Morgunblaðið - 17.05.1966, Qupperneq 12

12
MORGUHBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. maí 1966
— Tvöföldun framkvæmda að magni til á 4 árum
Framhald af bls. 1
„kaldri eyri“ eins og Jónas Hall-
grímsson kvað þá.
í huga viðmælanda míns var
♦nginn efi um sannleiksgildi sög-
unnar um landnám Ingólfs. „En
það, sem merkilegra er“, sagði
Ihann, „ef velja ætti höfuðborg
íslands stað nú í dag með öllum
þeim rannsóknaraðferðum og
tækni, sem við höfum yfir að
ráða á 20. öldinni, þá mundi nið-
urstaðan verða sú sama. Höfuð-
staðurinn yrði reistur hér við
sundin blá og fagran fjallahring.
Enginn staður er betur í sveit
settur en Reykjavík til þess að
vera höfuðborg landsins".
Hlutverk Reykjavíkur sem höf
uðborgar leggur Reykvikingum
auknar skyldur á herðar að vera
í senn vakandi yfir velferð borg-
ar sinnar, sona hennar og lands-
ins alls.
Aðalskipulagið
Náttúrufegurð er óvíða meiri
en hér og skiptir þá miklu máli
að öll mannvirki séu bæði byggð
í samræmi við umhverfi sitt og
notagildi.
Nú um 5 ára skeið hefur borg-
arstjórn og innlendir og erlendir
sérfræðingar unnið að aðalskipu
lagi borgarinnar. Hafa allar á-
lyktanir í þeim efnum verið sam-
þykktar samhljóða í borgar-
stjórn jafnóðum og verkinu mið-
aði áfram og aðeins óverulegar
athugasemdir komið fram.
Er óhætt áð fullyrða, að aðal-
skipulag Reykjavíkur 1962—1983
er eitt mesta stórvirki í bygg-
ingarsögu borgar okkar og hefur
vakið athygi í nágrannalöndum,
þar sem það þykir bæði bera
vitni stórhug og raunsæi.
Höfuðdrættir þeirrar skipulags
vinnu hafa verið að gera sér
grein fyrir sennilegri þróun hér
á höfuðborgarsvæðinu næstu tvo
óratugina. Á því svæði munu búa
nær 150 þúsund eða 55% lands-
manna árið 1983, og þar af 110
þúsund í Reykjavík sjálfri.
Þessi þróun verður þó ekki,
nema grundvöllur borgarbygg-
ingarinnar sé traustur og at-
vinnuvegir borgarbúa hafi full-
nægjandi svigrúm.
Reykjavik er stærsta verstöð
landsins og gert er ráð fyrir því,
að hún haldi þeim sessi, ef afla-
brögð leyfa. Séð er fyrir auknu
rými fyrir fiskiskipastólinn og
fiskiðnað í vesturhöfninni og við
Eiðsgranda í áframhaldi af fram
kvæmdum þar undanfarin ár, en
rými fyrir farþega- og farmskip
er í austurhöfninni og nýrri höfn
í Sundunum. Tilboð í fyrsta á-
fanga þeirrar hafnar, sem taka
mun 2 ár að byggja, verða opnuð
á miðvikudaginn kemur.
Iðnaði, sem 40% borgarbúa
hafa lífsviðurværi sitt af, er ætl-
að aukið landsvæði, bæði í ná-
grenni nýju hafnarinnar, við
Grensásveg og austan Elliðaáa,
m.a. með það fyrir augum, að
fullnægt verði kröfum um aukna
tækni og sjálfvirkni, sem gerir
það að verkum, að hver borgar-
búi, er starfar að iðnaði, þarf
meira landsvæði fyrir atvinnu-
húsnæði, vélar og vörugeymslu,
«n áður var.
Þótt vel sé séð fyrir fram-
leiðsluatvinnugreinum, þá er
það sammerkt atvinnulífinu í
Reykjavík og annars staðar, þar
sem velmegun fer í kjölfar auk-
innar verkaskiptingar, að þeim
fjölgar hlutfallslega, sem hafa
viðurværi sitt af verzlun, sam-
göngum, opinberri stjórnsýslu og
þjónustu ýmis konar, og slíkum
stofnunum þarf því að ætla
meira rými í nútima borg en áð-
ur var.
En mörgum mun þó finnast
skipta mestu máli að í skipulag-
inu er vel búið um íbúðarhverfi
borgarinnar og séð fyrir opnum
svæðum og menningarstofnunum
íbúanna, barnaleikvöllum, barna
heimilum og skólum, íþróttahús-
um og svæðum. Þannig munu
einstök borgarhverfi byggjast
upp sem sjálfstæðar einingar, en
með greiðan aðgang að miðborg-
arsvæðum, þar sem verða leik-
hús, myndlistar- og tónlistarsalir.
í nútímaskipulagi verður ekk-
ert af því, sem hér hefur verið
talið, einangrað, ef heildarmynd-
in á að fullnægja óskum og þörf-
um borgarbúa, — heldur yerður
að tengja alla þessa þætti saman,
m.a. með umferðarkerfi, er hvort
tveggja í senn þjóni vélaöld sam
tíðar og framtíðar, — en kasti þó
ekki á glæ möguleikum til þess
að menn komist leiðar sinnar
fótgangandi um göngustíga og
geti þannig andað að sér og not-
ið áhrifa af útliti og andrúmslofti
fallegrar borgar.
Flokkun gatna skv. aðalskipu-
laginu í hraðbrautir, tengibraut-
ir, safngötur, húsagötur og göngu
stíga greiðir fyrir umferðinni og
veitir um leið aukið umferðar-
öryggi.
Gatnagerð
Mikill kostnaður er og verður
fólginn í gatnakerfinu, og í stór-
virki þótti ráðizt, þegar borgar-
stjórn samþykkti fyrir réttum 4
árum, að gengið skyldi frá öllum
götum og gangstéttum borgarinn-
ar á næstu 10 árum. Var ekki
laust við, að sumir segðu ekkert
mark á þessari áætlun takandi,
hér væri allt of mikið færzt í
fang.
Raun ber því nú vitni, að full-
komlega hefur verið staðið við
þessa áætlun, fullnaðarfrágang-
ur gangstétta, sem er tiltölulega
vinnugflsfrekur, er þó aðeins á
eftir, en malbikun akbrauta hef-
ur hins vegar farið fram úr áætl-
un, svo að í heild er árangurinn
meiri en gert var ráð fyrir.
Á síðustu 4 árum hafa 38 km
verið lagðir í nýjum holræsum,
og er holræsakerfi borgarinnar
nú 187 km. Á sama tíma hafa
verið malbikaðir nær 40 km af
akbrautum, og eru þá fullfrá-
gengnar akbrautir í borginni nær
100 km.
Þessi árangur hefur náðst með
því að samræma aukin fjárfram-
lög, meiri tækni og skipulagn-
ingu í framkvæmdum öllum.
Grjótnáms-, malbikunar- og pípu-
gerðarvélar hafa verið endurnýj-
aðar og véltæknin einnig tekin
í notkun við gangstéttargerð í
vaxandi mæli.
Þessi mikla fjárfesting í vélum,
sem fór fram að miklu leyti fyrri
hluta kjörtímabilsins, hefur leitt
til aukinna afkasta seinni hluta
þess, óg má í því sambandi nefna:
— að árið 1961 voru malbikað-
ir 3,7 km í g'ötum, on 1965
16,9 km.
— að árið 1961 voru lagðir 3,2
km í gangstéttum, en 1985
23 km.
Þ e s s i afkastaauknkig, sem
þannig hefur orðið, leiðir til þess,
að með sömu fjárveitingu til
gatna- og holræsagerðar á næstu
3 árum og á þessu ári, eða 160
millj. kr., er unnt að ljúka við
10 ára gatnagerðaráætlunina frá
1962 á 8 árum eða fyrir árslok
1969 og ganga því nær að fullu
frá öllum þeim hverfum, sem
nú eru byggð eða í byggingu.
Vitaskuld hafa allir borgarbú-
ar ekki verið á eitt sáttir um
röð gatnagerðarframkvæmda, en
þó hafa gatnagerðaráætlanir
hvers árs um sig verið sam-
þykktar samhljóða í borgarstjórn
undantekningarlítið eins og t. d.
áætlun yfirstandandi árs. Von
mín er sú, að þegar borgarbúar
þeir, sem njóta ekki enn góðs af
frágenginni götu, sjá, að biðtím-
inn er svo stuttur, hvar sem er
í borginni, sem raun ber vitni,
sætti þeir sem við mat sérfræð-
inga um hagkvæmasta röð fram-
kvæmda, þótt sum eldri hverfi
borgarinnar hafi þar ekki verið
sett í fyrstu röð.
Hitaveitan
Segja má, eins og sjálfsagt er,
að lögð hefur verið áherzla á, að
hitaveitulagnir gengju á undan
gatnager ðarf ramk væm dum.
Gatnagerðarframkvæmdirnar
eiga að gera Reykjavík að ryk-
lausri borg, og hitaveitulagnir
eiga að gera Reykjavik að reyk-
lausri borg einmitt í krafti þess
reyks, sem borgin dregur nafn
sitt af.
Árið 1961 var samþykkt áætl-
un um lögn hitaveitu í öll skipu-
lögð hverfí borgarinnar innan
Elliðaáa og Fossvogs á næstu 4
árum. Framkvæmd hennar hefur
gengið vel, þótt öll hverfi skv.
áætluninni verði ekki tengd
hitaveitunni, fyrr en nú í haust
í stað sl. áramóta, — enda hefur
framkvæmdum, sem ekki var
gert ráð fyrir í byrjun, verið
skotið inn í tímaröð framkvæmda
fyrir hagkvæmni sakir.
Fjárhagslega hefur hitaveitu-
áætlunin fullkomlega staðizt og
árangurinn orðið þessi:
Fyrir 4 árum voru hibýli rúml.
50% borgarbúa eða 38 þús.
manna tengd hitaveitunni', en nú
er talið að nær 90% Reykvík-
inga, eða um 70 þús. manna, njóti
hennar.
Athygli skal á því vakin, að
eldsneytissparnaður á hvern
íbúa, sem nýtur hitaveitu, er tal-
inn vera á ári 1250,00 kr., eða
5000,00 kr. á meðalfjölskyldu, og
er það einnig mikil kjarabót.
Ekki skal gengið framhjá því,
að í ljós hefur komið einkum í
kuidunum í vetur, að þjónusta
Hitaveitunnar á gömlu hitaveitu-
svæðunum, sérstaklega á Skóla-
vörðuholti og Landakotshæð, er
engan veginn viðunandi.
Að vísu er einmitt á þeim
svæðum elztu hús borgarinnar,
sem einna sízt eru einangruð,
mörg með einföldu gleri f glugg-
um, gamalt hitakerfi, sem ekki
er sniðið fyrir hitaveitu, og get-
ur allt þetta átt þátt í því, að
þessi hús njóta ekki Hitaveit-
unnar sem skyldi.
En hér kemur og fleira til, sem
Hitaveitan sjálf verður úr að
bæta.
Hitaveitan á að geta séð fyrir
20 stiga innihita, þegar 6 stiga
frost er og 3—4 vindstig. í kuld-
unum í vetur skorti Hitaveituna
8% á að geta haft yfir að ráða
nægilegu varmaafli. Til þessa
lágu tvær höfuðástæður: 1) Leg-
ur á djúpdælum þoldu ekki hinn
mikla hita í borholunum og því
voru ekki allar borholur full-
virkjaðar. 2) Bilun í varastöð-
inni við ElUðaár olli því, að full
not fengust ekki af henni til
varmaframleiðslu. Úr hvoru
tveggja þessu verður bætt fyrir
næsta haust.
Margir, sem á gamla hitaveitu-
svæðinu búa, telja útþennslu
hitaveitunnar hafa dregið úr því
vatnsafli, sem gömlu svæðin áð-
ur nutu. Þetta er ekki rétt, þar
sem veitt hefur verið inn á
gömlu svæðin auknu vatnsmagni
með tengingu þess við dælustöðv
ar í Laugardal og Fornhaga, og
Utankjörstaðakosning
Þeir sem ekki verða heima á kjördegi geta kosið hjá sýsfhimönnum,
bæjarfógetum og hreppstjórum og í Reykjavík hjá borgarfógeta.
Erlendis er hægt að kjósa hjá íslenzkum sendiráðum og ræðis-
mönnum sem tala íslenzku.
Kosningaskrifstofa borgarfógeta í Reykjavík cr í Búnaðar-
félagshúsinu við Lækjargötu. — Skrifstofan er opin sem hér
segir: Alla virka daga kl. 10—12, 2—6, 8—10 og sunnudaga 2—6.
Kosningaskrifstofa Sjálfstæðisflokksins, Hafnarstræti 19, 3. hæð,
veitir allar upplýsingar og aðstoð í sambandi við utan
kjörstaðaatkvæðagreiðsluna.
Skrifstofan er opin daglega frá kl. 10—10. Símar: 22637 og 22708.
Upplýsingar um kjörskrá eru veittar í síma 22756.
viðbótardæla var tekin í notkun
í öskjuhlíðarstöðinni. Aftur á
móti hafa geymar Hitaveitunnar
ekki getað miðlað vatninu í
kuldaköstum eins og æskilegt
hefur verið, þegar hitaveitusvæð-
in eru orðin svo stór, sem raun
ber vitni.
Úr þessu verður ráðin bót nú
í surnar, en búið er að semja um
smíði 2ja geyma, sem hvor um
sig er jafnstór öllum þeim geym-
um, sean fyrir eru á Öskjuhlíð.
Auk þessa er svo í ráði að end-
urbæta lagnir víða í gamla bæn-
um og m. a. leggja tvöfalt berfi
í norðurhluta Norðurmýrar nú í
sumar.
Nýlega hefur verið lögð fram
3 ára framkvæmdaáætlun Hita-
veitu í borgarráði og er þar ætl-
unin, auk þess að byggja geyma,
að reisa kyndistöð við Árbæ og
hef ja boranir á 3 stöðum á borg-
arlandinu, þar sem talið er enn
von á heitu vatni eftir reynslu,
sem fengizt hefur við sam-
keyrslu þeirra borhola, sem fyrir
eru og tvöfaldað hafa vatnsmagn
hitaveitunnar á sl. 4 árum.
Þá er það markmiðið skv.
framkvæmdaáætluninni að ná á
næstu 3 árum því að leggja hita-
veitu í hús jafnóðum og þau eru
byggð. Að þeim árum loknum
verðum við Reykvíkingar senni-
lega að leita lengra til öflunar
varmans en rétt við eða innan
bæjardyranna eins og verið hef-
ur undanfarin ár. Hitaréttindi
hafa þegar verið tryggð í Hengl-
inum og tilraunaboranir farið
fram á Nesjavöllum með góðum
árangri. Virkjun þar verður dýr
framkvæmd, — frumáætlun ger-
ir ráð fyrir 340 millj. kr. kostn-
aði, og hún þarf að komast í
gagnið fyrir árslok 1970, en þá
er markaðurinn í Reykjavík orð-
inn svo stór, að undir fram-
kvæmdinni ætti fjárhagslega að
vera hægt að standa. Hugsanleg
og æskileg er einnig í þessum
efnurn samvinna við nágranna
okkar um leið og áfram verður
kannað, hvort eftirspurn verður
eftir iðnaðarhitaveitu.
Vatnsveitan
Við erum að ná því takmarki
nú að unnt verði að tengja hús
heitu vatni jafnóðum og þau eru
byggð,sem sjálfsagt þykir fyrir
löngu, þegar um kalt vatn er að
ræða.
Við erum svo vel settir Reyk-
víkingar, að hvergi er kalda
vatnið betra en hér. Neyzluvatns-
öflun er alvarlegt vandamál víða
um heim, og hugsa þarf hér ekki
síður en annars staðar langt fram
í tímann í þeim efnum.
Nýtt vatnsból, Bullaugun, er
nú í virkjun, aðalæðar hafa verið
endurbættar, dælustöð byggð I
Stóragerði, 10 þús. tonna geymir
hefur verið reistur á Litlu-Hlíð,
er auðveldar vatnsmiðlun, sem
kemur í veg fyrir, að vatns-
skortur sé á hæstu stöðum á
álagstíma. Raunar þarf að endur-
þæta lögn að hæsta hluta Skóla-
vörðuholts til þess að allt verði
eins og bezt verður á kosið og er
unnið að því.
Rafmagn
Nægilega mikið og gott ferskt
vatn hefur ávallt talizt til land-
kosta eins og aflið, sem í foss-
unum býr, hefur verið talið til
auðæva íslands, eftir að tækn-
inni tókst að beizla það, en raun-
ar hefur of lengi viðgengizt hér,
„fljótsins auði henda í hafið“.
Rafmagn á sér eigi í raun
lengri sögu í Reykjavík en 45 ár,
— en sú saga er þeim mun við-
burðaríkari.
Reykjavíkurborg réðist ein
eins og kunnugt er í virkjun
Sogsins í upphafi, en eftir að
Sogið er fullvirkjað og sér meg-
inhluta Suðvesturlands fyrir raf-
magni hefur ríkið og Reykjavík-
urborg að hálfu hvort eignarað-
ild að virkjuninni. Á síðasta
kjörtímabili var afl írafossstöðv-
ar aukið um 17 þús. kw. og nú
er verið að stækka varastöðina
við Elliðaár úr 7500 kw í 19000
kw.
Sú stefna var mörkuð af Sjálf-
stæðismönnum í borgarstjórn, að
Reykjavíkurfoorg bæri áfram
skylda til að taka þátt í raforku-
öfluninni sjálfri, til þess að
tryggja borgarbúum ávallt nægi-
lega raforku, þótt þær raddir
heyrðust að við ættum að vera
upp á ríkið komnir að þessu
leyti.
í samræmi við þessa stefnu tók
ust samningar við ríkið um stofn
un Landsvirkjunar á sama grund
velli og áður með helmingsaðild
ríkis og borgar. Voru allir borg-
arfulltrúar að lokum sammála
um þá ákvörðun og létu í ljós,
að vel hefði verið haldið á hags-
munum borgarinnar.
Nú þegar eru hafnar virkjun-
arframkvæmdir í Þjórsá, sem
Framhald á bls. 19
Sýning á sænskum
vibratorvélum
Á MORGUN kl. 10.00—16.00
verður sýning á sænskum
„vibratorvélum“ á iþróttavell-
inum í Kópavogi frá fyrirtæk-
inu Vibro i Stokkhólmi.
Verða sýndar þar ýmsar vél-
ar, sem notaðar eru í samfoandi
við steypuvinnu og gatnagerð.
Hér á landi eru nú staddir 2
menn frá þessu sænska fyrir-
tæki, sem sýna meðferð þessara
véla og veita allar upplýsingar
viðvíkjandi þeim.
Bengt Wahlberg yfirverkfræð-
ingur og sölustjóri Vibro á
NorðUrlöridum sagði í gær, í
stuttu samtali við Mbl., að Vitoro
hefði verið stofnað árið 1934 og
væri nú viðurkennt eitt af
fremstu vilbratorvélaframleið-
endum í Evrópu. Steypuvitora-
torarnir eru framleiddir í aðal-
verksmiðju Vilbro í Ljungfoy
þar sem 400 manns vinna að
framleiðslunni, en valtararnir i
nýrri verksmiðju í Karlskrona
með 180 manns.
Hann sagði að fyrirtækið
hefði þegar selt talsvert af fram
leiðslu sinni til fslands, en hin
geysilega aukning innan ís-
lenzka byggingariðnaðarins væri
orsökin fyrir því, að Viibro væri
nú að fá sér umiboðsmann á fs-
landi, og koma upp fullkom-
inni viðgerða- og varahlutaþjón-
ustu.
Bengt Wahlberg kvaðst von-
ast til að sem flestir verktakar
og byggingarmenn hefðu mögu-
leika á því að skoða sýninguna.
Þakkir
frá Hrafnistu
AUÐUNN Hermannsson, forstjóri
Hrafnistu, hefur beðið Mbl. um
að koma á framfæri þakklæti til
allra þeirra, sem komu og glöddu
gamla fólkið á Sjómannadaginn.
Auðunn skýrði frá því að
Adolf Björnssoin, bankamaður,
hefði gefið til Hrafnistu krónur
10.000.00 á afmælisdegi föður
síns, Björns Helgasonar, 15. maí.
Áður höfðu hann og systkini
hans gefið herbergisgjöf, mót-
tekna árið 1944. Hafði Adolf lát-
ið þau orð falla, að hann mundi
árlega gefa 10 þús. kr. á afmælis-
degi gamla mannsins. Vildi Auð-
unn þakka þessa stórmyndarlegu
gjöf fyrir hönd Hrafnistu.