Morgunblaðið - 27.04.1966, Blaðsíða 17

Miðvítuðagwr 27. apríl 196®
MORGUNBLAÐIÐ
17
KjÖrorðið er:
Hvaö get ég ge rt fyrir borgina
Ávarp IJIfars Þórðarsonar læknis
a fundi borgarstjóra að Hótel Sógu
VIÐ BRUM hér samankomin til
að ræða um og fræðast um mál-
efni Reykjavíkur, ekki aðeins
tii að bera fram óskir og að-
finnslur, heldur einnig til að
fhuga hvað við getum sjálf gert
til að bæta úr og koma áfram
tillögum, sem til framfara horfa.
Við hittumst því hér ekki sízt
undir kjörorðinu: „Hvað get ég
gert fyrir Reykjaví'k, borgina
mína, svo að hún verði meiri
og fegurri og íibúamir heilbrigð-
ari og afkoma þeirra betri?“. Er
Framboðslisti
Sjálfstæðis-
nianna í Grinda-
vík
LISTI Sjálfstæðismanna í Grinda
vík við hreppsnefndarkosningarn
ar er skipaður þessum mönnum:
1. Eiríkur Alexandersson,
' kaupmaður
2. Þórarinn Pétursson,
framkvæmdastjóri
3. Laufey Guðjónsdóttir,
! húsfrú
4. Guðmundur Þorsteinsson,
forstjóri
5. Pétur Antonsson,
verkstjóri
6. Dagbjartur Einarsson,
' skipstjóri
i 7. Björgvin Gunnarsson,
1 skipstjóri
8. Gunnar Gíslason,
1 1 skipstjóri
9. Þórólfur Sveinsson,
skipstjóri
10. Jón Daníelsson,
forstjóri
Skáldakvöld
i Kópavogi helgað
Jónasi
Hallgrimssyni
í KVÖLD heldur Leikfélag Kópa
vogs, skáldakvöld helgað Jónasi
Hallgrímssyni í Kópavogsbíói og
hefst kl. 9 e.h.
Inngangsorð eftir Tómas Guð-
mundsson flytur Gunnvör Braga
Sigurðardóttir. Þá syngur Guð-
mundur Jónsson óperusöngvari
með undirleik Ólafs Vignis Al-
bertssonar. Lesið verður síðan úr
ljóðum skáldsins, en flytjendur
eru: Guðrún Þór, Björn Magnús-
son, Hjálmar Ólafsson og Guð-
jón Halldórsson. Kynnir verður
Björn Einarsson. Aðgangur er
ókeypis.
Keflavík
KOSNINGASKRIFSTOFA Sjálf
stæðisflokksins í Keflavík er x
Sjálfstæðishúsinu, Hafnargötu 46
sími 2021, og er opin daglega
milli kl. 10 og 19. Sjálfstæðis-
fólk á Suðurnesjum, er ekki verð
ur heimá á kjördegi bæjarstjórn-
arkosninganna, er beðið að hafa
samband við skrifstofuna.
Gol 30 þús ki.
MAÐUR SÁ, sem fékk happ-
drættisbil Styrktarfélag's vang'ef-
inna, gaf félaginu 30 þús. kr., er
hann veitti bílnum móttöku. ___
Þegar skýrt var frá afhendingu
bílsins í Mbl. misritaðist að gjöf
in hefði verið þúsund krónur.
við hugleiðum þessa hluti, þá
verður okkur fljótt ljóst hvílík-
um geysibreytingum lifnaðar-
hættir daglegs lífs hafa tekið á
undanförnum áratugum og hve
miklu erfiðara það er fyrir
hvern okkar að láta til sín
taka á sviði boragrmála. Fram-
kvæmdir er orðnar svo , viða-
miklar og fjárfrekar, að það
er undantekning þó einstakl-
ingar eða litlir hópar geti
valdið hér miklu á sitt ein-
dæmi. Vel flest mál og fram-
kvæmdir verður að leysa með
sameiginlegu átaki og með sam-
eiginlegum sjóði. Því er það svo
að ýmsar framkvæmdir, sem
áhugamenn réðust áður í og
leystu með miklum sóma og
gerðu með því mikið gagn með
borgurum sínum, hafa nú færzt
í þann ham að óviðráðanlegt er
fyrir áhugamenn og samtök
þeirra. Tökum til dæmis Laugar
dalslaugina, sem mun kosta um
30 milljónir og verður stærsta
útilaug sinnar tegundar á Norð-
urlöndum og ein stærsta heita
útilaug í heimi, en hún mun taka
til starfa í sumar. Það er aug-
í SÍÐUSTU viku var blaða-
mönnum boðið að sitja fund
með Toralv Austin. deildar-
stjóra í norska landbúnaðar-
ráðuneytinu, yfir þeirri
deild, er fjallar um skóg-
græðslu í Noregi. Hann dvald
’izt hér frá því sl. þriðjudag
og til laugardags og flutti er-
indi um skógrækt í Noregi á
vegum félagsins Island—Nor-
egur og Skógræktarfélags ís-
lands. Talaði hann bæði hér
í Reykjavík og norður á Ak-
ureyri. Þóttu fundir þessir
takast með ágætum.
Þeir Haukur Ragnarsson, for-
maður félagsins ísland—Noreg-
ur, og Hákon Bjarnason, skóg-
ræktarstjóri, kynntu gestinn
blaðamönnum, en síðan rakti
Toralv Austin meginefni erindis
þess er hann flutti hér.
f erindi sínu sagði Austin m.a.:
f vestur- og norðurhluta Nor-
egs er aðstaða góð til skógrækt-
ar og er þar hægt að auka skóg-
lendi verulega. Svæðin eru aðal-
lega skóglaust land þar og land-
svæði sem eru vaxin laufskóg-
um, sem eru lítils virði.
Skógrækt byrjaði fyrir rúm-
um 100 árum, en allt fram til
1950 hafði aðeins verið plantað
skógi í sem svarar 25.000 ha, sem
hægt var að segja að vel hefði
tekizt með. Það voru mörg Ijón
á veginum framan af þessu skóg-
ræktarstarfi, t.d. margslunginn
eigna- og afnotaréttur lands, víð-
tæk beit sauðpenings, óvissa
um val trjátegunda ásamt litlum
á'huga á skógrækt.
Allt frá 1916 hafa þeir vestan-
fjalls haft sína eigin skógræktar-
tilraunastöð, sem hefir leyst
margan vanda. Norska skógrækt-
arfélagið og Skógrækt ríkisins
hefir um langan aldur rekið um-
ljóst að áhugamenn einir geta
ekki leyst slíkt verkefni og
iþetta. Hér koma til sögunnar
mýmargir tækni- og sérfróðir
menn, sem hver um sig hefur
ekki þekkingu á nema litlum
hluta verksins. Framþróun tækn
innar er svo ör, að það er að
verða útilokað að neinn einstakl
Úlfar Þórðarson
ingur geti haft þekkingu og yfir
sjón nema á litlum hluta henn-
ar og þetta svið þrengist í sí-
fellu. Það er því nauðsynlegt að
hugsandi menn um borgarmál
og áhugamannahópar, haldi á
öllu sínu ef vel á að gera og
fangsmikla upplýsingastarfsemi.
Áhuginn á skógrækt hefir vaxið
smátt og smátt og eftir síðari
heimsstyrjöldina var kominn
tími til að hefjast handa af full-
um krafti.
I byrjun 6. áratugs þessarar
aldar var gerð áætlun um skóg-
rækt á þremur stórum land-
svæðum í Noregi, vestanfjalls, í
Þrændalögum og Norður-Noregi.
Fyrsti áfanginn var miðaður við
500.000 hektara. Þefta svæði var
áætlað til 60 ára, þ.e.a.s. 8.200
ha. árlega. Á sama tíma byrjuðu
hin einstöku héruð að gera
skógræktunaráætlanir. Á sama
tíma var lögð áherzla á að
áætlanirnar væru sem fyrst fram
kvæmdar með bættri skipulagn-
ingu.
Yfirstjórn skógræktarmála
landsins hefir sérfræðilegt eft-
irlit með skógræktinni. Einstök
fylki hafa fylkisskógræktar-
stjóra og sýslur sína héraðsskóg-
arverði og ræktunarstjóra. Fræ-
framleiðsla og dreifing byggist á
starfi tilraunastöðva. Aðallega
er það norskt fræ ,sem notað er,
ennfremur nokkuð frá Mið-Ev-
rópu, British Columbía og Al-
aska. Mest er plantað af norsku
greni. Á siðustu árum hefir
skiptingin verið sem næst þessi:
Norskt greni 80%, sitkagreni
14%, ýmsar furutegundir 4% og
aðrar trjátegundir 2%. Ríkið
leggur fram frá 65% til 75% af
kostnaði við skógræktina og hin
einstöku héruð venjulega 10—
15% til viðbótar.
Niðurstöður skógræktaráætlun
arinnar hafa verið mjög góðar.
Frá því 1950 hefir skógræktin
aukizt mjög hratt. Síðustu 15 ár-
in hefir verið plantað í ca 135
þúsund hektara, langtum meira
en upphaflega var gert ráð fyr-
ir og síðustu 5 árin hefir plönt-
unin farið ca 33% fram úr áætl-
þeirra áhrifa að gæta áfram.
Tökum aftur Borgarsjúkrahús
ið, sem er að verða miðdepill
í heilbrigðisstofnunum bæjar-
ins, og á að halda uppi forustu-
merki Reykjavíkur í heilbrigðis
málum, því forustuhlutverki,
sem menn eins og Dr. Gunn-
laugur Claessen heitinn og nú-
verandi landlæknir Dr. Sigurður
Sigurðsson, og síðast en ekki
sízt Dr. Jón Sigurðsson, borgar-
læknir, hafa tekið upp og borið
fram. Vafalaust vissu þessir
menn vel, — og manna bezt, —
að stofnun og rekstur slíks
sjúkrahúss ýrði kostnaðarsamt
átak. En stórhugur þeirra var
slikur, að þeir hikuðu ekki við
að stækka áfangann, sem taka
skyldi, og treystu þar á vöxt og'
viðgang borgarinnar. En svo hef
ur framvindan orðið ör í lækna-
og heilbrigðismálum, að sýnilegt
er að allur tilkostnaður verður
langt umfram áætlanir og veld-
ur þar mestu tækjakaup og út-
búnaður sem nútíma læknisfræði
krefst og Borgarsjúkrahúsið má
ekki án vera. Við stöndum nú
andspænis annarri byltingu, ef
ekki meiri, á sviði læknisfræð-
innar á næstu árum. En hér er
ekki staður né stund tl þess að
fara nánar út í það. En til að
gefa okkur ofurlitla hugmynd
um þá byltingu sem liggur að
í fjallahéruðunum austanfjalls
og í Þrændalögum er góð að-
staða til skógræktar, en þar
gengur þetta hægar einkum
vegna skorts á hæfum plöntum
og mikilli beit.
Árið 1965 var gerð ný áætlun
um plöntun og hún þá stórlega
aukin frá þeirri fyrri. Sam-
kvæmt henni á að planta í ca.
16.200 hektara árlega og fullgera
skóggræðsluna í landinu á 25
árum.
Þýðing skógræktarinnar er
geysilega mikil. Erfitt er orðið
að halda mörgum hinna smærri
býla í byggð og búskapur á þeim
borgar sig ekki, sérstaklega þar
sem vélváeðing er ekki fyrir
hendi. Árlega eru nú lögð niður
um fjögur þúsund býli, sem ann-
að hvort er slegið saman við
önnur eða hreinlega leggjast í
eyði og enn fleiri munu á eftir
koma, þar sem ekki er hægt að
reka þar arðbæran landbúnað.
Langflestir þeirra ca 50 þús.
landeigenda, sem kost eiga á
skógrækt, reka einnig landbún-
að. Skógrækt sú sem nú er fram-
kvæmd mun því í framtíðinni
verða til viðbótar landbúnaðar-
framleiðslu einstakra bænda,
sem til þessa hafa ekki haft af
henni teljandi hag. Af þessum
sökum eru miklar vonir bundn-
ar við að mörg býli, sem ella
myndu leggjast í auðn, haldist í
byggð með tilkomu teknanna af
skóginum. Sökum hinna miklu
framlaga hins opinbera geta
bændur aflað sér aukatekna með
því að planta skógi í sína eigin
jörð, sem síðar verður þeim til
tekna.
Fyrir þjóðfélagið í heild hefir
þetta ekki síður mikla þýðingu.
Af hinum ca. 550 þús. ha., sem
plantað er á í strandhéruðun-
um, er áætluð framleiðsluaukn-
ing sem svarar til 2,3 millj. ten-
ingsmetra. Þetta þýðir 20%
aukning á barrskógaframleiðslu
landsins og aukningin fer að
iangmestu leyti til trjáiðnaðar-
ins, sem fram til þessa hefir allt-
af haft of lítið hráefni til þess
Skógræktin veitir Norömönnum
fimmta hluta gjaldeyristeknanna
Blaðamannafundur með Toralv
Austin deildarstjóra
baki, skulum við taka aíðustu
70 árin og athuga þær framfarir
sem orðið hafa á hinum ýmsu
sviðum mannlífsins í vestræn-
um löndum. Telst mönnum til
að jafnmikil framþróun hafi
ekki átt sér stað síðan Robert
Koch fann berklabakteriuna og
Louis Pasteur vann hin merku
störf fyrir læknisfræðina og
sem svari til framfara síðustu
2000—2600 ára þar á undan. Það
er um það leyti sem Rómaveldi
var að komast til valda í heim-
inum. Eitt ár í dag, jafngildir
300 ára tímab.ili í sögunni.
Að lokum þetta: Öllum hleypi
dómalausum og frjálslyndum
mönnum er í dag ljós sú stað-
reynd, að hlutur vísinda og
tækni er orðinn svo mikill og
samslunginn daglegu lífi, að sér-
fræðingar og sérþekking verður
að leiðbeina og upplýsa forustu
menn þjóðarinnar á öllum tím-
um og þeir á móti að leggja
mat á og notfæra sér sérþekk-
inguna og tæknimenntun í vax-
andi mæli. — Láta ekki úreltar
kennisetningar og kreddur
standa í vegi fyrir og hindra
framfarir nútímans. Þeir verða
að notfæra sér sérþekkinguna og
gera vel til sérfræðinga sinna
og vísindamanna, svo þeir neyti
hér kunnáttu sinnar, okkur öll-
um til öryggis og hagsbóta og
draga ekki tæknileg mál sem
sérfræðingar einir geta metið
rétt, inní dægupþras og valda-
streitu líðandi stundar.
Gerum okkur ljóst að í dag
þarf að hugsa stórt og skyggn-
ast langt fram í tímann, exnmitt
vegna þess hve ört og hátt oss
ber yfir tímans haf.
Toralv Austin
að geta fullnýtt framleiðslugetu
sína, en skógariðnaðurinn hefir
stóra þýðingu fyrir þjóðarbú-
skapinn þar sem hann nemur
um 20% af gjaldeyristekjum
Noregs.
Eftir að Toralv Austin hafði
skýrt í stórum dráttum efni er-
indis Síns voru lagðar fyrir
hann nokkrar spurningar, sem
meðal ananrs fjölluðu um nánari
útfærslu vinnunnar við skógrækt
ina í Noregi, breytingar á fóðr-
un búpenings, sem leiðir ,il
minnkandi beitar í skógana o.fl.
Mjög hefir farið í vöxt að ákvæð-
isvinna sé viðhöfð við plöntun-
ina og hefir gefizt vel. Starfs-
menn, sem miklum afköstum
ná, komast upp í tvöföld og þre-
föld daglaun og verkið er alla
jafna betur af hendi leyst, svo
allir aðilar hafa hagnað af, sé
eftirliti í engu ábótavant. Loks
kvað Toralv erfiðleika þá, er
væru á vegi skógræktarinnar í
Noregi, stöðugt minnkandi og
áhuginn fyrir skógræktinni mjög
vaxandi.
Loks lét skógræktarstjóri,
Hákon Bjarnason, þess getið að
við íslendingar hefðum alla
jafna haft mikii og farsæl not
af tilraunum Norðmanna í skóg-
ræktarmálum og hefðu þær spar
að okkur mikið fé og mikla
fyrirhöfn. Bæri að þakka það
svo og komu þessa mikla skóg-
ræktarfrömuðar hingað til lands.
Stærst af öllu væri þó þjóðar-
gjöf Norðmanna til íslendinga,
sem væri hin myndarlega skóg-
ræktarstöð að MógiLsá í Kolla-
firði.