
reynslu af stjórnarfari þess
flokks. Bændur muna einnig
krepputíma Framsóknarvaldsins.
Kaupsýslumenn muna skömmtun
ina og höftin, sem bitnuðu á öll-
um almenningi.....
Þótt núverandi rikisstjórn hafi
ekki leyst allan vanda, dylst
engum, að hún hefur unnið björg
unarstarf og komið þjóðinni ' úr
því efnahagsöngþveiti, sem hinir
svokölluðu vinstri flokkar höfðu
komið henni í undir stjórnarfor-
ustu Framsóknar."