Morgunblaðið - 07.06.1966, Qupperneq 16

MORGUNBLADID
Þriðjudagur T. júní 1966
18

Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstjðrnarfulltrúl:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 105.00
I lausasöiu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
SJÁ VAR ÚTVEG URINN
OG FRAMTÍÐIN
Camtöl þau, sem birtust hér
í blaðinu sl. laugardag við
nokkra fulltrúa á aðalfundi
Sölumiðstöðvar hraðfrysti-
húsanna, voru bæði fróðleg
og athyglisverð. Þar kom það
greinilega fram að þótt ör
þróun og stórfelld uppbygg-
ing hafi átt sér stað í sjávar-
útvegi síðustu árin á þessi
jundirstöðuatvinnugrein þjóð-
arinnar þó við margvíslegan
vanda að etja. Hin nýju og
'stóru fiskiskip hafa reynzt
mjög afkastamikil framleiðslu
tæki og miklar vonir eru við
þau tengdar. Hinsvegar steðja
ýmsir erfiðleikar að rekstri
hinna minni skipa, sem eru
40 til 100 smálestir að stærð.
Víða er erfitt að manna þessi
skip. Er það mjög alvarlegur
hlutur, þar sem þessir bátar
annast að verulegu leyti hrá-
efnisöflun fyrir fjölda hrað-
frystihúsa.
Nokkurs kvíða verður vart
hjá útgerðarmönnum um
framtíð fiskistofnanna. Er
auðsætt að þeir hafa fullan
skilning á nauðsyn varúðar
gagnvart ofveiði og rányrkju.
Töluverð brögð eru að
skorti á mannafla í einstökum
hraðfrystihúsum og telja út-
vegsmenn að brýna nauðsyn
beri til aukinnar tæknivæð-
ingar í hraðfrystiiðnaðinum.
Mjög þýðingarmikið er að
allt verði gert sem unnt er til
þess að bæta aðstöðu minni
bátanna og tryggja rekstur
þeirra. Margir þessara báta
eru ágæt fiskiskip, búnir full-
komnum vélum og tækjum.
Atvinna fólksins í kaupstöð-
um og sjávarþorpum byggist
að langsamlega mestu leyti á
því að hraðfrystihúsin fái
nægilegt hráefni og geti hald-
ið uppi vinnslu árið um
kring. Þess vegna verður að
leggja áherzlu á að fiskveið-
arnar verði sem fjölbreyttast-
ar og að síldveiðarnar á hin-
um stærri skipum, sem að
sjálfsögðu eru mjög þýðingar
miklar fyrir þjóðarbúið og
útgerðina útrými ekki rekstri
hinna minni skipa og skapi
þannig atvinnuerfiðleika í
byggðarlögunum heima fyrir.
NÝTIZKU
TOGARAR
'T'ogaraútgerðin og afkoma
hennar er vandamál út af
fyrir sig. Því miður horfir
mjög illa fyrir þessari grein
útgerðar hér á landi. Skipin
eldast og fullnægja mörg
ekki kröfum tímans. Togara-
á vegi stödd fjárhagslega að
hún hefur ekki bolmagn til
þess að endurnýja tæki sín.
Brýna nauðsyn ber hinsvegar
til þess að nýtízku togarar
verði keyptir til landsins.
Þarf að athuga hvernig hið
opinbera geti eflt útgerðarfé-
lög og einstaklinga til þess að
komast yfir nokkur skip af
nýjustu gerð. Mjög óviðfeld-
ið er að hugsa þá hugsun til
enda að togaraútgerð leggist
niður hér á landi. Þessi grein
sjávarútvegsins var á sínum
tíma hin mikla lyftistöng ís-
lenzks efnahagslífs.
Kjarni málsins er að sjávar
útvegurinn er í dag hyrning-
arsteinn íslenzks efnahags-
lífs, og Verður það enn um
langa framtíð. Það er hin gíf-
urlega framleiðsluaukning
hjá sjávarútveginum, sem á
ríkastan þátt í þeim bættu
lífskjörum, velmegun, sem ís-
lenzka þjóðin býr nú við. Vit-
anlega verður að stefna að
aukinni fjölbreytni í atvinnu-
lífi landsmanna, svo sem með
uppbyggingu stóriðju og
margs konar smáiðnaðar sem
víðast um landið. En það
breytir ekki þeirri staðreynd
að sjávarútvegurinn er sú líf-
taug, sem mest veltur á í ís-
lenzku efnahags- og atvinnu-
lífi.
VÖXTUR
LOFTLEIÐA
I Tpplýsingar þær sem fram
komu á aðalfundi Loft-
leiða gefa glögga hugmynd
um hinn mikla og stöðuga
vöxt í starfsemi félagsins.
Flugvélar Loftleiða fluttu
samtals rúmlega 141 þúsund
farþega á árinu 1965. Eru það
37,7% fleiri farþegar én árið
áður. Starfsmenn félagsins
eru samtals 778, þar af 529
hér á landi. Félagið hefur nú
tekið í notkun nýtt og glæsi-
legt hótel hér í Reykjavík. Er
það stærsta og fullkomnasta
gistihús á landinu. Heildar-
velta félagsins á árinu 1965
var 781 milljón króna og
jókst á þessu tímabili um
32,8%.
Það er einnig athyglisvert
að Loftleiðir hafa á sl. tveim-
ur árum greitt í útsvör og
skatta yfir 40 milljónir króna.
Þessar tölur sýna enn einu
sinni að Loftleiðir eru stór-
myndarlegt og vel rekið fyrir
tæki. Þess má ennfremur
geta að félagið skilaði bönk-
unum árið 1965 gjaldeyri, sem
nemur 237 milljónum króna,

UTAN ÚR HEIMI
Sþ leitast við að örva
ferðamannastrauminn
Á ÞESSU ári munu jarðar-
búar verja a.m.k. 52.000 millj-
ónum dollara (2.23600.000.000
ísl. kr.) til feröalaga innan
og utan heimalandsins. Þro-
unin er ákaflega ör. Frá 1958
til 1963 jókst t. d. hinn al-
þjóðlegi ferðamannastraum-
ur um 75 af hundraði.
I haust mun Allsherjar-
þing Sameinuðu þjóðanna
væntanlega samþykkja til-
lögu um, að 1967 verði gert
að Alþjóðlegu ferðamannaári.
Tilgangurinn er sá að draga
athyglina að því hlutverki
sem ferðamannastraumurinn
gegnir í eflingu efnahags-
vaxtar, einkanlega í vanþró-
uðum löndum.
Tillagan er lögð fram af
Efnahags- og félagsmálaráð-
inu, sem komu saman í febrú
ar og hvatti þá m. a. alla
„fjölskyldu Sameinuðu þjóð-
anna“, þ. e. sérstofnanir
þeirra, til að leggja sig fram
um að hjálpa vanþróuðum
löndum til að hagnýta ferða-
mannastrauminn sem tekju-
lind.
Ójöfn skipting
Varla er unnt að ofmeta
möguleika ferðamannasam-
skipta til að örva alþjóðlegt
samstarf og efnahagsþróun,
segir í nýbirtri skýrslu Sam-
einuðu þjóðanna. Hins vegar
kemur fram þar, að ferða-
mannaheimsóknir skiptast
mjög ójafnt á lönd heimsins.
Á árinu 1964 voru 106 milljón
ferðamannaheimsóknir skráð-
ar. Af þeim fékk Evrópa ein
73 af hundraði, en Evrópa og
Norður-Ameríka fengu sam-
anlagt 90 af hundraði ferða-
mannaheimsókna.
Meðfylgjandi skrá sýnir
hvernig ferðamannaheim-
sóknir skiptast á árinu 1964,
reiknað í prósentum, bæði
með tilliti til heimsókna og
tekna:
Heim-
sóknir Tekjur
Evrópa 73 59
Norður-Ameríka 18 16
Rómanska Ameríka 4 15
Mið-austurlönd 2 2
Asía og Ástralía 2 6
Afríka 1 2
Ekkert bendir til að aukn-
ing ferðamannaheimsókna
muni minnka. Árið 1961 heim
sóttu 516.000 ferðamenn
Bandaríkin. Árið 1965 var
talan komin yfir eina milljón.
Einnig í Evrópu hefur aukn
ingin orðið mjög mikil. Frá
1963 til 1964 jókst t. d. fjöldi
ferðamanna í Portúgal um
100 prósent, á Spáni um 33,4,
í Júgóslavíu um 23 og í Bret-
landi 11,8 af hundraði. Sums
staðar dró samt úr ferða-
mannaheimsóknum, á Ítalíu
minnkuðu þær um 4 af hundr
aði og í Grikklandi um 2 af
hundraði.
í mörgum löndum er ferða
mannaþjónustan verulegur
hluti þjóðartekna, til dæm-
is í Austurríki, Líbanon og
frlandi þar sem ferðamanna-
tekjur nema 7 af hundraði
þjóðartekna, í Mexíkó þar
sem þær nema yfir 6 af
hundraði, á Jamaica og í Jór-
daníu þar sem þær nema 5
af hundraði. í Grikklandi,
Ítalíu og Sviss er hlutfallið
frá 10 upp í 20 af hundraði.
í nokkrum iðnaðarlöndum
hafa ferðamannaútgjöld haft
öfug áhrif, Á árinu 1964
eyddu t. d. Bandaríkin
1200 milljónum dollara
(51.600.000.000 ísl. kr.) í
utanlandsferðir bandarískra
borgara. Samsvarandi upp-
hæðir fyrir Bretlandi og
Vestur-Þýzkaland voru 20
milljónir ,og 600 milljónir
doilara (8.600.000.000) og
25.800.000.000 ísl. kr.),
Það sem Sameinuðu
þjóðirnar gera
Ferðamál eru ekki nýtt við
fangsefni hjá Sameinuðu
þjóðunum. Þegar á árinu
1946 átti Efnahags- og félags
málaráðið frumkvæði að ráð-
stefnu um vegabréf og önnur
formsatriði í sambandi við
ferðalög. Fram til 1962 var
einungis stefnt að því að ein-
falda afgreiðsluna á landa-
mærum. Á því ári afréð ráð-
ið að vinna einnig að al-
mennri þróun ferðamála.
Árið 1963 var efnt til hinnar
miklu ráðstefnu um alþjóð-
leg ferðamál í Rómaborg.
Þar gerðu 87 riki með sér
samkomulag um að einfalda
tolla-, vegabréfa- og gjald-
eyrisreglur og undirbúa
skýrslur um ferðamanna-
heimsóknir og áhrif þeirra.
Þátttakendur hvöttu einnig
Sameinuðu þjóðirnar til að
veita þeim löndum aðstoð til
sjálfshjálpar er hefðu í
hyggju að byggja upp eigin
ferðamannaþjónustu.
Árið 1964 hvatti ráðstefna
Sameinuðu þjóðanna um
utanríkisviðskipti og þróun-
armál (UNCTAD) hlutaðeig-
andi lönd til að gleyma ekki
ferðamálum í áætlunum sín-
um um efnahagsþróun.
Verulegur hluti af tækni-
hjálp Sameinuðu þjóðanna
hefur óbeint haft áhrif á efl-
ingu ferðamála í vanþróuð-
um löndum, t. d. í sambandi
við lagningu vega og hag-
nýtingu vatnsafls og orku-
linda.
Á síðasta fundi sínum fól
Efnahags- og félagsmálaráðið
framkvæmdastjóra Samein-
uðu þjóðanna að gefa árlega
skýrslur um þróunina í al-
þjóðlegum ferðamálum. Fyrst
og fremst beinist áhuginn að
þeim þáttum ferðamála sem
hafa þýðingu fyrir efnahags-
legar og félagslegar fram-
farir í vanþróuðum löndum.
Ennfremur var hagskýrslu-
nefnd Sameinuðu þjóðanna
falið að eiga samvinnu við
UNCTAD og Alþjóðaferða-
málastofnunina um að finna
aðferðir, sem geti „bætt
ferðamanna-yfirlitið án þess
að auka formsatriðin í sam-
bandi við ferðalög.**
itgerðin er hinsvegar svo illa auk þess sem það greiddi af eflast og dafna
gjaldeyristekjum sínum 85
millj. króna sem afborganir
af flugvélum og varahlutum.
Mjög þýðingarmikið er að
Loftleiðir fái nú lendingar-
leyfi fyrir hinar stóru flug-
vélar sínar á Norðurlöndum.
Þarf ekki að fara í néinar
grafgötur um afstöðu SAS til
þeirrar ráðagerðar. Hinsveg-
ar verður að vona að flug-
málayfirvöld á Norðurlönd-
um geri sér það ljóst að ekki
er hægt til lengdar að útiloka
þetta íslenzka flugfélag frá
því að nota hinar stóru og
fullkomnu flugvélar sínar til
samgangna við Norðurlönd.
Ástæða er að lokum til þess
að óska Loftleiðamönnum tii
hamingju með stórbrotið upp
byggingarstarf, um leið og sú
ósk er íátin í von að félag
þeirra megi halda áfram að
Hagsmunasamtök kvik
myndagerðarmanna
HINN 25. maí sl. var haldinn
lokastofnfundur Hagsmunasam-
taka kvikmyndagerðarmanna aí
Café Höll í Reykjavík. Stofnend-
ur eru 7 kvikmyndagerðarmenn,
en þeir sem uppfylia ákveðin skil
yrði, samkvæmt iögum félagsins,
eiga þess enn kost að gerast stofn
félagar.
Markmið félagsins er, eins og
nafn þess gefur til kynna, ein-
göngu hagsmunalegs eðlis og
mun koma fram fyrir hönd fé-
lagsmanna sem samningsaðili og
verndari höfundarréttar þeirra.
Þegar hafa verið gerðar ráðstaf-
anir til þess að félagið verði
tekið í alþjóðasamtök á þessu
sviði. Félagi'ð mun beita sér fyr-
ir því að hvetja íslenzk fýrir-
tæki og ríkisstofnanir, sem láta
gera kvikmyndir um Xsland og inleg áhugamál.
íslenzk málefni, tii þess að leita
tii innlendra kvikmyndagerðar-
manna, meir en gert hefir verið.
Með tilkomu hins islenzka sjón
varps er félagsstofnun þessi nauð
synlegur milliliður og samnings-
aðili og eru allir þeir sem
ástæðu hafa til þess að gerast
félagar og hafa átt vi'ð kvik-
myndagerð, hvattir til þess að
hafa samband við stjórn félags-
ins, en hana skipa: Magnús Jó-
hannsson, útvarpsvirkjameistari,
formaður, Óskar Gíslason, kvik-
myndatökumaður, gjaldkeri, Ás-
geir Long, vélstjóri, ritari og í
varastjórn Ósvaldur Knudsen,
málarameistari og Vigfús Sigur-
geirsson, ljósmyndari.
Stjórn félagsins hefir þegar
átt fund með forráðamönnum
sjávarútvegsins og rætt sameig-