Morgunblaðið - 26.10.1966, Blaðsíða 12

r
12
MORGUNBLAÐIÐ
Mlðvlkudagur 26. okt. 1966
l
MAO TZE - TUNG OG KÍNVERSKUR KOMMIÍNISMI
PBfPlNO
PhKISC
f..\\ rsióu
HIININi
;N"'
SfAN
NANKINC
'UtlUíHKAl
MtM.11 t
TSJANGSJa
ismngkangsjan .
t itTTSiÓW*
>s )Ú Itsi! \S
KGNMINf
TAÍWAN
i Hergangan mikla hefur löngu
verið viðurkennd sem hetju-
saga mannlegs þolgæðis. Rauði
herinn átti í stöðugum bardög-
um við heri Þjóðernissinna og
var þeirra hvað frægastur sá,
er stóð um borgina Luting við
fljótið Tatu.
Þegar komið var vestur til
Junnan klofnaði lið kommún-
ista vegna ágreinings. Hluti
þess hélt í átt til Sikang undir
forystu Changs Kuo- Taos og
Chu Tehs, en Mao hélt áfram
með menn sína norður í átt til
Shiansi. f>á var eftir erfiðasti
hluti leiðarinnar, ferð yfir fen
og mýrar, þar sem lífshættan
Ibeið við hvert fótmál. Á þessu
landsvæði bjuggu svokallaðir
Man-þjóðflokkar, sem reyndust
hinum hrjáðu hermönnum óvin
veittir, forðuðu búpeningi sín-
um frá þeim og hlupu í felur
með matarbirgðir sínar.
Þegar matarskorturinn tók
að sverfa að hermönnunum,
slátruðu þeir burðarhrossum
sínum — og þegar þau voru
uppétin, suðu þeir leðurs'kó
sína og annað, sem hugsanlegt
var að nokkur næring leynd-
ist í. Á leið sinni fundu þeir
oft jarðávexti ýmiss konar, en
margir þeirra reyndust eitrað-
ir og ollu sjúkdómum, er felldu
marga. Við þetta bættust stöð-
Mgar rigningar og ískuldi, blaut
og köld leðjan setti sár á fót-
leggina og hvérgi var lyf eða
hjúkrunargögn að finna.
Aðeins um 7—8000 manns úr
Mao Tze-tung lýsir yfir stofnun Kinverka alþýðulýðveldisins.
>f Chang - Kai - chek
rœnt
Er fram í sótti mögnuðust
deilur innan Kuomintang um
það, hvort heldur ætti að snú-
ast af afli gegn Japönum og
láta kommúnista eiga sig á með
an — eða kljást við þá fyrst
og reyna að forðast fullkomna
styrjöld við Japan. Chang Kai-
chek komst að þéirri niður-
stöðu, að kommúnistar væru
í bili hættulegri andstæ'ðingar
en Japanir — og taldi, að ynni
hann sigur á þeim, gæti hann
á eftir barizt við Japani með
Kínverja sameinaða að baka
sér. Gæfi hann hinsvegar
kommúnistum frjálsar hendur,
mundu þeir vaxa Þjóðernissinn
um yfir höfuð og ná völdum, er
átökunum við Japan væri lok-
ið.
Þá þar svo við í desember
1936, að tveir herforingjar úr
herliði Þjóðernissinna hand-
tóku Chang Kai-chek — rændu
honum beinlínis og hótuðu að
lífláta hann, ef hann ekki beitti
sér af afli gegn Japönum, en
léti kommúnista vera. Næsta
víst er, að herforingjarnir hafi
gert þetta í samrá'ði við komm
únista — a.m.k. kom á vett-
vang, eins og frelsandi engill,
maður að nafni Chou En-lai og
bauð að tryggja öryggi Changs,
— ef hann tæki höndum saman
við kommúnista um sameigin-
lega baráttu við Japani. Þar
IV. Barizt á tvennum vígstöðvum
Kort þetta sýnir í stórum dráttum Ieiðina, sem Rauði her-
inn fór í Göngunni miklu.
Kði Maos sjálfs lifðu af þessar
hörmungar og eru margir
helztu forystumenn Kína í dag
úr þeim hópi.
Mao kom nú upp bráðabirgða
stöð í Shiansi og nokkru síðar
komu þangað aðrar liðssveitir
kommúnista, m. a. sveitir
Changs og Chu Tehs. Árið 1936
tóku kommúnistar Jenan og
settust þar að.
Xr Afstaða Rússa
í Jenan voru kommúnistar
svo að segja einangraðir fram-
an af og víða var talið, að
þeir hefðu verið bældir niður
fyrir fullt og allt. Þeir höfðu
fremur lítið samband við
Moskvu eða Kominterm,
sem loks höfðu þó viðurkennt
forystu Maos, samkvæmt þeirri
meginreglu kommúnista að —
„getir þú ekki sigrað þá, skaltu
eiga samvinnu við þá“. Og nú
hófst enn á ný uppbygging
flokksins og hersins. Mao stofn-
aði þegar 1 stað skóla til að
þjálfa ungt fólk í marxiskum
fræðum og herna'ði og hélt á-
fram að endurbæta hugmyndir
sínar um skæruhernað og
skrifa um þær.
En fyrsta og helzta áhuga-
mál hans var baráttan við Jap-
an.
Árið 1932 hafði stjórn sú, er
kommúnistar komu á laggirnar
í Kiangsi lýst stríði á hendur
Japan, sem hafði stóraukið á-
gang sinn upp úr 1930 og þar
með torveldað Chang Kai-chek
að beita sér gegn kommúnist-
um, eins og hann taldi nauð-
syniegt. Rétt er að geta þess
hér, að þetta sama ár, — 1932
— viðurkenndi stjóm Sovét-
ríkjanna þjóðernissinnastjórn-
ina undir forystu Ghang Kai-
cheks og tók upp stjórnmáLa-
samband við hana. Haí'ði Stal-
ín enga trú á að kínverskum
kommúnistum tækist að ná sér
á strik í bráð.
Rússar höfðu verulegar á-
hyggjur af útþenslu Japana í
Asíu Þeir sáu sér nú hag í
a'ð hvetja stjórn Þjóðernissinna
til baráttu við þá og styðja
þá baráttu með fé og hergögn-
um. Þar með vannst tvennt.
Annarsvegar gætu Þjóðernis-
sinnar ekki beitt sér af jafn
mikilli hörku gegn kommúnist-
um. Hinsvegar var japönsku
'hættunni bægt frá landamær-
um Sovétríkjanna.
En þótt Rússar veittu Þjóð-
ernissinnum hernaðaraðstoð,
sem nam hundruðum millj-
óna dollara á næstu árum,
markaðist samband stjórnanna
af gagnkvæmri tortryggm. Rúss
ar sökuðu Þjóðernissinna um að
beita sér ekki nóg gegn Jap-
önum og Þjóðernissinnar sök-
uðu Rússa um að styðja kín-
verska kommúnistaflokkinn og
miða að valdatöku hans. Þar
við bættist ágreiningur út af
Manchuriu járnbrautinni, sem
Rússar höfðu byggt á sínum
tíma, en Japanir fengið í hend-
ur 1935 — og mjög gramdist
Þjóðernissinnum, er Rússar
gerðu varnarbandalag við Ytri-
Mongoliu, sem þeir höfðu vi'ð-
urkennt að lyti Þjóðernissinna-
stjórninni. Þá unnu Rússar
markvisst að því að auka ítök
sín í Sinkiang, sem þeir höfðu
einnig viðurkennt kínverskt
land.
með var kommúnistum bjarg-
að. í skjóli stríðsins gátu þeir
eflt her sinn og aðstöðu. Rauði
herinn beitti óspart aðferðum
Maos með góðum árangri þ.e.
a'ð ráðast á óvininn, þar sem
hann var veikastur fyrir og
beita sterkum liðssveitum gegn
einstökum sveitum óvinarins og
þurrka þær þannig út eina af
annari.
Japanir sóttu æ lengra inn I
með stuðning þeirra. Auðvelt
var að hvetja íbúana til eining-
ar gegn Japan, hvar í flokki éða
stétt, sem menn stóðu voru þeir
reiðubúnir að fórna öllu fyrir
frelsi Kína.
Smám saman tókst komm-
únistum að sannfæra íbúana
um, að þeir hefðu forystu 2
styrjöldinni og væru það afl,
sem á skyldi byggja framtíð
þjóðarinnar. Þeir komu á lög-
um og reglu — sínum eigin lög
um — þar sem hernaðurinn
hafði sett allt úr skorðum og
íbúarnir tóku að líta á þá sem
hin einu réttu stjórnarvöld.
>f V/ang Ching-wei
svíkur
Árið 1938 urðu Chang Kai-
chek og Kuomintangflokkur-
inn enn fyrir áfalli. Wang
Ching wei, sem á sínum tíma
hafði haft forystu fyrir vinstri
armi Kuomintang og haldið
lengzt uppi samstarfi við komm
únista 1927, sneri nú alveg við
blaðinu og snerist til liðs við
Japani. í marz 1940 setti hann
á laggirnar „hina nýju þjóðernis
sinnastjórn Kína“ með stuðningi
Japana og lýsti sjálfan sig for-
seta, kvað stjórn sína vera hina
einu sönnu stjórn Kuomintang
og gaf út tilskipanir í nafni
flokksins.
Þetta gaf kommúnistum gott
tækifæri til að rugla íbúana
í ríminu — fólkið vissi ekki
lengur hva'ða Kuomintang eða
'hvaða þjóðernissinnastjórn var
á móti Japönum og hver með
þeim.
Árið 1941 leiddi vaxandi á-
greiningur Rauða hersins og
hers Þjóðernissinna til orrustu,
þar sem nokkrir tugir þúsunda
hermanna féllu og eftir það
börðust báðir á tvennum víg-
stöðvum. Þjóðernissinnar sök-
uðu kommúnista um að hugsa
fyrst og fremst um að auka
eigin áhrifasvæði í stað þess að
láta baráttuna við Japani sitja
í fyrirrúmi — og kommúnistar
sökuðu þjó’ðernissinna um að
takmarka óeðlilega athafna-
Lin Piao, núverandi landvarn aráðherra ávarpar nemendur í
herskólanum í Jenan.
Wang Ching-wei
landið og neyddu hersveitir
Chang Kai-cheks, sem skipu-
lagðar voru og börðust með
venjulegum hætti, til þess að
hörfa undan .Þær voru á allan
hátt þyngri í vöfum og stað-
bundnari en sveitir Rauða hers
ins, sem gátu með góðu móti
athafnað sig að baki víglínu
Japana, notfært sér stuðning
fólksins og þannig lagt undir
sig landið fet fyrir fet.
í stjórnmálum beittu kommún
istar hægfara umbótastefnu,
fengu því framgengt, að dregið
væri úr leigu af jörðum, en
leyfðu stórbændum að halda
eignum sínum og tryggðu þar
frelsi Rauða hersins.
Ásakanir beggja áttu við
rök að styðjast, — Þjó'ð-
ernissinnar gerðu tilraunir til
að halda aftur af útþenslu
kommúnista. Til dæmis fór
megnið af hergögnum þeim, er
fengust frá Sovétríkjunum til
hers þjóðernissinna en lítið til
Rauða hersins, sem varð meira
og minna að treysta á vopn,
sem þeim tókst að ná frá sigr-
uðum Japönum e'ða flóttamönn
um úr liði Þjóðernissinna.
Á hinn bóginn var það líka
rétt, að kommúnistar miðuðu
fyrst og frems't að því að
tryggja yfirráð sín. Leiddi
Framhald á bls. 19.