Morgunblaðið - 19.08.1966, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 19. ágúst 196®

Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík,
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjðrnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
1 lausasöiu kr. 5.00 eintakið.
MERKILEGT
UMBÓTAMÁL
TT'ins og kunnugt er voru á
síðasta Alþingi sett fyrir
frumkvæði ríkisstjórnarinnar
lög um stofnun Atvinnujöfn-
unarsjóðs. Hlutverk þessarar
nýju lánastofnunar er að
veita lón og styrki til at-
vinnulífsuppbyggingar í strjál
býlinu, þar sem framleiðslu-
skilyrði eru góð, og stuðla þar
með að jafnvægi í byggð
landsins. Stofnfé þessa sjóðs
er yfir 350 milljónir króna,
og ráðstöfunarfé hans á árinu
1966 verður um 44 milljónir
króna. Á næstu árum hækk-
ar árlegt ráðstöfunarfé sjóðs-
ins verulega og kemst á fáum
árum, þegar framleiðslugjald
ið af álverksmiðjunni er tek-
ið að renna í sjóðinn í fullum
mæli, upp í 112 milljónir
króna á ári. Jafnframt hefur
sjóðurinn rúmar heimildir til
þess að taka erlend og inn-
lend lán, ef nauðsyn krefur
til starfsemi sinnar.
Um það verður ekki deilt
með rökum, að þetta er lang-
samlega stærsta og raunhæf-
asta sporið, sem stigið hefur
verið til atvinnulífsuppbygg-
ingar í strjálbýlinu. Bar og
til þess brýna nauðsyn, ekki
sízt vegna þeirra stórfelldu
framkvæmda, sem nú er ver-
ið að ráðast í hér á Suðvest-
urlandi með byggingu álverk
smiðju og stórvirkjana.
★
Það sem nú skiptir mestu
máli er að vel og skipulega
verði unnið að uppbyggingu
atvinnulífsins úti um land.
Höfuðáherzlu ber að leggja á
eflingu fiskiðnaðarins, sem
um langt skeið hefur verið
burðarásinn í atvinnulífinu í
öllum landshlutum. En jafn-
_framt verður að vinna að því
að gera atvinnulífið fjolbreytt
ara og kom'a upp nýjum at-
vinnutækjum, sem skapað
geta aukið afkomuöryggi
fólksins í kauptúnum og
kaupstöðum um land allt. Það
er alkunn saga að brigðull
sjávarafli veldur oft margvís-
legum vandræðum í einstök-
um landshlutum. Hefur það
t.d. sannazt á byggðarlögun-
um við Húnaflóa undanfarin
ár, sem orðið hafa harkaiega
fyrir barði alvarlegs afla-
brests. Héfur undanfarið ver-
hafnargerðum í þessum lands
hluta.
Það er mjög þýðingarmikið
fyrir hinn nýja Atvinnujöfn-
unarsjóð að landshlutaáætlan
ir þær, sem í undirbúningi
eru, verði vel og skynsam-
lega unnar.
Atvinnujöfnunarsjóður er
nú tekinn til starfa. Hann
mun í framtíðinni verða at-
vinnulífi strjálbýlisins stór-
kostleg lyftistöng, enda ber
til þess brýna nauðsyn. Þrátt
fyrir mikla og almenna vel-
megun um land allt, verður
sú staðreynd því miður ekki
sniðgengin, að afkoma fram-
leiðslutækjanna er víða ekki
eins góð og skyldi. Ástæða
þess er m.a. hinn stóraukni
tilkostnaður, sem lagzt hefur
á framleiðsluna á mörgum
undanförnum árum.
En kjarni mólsins er að
ríkisstjórnin hefur markað
hyggilega og sjálfsagða
stefnu gagnvart atvinnulífs-
uppbyggingunni úti um land.
Takmark hennar er skipuleg
uppbygging og efling byggð-
arinnar, allsstaðar þar sem
góð framleiðsluskilyrði leyfa.
Það, sem fyrst og fremst ber
að stefna að, ekki aðeins í at-
vinnulífi, heldur og á öllum
öðrum sviðum ,er að fólkið
til sjávar og sveita úti um
landið búi hvorki við verri
lífskjör né aðstöðu að öðru
leyti en fólkið í þéttbýlinu.
Hinum nýja Atvinnujöfnun-
arsjóði er ætlað að vinna að
þessu mikilvæga verkefni.
AÐALFUNDUR
SKÖRÆKTAR-
FÉLAGSINS
T dag hefst aðalfundur Skóg-
ræktarfélags íslands norð-
ur að Laugum í Þingeyjar-
sýslu. Þar munu fulltrúar
skógræktarmanna víðsvegar
af landinu hittast og bera
saman ráð sín.
Skógræktin hefur á undan-
förnum árum unnið geysi-
mikið og gagnlegt stapf. Á
aðra milljón plantna hefur
verið gróðursett á ári síðustu
árin, og starf skógræktarfé-
laganna og Skógræktar ríkis-
ins hefur stöðugt orðið fjöl-

JKLAHi
þanpaRí. W
'

0 R.ÐUk~
ATþA N r*S F
J
4’
,
l *
Tuttugu og tvöfalt vatns-
magn allra fljóta á jörðinni
Bandðrískir vísindamenn Ijúka eins árs
ránnsóknum á straumnum
MARGIR útlendingar, sem
hingað koma, láta í Ijós undr-
un sína yfir því hve loftslag
er milt, einkum á veturna. En
þegar þeim er frá því skýrt
að Golfstraumurinn liggi upp
að ströndum landsins, skilja
þeir hversvegna hér er ekki
kaldara. Því þessi straumur
hefur gífurleg áhrif á loftslag
allrar Norður-Evrópu, þótt
hann sé langt að kominn.
í rauninni er tiltölulega lít-
ið vitað um Golfstrauminn, ef
tekið er tillit til 'þeirra áhrifa,
sem hann hefur á veðurfar og
sjávarlíf þar sem hann fer
um. Og fyrsta vitneskja um
strauminn fékkst ekki fyrr en
að loknum rannsóknum Banda
ríkjamannsins Benjamins
Franklins fyrir tæpum tveim-
ur öldum. En nú er von á
ítarlegri upplýsingum um
Golfstrauminn, því bandarísk
ir visindamenn hafa nýlokið
ársrannsókn á straumnum og
verða niðurstöður þeirra
rannsókna birtar á næstunni.
Benjamin Franklin
Það var árið 1769 sem
Benjamin Franklin vann að
rannsóknum sínum á Golf-
straumnum, en niðurstöður
þeirra rannsókna voru ekki
birtar fyrr en 16 árum seinna.
Ástæðan fyrir því að Franklín
fór að kanna þetta fyrirbæri
var sú að hann hafði tekið
eftir þeirri staðreynd að sum
skip voru allt að tveimur vik-
um lengur en önnur að sigla
yfir Atlantshafið þótt veður
væri svipað. Vildi hann vita
hvað um var að ' vera, og
komst að raun um að í Atl-
antshafinu rann ' mikil haf-
elfur, sem gat tafið eða flýtt
skipaferðum eftir því hvort
skipin sigldu með eða móti
straumi.
Næsta könnun á Golf-
straumnum var gerð snemma
á 19. öld, og tókst þá nokkurn-
veginn að kortleggja straum-
inn. Endurbætur voru gerðar
á kortinu árið 1846, en svo
leið rúm öld þar til næsta
rannsókn fór fram árið 1950.
Sex skip unnu að þeirri rann-
sókn, sem tók þrjár vikur.
Síðasta rannsóknin var svo
gerð árið 1960 og unnu þrjú
skip að henni í rúman hálfan
mánuð.
Fylgjast með breytingunum
Margar visindastofnanir og
háskólar í Bandaríkjunum
stóðu að þeirri rannsókn á
Golfstraumnum, sem hófst á
miðj u ári í fyrra og nú er ný-
lokið. Forstöðumaður rann-
sóknanna var dr. Harris B.
Stewart, frá haffræðistofnun
Bandaríkjanna. Segir hann að
ekki hafi verið unnt að vinna
að öllum þeim rannsóknum,
sem æskilegt hefði verið að
gera, til þess hefði þurft
hundruð skipa og vísinda-
manna. Þessvegna var ákveð-
ið að beina rannsóknum
að ákveðnum köflum Golf-
straumsins, fyrst við strend-
ur Florida út af Miami, þá
könnuð svæðin austur af
borginni Charleston og Hatt-
eras-höfða, og loks stórt svæði
á Norður-Atlantshafi. „Okkur
langar til að fylgjast með því
hve ört breytingar verða á
straumnum og reyna að finna
hvað veldur þeim“, sagði dr.
Stewart.
Eins og stórfljót
Golfstraumnum líkir dr.
Stewart við stórfljót, 65 kíló-
metra breitt og 600 metra
djúpt, sem rennur með 6—7
km hraða á klukkustund. Tal-
ið er að vatnsmagn straums-
ins sé 100 þúsund milljón
tonn á klukkustund, eða tutt-
ugu og tvisvar sinnum meira
magn en öll vatnsföll jarðar
flytja til sjávar á sama tínuú
Og dr. Stewart bendir á að
mjög sé áríðandi fyrir fisk-
veiðiiðnaðinn í heild, og fyrir
veðurfræðinga, að vita meira
um Golfstrauminn.
„Sem dæmi má nefna“,
sagði hann nýlega í viðtali,
Framhald á bls. 21
ið unnið að því að gera áætl-
un um aðgerðir til umbóta í
atvinnulífi þessara byggðar-
laga. Ennfremur hefur verið
unnið að gerð Vestfjarðaáætl-
unar, og er nokkur hluti
hennar þegar kominn til
framkvæmda, þ.e.a.s. þáttur
samgangna á landi, í lofti og
að nokkru leyti á sjó, þar sem
unnið er nú að stórfeldum
þættara og þróttmeira. íslefid
ingar eru ekki lengur í nein-
um vafa um það, að skóg-
ræktin er eitt af hinum stóru
hagsmunamálum þeirra, sem
mikið veltur á að tekið sé á
af framsýni og markvísi.
Varla nokkrum íslendingi
dettur lengur í hug að hajda
þeirri firru fram að ekki sé
hægt að rækta skóg í þessu
landi. Reynslan sýnir, að þeg
ar vísindi og þekking eru
lögð JCil grundvallar í skóg-
ræktarstarfinu hér á landi
vaxa á skömmum tíma upp
háir og fagrir skógar. Þetta
hefur gerzt á Hallormsstað
og mörgum öðrum stöðum í
landinu. í flestum stærstu
kaupstöðum landsins getur
einnig að líta hávaxna og
fagra trjágarða við mikinn
fjölda húsa. Fólkið hefur gert
sér ljóst að trjáræktin er vís-
asti vegurinn til þess að skapa
skjól og fegurð við heimili
þess.
Þessu ber vissulega að
fagna. En áfram verður að
halda af auknum þrótti.
Auknu fjármagni þarf að
beina til skógræktarinnar. Því
fé er vel varið sem til hennar
gengur. Hún gerir landið
betra, byggilegra og arðgæf-
ara. Þess vegna er skógrækt-
in mál allrar þjóðarinnar, en
ekki aðeins fárra áhuga-
manna, sem unnið hafa merki
legt brautryðjendastarf.