Morgunblaðið - 19.08.1966, Side 12

12
MORCUNBLAÐIÐ
Föstudagur 19. Sgúst 1966
UM BÆKUR
LJÓS AÐ INNAN
Karl Bjarnhof: LJÓSIÐ GÓÐA.
Kristmann Guðmundsson ís-
Icnzkaði. Almenna bókafélagið.
Bók mánaðarins. Apríl 1965.
„'ÞEGAR maður sér ekkert sjálf
ur getur maður vel látið sér
koma til hugar að engir aðrir
g’eti séð mann, hvar svo sem
maður er staddur. í>að er svo
eðlilegt að maður verður að
gæta sín að muna það til þess
að gíeyma því ekki andartak.
Maður getur verið svo ná'ægt
annarri manneskju að maður
snerti hana með hendi eða oln-
boga, eða kné, og samt sem áð-
ur sér maður ekkert. Jafnvel
mitt á meðal annarra manna er
maður lokaður inni í sínum eig-
in heimi — einn. Og landamaeri
þessa heims eru manns eigin
persónu svo þröngur stakkur að
maður sér hvergi út yfir þau.
En samt sem áður eru þau loft-
kennd, eitthvað gagnsætt, eitt-
hvað óáþreifanlegt."
Svona skrifar Karl Bjarnhof.
Nafn bókarinnar, Ljósið góða,
kann að þykja öfugmælakennt,
ef haft er í huga, að í bókinni
fylgjum við sögumanni, frá því
hann hefur aðeins nokkra
skímu, þar til hann missir sjón-
ina fyrir fullt og allt.
En það er til annars konar ljós
en það, sem að ofán kemur. Það
er einnig til ljós, sem kemur
að innan. Og það ljós hefur
Karli Bjarnhof veitzt í ríkum
mæli. Bók hans er lýsindi í sér
hverju tilliti. Hún minnir á þær
bækur einar, sem vel eru skrif-
aðar. Það er kannski villandi að
líkja henni við Fjallkirkjuna.
Og þó tel ég það ekki vera al-
Teg út í hött.
Karl Bjarnhof er stílsnilling-
ur og frásagnarmeistari. Hann
þylur ekki í anda raunsæishöf-
unda, rekur ekki frásögnina
eins og óslitinn þráð. Miklu
fremur mætti segja, að hann
fari að líkt og abstraktmálari:
raði saman þeim litum, sem
saman eiga, og dragi línurnar,
eins og þær fara bezt á fletinum.
Allt er í ákjósanlegri samstill-
ing: frásögn, líking og tæpi-
tunga.
Saga Karls Bjarnhofs líkist
því hvorki venjulegri ævisögu
eða skáldsögu, en stendur ein-
hvers staðar þar á milli.
Sögumaður hvarflar á milli
tveggja heima og stendur þó
furðu traustum fótum í báðum.
"Annars vegar er heimur hinna
blindu, Hins vegar er veröld
þeirra, sem sjónina hafa. Sögu-
maður stendur á mótum ljóss
og myrkurs, unz skíman hverf-
ur honum. Fram undan bíður
hið mikla tóm.
„Einu sinni fyrir mörgum ár-
um,“ segir hann, „hafði ég legið
með bindi fyrir báðum auguin.
Legið í myrkri. Legið og verið
moldvarpa. Lítið, blint dýr. En
það var myrkur. Ég gat ekki
séð dagsljósið, eða ljósið á lamp
anum. Ég hafði legið í myrkri.
Mínu eigin myrkri. Og ég hafði
ekki verið svo viti borirfti að
kunna skil á því, að þegar érf
aðeins lá í myrkri, enda þótt
- það væri mitt eigið myrkur,
myndi ljósið koma aftur fyrr
eða síðar. Enginn var svo viti
borinn. Þess var beðið í ofvæni
að bindið yrði tekið frá augum
mínum. Úr mykrinu liggur
ávallt leið til baka. Eða leið
áfram. Áfraín til ljóssins. Úr
tóminu liggur engin leið. Hvorki
fram né aftur.“
Ofurseldur þessu tómi endar
sögumaður sögu sína. Engan
skal því furða, þó ekki sé bein-
línío lóH vfir henni F.n drunffi
er ekki heldur yfir henni, að-
eins tregi.
Sögumaður segir frá mörgu
fólki úr báðum heimum: hinna
blindu og hinna sjáandi. Sum-
um bregður fyrir sem í leiftri.
Aðrir koma aftur og aftur. Og
þeim lýsir höfundur nærfærn-
islega og ljóslega. Og lýsingar
hans bera með sér, að sjón hans
— hin innri sjón — er í góðu
lagi. Bezt þykir mér frásögnin
af Thomasi, einstæðingnum,
sem er næstum farinn að elska
stúlku, þegar hann uppgötvar.
að hún þýðist hann af einskærri
meðaumkun. Rekur þá frauk-
una á dyr og styttir ser aldur
skömmu síðar.
Skemmtileg og hugtæk er
einnig frásögnin af sambandi
sögumanns og Lydiu, stúlku, sem
hann elskar kannski dálítið, en
þarfnast þeim mun meir. Það er
góð ástarsaga og — allsendis
óvæmin.
Þó er Karl Bjarnhof ekki opin-
skár höfundur. Hann er miklu
fremur dulur maður. Lesandinn
hefur einhvern veginn á tilfinn-
ingunni, að hann hafi þurft að
herða sig eilítið upp til að segja
allt, sem hann segir. Og draum-
óramaður er hann ekki.
„Við töluðum aldrei um
drauma og hugmyndaflug," segir
hann. „Sumir ortu kannski lög
um stúlku, eða spiluðu bara um
þrá sína eftir stúlku, og maður
gat heyrt að það var þrá, sem
þeir voru að spila um. Það var
ekki naúðsynlegt að eyða orðum.
Orð léttu okkur ekki byrðarnar
eða juku skilning okkar.“
Karl Bjarnhof er veruleika-
höfundur innan sinna takmarka.
Hann víkst ekki undan efni sínu,
heldur leysir hvern hnút. Það er
manndómsmaður á bak við Ljós-
ið góða.
Stíll Karls Bjarnhofs er sums
staðar ísmeygilegur og alls stað-
ar þýður og nærfærnislegur. Sem
dæmi um stílshátt hans tilfæri
ég hér niðurlagsorð bókarinnar.
„Það er kominn nýr morgunn.
Nýr dagur með nið af regni í
öspunum, eða af sólaruppkom-
unni. Og að stundu liðinni mun
ég rísa á fætur. Ég mun rísa á
fætur og fara út og taka á móti
ljósinu, og heyra blómin hringja
litlum bjöllum úr daggarsilfri
mót sólinni. Og bjöllurnar munu
vei'ða æ fleiri. Hundruð. Þús-
undir. Fíngerðir daggbjölluómar
úr öllum áttum. Unz fjarlæg
kirkjuklukka tekur undir með
málmrödd sinni og heilsar birtu
og sól, og hringir sínar níu
bænahringingar: Þrjár fyrir nótt
unni, sem leið. Þrjár fyrir nýj-
um degi. Og þrjár fyrir mann-
eskjunum, börnum dagsins og
Ijóssins.
— Blessað veri ljósið, segi ég.
— Blessað veri ljósið.
Ljósið góða.“
Það er ekki að sjá, að höfund-
ur, sem svona skrifar, hafi farið
á mis við alia hamingju í lífinu,
enda þó hann hafi ekki notið
þess ijóss, sem gleður augu
flestra manna.
Kristmann Guðmundsson hef-
ur þýtt Ljósið góða. Eflaust hef-
ur hann leyst þáð verk af hendi
eftir beztu getu og samvizku.
Nokkuð þykir mér þýðingin
dönskuleg með köflum, t. d.
kemur víða fyrir orðið „maður“.
notað sem óákveðið fornafn. En
það hefur ef til vill verið ásetn-
ingur þýðanda að láta keim af
dönsku máli þannig haldast í
verkinu, svo það minnti fremur
á uppruna sinn.
Ekki veit ég, hvort þýðandi
hefur farið eftir einhverjum
reglum um kommusetningu, því
éíf botna ekkert í kommusetn-
Karl Bjarnhof
ingu hans, bókstaflega talað. En
afbrigðileg kommusetning er
ekki einsdæmi í þessari bók.
Kommureglur þær,. sem kennd-
ar eru i skólum, eru ekki lengur
virtar af rithöfundum, að fáum
einum undanskildum.
Þess skal að lokum geta, að
höfundarlaun sín fyrir þessa út-
gáfu Ljóssins góða hefur Karl
Bjarnhof gefið til starfsemi
blindra á íslandi. Þó ekki skorti
á, að hann lýsi sér nógu ræki-
lega í þessari bók sinni, þá lýsir
hann sér kannski ennþá betur
með þeirri ráðstöfun.
Erlendur Jónsson.
Ingibjörg
Sigurðnr-
dóttir
Kveðja
. Fædd: 29. september 1910.
Dáin: 12. ágúst 1966.
KVEÐJA FRÁ ÖMMUBÖRNUM.
Við minnumst, amma, óska og bæna binn.,
þótt aldrei framar heyrum þina rödd.
Þú áttir hönd, sem vildi gefa og vinna
og var af heitri ást til starfa kvödd.
Og ekkert var eins indælt til að hugga
og elskuð mund þín, strokið mjúkt um kinn.
Og bros þin hröktu á brautu alla skugga,
er birtan skein um litla bæinn þinn.
Við kveðjum þig af hlýjum hug og klökkum
og himindýrðar biðjum þinni sál.
Og blessun þína og bænir heitt við þökkum
og bezt við skulum geyma öll þin mál.
Og seinna er haustar hljótt á okkar brautum
og hafsins bylgjur duna þungt við strönd.
Þinn andi vakir ofar böli og þrautum
frá æðri heimum bak við sjónarrönd.
Á.
Frá lancflsmóti
Samb. ísl. lúðrasv.
Fimmta landsmót S.Í.L. var
haldið á Selfossi dagana 24. til
26. júní s.l. og sóttu það 12 lúðra
sveitir víðs vegar af landinu.
Mótið hófst með kynningar-
kvöldvöku í Selfossbíói, föstu-
dagskvöldið 24. júní og voru þá
flestar lúðrasveitirnar mættar,
en hreppsnefnd Selfosshrepps
bauð til kaffidrykkju á kvöld-
vöku þessari, sem fór mjög
skemmtilega fram, en stjórnandi
hennar var Árni Guðmundsson
Selfossi.
Fóru þarna fram ýms skemmti
atriði, sem félagar lúðrasveit-
anna lögðu fram.
Þá voru og tilkynnt úrslit í
marsasamkeppni þeirri, er S.f.L.
hafði efnt til og hlaut 1. verðlaun
kr. 10.000.00, lagið „Gamlir fé-
lagar“, en höfundur þess reyndist
vera Árni Björnsson, Hörgshlíð
10, Reykjavík 2. verðlaun kr.
5.000.00 hlaut lagið „Vorþeyr“,
en höfundur þess reyndist vera
Bjarni Gíslason, Keflavík.
Dómnefndin var skipuð Jóni
Þórarinssyni, dr. Hallgrími
Helgasyni og Páli P. Pálssyni.
Laugardaginn 25. kl. 10 ár-
degis var í Selfossbíói sameigin
leg æfing allra lúðrasveitanna,
en kl. 13,30 gengu svo allar
lúðrasveitirnar fylktu liði til
Tryggvagarðs, þar sem þær léku
nokkur lög hver, og einnig allar
saman og mun það stærsta hljóm
sveit er á Islandi hefur leikið
eða um 230 manns, og lauk þess
um hljómleikum um kl. 18,30
Um kvöldið var dansleikur í
Selfossbíói. Kl. 10 árd. sunnudag
26. júní var settúr aðalfundur
S.f.L. í fundarsal K.Á. Formaður
Halldór Einarsson Reykjavík
setti fundinn og stjórnaði honum
og flutti skýrslu um störf sam-
bandsins á liðnu starfsári. Nefndi
hann sérstaklega námskeið á sl.
hausti, sem haldið var fyrir
stjórnendur lúðrasveita á íslandi
og þóttist heppnast vel.
Ennfremur skýrði hann frá því
að 25. ágúst n.k. er væntalegur
til íslands frá Bandaríkjunum
mjög kunnur túbuleikari, Roger
Bobo að nafni, en hingað kemur
nann á vegum ríkisútvarpsins og
S.í.L.
Svo hefur um samizt að Roger
Bobo mun halda 10 daga nám-
skeið á vegum S.Í.L. fyrir túbu
leikara lúðrasveitanna, og er
mikill fengur af slíkum lista-
manni.
Gjaldkeri Eiríkur Jóhannesson
las síðan reikninga og skýrði þá
og voru þeir samþykktir. Halldór
Einarsson, Reykjavík var endur
kjörinn formaður S.Í.L. en ritari
Karl Guðjónson, Reykjavík og
gjaldkeri Eiríkur Jóhannesson,
Hafnarfirði báðust eindregið
undan endurkosningu og voru í
þeirra stað kosnir Árni Guð-
mundsson Selfossi ritari og Jó-
hann Gunnarsson, Reykjavík,
gjaldkeri.
Eftir hádegi að aðalfundi lokn
um var haldið til Þingvalla og
þar léku allar lúðrasveitirnar
nokkur lög sameiginlega, en síð
an bauð stjórn S.Í.L. landsmóts
gestum til kaffidrykkju í Valhöll
og fóru þar fram mótsslit.
Er þetta fimmta landsmót
S.Í.L., sem Lúðrasveit Selfoss sá
um undirbúning og framkvæmd
á, hið langfjölmennasta sem
haldið hefur verið.
Frá stjórn S.Í.L.
Hópferðabílar
allar stærðlr
Simar 37400 og 34307.
LÆKIMI
vantar nú þegar til Neskaupstaðar.
Upplýsingar á skrifstofu minni.
LANDLÆKNIR.
BOUSSOIS
INSULATING GLASS
Einangrunar-
gler
Franska einangrunarglerið
er heimsþekkt fyrir gæði.
Leitið tilboða.
Stuttur afgreiðslutími.
HANNES ÞORSTEINSSON,
heildverzlun,
Sím.i: 2-44-55.
Stýrimann
vantar á góðan togbát. — Upplýsingar
í símum 34735 og 41770.